FİZYOLOJİ BİLİMİNE GİRİŞ

fizyoloji Hayvan fiz. İnsan fiz. Bitki fiz. Spor fizyolojisi Fizyoloji; Vücut fonksiyonlarını inceleyen ve bir canlının canlı olma özelliğini devam ettirmede rol oynayan bütün yaşamsal fonksiyonların ne olduğunu ve nasıl işlediğini açıklayan bilim dalıdır.

Egzersiz ve Spor Fizyolojisi Egzersiz Fizyolojisi; Akut veya kronik egzersizlerde, vücut yapıları ve fonksiyonlarının nasıl değişikliğe uğradığını inceler, Spor Fizyolojisi ise; Egzersiz fizyolojisinden elde edilen bilgilerin sporcu antrenmanına nasıl uygulanacağını ve performansın nasıl geliştirilebileceğini inceler.

Spor fizyolojisi, genel fizyoloji, biokimya, spor hekimliği, beslenme, biofizik, biomekanik, kinesiyoloji, antrenman ve hareket bilimleri, farmakoloji v.b. diğer bilimlerle oldukça ilişkilidir.

ORGANİZMANIN YAPISAL DÜZEYİ İnsan organizması bir çok yapısal organizasyondan meydana gelir. Organizasyonlar içerisinde sürekli bir işbirliği vardır. En alt düzeydeki organizasyon kimyasal organizasyondur. Hayatın devamı için bu organizasyona ihtiyaç vardır.

Gelişim tek bir hücreden başlar; hücreler dokuları, dokular organları, organlar ise sistemleri meydana getirerek nihayet insan vücudunu ortaya çıkarırlar.

Organizmanın Oluşumu Düzey Örnekler Organizma Sistem Organ Doku Hücre İnsan, hayvan Sistem İskelet, dolaşım,solunum, hareket Organ Beyin, kalp, akciğer v.b. Doku Epitel, bağ, kas v.b. Hücre Kas, sinir, kemik, kan v.b. Organel Nükleus,ribozom, mitokondri v.b Molekül Su, CO2, glikoz v.b. Atom O2, H, C

Vücut bir makine gibidir !!! Örneğin ; bir arabanın kapalı soğutma sistemindeki suyu basınç altında dolaştırarak soğutması, egzersiz yapıldığında vücudun da fazla ısınmaması aynı mantığa yakındır. Hücresel düzeyde enerjinin nasıl oluştuğunu bilmek, egzersiz anında da enerjinin nerede ve ne kadar enerji ve ısı ürettiğini anlamayı sağlar. Bu nedenle hem “sistem fizyolojisi” hem de “hücre fizyolojisini” iyi bilmek ve anlamak gerekir.

Bütün bu fizyolojik olaylar çok kompleks bir sinir-hormon zinciri sayesinde kontrol edilir ve düzenlenir. Otonomik iç denge sayesinde; - Zedelenen dokuların tamir edilmesi - Kolesterol depositlerinin atılması - Zararlı maddelerin solunum yollarında filtre edilmesi - Enerji depolarının yeterli dinlenme ve beslenme sayesinde tekrar yerine konulması sağlanır.

İnsan vücudunun potansiyeli sınırsız gibi görünmektedir ve yüksek kapasiteye sahiptir, örneğin; - Hücresel enerji üretme hızını 20 kere daha fazla arttırabilir. - Akciğerlere alınan hava miktarı 30 kat daha arttırabilir. - Kalp atımları 3-4 kere daha fazla olabilir.

Organizmanın Yapısı İnsan organizması bir çok yapısal organizasyondan meydana gelir ve bu organizasyonlar arasında sürekli bir işbirliği vardır. Organizmada elementler; %65 O2 (oksijen) %18 C (karbon) %10 H (hidrojen) %3 N (nitrojen) Ayrıca organizmada elementler mineral elementler ve iz elementler olarak da bulunurlar.

Canlı hücre ve vücutta bulunan moleküllerin sınıflandırılması Molekül Vücut Ağırlığına Göre Yüzdesi Su 60 Protein 17 Lipid 15 Madenler (Na+,K+, Cl-, Mg+,v.b) 5 Diğer bileşik ve Nükleik asitler 2 Karbonhidratlar 1

Vücutta bulunan moleküllerin sınıflandırılması VÜCUT AĞIRLIĞINA GÖRE YÜZDESİ SU 60 PROTEİN 17 LİPİD 15 MİNERAL (Na+, K+, Cl+, Mg+, v.b.) 5 Diğer bileşik ve nükleik asitler 2 Karbonhidratlar 1

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ -Kendine özgü olma -Metabolizma -Hareket -Uyarılma -Büyüme -Üreme -Çevreye uyum -Solunum -Sindirim -Absorbsiyon(emilme) -Dolaşım -Özümleme(asimilasyon)

CANLILIĞIN DEVAMI İÇİN GEREKLİ FAKTÖRLER -Su -Besinler -Oksijen -Isı -Basınç

HÜCRE

HÜCRE Hücre organizmanın canlı ve en küçük yapısal fonksiyonel ünitesi olarak tanımlanır. Hücre su, elektrolit,protein, lipid ve karbonhidrat lardan oluşur. Hücre 4 temel başlık altında incelenir; *Plazma * Organeller *Stoplazma * Hücrenin salgı ve depo alanları Yapısal olarak ise iki temel başlık altında incelenir; *Kimyasal yapı *Fiziksel yapı

HÜCRENİN KİMYASAL YAPISI *SU:Hücrenin yapısının %75-90’ı sudur.Hücre içindeki sıvıya stoplazma adı verilir. Stoplazma içinde Protein, Karbonhidrat, Lipid ve inorganik maddeler bulunur. İnorganik maddeler ve karbonhidratlar suda çözünür *Hücre İçi ve Dışı Sıvıları; Bir insanın yaklaşık %60’ı su , %18’i protein , %15’ i yağ , %7’si - de minerallerden oluşur. Total Vücut Sıvıları İntrasellüler %60 Extrasellüler %40 Lenf %1 Kan plazması %24 İntertisyel sıvı %75

*Oksijen ve Karbondioksit *İnorganik Bileşikler *Karbonhidratlar *Lipidler *Proteinler

HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI *Hücre zarı *Ribozom *Mitokondri *Endoplazmik retikulum *Golgi kompleksi(aygıtı) *Sentriller *Lizozomlar *Nükleus

Hücrenin Fiziksel Yapısı Hücre zarı: Protein ve lipid moleküllerinden oluşur, fonksiyonu dış çevreden koruma ve madde alış-verişini sağlamadır. Ribozom: Protein ve RNA moleküllerinden oluşur, protein sentezler. Mitokondri: İç bölmeleri zarlı keseler, ATP sentezi yapılır. Endoplazmik retikulum: Kanal ve borucuklar şeklinde membrana bağlı ağ şeklindedir, madde taşınımı , depolama, lipid ve protein sentezi, kimyasal reaksiyonlar için yüzey sağlar. Golgi kompleksi (aygıtı): Yassı zarlı kesecikler şeklinde, salgılama, protein moleküllerini paketleme fonksiyonunu gerçekleştirirler. Sentrioller: İki adet çubuk şeklinde zarsız yapı, hücre bölmesi-üremesi esnasında kromozom dağılımı Lizozomlar: Zarlı kesecikler, madde ve mikrop sindirimi Nükleus (çekirdek): Protein ve RNA moleküllerinden oluşur, ribozomları yapar hücre faaliyetlerini kontrol eder

HÜCRE ZARINDAN GEÇİŞME HAREKETLERİ Hücrenin Temel Faaliyetleri için bazı maddeler hücreye girerken bazı artık zararlı maddeler ise hücreden uzaklaştırılır. Bu iki türlü taşınma ile yapılır. Pasif Taşınma: Hücreden yardımsız geçiş Kinetik enerjiye bağlı olarak maddelerin çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçişi

HÜCRE ZARINDAN GEÇİŞME HAREKETLERİ *Pasif Taşıma Sistemi ;4 çeşit pasif taşıma şekli vardır. Bunlar; -DİFÜZYON -KOLAYLAŞTIRILMIŞ DİFÜZYON -OZMOSİS -FİLTRASYON (yayılma)

OSMOZ Yüksek su konsantrasyonlu bir bölgeden düşük su konsantrasyonlu bir bölgeye suyun diffüzyonudur. Madde konsantrasyonu arttıkça su konsantrasyonu azalır. Bu azalma maddenin solusyondaki molekül sayısına bağlıdır. Bir solusyondaki toplam eriyen madde konsantrasyonu olan osmolarite su konsantrasyonunu belirtir. 1 mol glukoz, 1mol aminoasit ya da 1 mol üre solusyonun osmolaritesinde aynı değişikliğe neden olur. İyonize olan 1mol NaCl’ün osmatik basıncı 1mol glukozdan 2 kat daha yüksektir Bir solusyonun osmolaritesi arttıkça su konsantrasyonu azalır.

Aktif Taşınma: Maddelerin hücre zarından geçişi için enerjiye ihtiyaç duyulur. Moleküller genellikle tek yönlü taşınırlar. Bir taşıcıya ihtiyaç duyulur. Aminoasitler, Kalsiyum ve Sodyum bu yolla taşınır.

AKTİF TAŞIMA SİSTEMİ *ENDOSİTOZ;Hücre zarında değişiklik yaparak hücre içine madde alması olayıdır. *PİNOSİTOZ;Sıvı maddelerin hücre içine alımı *FAGASİTOZ;Katı maddelerin hücre içine alımı *EKZOSİTOZ;Maddelerin hücre dışına taşınması yani endositozun tersidir

HEMOOSTASİS Hayatın devamı için canlının iç ortamının dengede tutulmasına denir. Bunun için gerekli faktörler:

HEMOOSTASİS O2-CO2 yoğunluğu PH Madde yoğunluğu Kan volümü Kan glikoz düzeyi Vücut ısısı v.b.

HEMOOSTASİSİN SAĞLANMASI Vücut ısısının dengede tutulması Madde kapsamının sabit tutulması Ph’nin dengede tutulması 7.0 O 14 Asit Baz Nötr

Negatif Feedback (Geri Bildirim-Besleme) Mekanizması:

DOKULAR Benzer hücrelerin oluşturduğu gruptur.Dokular 4 temel başlık altında incelenir. *Epitel doku:Vücudun , iç organlarının ve salgı bezlerinin iç ve dış yüzeyini örter. *Bağ doku: Organizma ve organları korur, destekler birbirine bağlar. *Kas doku: Hareketi sağlar. *Sinir doku: Sinir uyarıları ile aktiviteleri kontrol eder.

EPİTEL DOKU Vücudun dış ve iç yüzeyini örter, hücreleri birbirine yapışık gibi durur, esnek yapılıdır, vücudu dış ve iç etkenlere karşı korumaktır. Hücre katmanlarına göre epitel doku; *Basit epitel doku:Tek katlı hücrelerden oluşur. *Çok katlı epitel doku olmak üzere iki kısımdır. Hücre çeşitine göre ise; *Yassı epitel *Kübik epitel *Silindirik epitel olmak üzere 3 çeşittir, Epitel doku bulundukları yerler itibarıyla da; *Örtü epiteli *Bez epiteli *Duyu epiteli olmak üzere 3’ e ayrılır

EPİTEL DOKU TİPLEMESİ *Bir katlı epitel doku *Bir katlı kübik epitel *Bir katlı prizmatik epitel *Çok katlı epitel *Transitional epitel doku *Bez epitel doku

BAĞ VE DESTEK DOKULAR Gevşek bağ doku Yağ doku Fibroz bağ doku Elastik bağ doku Retiküler bağ doku Kıkırdak doku Kemik dokusu Kas doku Sinir doku

İnsan Organizmasındaki Sistemler Deri Kabuk Sistemi İskelet Sistemi Kas Sistemi Dolaşım Sistemi Lenfatik sistem Sinir Sistemi Hormonal Sistem Solunum Sistemi Sindirim sistemi Boşaltım Sistemi Üreme Sistemi

Solunum sistemi vücut sıvılarında oksijen ile karbondioksit basınçlarını ve PH’ı sabit tutmaya yönelir. Sindirim sistemi besin maddelerini sağlar. Boşaltım sistemi metabolizma artıklarını uzaklaştırıp yine pH’nın düzenlenmesi ile ilgili görev alır.

Dolaşım Sistemi besin maddeleri, oksijen ve metabolizma ürünlerini gerekli yerlere taşıma görevini üstlenir.

Üreme Sistemi kendi türünün devamını sağlamakla yükümlüdür.