Kavram öğretimi Seden KIRTE Analoji Kavram öğretimi Seden KIRTE

Analoji nedir? Analoji; Türk Dil Kurumu sözlüğünde “Genel görünüşünde birbirine benzemeyen ve aynı kavram altına konamayan şeyler arasında az ya da çok uzaktan benzerlik; birçok belirtilerde uygunluk” şeklinde tanımlanmaktadır.

Analoji nedir? Analojiler; Bilinenlerle bilinmeyenler arasında bağ oluşturmaktır. Bu bağ direkt bir kelimenin karşılığı olabilir ya da bir olay başka bir olaya benzetilebilir. Yeni bilgilerin anlaşılmasında kullanılan betimlemelerdir. Bir başka deyişle analojiler, uzun bellekte yer alan ve çok iyi bilinen bilgilerin yeni öğrenilecek bilgilerin yakalanmasında kullanılmaktadır.

Analoji seçiminde dikkat edilmesi gereken ilkeler İçerik ve hedef iyi belirlenmelidir. Bilinmeyen yeni kavram için, iyi bilinen bir analog kullanılmalıdır. Yeni öğrenilecek soyut kavram için, somut analog kullanılmalıdır. Yeni kavramın yapısı ile ilişkilendirilebilen bağlantılar seçilmelidir. Öğrencilerin gelişimsel özellikleri ve ön bilgileri dikkate alınmalıdır.

Analojiler Nerede ve Nasıl Kullanılmalıdır? Analojilerin yeni konu tanıtılacağı zaman verilmesi gerekmektedir. Anolojilerin bu şekilde kullanılmasına “Analojik Ön Düzenleyiciler” (Analogical Advance Organizer) denmektedir (Curtis & Rigeluth 1984). Mayer (1987) de ön düzenleyici olarak analojilerin, öğrenciler yeni kavrama yabancı olduklarında ve analojiler somut olduğunda öğretimde yer alması gerektiğini belirtmiştir. Analojilerin kavramlar karmaşık olduğunda öğretim sırasında verilebilir.; konuyu sonuçlandırma ve birleştirme aşamasında da öğretimin sonunda kullanılabilmektedir.

Analoji türleri Şahine göre analojiler dört çeşittir (Şahin 2000). Basit Analojiler: Doğrudan bir şeyin diğer bir şeye benzetilmesidir. Bire bir benzetmeler ya şeklen ya da fonksiyon açısından benzetilebilir. Resimli Analojiler: Açıklanması gereken olaylar resimlerle ifade edilmektedir. Bu tür analojilerde görsel hafızada işin içine girmektedir. Oyun tarzında Analojiler: Olaylar oyunlaştırılır. Örneğin bitkilerin fotosentez olayı insanların yemek yapma olayına benzetilerek oyunlaştırılır. Hikaye Tarzında Analojiler: Bir olay açıklanırken başka bir olayla ilişki kurularak anlatılmasıdır. Örneğin; vücudumuzun mikroplardan kendini nasıl koruduğu analoji kullanılarak açıklanabilir.

Analoji modelleri 1. Genel Analoji Öğretim Modeli 2. Analojilerle Öğretim Modeli 3. Köprü Analojileri 4. Çoklu Analojiler Modeli 5. Öğrencilerin Oluşturduğu (Kişisel) Analojiler Modeli 6. Öyküsel Analojiler Modeli 7. Durum Temelli Muhakeme Modeli

Analojilerle Öğretim Modeli (TWA) Analoji ile öğretme modeli; öğretmenlere ve yazarlara, konuların öğretimi sürecinde analojileri daha sistemli bir şekilde kullanmalarında onlara rehberlik etmek amacıyla geliştirilmiştir. Analoji ile öğretme modelinde analojiler 6 aşamadan geçerek meydana gelmektedir.

Analojilerle Öğretim Modeli (TWA) 1- Hedef kavram belirtilir. 2- Kaynak kavram hedef kavrama göre düzenlenir. 3- Kaynak kavram ile hedef kavram arasındaki benzer özellikler belirlenir 4- Benzer özellikler karşılaştırılır. 5- Analojinin bozulduğu yer veya yerler varsa belirlenir 6- Sonuç çizilir (Glynn vd. 2005)

Analojilerle öğretimin yararları Öğrencinin kendi analojisini kendisinin oluşturması, değişik alanlarda problem üretmesine yardımcı olmaktadır. Benzetme, mevcut bilgilerle yapıldığı için, öğrencinin ilginç sorular sormasını ve konu üzerinde derinlemesine düşünmesi sağlanmaktadır. Öğrencinin sormuş olduğu sorular onların bireysel bilgi düzeyleri hakkında bilgi vermektedir. Eğitim grupça yapıldığı için çocukların farklı düşünme sistemlerini görmelerine, beyin fırtınası yapılmasına imkân sağlanmaktadır.

Analojilerle öğretimin yararları Öğrencilerin geçmişte kazandıkları bilgileri hatırlamalarını kolaylaştırmaktadır. Öğrenciyi öğrenmeye motive etmektedir. Problem çözme becerisini geliştirmektedir. Çocukların hayal güçlerini geliştirmektedir. Kavramlar, olaylar ve nesneler arasında mantıksal köprüler kurulmasını sağlamakta ve kıyaslama becerilerinin gelişmesine yardımcı olmaktadır.

Fen öğretiminde analoji örnekleri

Fen öğretiminde analoji örnekleri Güneş sistemi ve atomun yapısı

Fen öğretiminde analoji örnekleri Yoğunluk

Fen öğretiminde analoji örnekleri Hücre yapısı

Alt küme Üslü sayılar

Kaynakça 1. Kesercioğlu, T., Aydoğdu, M.(2005) İlköğretimde Fen ve Teknoloji Öğretimi.Anı Yayıncılık. Ankara 2.Kesercioğlu, T., Yılmaz, Huyugüzel Çavaş, P., Çavaş, B.(2004) İlköğretim Fen Bilgisi Öğretiminde Analojlerin Kullanımı: ‘ Örnek Uygulamalar’.Ege Eğitim Dergisi. (5), ss.35-44 3.Şahin,H.(2016) Okul Öncesi Fen Eğitiminde Analoji Yöntemi ve Analojinin Okul Öncesi Eğitim Programlarında Yer Alma Düzeyi. Uluslar Arası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 4(6). www.uteb.gop.edu.tr 4. Aykutlu, I., Şen, A.İ.(2011).Lise Öğrencilerinin Elektrik Akımı Konusundaki Kavram Yanılgılarının Belirlenmesinde ve Giderilmesinde Analojilerin Kullanılması.Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED). 5(2), ss.221-250

Kaynakça 5. Şaşmaz Ören, F. Ümmühan, O., Babacan, T., Koparan, S., Çiçek, T. (2011).Analoji ve Araştırmaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımı Temelli Rehber Materyal Geliştirme Çalışması: ‘Madde ve Değişim’ Öğrenme Alanı. Kuramsal Egitimbilim, 4 (2), ss. 30-64. www.keg.aku.edu.tr 6.Azizoğlu, N., Aslan, S., Pekcan, S. (2015) Periyodik Sistem Konusu ve Analojilerle Öğretim Modeli:Yöntem, Cinsiyet ve Motivasyon Faktörlerinin Öğrenci Başarısına Etkisi.İlköğretim Online, 14(2),ss.472-488. http://ilkogretim-online.org.tr 7.Özyılmaz Akamca, G.(2008) İlköğretimde Analojiler, Kavram Karikatürleri ve Tahmin-gözlem-açıklama Teknikleriyle Desteklenmiş Fen Ve Teknoloji Eğitiminin Öğrenme Ürünlerine Etkisi. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 8.Kobal, S.(2011) İlköğretim İkinci Kademe Fen Ve Teknoloji Dersinde Analojilere Dayalı Öğretimin Başarı, Tutum Ve Hatırda Tutma Düzeyi Üzerindeki Etkisinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü