Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Acil Servisine İş Kazası Nedeniyle Başvuran Kazazedelerin Sosyodemografik Özellikleri, İş Kazası Nedenleri, Oluşum Mekanizmaları Ve Kazazedelerin Çözüm Önerilerinin İncelenmesi Dr. Ahmet Çağdaş ACARA

İş Güvenliği Tanımı: İşyerlerinde işin yürütülmesi sırasında çalışma şartları ve teknik ekipmanların yarattığı tehlikelerin sağlığa verebileceği etkilerden korunmak Daha iyi bir çalışma ortamı gerçekleştirebilmek için yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır.

İş Kazası Nedir? İşin icrası sırasında oluşan planlanmamış ve beklenmeyen bir olay sonucunda zarara, sakatlanmaya veya ölüme neden olan durumdur.* *ILO Recording and notification of occupational accidents and diseases. An ILO code of practice Geneva, International Labour Office, 1996 /Code of practice/, /Occupational accident/, /Occupational disease/, /Reporting system/, /Records maintenance/, /National level/, /Enterprise level/. 13.04.3 ISBN 92-2-109451-0

Dünyada İş Güvenliği: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’ nun 2009 yılı verilerine göre; Dünyada her yıl 270.000.000 iş kazası meydana gelmektedir. Her 15 saniyede bir isçi ve her gün yaklaşık 6.300 kişi iş kazası veya meslek hastalıkları nedeniyle yaşamını kaybetmektedir. Her yıl yaklaşık 360.000 kişi iş kazası nedeniyle yaşamını yitirmektedir.

Türkiye’de Durum: Türkiye’de her yıl yaklaşık 75.000 iş kazası oluyor. Türkiye’de her gün gün 4 işçi iş kazası sonucu hayatını kaybederken, 5 işçi de iş göremez hale geliyor. Her yıl ülkemizin GSMH’ nın yüzde 5’i ise iş kazaları nedeniyle kaybolmaktadır.

Çalışmanın Amacı İş kazası sonrasında acil servisimize başvuran hastaların, sosyodemografik özelliklerini, çalışılan ortamın iş güvenliği ve meydana gelen iş kazasının özellikleri ile kazazede açısından çözüm önerilerini tespit etmektir.

Gereç ve Yöntem: Çalışmamız 26/09/2014 ile 26/12/2014 tarihleri arasında dokuz eylül üniversitesi hastanesi acil servisinde üç (3) aylık sürede yürütülmüştür.

Gereç ve Yöntem: Dokuz Eylül Üniversitesi Acil Servisine iş kazası nedeniyle başvuran 18 yaş ve üzeri, ardışık kazazedeler üzerinde yüz yüze görüşme yöntemi ile yapılmıştır.

ANKET: Likert anket ölçeği göz önüne alınarak "kesinlikle katılıyorum", "katılıyorum", "kararsızım", "katılmıyorum", "kesinlikle katılmıyorum" şeklinde belirtilen 5'li dereceleme ölçeğinde düzenlenmiştir

ANKET: Anket çalışması toplam 37 soru ve dört ana bölümden oluşmuş olup, birinci bölümde kazazedenin demografik bilgileri, ikinci bölümde iş güvenliği özellikleri, üçüncü bölümde meydana gelmiş olan iş kazasının özellikleri ve dördüncü bölümde ise iş kazası çözüm önerilerini araştıran sorular sorulmuştur.

18 Yaş ve üstü iş kazası nedeniyle acil servise başvuran hastalar Dışlama kriteri -Çalışmaya katılmayı kabul etmeyen hastalar. Acil servis triaj bölümü tarafından iş kazası olarak değerlendirilen veya acil servis hekimi tarafından iş kazası olarak değerlendirilen hastalar Çalışmaya alınacak hastaya onam formu doldurulacak ve anket uygulanacaktır.

Bulgular I: Kazazedelerin Sosyo Demografik Bilgileri Bu dönemde acil servisimize 40.185 hasta başvurusu olmuştur. Bunların 287’si (% 0,71) iş kazasıdır. Çalışmaya toplam 287 hasta alınmıştır. Bunların 170 tanesine (% 59,2) anket uygulandı.

Bulgular I: Çalışmaya dâhil edilen hastaların yaş dağılımı simetrik olup, ortalama yaş 31,1 yıl idi. En küçük hasta yaşı 18 yaş, en büyük hasta yaşı 64 yaş olarak bulundu.

Bulgular I: Hastaların %90,6'si (n=154) erkek idi. İş kazası geçirip acilimize başvuran hastaların büyük kısmının (n=156, % 91,8) düşük ve orta eğitim düzeyinde olduğu görüldü. Hastaların %26,5 (n=45) ilkokul mezunu iken, sadece %8,2’si (n=14) yüksek okul mezunu idi.

Bulgular II: İş Güvenliği Özellikleri Çalışma grubunun %68,4 (n=118) çalıştığı kazaya uğradıkları iş yerinin fiziksel ortamının iş sağlığı ve güvenliğine uygun olduğunu düşünmekteydi.

İş Kazası Eğitimi Alanlar

Bulgular III: İş Kazası Özellikleri Kazazedelerin acil servise başvuru zamanı incelendiğinde, en sık başvurunun (57 hasta, %34) kazanın oluşundan sonraki “ilk 1-3 saatte” olduğu tespit edildi.

Bulgular III: İş kazasına maruz kalanların acil servise başvuru zamanları incelendiğinde en sık başvurunun “öğleden sonra” olduğu bulundu (n= 95, % 55.8, saat: 13.00 ile 15:00 arası).

Bulgular III: Çalışma grubumuzun geçirilen iş kazasının kendisinin gerekli iş güvenliği tedbirlerini almaması nedeniyle olduğuna katılanlar %41,8 (n=71) olarak bulunmuştur.

Kazanın İşverenin İş Güvenliğini sağlamamasından kaynaklandığını düşünenler

Kaza tipi:

Bulgular IV:İş Kazası Çözüm Önerileri Kazazedelerin çoğu (n=113, 66.5 %),koruyucu donanım eksikliğinin düzeltilmesinin kazaya engel olamayacağı yönünde görüş bildirdiler.

Bulgular IV: İş yeri gerekli önlemleri alsa idi bu iş kazası olmayabilirdi şeklinde düşünen kazazede sayısı 111 ( % 65,2) idi.

İşyeri Gerekli Tedbirleri Alsa bu İş kazası Olmayabilirdi

Bulgular IV: Hastaların 11 tanesinin (%6,4) hastaneye yattığı, büyük çoğunluğunun (%92,9 n=158) ayaktan tedavi ve taburcu olduğu tespit edilmiştir. Çalışma grubundaki hastaların %1,7'sinin (n=3) hayatı tehdit eden yaralanması izlendi ve bir kazazede öldü (%0,58).

TARTIŞMA: Çalışmamızda en çok kaza görülen yaş grubunun 26-35 (ortalama yaş ise 31,1) arasında bu durum, Saygın ve Tunçbilek'in çalışması ile Demirbilek ve arkadaşlarının çalışmalarıyla uyumlu olarak izlendi.

TARTIŞMA: Türkiye'de iş kazalarında erkek/kadın oranı 21/1dır. Bizim çalışmamızda ise bu oran %90,6 (n=154) erkek, %9,4(n=16) kadın olarak bulundu. Bu oranlar genel Türkiye sonuçlarına göre biraz fark göstermektedir. Çünkü Ege bölgesinde kadının aktif çalışma hayatına katılma şansı gerek yerleşik değerler, gerekse iş hacmi nedeniyle biraz daha kolaydır.

TARTIŞMA: Çalışma grubundaki kazazedelerin eğitim düzeyinin en sık lise %34,1 olarak izlendi.

TARTIŞMA: Çalışmamızda kazanın oluşma şekli incelendiğinde en sık olarak sırasıyla kesici delici alet yaralanması, aynı seviyeden düşme ve düşen cisim altında kalma saptandı. Bu kaza oluş şekilleri Literatürle uyumlu olarak saptanmıştır.

TARTIŞMA: Anketimizin sonuçlarına göre kazazedelerin%41,8 (n=71) kaza nedeni olarak sıklıkla kişisel nedenlerden kaynaklandığı görüşünü belirtmeleri anlamlı bulunmuştur.

SONUÇ: Dokuz Eylül Acil servisinde iş kazası başvuru sıklığı düşüktür. İş kazası geçiren ve acilimize başvuran hastaların çoğu düşük-orta eğitim düzeyine sahip, genç işçilerdir. İş kazaları sonucu yaralanmaların çoğu acilimize öğleden sonra başvurmaktadırlar.

SONUÇ: Kendi ifadelerine göre yeterli iş eğitimi almadıkları, iş yeri güvenliği yetersiz iş ortamlarında çalıştıklarını ifade etmelerine rağmen çoğu gerekli önlemler alınsa dahi iş kazasının önlemeyeceği yönünde görüşe sahiptirler.

KISITLILIKLAR: Yıl boyunca yapılacak çalışmada eğitime bakış değişmeyecek olsa da mevsime ve izin tarihlerinde işyerinde artacak üretim baskısına bağlı olarak kaza tipleri ve oranlarında farklı sonuçlar alabilirdik.İş kazası ile başvuran hastaların yanında, iş yerinden kazadan sorumlu veya herhangi bir yönetici bulunması anketi dolduran kişiler üstünde baskı oluşturmuş olabilir.

TEŞEKKÜRLER