Kimyasal Kinetik Kimyasal reaksiyonların hız ve mekanizmalarını inceleyen kimya dalıdır. Reaksiyona giren maddelerin tümünün aynı fazda olduğu homojen reaksiyonlarda reaksiyon hızı (RH)= k . [Reaksiyona giren maddelerin molar konsantrasyon çarpımı] olarak tanımlanmaktadır. k . reaksiyon hız sabiti ifadesidir. Genel olarak , A+B C+D ifadesi için reaksiyon hız eşitliği , RH = k.[A] [B] şeklinde ifade edilir.

Reaksiyon hızına etki eden faktörler: 1. Reaksiyona giren maddenin cinsi : Bilindiği gibi reaksiyonlar moleküller arası bağların koparılıp yeni bağlar oluşması ile meydana gelmektedir. Eğer molekülün cinsi içerdiği bağ kolay koparılırsa reaksiyon hızlı güç koparılırsa reaksiyon yavaş olacaktır.

2. Maddenin konsantrasyonuna; Reaksiyona giren maddelerin konsantrasyonu sürekli değişmekte olup reaksiyon hızıda değişmektedir.

Birinci dereceden reaksiyonlar ; X Y şeklindeki bir reaksiyonlar için; RH = k.[X] şeklinde yazılmakta olup , matematiksel olarak , - d[X] / dt = k[X] ifade edilir.

Bu tip reaksiyonlar için reaksiyona giren maddelerin konsantrasyonunun yarıya inmesi için geçecek süre olarak tanımlanan yarı ömür ise ; t ½ = 0.673 /k olarak ifade edilmektedir.

Sıfırıncı derece reaksiyonlar ; Bu reaksiyonlar reaksiyon hızının konsantrasyona bağlı olmadığı reaksiyonlar olup bu reaksiyonlarda hız sistemin absorpladığı ışık ile ölçülmektedir.

Matematiksel olarak, RH= k.[x]0 olarak ifade edilir ve zamana bağlı konsantrasyon grafiği çizildiğinde doğrunun eğimi reaksiyon hız sabitine eşit olarak alınmaktadır.

3. Reaksiyon hızına Sıcaklığın etkisi Reaksiyon hızının sıcaklık ile değişimi hız sabiti ile Arrhenius tarafından formüle edilmiştir. Bu bağıntı k= A.e –Ea/RT şeklinde olup ilgili parametreler ise k: reaksiyon hız sabiti, A= çarpışma sayısı, Ea :Aktivasyon enerjisi R: Gaz Sabiti , T : Kelvin cinsinden mutlak sıcaklığı ifade etmektedir.

4. Reaksiyon Hızına Katalizin Etkisi Reaksiyona girmeyen ancak reaksiyon hızının artmasını sağlayan faktörlerden olup reaksiyonun aktivasyon enerjisinin düşmesine neden olmaktadır.

Bazı reaksiyonlarda ortama kataliz ilave edilmeden reaksiyonun hızlandığı gözlenmiştir bunun nedeni reaksiyona giren maddelerin kendi kendilerini katalizlemesidir.

Kaynaklar 1. Temel Kimya 2, Peter ATKİNS and Loretta Jones Çeviri Editörleri , E.Kılıç,F.Köseoğlu ,H.Yılmaz 2.Temel Kimya , M.J.Sienko , R.A. Plane,Principles and Properties 3. Genel Kimya İlkeler ve modern uygulamalar Petruccı Herring Madura Bissonnette, Çevirenler T.Uyar, S.Aksoy, R. İnam