TABLO ve GRAFİK YAPIM YÖNTEMİ

TABLO ve GRAFİK Tablo ve grafik bulguların okuyucuya kolay anlaşılır ve incelenebilir biçimde sunulmasını sağlar. Bir tablo ya da grafiğin okuyucu tarafından kolay anlaşılabilmesi için karmaşık olmaması, aksine çok kolay anlaşılır olması beklenir. Karmaşık bir tabloyu ya da grafiği anlamak ve iletmek istediği mesajı almak okuyucu için hem zor hem de sıkıcı olabilir.

Bilimsel bir yazıda tablo temel unsurdur. Grafik ise tabloya yardımcı ve onun daha kolay anlaşılmasını ya da okuyucunun gözünden kaçabileceği düşünülen noktaların daha çarpıcı biçimde sunulmasını sağlayan bir araçtır. Bu nedenle bir bilimsel yazıda tablo olmadan tek başına grafik konması hatalı bir davranış olur.

Bulguların tablo ve grafikle etkin biçimde okuyucuya sunulması bilgi, beceri ve deneyim isteyen bir işlemdir.Bulguları tablo ve grafikle sunarken sadece bir tablo ya da grafik yapmak yerine değişik düzenlerde birkaç deneme yapmak ve bunlar arasından bulguları en kolay ve anlaşılır biçimde sunabilecek olanını seçmek daha uygun olur.

BULGULARIN TABLO İLE GÖSTERİMİ Tablo ile verilerin sunumunda dikkat edilecek noktalar şunlardır: 1.Her tablonun bir başlığı olmalıdır.Başlık tabloyu tanımlayıcı ve kısa olmalıdır.Başlık genellikle tablonun üstüne konur. 2.Kolon ve satır başlıkları açık bir biçimde yazılmalıdır. 3.Kolon ya da satırlarda gösterilen ölçekler ve birimler belirtilmelidir(gr,cm,gün,ay,yıl,%, vb.). 4.Tablo çok karışık, okuyucuyu sıkıcı ve anlamsız olmamalıdır.Gerektiğinde küçük ek tablolar yapılmalıdır.

5.Gerekli yerlerde sayı yanında yüzdeler de konulmalıdır. 6.Gereken yerlerde kolon ve satır toplamları gösterilmeldir. 7.Yüzde, binde vb. Oranlar yalnız başına değil, sayı ile birlikte gösterilmelidir. 8.Gerektiğinde bilgilerin kolayca birbirinden ayrılmasını sağlamak için satır ve/veya kolonlar kalın çizgilerle ayrılmalıdır.

MARJİNAL TABLO Marjinal tablo tek değişkenli tablodur.İncelenen herhangi bir değişkenin seçeneklerine ya da sınıflandırılmış verilerde sınıflarına nasıl dağıldığını gösterir.Bu tablolarda sayı yanında yüzdeninde verilmesi karşılaştırma yönünden yarar sağlar.

Örnek Tablo 1. İl ve İlçe Merkezlerinde Ölen Ankara ilinde 1992 yılında il ve ilçe merkezlerinde görülen bebek ölümlerinin ölüm gününe göre dağılımı marjinal tablo ile şöyle sunulur: Örnek Tablo 1. İl ve İlçe Merkezlerinde Ölen Bebeklerin Ölüm Günlerine Göre Dağılımı ______________________________________ Ölüm Ölen Bebek Günü Sayısı Yüzde 0 714 36.6 1-6 384 19.7 7-28 272 14.0 29-364 579 29.7 ________________________________________ Toplam 1949 100.0 _________________________________________ Kaynak:DİE, ve İlçe Merkezlerinde Ölümler, 1992

Kaynak:DİE, İl ve İlçe Merkezlerinde Ölümler, 1992 1992 yılında Türkiye’de il ve ilçe merkezlerinden rapor edilen ölümlerin yaş dağılımı marjinal tablo ile şöyle sunulur: Örnek Tablo 2. İl ve İlçe Merkezlerinde Ölenlerin Ölüm Yaşlarına Göre Dağılımı ____________________________________________________ Ölen Kişi Yaş Sayısı Yüzde _______________________________ _____ 0 19 412 12.5 1-4 3 152 2.0 5-14 2 703 1.7 15-34 8 695 5.6 35-54 20 921 13.5 55-74 57 193 36.9 75+ 42 830 27.6 Bilinmeyen 200 0.1 _____________________________________ Toplam 155 106 100.0 __________________________________ Kaynak:DİE, İl ve İlçe Merkezlerinde Ölümler, 1992

Tablo 1. Başvuruların Yaşa Göre Dağılımı Yaşlar Çocuk Sayısı % 0-12 ay 2432 8.9 1 yaş 5346 19.6 2 yaş 5034 18.4 3 yaş 4426 16.2 4 yaş 3899 14.3 5 yaş 3161 11.6 6 yaş 3011 11.0 Toplam 27309 100.0

ÇAPRAZ TABLOLAR İki yada daha çok değişkenin birlikte incelenmesi çapra tabloyu oluşturur. İki değişken birlikte inceleniyorsa buna ikili çapraz, üç değişken birlikte inceleniyorsa üçlü çapraz tablo denir. Çapraz tablolarda daha çok değişken birlikte incelenir.

ÇAPRAZ TABLOLAR Çapraz tablolarda hem sayı hemde yüzde verilmesi daha uygun olur. Yalnız başına sayı vermek karşılaştırma olanağı vermez. Yalnız başına yüzde ya da başka bir oranın verilmesi ise, eğer sayıların büyük olduğu herkes tarafından biliniyorsa sakınca yaratmaz. Ancak küçük sayılarla çalışılıyorsa yalnız yüzde vermek büyük yanılgılara neden olabilir.

Tablo III. Anne-Babaların Bazı Demografik Özelliklerinin PARI Tutum Ölçeğinin Alt Boyutlarına Göre Ortalama + Standart Sapma Değerleri ve Karşılaştırma Sonuçları Değişken Koruyucu Demokratik EKR* Eşle çatışma Otoriter Anne yaşı 24 ve altı 53.0+9.6 26.0+0.4 36.3+1.4 17.1+0.7 44.5+1.3 25-34 48.5+0.6 25.5+0.2 32.2+0.5 15.6+0.3 39.5+0.6 35 ve üstü 49.9+0.9 24.9+0.4 33.1+0.8 15.8+0.4 41.0+1.0 p** 0.012 0.142 0.013 0.141 0.007 F 4.460 1.961 4.410 1.949 5.019

Tablo Annelerin Öğrenim Durumlarına Göre Antibiyotik Konusunda Bilgi Alma Durumlarının Dağılımı Annenin Öğrenim Durumu Antibiyotik kullanımı İle İlgili Bilgi Alma Durumu X2=16.113 P=0.001 Evet Hayır OYD 4 (26.7) 11(73.3) İlkokul 80(53.0) 71(47.0) Ortaokul 8(50.0) Lise ve Üzeri 31(81.6) 7(18.4)

Tablo 4.Tanımlayıcı Özelliklere Göre Benlik Saygısı Puanlarının Dağılımı Değişken Yüksek Orta Düşük İstatistiksel analiz Sınıf Sayı Yüzde 1 4 35 %47.3 39 %52.7 9 %39.1 14 %60.9 3 %50.0 p=0.7 x2=0.521 Yaş 19 ve altı 20 ve üzeri 16 %21.6 58 %78.4 6 %26.1 17 %73.9 p=0.2 x2=2.485

BULGULARIN GRAFİK İLE GÖSTERİMİ Bulguların grafikle sunumunda dikkat edilecek noktalar şunlardır: Her grafiğin bir başlığı olmalıdır. Başlık grafiğin altına ya da üstüne konabilir. Eksenlerin neyi ifade ettiği açıkca belirtilmelidir. Genellikle x eksenine değişkenler, y eksenine frekanslar ya da oranlar (yüzde, binde vb.) konur.

Grafikte kullanılan ölçekler ve işaretler hakkında açıklayıcı bilgi konulmalıdır. Grafik karışık olmamalıdır. Çok karışık işaretler ve çizgiler kullanılmamalıdır. Kendisini açıklayıcı olmalıdır.

ÇUBUK GRAFİK Nitel bir değişkenin frekanslarının ya da oranlarının bir çubukla gösterilmesidir. Çubuğun yüksekliği frekans ya da oranı (yüzde, binde vb.) gösterir. Kentsel ve köysel bölge nüfus yüzdeleri yan yana iki çubuk ile gösterilebilir. (Örnek Grafik1)

Her iki bölge nüfus yüzdeleri tek bir çubukla gösterilebilir Her iki bölge nüfus yüzdeleri tek bir çubukla gösterilebilir. ( Örnek Grafik 2)

HİSTOGRAM Sayısal değişkenlerin frekans dağılımlarını göstermek için kullanılır. Çubuk grafiğe benzer. Çubuklar birbirine bitişik olarak çizilir. Sınıf aralıkları eşit olduğunda çubukların yüksekliği frekansı gösterir. Sınıf aralıkları eşit olmadığında çubukların yüksekliği yerine, alanı frekansı gösterir.

153 kişinin yaş dağılımının histogramı örnek grafik 3’ te gösterilmiştir: Yaş Frekans ____________________________________________________________________________________ 15-19 15 20-24 20 25-29 25 30-34 35 35-39 23 40-44 21 45-49 14 _____________________________________________ Toplam 153

Örnek Grafik 3. 153 Kişinin Yaş Dağılımı

ÇİZGİ GRAFİK Genellikle bir değişkenin belirli bir süre içinde gösterdiği değişiklikleri incelemek için çizilen bir grafik türüdür. Kentsel ve köysel bölge nüfus yüzdelerini çizgi grafikle gösterelim:

DAİRE DİLİMLERİ GRAFİĞİ Daha çok gelir, harcama, personel vb. dağılımlarda başvurulan bir grafik türüdür. Yapımı da oldukça kolaydır. Daire dilimlerinde frekans ya da yüzde kullanılabilir.

DAİRE DİLİMLERİ GRAFİĞİ Önce her kuruma daire kaç derecelik yer ayrıcalığı orantı yoluyla hesaplanır. Bu hesaplama hesaplama işlemleri aşağıda gösterilmiştir.

Kurum Hekim Sayısı Derece _______________________________________________________ SağlıkBakanlığı 29 233 (360*29 233) / 56 985 = 184.7 SSK 6 656 (360*6 656 ) / 56 985 = 42.0 Üniversite 9 032 (360*9 032 ) / 56 985 = 57.1 Diğer Kamu 3 577 (360*3 577 ) / 56 985 = 22.6 Özel 8 487 (360*6 656 ) / 56 985 = 53.6 _______________________________________________________________________________________________________________ Toplam 56 985