ÖFKE ve SALDIRGANLIK Prof Dr Süheyla ÜNAL

Öfke Bireyin bir tehlikeyle ya da engellenmeyle karşılaştığında yaşadığı çaresizliğin, güçsüzlüğün, yetersizliğin yarattığı kaygıdan kurtulmak amacıyla hoşnutsuzluktan, kızgınlık ve şiddete kadar değişebilen bir duygudur

Öfke özenle dikkate alınması gereken bir "işaretçi" görevlilerce anlaşılma ve uygun tedavi edilme isteğini belirten bir sinyal korkularını ve diğer duygularını ifade edecek sözcükleri bulamamaları

Öfke Bireyin kendisinden ve karşısındaki birey(ler)in onda oluşturduğu duygulardan ya da dış etkilerden kaynaklanabilir

Yapısal özellikler Biyolojik yapı Kişilik Değer ve inançlar Yaşadıklarımız Rol modelleri Provokasyon Engellenme Düşünceler Duygular Davranışlar

Kendisinden kaynaklanan nedenler Duyguları bastırma ve biriktirme Duygularla başa çıkamama Yanlış algılama ve yorumlama Öfkeyi kontrol edememe Dikkat ve bellek bozuklukları

Duyguları bastırmanın etkileri korku yas kaygı öfke umutsuzluk endişe panik irritasyon

Öfke yaratan durumlar Engellenme Hayal kırıklığı Kıskançlık Korku Çaresizlik

Öfke yaratan durumlar Mental hastalıklar Şizofreni Mani İmpuls kontrol bozukluğu Madde bağımlılığı Kafa travması Epilepsi Kişilik bozuklukları

Saldırgan Davranış IMPULSIVITE Duygusal dalgalanma Aşırı uyaranla yüklü çevreyle baş edememe Daha önce varolan ve uyum sağlamada yetersiz davranışsal tepkiler IMPULSIVITE Sosyal ipuçlarını algılama, Yorumlamada sorun yaşama Düşük engellenme eşiği Hastalığın farkında olmama

Öfke yaratan durumlar Dış etkiler Aşırı yorgunluk Uykusuzluk Açlık Madde kullanımı Aşırı gürültü Aşırı sıcak

Öfke yaratan durumlar Diğer insanların davranışları Aşağılanma, suçlanma ve hakaret Engellenme Tehdit Terkedilme

Duygusal ve davranışsal tepki Öfke Algı Düşünce Uyarılma Duygusal ve davranışsal tepki

Öfkenin işlevi Sorun çözme Güç, statü ve ün kazanma Kendini ve diğerlerini koruma Harekete geçirme

Öfkenin kullanımı Toplumsal kabul gören etkinlikler Fantezi Saldırgan davranış

Saldırganlık düzeyleri Erken işaretler Dağınık, amaçsız davranış Kaygı ve endişe artışı, huzursuzluk, yerinde duramama Her zamanki davranışlarda değişme Kişilik özelliklerinin abartılması Sık nefes alma, terleme, gözbebeklerinde genişleme, kalp hızında artış Dişleri sıkma, yumruk yapma, boşluğa bakma Uygunsuz bir yerde ve uygunsuz şekilde şarkı söyleme Hızlı hareket

Saldırganlık düzeyleri Orta düzey Sorgulama, kafa tutma Canlılık Reddetme Sözel saldırganlık Korkutmak, üstüne yürümek Agitasyon

Saldırganlık düzeyleri Yüksek düzey Tekrarlayıcı fiziksel saldırılar Tekrarlayıcı intihar girişimleri Eşyaya zarar verme Silahla zarar verme Öldürmeye teşebbüs

Hastanedeki tetikleyiciler Yatma zamanı Karanlık Oda kontrolü İri yarı erkekler İnsanların çok yaklaşması, dokunulma Bağırma Mahremiyetin olmaması

Hastanedeki tetikleyiciler Dinlenilmeme Yalnızlık duygusu Baskı altında hissetme İzole edilme Tartışma Servis disiplininin olmaması

Öfkeyi azaltma önlemleri Hastanın bekleme zamanını azaltma Hastayı görmezden gelmeme Önlük/ üniforma giyme İzole etmeden mahremiyet sağlama Kapıları açık tutma Güvenliğin yakında olması İki çıkış kapısı

Öfkeyi azaltma önlemleri Uyaranı azaltma Tehlikeli nesneleri uzaklaştırma Günlük aktiviteleri düzenleme Bilgilendirme Personelin birbiri ile tutarlı davranması Kişiselleştirmeme

Saldırganlığa müdahale Olabildiğince mesafe koymak Soğukkanlı, güven verici, sakin bir ses tonu ile konuşmak Olabildiğince kısa ve net bir şekilde hastaya rica etmek Kısa yönergeler vermek Hastaya olabildiğince az seçenek sunmak Hastayla tek kişinin konuşması

Saldırganlığa müdahale Çevredeki aktiviteyi ve konuşmaları azaltmak Hastanın dikkatini başka bir şeye yönlendirmek Zaman zaman hastaya güven verici sözler söylemek “Seni öfkeli görüyorum” “”Kızmış olmalısın” gibi ifadelerle hastayı anladığınızı hissettirmek Kendi duygularınızın farkında olmak Hastanın duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışmak

Saldırganlığa müdahale Göz ilişkisi kurmak, ancak tehdit edici tarzda, uzun süre bakmamak Kapıyı açık bırakmak Köşeye sıkıştırmamak/sıkışmamak Servis kurallarını kısaca hatırlatmak Hastanın eleştirilerini olumlu karşılamak Odada silah olarak kullanılabilecek eşyayı hastadan uzaklaştırmak

Saldırganlığa müdahale Kolları çaprazlamamak Sabırlı davranmak Hastayla tartışmamak Durumu kontrol altında tutmak “Sana yardım etmek istiyorum” “Ancak başkalarına zarar vermene ve buradan çıkmana izin veremem”

Saldırganlığa müdahale Yeterli insan gücü sağlama (4 kişi) Birlikte odaya girme, profesyonelce davranma Hastanın tam karşısında durmama Lider yönetimi Plan yapma, herkesin ne yapacağını belirleme Hastayla iletişime geçme Niye tespitin gerektiğini hastaya anlatma

Saldırganlığa müdahale Gerektiğinde güç kullanma Zamanı geldiğinde sürpriz bir hareketle, hızlı bir şekilde hastayı tespit etme Her bir ekstremiteyi bir kişinin tutması (bilek, diz, dirsek)

Tespit noktaları

Saldırganlığa müdahale Yüzüstü pozisyonda uzun süre tutmamak Hastanın nefes almasını sağlamak Bir bileğini başının üstünden, diğerini yandan bağlamak Hasta sakinleşmiş görünse bile tespiti çözmemek Hemşirenin müdahalesi için yardımcı olmak

Hastanın yüzünden uzak durmak, tükürüyorsa maske takmak Hasta silahlı ise sandwiç metodu kullanma