SOSYOLOJİ YRD. DOÇ.DR. LATİFE UTAŞ AKHAN

BİREY B B B B B B B B BİREYİN DAVRANIŞLARINI PSİKOLOJİ İNCELER TOPLUM SOSYOLOJİYİ İNCELER

POZİTİF NORMATİF AHLAK HUKUK SOSYOLOJİ SİYASET (VAROLANI İNCELER) (OLMASI GEREKENİ İNCELER) AHLAK HUKUK SOSYOLOJİ SİYASET

SOSYOLOJİ NEDİR? Sosyo= toplum, logos= bilim sözcüklerinden oluşan “toplum bilim” anlamındadır. Konusu, toplumsal olgulardır. Toplumun gelişim, değişim, işleyiş, oluşum, gelişim süreçlerini izler. İnsanın yaşamıyla ilgilenen geniş kapsamlı bir alandır. Hem bireylerin toplumdan nasıl etkilendiklerini, hem de toplumu kendi eylemleriyle bireyin nasıl yapılandırdığı bu bilimin konusudur. İlgilendiği konular; toplumlar, gruplar, statüler, toplumsal roller, toplumsal kurumlar, normlar, değerler, ekonomi, din, ahlak, kültür, toplumsal değişim başlıca konularıdır.

Sosyolojinin özellikleri: Konusu genele yöneliktir, Toplumsal olaylarla ilgilenir, bunun için de olayın gerçekleştiği yer ve zamanın belli olması gerekir. Bireyi değil, toplumu inceler. Pozitif bir bilim olma özelliğini taşır. ( var olanı inceler) Sosyolojide olaylar incelenirken tek bir neden aranmaz. Deney yapma olasılığı yoktur. Tümdengelim(Dedüksüyon) , tümevarım gibi yöntemleri kullanılır Nesnellik ilkesi temel alınır Sosyoloji, öngörüde bulunur.

Sosyoloji, “X olayının nedeni Y’dir”. gibi bir yargıda bulunmaz. Sosyolojik olaylar birden çok faktöre bağlı olarak geliştiklerinden tek bir nedene bağlanamazlar.

Sosyoloji ve diğer sosyal bilimler doğa bilimlerinden 2 temel açıdan farklılık gösterir: 1. Toplumsal olgulara doğadaki nesnelere yaklaşıldığı gibi yaklaşılamaz. Çünkü toplum ancak, insanın kendi eylemleriyle tekrar tekrar yeniden yaratılır. Bireylerin ve kurumların çifte katılımı ile toplumsal kuram ortaya çıkar. 2. Sosyolojinin sonuçları bilimin teknolojik kullanımından farklılık gösterir. Olojinin sonuçları bilimin teknolojik kula

Sosyolojide yöntem ilkeleri Nesnellik Güvenirlik Basitlik Açıklık Sınırlılık Bilmediğini var sayma Çok nedenli olarak olaylara yaklaşım Olaylar arası bağlantıları göz önünde bulundurma

SOSYOLOJİNİN KAPSAMI Hepimizin tam anlamıyla zorunlu olarak ilgilendiği, toplumun kendi içindeki belli başlı çatışmaların ve tartışmaların konusu olan sorunlarla ilgilenir. Sosyoloji somut olarak gözlenebilen konularla ilgilenir ancak, diğer doğa bilimleri gibi evrensel bazı yasalar ortaya koyamaz: çünkü insanlar doğadaki maddesel nesnelere benzemezler Sosyolojiye ilişkin çalışmalarda dev hızlandırıcılar ya teleskoplar bulunmaz. Sosyolojik bulgulara hammadde sağlayan deneyimlerin tümü, sıradan insanların sıradan yaşam deneyimleridir. Diğer insanlarla paylaştığımız tarih ile bireysel yaşam öykülerimizin birbirleriyle nasıl iç içe geçmiş olduğunu bize gösterir.

Sosyolojinin en önemli özelliği, kişisel sorunlar ile toplumsal yapının genel meseleleri arasındaki farktır. İŞSİZLİK: 100.000 kişilik bir kentte 2 ya da 3 insan işsizse bu onun kişisel sorunudur. Bunu bireylerin kişilik özelliklerine, karakterine, becerilerine olanaklarına göre değerlendirebiliriz. Ancak, 50 milyon nüfusun bulunduğu bir yerde 15 milyon işsiz varsa burada sosyal bir sorun var demektir. Bu sorunu bireylerin kendilerinin çözümlemesini bekleyemeyiz. toplumsal olarak çözülmesi gereken bir sorun var demektir. EVLİLİK: evliliğin ilk 4 yılı için boşanma oranı her 1000 evlilikte 250 ise, bu durum evlilik kurumu, aile ve bunlarla ilişkisi olduğu bilinen bütün kurumlarla yapısal bir sorun olduğunu gösterir.

Aş. hangisi sosyoloji’nin amaçları içinde yer almaz? A- Toplumu ilgilendiren sorunları çözmek B- Toplumu zaman ve mekan elemanlarıyla birlikte incelemek C- Toplumların değişimlerini etkileyen etmenleri saptamak D- Toplumlar arası benzerlik ve farklılıkları saptamak E- Toplumsal olaylarla ilgili öngörüde bulunmak

“Toplumu ilgilendiren sorunları çözmek” OLANI DEĞİL, OLMASI GEREKENİ İŞARET ETTİĞİ İÇİN SOSYOLOJİ’ NİN KONUSU İÇİNDE YER ALMAZ.

SOSYOLOJİNİN DOĞUŞU Sosyoloji, insanların Avrupa’daki “iki büyük devrimin” neden olduğu değişimlerin etkisine kapıldığı ve bu değişimlerin neden/ sonuç ilişkisini anlamaya çalıştığı sırada ortaya çıktı. Modern toplumu ve sosyolojinin ortaya çıkışını meydana getiren olaylar: Endüstrileşme Kapitalizm Sosyalist toplumların ortaya çıkışı Bilim ve teknolojideki gelişmeler Kentleşme Kitle iletişim araçlarının gelişimi Rönesans Aydınlanma Fransız ve Amerikan devrimleri

Sosyolojik yaklaşım tarzı 18. ve 19. yüzyıllarda ortaya çıkmıştır. TARİHÇESİ Sosyolojik yaklaşım tarzı 18. ve 19. yüzyıllarda ortaya çıkmıştır. 1700- 1800’lü yıllar… Kurucusu Auguste Comte’dur. Karl Marx ise cemiyetleri, her türlü bağlantıdan ayrı, yalnızca maddi bağlarla birbirine bağlamış insan grupları şeklinde ele almıştır. Bu ikisinin insanlığın geçmişi ve toplumlar hakkındaki görüşleri tamamen farklıdır. Fransa’da Emile Durkheim, Auguste Comte’u takip ederek sosyoloji ilmini geliştirmeye çalıştı. Bilhassa “kollektif ruh” ile “ferdi ruh”u birbirinden ayırıp birincisini ikincisine üstün tutarak, sosyolojiyle psikolojinin konularını birbirlerinden ayırmayı denedi

Fransız sosyologlarından deneysel sosyolojinin kurucusu F Fransız sosyologlarından deneysel sosyolojinin kurucusu F. Le Play (1806-1882) ise, sosyoloji terimini beğenmeyerek yerine Science Social teriminin kullanılmasını tavsiye etti. Türkiye’de Sabahaddin bu yeniliği benimseyerek bu ilme İlm-i İçtimai adını verdi. Ziya Gökalp ise, sosyoloji terimi yerine İçtimaiyat kelimesini kullandı.

AUGUSTE COMTE (1789-1857) Sosyolojinin isim babasıdır AUGUSTE COMTE (1789-1857) Sosyolojinin isim babasıdır. Comte'nin bilimsel yönetimi sosyal dünyaya uygulama fikri Pozivitizim olarak adlandırılır.      Konuları: Toplumsal Düzen (Toplumsal Statik)                     Toplumsal Değişme (Toplumsal Dinamik)      Toplumsal değişmenin kaynağı insan düşüncesidir. KARL MARX VE MADDECİ GÖRÜŞ Çatışma kuramının yaratıcısıdır. Sınıf yapısının temeli olarak üretim ilişkilerini görmüş, devlet ve düşünce sistemini toplumun üst yapısı olarak nitelendirmiştir. Alt Yapı: Üretim Araçları, Üretim Güçleri, Üretim İlişkileri Ekonomik temeldir. Üst Yapi: Din, Sanat ,Bilim, Ahlak, Kültür kurumlarından oluşur.  Marx' a göre sosyal bilimcilerin görevi dünyayı açıklamak değil,  değiştirmektir. Değişim ihtilalci bir yaklaşımla olur. Eseri: Kapital

EMİLE DURKHEİM (1858-1917) İlgi Alanı: işbölümü ve bunun sonucudur. İşbölümü; endüstriyel toplumların ortaya çıkardığı bir sorun, Anomi'dir. Anomi: Kuralsızlık durumudur. İntihar: intiharın nedeni bireysel değil, toplumsaldır görüşünü savunur. Durkheim'm iki amacı:      1. Bireysel davranışların toplumsal güçler tarafından ne şekilde etkilendiğini göstermek.      2. Toplumsal araştırmaları daha pratik hale getirmektir.     Sosyolojiye diğer katkısı da sosyolojik yaklaşımı insan davranışlarını anlamada kullanmasıdır.

SOSYOLOJİNİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ Sosyoloji – Coğrafya Yeryüzü şekilleri, doğa kaynakları, bitki örtüsü, iklim vs. coğrafyanın konusu olduğu kadar, toplumsal yaşantının belirleyici unsurlarıdır. Bu bakımdan sosyolojiyle ilgilidir. Sosyoloji – Siyaset Siyaset yönetim ilişkilerini konu edinir. Toplumun yönetimi de sosyolojiyle ilişkilidir. Sosyoloji – Ekonomi Ekonomik faaliyetler, üretim, tüketim, bölüşüm ve değişim ilişkilerinden oluşur. Topluma faydalı olmaya yönelik yapılan bu ekonomik faaliyetler toplumsal ilişkilerin büyük bir bölümünü oluşturur ve toplum hayatını önemli derecede etkiler.

Sosyoloji – Psikoloji Psikoloji, insan ve hayvan davranışlarını inceleyen pozitif bir bilimdir. Toplum ise tek tek bireylerin ortaya koyduğu sosyal ilişkilerden oluşur. Aynı zamanda bireyler ortaya koydukları toplum kültürünün bir üyesi olarak yaşarlar. Bu durum sosyolojinin, psikolojiden tamamen bağımsız olmadığını gösterir. Sosyoloji – Hukuk Hukuk, insanlar arası ilişkiyi düzenleyerek toplum düzenini sağlamaya çalışır. Toplumun düzeni, konusu toplum olan sosyolojiyle yakından ilişkilidir.

TOPLUM KAVRAMI Toplum; sosyoloji ve diğer toplumsal bilimlerin ortak inceleme konusudur. bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütününe “kültür” denir. bir toplumun kimliğini oluşturur, onu diğer toplumlardan farklı kılar. Kültür, toplumun yaşayış ve düşünüş tarzıdır. kültür, genel olarak iki öğeden oluşur. a) Maddi kültür öğeleri: binalar, her türlü araç-gereç, giysiler vb. b) Manevi kültür öğeleri: inançlar, gelenekler, normlar, düşünce biçimleri

Toplum kavramı, farklı bilimler tarafından incelenir: Antropoloji, toplumların ırk yapıları ve kültürleriyle ilgilenir. Kültür bir toplumun yaşayış tarzını belirttiğinden ve ırkların da toplumsal yaşantıyla ilişkisi olduğundan dolayı, antropoloji sosyolojiyle yakından ilişkilidir.  Antropoloji, basit toplumlarla ilgilenir. Kabile toplumları, tarım devletleri gibi. Antropolojinin ilgilendiği toplumlar ya yok olmuşlardır, ya da çağdaş sanayi devletleriyle birleşmişlerdir. Ekonomi biliminin konusu; malların üretimi ve dağıtımıdır. Hangi malın kim için ne miktarda üretileceği ve kimler tarafından tüketileceği ve fiyat oluşum mekanizması ile ilgilenir. Tarih bilimi, geçmişle günümüz arasında süregelen değişimi inceler. Tüm sosyal bilimlerin kaynak malzemesidir. Tarih, geçmişte yaşanan olayları tek tek, belgelere dayanarak, yer ve zaman bildirerek ele alır. Sosyoloji ise tek tek yaşanan tarihsel olayların ortak noktalarından hareketle genellemelere ulaşır.

Sosyolog, toplumla ilgili 3 çeşit soru sorar: Bu toplumun yapısı, başlıca unsurları ve bu unsurların birbirleriyle olan ilişkileri nasıldır, toplumun belli bir özelliği o toplumun devamlılığı için ne anlam ifade eder? Bu toplum insanlık tarihi içinde nerede durmaktadır, bu toplumun değişimini sağlayan mekanikler nelerdir, içinde bulunduğu tarihsel dönemi nasıl etkilemiştir, o dönemin temel özellikleri nelerdir. Bu toplumda ve bu dönemde ne tür bireyler baskındı, hangi tür insanlar gelecekte baskın olacaktır. Bu dönemde bu toplum içinde hangi tür özellikleri gözlemleyebiliyoruz.