TÜRKİYE FİZİKİ COĞRAFYASI Türkiye’de İklim Elemanları

İKLİM: Geniş bir sahada, uzun yıllar (40,50 yıl) boyunca devam eden atmosfer olaylarının ortalamasına iklim denir.

Hava Durumu: Dar bir sahada, kısa süre içerisinde görülen atmosfer olaylarına denir.

Türkiye İklimini Etkileyen Faktörler 1-KÜRESEL FAKTÖRLER Matematik Konum (enlem) Basınç merkezleri, hava kütleleri 2-BÖLGESEL VE YEREL FAKTÖRLER Etrafındaki denizler ve karalar Yer şekillleri ve bakı Dağların Kıyıya uzanışı

Türkiye’de İklim Elemanları 1-Sıcaklık 2-Nem 3-Yağış 4-Basınç ve Rüzgarlar 5-Türkiye İkliminin Genel Özellikleri

SICAKLIK

Sıcaklık Güneş’ten alınan ısı enerjisinin insana ve çevreye etki biçimi olan sıcaklık, insanı ve çevreyi en fazla etkileyen iklim elemanıdır. İklim sınıflandırmalarında genellikle sıcak iklimler, ılıman iklimler, soğuk iklimler gibi ifadeler kullanılmaktadır.

Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Yıllık ortalama sıcaklık haritasına bakıldığı zaman Türkiye’de sıcaklıklarının 4°C ile 20°C arasında değişmekte olduğu görülür. Şimdiye kadar en yüksek sıcaklıklar Akdeniz kıyılarında ve Güneydoğu Anadolu’da, en düşük sıcaklıklar ise Doğu Anadolu’da ölçülmüştür. En Yüksek Sıcaklık : 48.8°C Mardin-Kocatepe (14 Ağustos 1993) En Düşük Sıcaklık : -46.4°C Van-Çaldıran (9 Ocak 1990) En Yüksek Yıllık Ortalama Sıcaklık : 21.3°C Hatay-İskenderun (1962) En Düşük Yıllık Ortalama Sıcaklık : 1.8°C Sarıkamış (1972)

Türkiye’nin yıllık ortalama sıcaklık haritası

Temmuz Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı Bu ayda Türkiye’de sıcaklık dağılışını etkileyen faktörler karasallık ve yüksekliktir. Bu ayda en sıcak yer; yüksekliğin az,karasallığın ise fazla olduğu Güneydoğu Anadolu’dur. Bu bölgedeki Temmuz ayı sıcaklık ortalaması birçok yerde 30°C aşmaktadır. Temmuz ayında Türkiye’de sıcaklığın en düşük olduğu yer ise ortalama 18°C ile Erzurum-Kars ve Ardahan Platolarıdır.

Ocak Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı Kış mevsimini temsil eden Ocak ayında, genellikle Anadolu’nun iç kesimlerinde Sibirya kökenli soğuk hava kütleleri etkilidir. Kıyı yörelerimiz ise daha çok denizlerin etkisinde bulunmaktadır. Ocak ayında Türkiye’nin en sıcak yerleri Akdeniz ve Güney Ege kıyılarıdır. En soğuk yerleri ise Kars Platosu çevresidir.

Ocak Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı Haritası

NEM

Nemli toprak ve canlılardır. Nemin Kaynağı: Okyanuslar, Denizler, Göller, Akarsular, Kaynaklar, Kar örtüsü, Buzullar, Nemli toprak ve canlılardır.

Ülkemizde Nemlilik Bağıl nemin değerlendirilmesinde sıcaklığın da dikkate alınması gerekir. Çünkü bilindiği gibi havanın alabileceği nem miktarı sıcaklıkla artar. Örneğin, Erzurum’da 0c’de bir metreküp havada 2 gram nem taşıyan havanın bağıl nemi ile Antalya’da 35c’de 12-13 gram nem taşıyan havanın bağıl nem değeri % 50 dolayındadır

Bölgelerimize Göre Nemlilik Yıllık ortalama bağıl nem % 75’in üzerinde olmak üzere Karadeniz ve Marmara bölgelerinin kuzey kesimlerini kapsar. Bunu 70-75 ile yine Karadeniz bölgesinin güney kesimleri ve Marmara Bölgesi, % 65-70 ile Ege, Akdeniz kıyıları ve Anadolu’nun kuzey kesimleri izler. Daha sonra %55-60 ile İç Anadolu’nun Orta kesimi ve Göller yöresi, En düşük bağıl neme sahip olan sahaları % 55 ile Güneydoğu Anadolu izler

Türkiye’de yıllık ortalama nisbi nem miktarı

SİS

Sis Yoğunlaşma yere dokunan hava katmanlarında olduğu zaman buna sis denir. Sis genellikle durgun ve kararlı olan hava kütleleri içindeki yoğunlaşmış su taneciklerinin asılı bir biçimde kaldığı bir ortamdır. Onun için doğru güneş ışınları sis içinde fazla ilerleyemez

1-Güçlü sis, görüş 0-200m; 2-Doğal sis,görüş 200-500m; 3-Hafif sis ,görüş 500-1000m Sislerin olumsuz etkileri: Deniz,Hava ve Kara ulaşımında üzerinde olumsuz etki eder, büyük kazalara ve can kayıplarına neden olur.

1)Kara sisleri(radyasyon sisleri)   1a)Terselme sonucu oluşan sisler: Özellikle geceleri havanın durgun açık ve yerden sıcaklık kaybının çok olduğu geniş kara içi düzlüklerinde görülür.Bu sisler gece oluşur.Gündüz öğleden sonra terselmenin ortadan kalkmasıyla kaybolur. 1b)Arızalı arazi nedeniyle sis oluşumu Termik sıcaklık terselmesi ağır ve soğuk havanın vadiler ve havzalara dolmasıyla daha da güçlenir ve sis oluşur.

2.Kıyı ve Deniz Sisleri(adveksiyon sisleri) Rüzgarın, ılık denizlerden soğuk karaya esmesiyle sis oluşur. Rüzgar, sıcak denizlerden soğuk denizlere eserse soğuk sular üzerinde sis oluşur. Rüzgar, sıcak karalardan soğuk denizlere eserse deniz üzerinde sis oluşur. Serin denizler üzerinde alçalan hava kütleleri sis oluşumuna neden olur.

3.Yerşekli Sisleri(orografik sisler) Yatay hareket eden havanın yer şekli etkisiyle yükselerek soğuması neticesinde oluşan sislerdir. Yer şekli etkisiyle yükselme hafif hafif ve yataya yakın olmalıdır.

CEPHE (Siklon)SİSLERİ Gezici orta enlem siklonlarında cepheler, birbirine doğru hareket eden hava kütlelerinin karşılaştığı yerlerdir.

DUMAN Kuru toz is tanecikleri gibi maddelerden oluşur. Kalın olduğu zaman görüşü tümüyle önler ve çevreyi karartır. PUS Dumanın seyrek hali olup havadaki hafif şekilde olan bulanıklığa pus denir. Pus beyazdır ve deride ıslaklık hissi bırakır.

Türkiye Sislilik

YAĞIŞ

Türkiye de Yağışın Dağılışı Türkiye de yağışlar çoğunlukla yağmur şeklindedir. Bu tür yağışların çoğu da ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülür. Ülkemizin büyük bir bölümünde kış mevsimi dışında sıcaklık genel olarak 0 °C’nin üstündedir. Onun için kar yağışını büyük bir kısmı kış mevsiminde gerçekleşir

Türkiye’nin yıllık ortalama yağışı 643 mm’dir. Bu değer Güneydoğu Anadolu da ve bazı çukur alanlarda 250 mm’ye kadar düşerken Doğu Karadeniz bölümünde 2000 mm’yi aşmaktadır.

Meteorolojide Yağış Hesaplama Meteorolojide ağırlık ile yağış ölçülmez. Meteorolojide yükseklik ile yağış ölçülür. Yaklaşık 20 cm çapında biriken yağış (sıvı halde) beher yardımıyla yükseklik olarak ölçülür. Düşen yağış kaç mm ise o kadar km/m2 yağış düşmüş demektir. Suyun özgül ağırlığı 1 gr/cm3 olduğuna göre 1 m2 alanda 1 mm yüksekliğindeki suyun ağırlığı 1 kg eder. Yani 1 mm yağış = 1 kg/m2 dir.

Yıllık En Yüksek Toplam Yağış 4045.3 mm Rize 1931 Yıllık En Düşük Toplam Yağış 114.5 mm Iğdır 1970 Günlük En Yüksek Yağış 469.9 mm Kemer 11 Aralık 1971 En Yüksek Kar Kalınlığı 525 cm Bitlis Şubat 1954

Kışın iç kesimlerde yüksek basınç koşullarının etkili olması da buralarda yağış oluşmasını engeller. Türkiye’nin en az yağış alan yerleri; Tuz Gölü çevresi Konya civarı Iğdır Yöresi Güneydoğu Anadolu’nun Suriye sınırı yakınlarıdır.

Türkiye kış mevsiminde kıyı kesimleri dışında kalan yerlerde ve özellikle dağlık alanlarda yağışlar kar şeklindedir. Kar yağışlarının en fazla görüldüğü ve karın en fazla yerde kaldığı aylar ocak ve şubat aylarıdır. Türkiye de kışın görülen yağışların ana kaynağı Atlas Okyanusu kökenli denizel polar (mP) ve Akdeniz oluşumlu Akdeniz hava kütlesi (med) dir.

Türkiye’nin Yağış Koşulları Türkiye Akdeniz İklim bölgesinde yer aldığı için yağış yönünden yazları kurak, kışları yağışlı bir iklime sahiptir. Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz de cephesel ve orografik yağışlar hakimdir. Buna karşılık Trakya’nın iç kesimleri Orta ve Doğu Anadolu bölgelerince cephesel yağışların yanında orografik(yamaç) ve lokal konvektif (kırkikindi) yağışlarda görülmektedir.

Kuraklığın Türkiye deki Etkileri Hidroelektrik santrallerinin üretimi azalmaktadır. Yağış ve sulama suyu yetersizliği sonucu tarımsal üretim azalmaktadır. Su ve hidrolik enerji yetersizliği nedeniyle sanayi kuruluşlarının üretiminde azalmalar olmaktadır. Kentlerimizde kullanma ve içme suyu eksikliği yaşanmaktadır.

Kullanma suyu eksikliği nedeniyle zaman zaman bulaşıcı hastalıklar görülmektedir. Doğal bitki örtüsü kurumakta hayvanlar zarar görmekte ekolojik dengede bozulmalar olmaktadır. Bütün bunların sonucunda çevre insan ve ülke ekonomisini olumsuz şekilde etkilemektedir.