RENK

Elektromanyetik spektrumda insan gözünün görebildiği kısma genel olarak ışık denilir. Yaklaşık 400 ile 780 Nm dalga boyları arasındaki bu aralık kırmızıdan mora gökkuşağı renklerinden oluşur. Bu renklerin tamamının karışımı beyazı oluşturur.

Diğer bir ifadeyle, bir cisim üzerine gelen ışığın tamamım yansıtıyor ise insan gözü o cismi beyaz renkli olarak algılar. Cisim üzerine gelen ışığın tamamını absorbe ediyorsa (soğuruyorsa) o cismi siyah olarak görürüz. Farklı bir rengin algılanması ise, cismin gelen ışığın sadece bir bölümünü yansıtması ile olur. Örneğin sarı bir limon, üzerine gelen beyaz ışıktan sadece sarıs rengi yansıtır, diğer renkleri ise emer. Böylece biz limonu sarı olarak algılarız.

Tüm bu bilgiler ile rengi şu şekilde tanımlayabiliriz: Cisimlerin yansıttıkları ışıkların gözümüzde oluşturduğu duyguya renk denir. Rengi oluşturan en önemli unsur ışıktır. Işığın olmadığı yerde renk algılaması yapmak mümkün değildir.

RENK KURAMINA GİRİŞ

Masaüstü yayıncılık programları canlı, rengarenk ürünler tasarlamamıza olanak sağlarlar. Ancak iş, bu tasarımların matbaada baskısına geldiğinde ekran görüntüsünden farklı sonuçlarla karşılaşılmaktadır.

Bu durum kısmen matbaada baskı öncesi veya baskıda oluşabilecek problemler (yanlış kağıt ve tram seçimi, mürekkep yoğunluğunun ve baskı makinesi mürekkep ayarlarının yapılamaması gibi) olabilmekle birlikte, asıl önemli unsur, monitörlerde gördüğümüz renkler ile baskı renklerinin farklı yollarla oluşturulmasıdır.

Ekran görüntüsünün parlaklığına en yakın baskı sonuçlarını alabilmek için ilk olarak, tasarım yapılan masaüstü yayıncılık sisteminin (monitör, tarayıcı, yazıcı, ortam ışıklandırması vb) kalibrasyonu yapılmalıdır. Baskı aşamasında ise, renk yönetim sistemlerinin kullanılmasının yanında, tasarımcıların renk algılaması ve matbaa terminolojisi hakkında bazı bilgilere sahip olması gerekmektedir.

RENGİN ÖZELLİKLERİ

Rengin üç temel öğesi vardır; Hue-Rengi, Saturation-Doygunluğu, Brigthness-Parlaklığı’ dır. Hue: Rengin temel yapısıdır. Rengin adı olarak da geçer. Yeşil, sarı, kırmızı gibi. Hue bir rengin diğerinden ayrılmasını sağlayan özelliktir.

Saturation-Doygunluk: Rengin şiddetidir Saturation-Doygunluk: Rengin şiddetidir. Güçlü, doygun, saf renkleri; zayıf, romantik renklerden ayırmasını sağlayan özelliktir. Düşük doygunluktaki bir renk gri tonlardadır. Brigthness-Parlaklık: Rengin yansıma oranıdır. Bir rengin siyah ve beyaz arasındaki parlaklık derecesidir.

RENK MODELLERİ

Renkleri tasnif etmek için kullanılan teknik standartlara renk modelleri (evrenleri) denilir. Farklı ortamlar için bir çok renk modeli keşfedilmiştir. Bazı renk modelleri insan gözünün görebildiği renkler için tutarlıyken, monitörlerde ve baskıda kullanılan renkler için farklı modeller vardır.

Değişik cihazlarda değişik renk modelleri kullanılması yanlış renk üretim sorununun en büyük nedenini oluşturur. Her bir renk modeli, belirlenebilen renklerin tayfını organize etmek ve bu renkleri tanımlamak için farklı parametreler kullanılır. Bu sayede herhangi bir renk, modelin adı ve parametrelerin rakamsal değerleri ile kolaylıkla tanımlanabilir. (Örneğin; CMYK, 100/0/80/20, kırmızı).

Matbaacılıkta yaygın olarak iki renk modeli vardır: Toplamsal renk modeli (RGB), Çıkarımsal renk modeli (CMYK).

RGB (Red, Gren, Blue) RENK MODELİ RGB, monitör gibi elektronik cihazların ışık kullanarak renk yaratmasını sağlayan modeldir. Üç temel rengin (kırmızı, yeşil ve mavi) değişik yoğunluklarda kullanılarak renk spektrumundan istenilen rengin elde edilmesine dayanmaktadır.

Daha öncede belirttiğimiz gibi, RGB renk modeli ışık kullanarak renk üretilen elektronik ortamlarda kullanılır. RGB renk modlu resimlerin ve RGB renk modeli (RGB mikserler) ile üretilen renklerin matbaada baskısı imkansızdır.

Bu renk modeli yalnızca elektronik grafik ürünler için (ekran sunumu, web tasarımı, interaktif CD tasarımı gibi) kullanılmalıdır. Baskıya iş gönderirken sıkça yaşanan RGB resim ve renk problemleri ile karşılaşmamak için tasarımcılar, basılması istenen çalışmalarda RGB renkli elemanlar bulundurmamalıdır.

CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Siyah) RENK MODELİ CMYK, matbaa makineler ve yazıcılar gibi mürekkep ve boya kullanarak renk üreten cihazların kullandığı modeldir. Kuramsal olarak CYAN, MAGENTA ve SARI mürekkepleri tam yoğunlukta karıştırıldıklarında sonuç tam siyah olmalıdır.

Ancak pratikte, mürekkeplerin saf olmaması ve şeffaf olması nedeni ile koyu gri elde edilmektedir. CMYK modelinde "K" harfi ile ifade edilen SİYAH, koyu tonların belirginliğini sağlamak ve kontrast oluşturmak amacıyla kullanılmaktadır.

CMYK herhangi bir rengi, dört mürekkep renginin oranlarını O ile 100 arasında belirleyerek tanımlar. CMYK modelinin renk gamı (spektrumu), RGB modeline göre daha küçüktür. Yani RGB modelinde daha renkli ve canlı renkler üretmek mümkündür. Tasarımcıların karşılaştığı bilgisayarda ve baskıdaki renk farklılığı probleminin nedeni aslında budur.

Bu problemin oluşturacağı sonuçları küçük bir deneyle görmek mümkündür Bu problemin oluşturacağı sonuçları küçük bir deneyle görmek mümkündür. İnternetten veya varsa fotoğraf arşivlerinizden bulacağınız çok canlı ve parlak renklere sahip RGB renk modlu bir resmi Photoshop programında açıp renk madunu CMYK'ya çevirin. Resimdeki canlı renklerin çok farklı ve soluk renklere dönüştüğünü göreceksiniz.

Büyük bir hayal kırıklığı yaşatmasına rağmen gerçek CMYK renk modelinin parlak renkleri oluşturamamasıdır. Grafik tasarımcılar bu gerçeği bilip tasarımlarını baştan sona kadar CMYK renkleri ve CMYK modlu resimleri kullanarak yapmalıdırlar.

Yaygın olarak yapılan hatalardan biri de, tasarımları RGB renkler ve RGB modlu resimler kullanarak tamamlayıp, basılabilir onayı alındıktan sonra baskıya gönderilirken resimlerin ve renklerin CMYK'ya çevrilmesidir. Bu durumda, saatler, hatta günlerce uğraşılarak yapılan tasarımlar, baskıya gönderileceği zaman CMYK'ya çevrildiğinde beklenilenden, hayal edilenden farklı olmaktadır.

Ve artık "renklerin bu hale geleceğini bilseydim yazıda bu rengi kullanmazdım, zemini biraz daha farklı bir renkte yapardım" demek için geç olacaktır. Hele bir de müşteriye tasarımı monitörde göstererek onay aldıysak, oluşacak renk farklılıkları problemleri daha büyük boyutlara ulaşacaktır.