Küresel enerji politikaları kıskacında Türkiye’nin enerji sorunsalı Necdet Pamir, PMO eski Başkanı, TMMOB eski YK Üyesi 4 Kasım 2009, MMO

Enerji, bir ülkenin ekonomik ve sosyal gelişiminin, en temel ve sürükleyici gereksinimlerinden biridir. Enerji güvenliği, ekonomik güvenliğin ve ulusal güvenliğin yaşamsal unsurlarındandır.

Enerji ve Enerji Güvenliği Enerji, yaşam kalitemizi arttıran, ekonomik ve sosyal gelişimimizi sağlayan birçok yaşamsal hizmetin, temel girdisidir: Ulaştırma Elektrik Ev ısıtma/soğutma Gıdaların korunması ve pişirme Aydınlanma İletişim Ticari ve sanayi prosesler Bu nedenle de, enerjinin güvenli biçimde sağlanması (yeterli, ödenebilir, güvenilir, zamanında hazır, temiz ve kesintisiz), sürdürülebilir kalkınma için, olmazsa olmaz ön koşuldur. Kaynak: “Energy Security”, IEA, 2003

Enerji Politikası: Temel Çerçeve Enerji politikasının; dış politika, güvenlik politikası, sanayi ve tarım politikaları, ulaştırma politikası ve çevre politikasıyla bir arada (entegre/bütünleşik) biçimde planlanması gerekir. Enerji kaynakları potansiyeli doğru belirlenmeli, yerli ve temiz kaynaklar en uygun oranda kullanılmalı, ithalatın zorunlu olduğu durumda ise, mutlaka kaynak ve güzergah çeşitliliği sağlanmalıdır. Özellikle elektrik alt sektöründe, planlama; olmazsa olmaz bir gerekliliktir.

Dünya Birincil Enerji Tüketimi Kaynaklar Bazında (%), 2008 sonu Kaynak: BP Statistical World Review of Energy, June 2009

Dünya İspatlanmış Petrol Rezervleri, 2008 Sonu (milyar varil) Kanada Petrollü Kumları: 150.7 Avrupa Birliği 6.3 Eski SSCB 127.8 OPEC: 955.8 OECD: 88.9 Asya Pasifik 42.0 K. Amerika 70.9 Orta Doğu 754.1 Afrika 125.6 G.& O. Amerika 123.2 Dünya Toplam İspatlanmış Petrol Rezervi:1,408.7 milyar varil (İspatlanmış) Rezervin Ömrü: 42 yıl (Kaynak: BP Statistical Review of World Energy, June 2009)

Dünya (Petrol) Arama+Üretim Maliyetleri ($/varil) Alaska 8.0 Rusya B.field 6.0 Rusya G.field 16.0 Batı Kanada Konvns: 9.0 K. Denizi 9.85 Kazakistan 6.0 Doğu Kanada 10.0 Çin (kara) 8.90 Kanada P. Kum 8.41(?) 23 Meksika Körfezi 9.0 Çin (Deniz) 11.80 Cezayir 7.5 Libya 6.5 Meksika 9.5 İran 5.0 Nijerya 11.0 Endonezya 10.5 Irak 2.5 Venezuella 4.23 (ağır petrol hariç) 9.0 (ağır petrol) Brezilya 8.50 S. Arabistan 4.0 Angola 11.5 Latin Amerika (Mek., Ven., Brez. hariç) 5.52 Arama, geliştirme,üretim maliyetleri dahil; Vergi, devlet hakkı, diğer devlet payları hariç Not: Bu değerler, göreceli alınmalıdır. Mutlak değerler, farklı kaynaklarda, ciddi değişiklik gösterebilir Kaynak: CERA, 2008

İspatlanmış Gaz Rezervleri - 2008 sonu 185 trilyon metre küp (tcm) Kaynak: BP Statistical Review of World Energy, June 2009 % 30.8 57.0 8.87 EU 2.87 75.91 15.39 14.66 % 41.0 7.31 Kaynak: BP Rezerv/Üretim: 60,4 yıl Gaz rezervleri de başlıca 2 bölgeye yoğunlaşıyor. Rusya ve İran rezervleri toplamı, rezervlerin yaklaşık % 40’ı

Gaz rezervleri kimin elinde ? 44.65 trilyon metre küp Rusya gaz üretimi: 607 milyar metre küp/yıl (21.3 %) Rusya gaz ihracatı: 168 milyar metre küp/yıl Kaynak: BP 2008

LNG’nin artan Rolü (RS) Milyar metre küp Boruhattı LNG payı

Petrol ve gaz rezervlerine göre Dünya Üretilebilir Kömür Rezervleri, 2008 sonu 826 milyar ton (Antrasit ve bit. Kömür dahil) Rusya 157 BDT 226 K. Amerika 246.1 AB 29.6 Çİn 114.5 ABD 238 O. Doğu 1.4 Afrika 32.0 Hindistan 58.6 G. & O. Amerika 15.0 G. Afrika 30.4 Petrol ve gaz rezervlerine göre daha homojen dağılım R/Ü: 122 yıl Kaynak: BP, 2009

Konvansiyonel olmayan petrol kaynakları (Toplam: 9 trilyon varil) Uluslar arası Enerji Ajansı’na göre: Petrollü kumlar, Çok ağır petroller, Petrol killeri, (Toplam: 2.5 trilyon v.; Üretilebilir: 1 trilyon v.) Kömürden sıvı (CTL), (temiz dizel, LPG eldesi) Gazdan sıvı (GTL) (temiz dizel, LPG eldesi) Toplam rezerv: 9 trilyon varil Üretilebilir: 1-2 trilyon varil

Farklı Petrol Kaynaklarından Dünya Petrol Üretimi (RS, WEO 2008) milyon varil/gün D. Gaz sıvıları 106 Konvansiyonel olmayan petrol NGL İkincil üretim NCO Keşfedilmesi beklenen petrol EOR Keşfedilmiş; geliştirilmemiş Halen üreten petrol sahaları Halen üreten petrol sahaları

Uzun Dönemde Farklı Petrol Kaynaklarından Arz - Maliyet Eğrisi Üretim maliyeti Dolar (2008) Kuzey Kutbu Derin, Ultra-derin Deniz üretimi Kömürden Sıvı Petrol Killeri Gazdan Sıvı Diğer konvansiyonel petrol O. Doğu, Afrika petrolü Üretilmiş Ağır petrol, Bitümen CO2 ile İkincil Üretim İkincil Üretim Kaynaklar (milyar varil)

Türkiye’den örnek: Batı Raman CO2 enjeksiyonu uygulamasıyla kurtarım faktörü % 1.5’ten % 7’ye çıkarıldı… Buhar enjeksiyonu da düşünülüyor…

Son yıllarda öne çıkan başlıca alternatif yakıtlar Bio yakıtlar Gazdan sıvı eldesi (Gas-to-Liquids) Kömürden sıvı yakıt eldesi (Coal to liquids) Hidrojen Yakıt hücreleri (Fuel cells)

Uluslararası Enerji Ajansı Dünya Enerji Konseyi Uluslararası Enerji Ajansı

Temel Saptamalar/WEO 2008 Dünya nüfusu, yılda ortalama % 1 artarak, 2006’da 6.5 milyardan, 2030’da 8.2 milyara yükselecek. Dünya yıllık GSH artış oranı, 2006 – 2030 arası: % 3.3 (1990 – 2006 arası: % 3.2) İncelenen dönemin 2. yarısında (2015-2030, daha düşük büyüme: % 2.8) En yüksek büyüme oranları Çin, Hindistan ve O. Doğu’da

Temel Saptamalar/WEO 2008 IEA (UEA) petrol ithal fiyatı, 2008 – 2015 arası 100 $/varil, 2030’a kadar 120 $’a yükseliyor. Nominal değer olarak ise, 2030’da 200 $/varil Bazı yeni teknolojiler, 2030’dan önce büyük ölçekte olmasa da enerji talebinin karşılanmasında devreye girecek: (Karbon yakalama ve depolama, ikinci nesil bioyakıtlar ve kömürden gaz eldesi gibi.