Sağlık İletişimi – 6

İçerik Sağlık İletişimi ve Reklam Sağlık İletişimi ve İnternet

Reklam Üretici ile tüketici arasındaki iletişim aracı. Bir pazarlama tekniği. Amacı, üretici tarafından bilinçli bir şekilde tüketiciyi yönlendirmektir.

Sağlık İletişimi ve Reklam Sağlık alanında reklam 3 şekilde gerçekleşmektedir. Kurumsal Reklamlar Gizli /Örtülü Reklamlar Yanıltıcı / aldatıcı Reklamlar

Kurumsal Reklamlar Kurumsal imaj oluşturma ve geliştirme üzerine odaklanan ve halkla ilişkiler çalışmalarında kullanılan araçlardan oluşurlar. Bu reklamlar sağlık kurum/kuruluşlarının halkla olan ilişkilerini düzenlemeye ve kurum hakkındaki bilgilerini arttırmaya yöneliktir.

Gizli / Örtülü Reklamlar Verilen sağlık hizmetinin diğer kurum/kuruluşlardan daha kaliteli bir şekilde sağlanacağını ima eder. Açık olarak reklam olduğu anlaşılmamakla birlikte, hastanın adı geçen kuruma veya kişiye yönlendirilmesi ile gerçekleşen reklamlardır.

Gizli / Örtülü Reklamlar Sağlık haberlerinde örtülü bir şekilde bir hastalık üzerinden ürünün tanıtılması, Köşe yazılarında yine bir sorunu üzerinden ürünün tanıtılması,

Gizli / Örtülü Reklamlar Genel olarak bakıldığında da özel sağlık kurumlarının kendileriyle ilgili reklamlar yaptıkları, bunun yanında kamu sağlık kurum/kuruluşlarının daha çok koruyucu sağlık hizmetleri ve/veya hasta hakları uygulamalarıyla ilgili bilgilendirme yazıları ile yetindikleri görülmektedir.

Örnekler : Hürriyet Gazetesi, 2009 yılı Nisan ayında yayınlanan Dünyagöz Hastanesinin yatırımıyla ilgili haberi yüzünden örtülü reklam yapıldığı gerekçesiyle 67 bin lira ceza aldı. (Vahap Munyar, “Başbakan hastane açtı, habere ‘örtülü reklam’ soruşturması başlatıldı” başlıklı haber. 15.08.2009)

Örnekler: Işıl Televizyon Yayıncılık A.Ş'ye ait, Star TV'de yayınlanan ''Pop Star Alaturka'' programının 10 Şubat 2008 tarihli bölümünde kullanılan ifadelerde Amerikan Hastanesi ile Memorial Hastane'lerine ilişkin örtülü reklam yapıldığını tespit eden Reklam Kurulu, kanalın sahibi Işıl Televizyon Yayıncılık A.Ş'ye ulusal düzeyde 60 bin YTL para cezasıyla söz konusu örtülü reklamların durdurulması cezasının uygulanmasına hükmetti.

Yanıltıcı /Aldatıcı Reklamlar Yanıltma, bilginin doğru olmasına rağmen olması gereken/olan bir konunun çok önemliymiş gibi vurgulanmasından kaynaklanabilir. kurum/kuruluşların sundukları hizmet ile yapılan karşılaştırmalar ve “en iyi”, “en etkili” ifadelerinin kullanılması da aldatıcı reklamlardır.

Yanıltıcı /Aldatıcı Reklamlar Bilgilendirme ile reklam arasındaki hassas ayrım reklamın sunumundaki dürüstlükle yapılabilir. Sağlık gibi tek bir bireyi değil, bütün toplumu etkileyen bir alanda dürüstlüğün ifade özgürlüğünden daha ön planda olması gerekliliği sorgulanabilir bir olgu değildir.

Yanıltıcı /Aldatıcı Reklamlar Sağlık alanında reklama getirilen sınırlamaların amacı, insan sağlığını ve bu kapsamda insan haklarını korumak, insanların kâr, rekabet ve benzeri amaçlardan kaynaklanan eylemlerden zarar görmelerini engellemektir.

Örnekler Reklamlarında tedavi hizmetleri mevzuatına aykırı ifadelere yer vermeleri nedeniyle, Gürses Teşhis Tedavi ve Sağlık Hizmetleri Ltd. Şti'ye (Integra Tıbbi Görüntüleme Merkezi) 5,4 bin YTL, Vizyon Göz Hastalıkları Teşhis ve Tedavi Hizmetleri Ltd. Şti.'ye 5 bin YTL idari para cezası ile reklamlarını durdurma cezası verildi.

Örnekler Deva Sağlık Spor Hizmetleri Tic. Ltd. Şti'ye (Özel İstanbul İbni Sina Tıp Merkezi) ise "merkezde ortopedi, nöroloji, psikiyatri, kardiyoloji, plastik ve estetik cerrahi ve patoloji branşları bulunmadığı halde" ilanda bu branşlarda hizmet verildiğinin belirttiği için 5 bin 491 YTL idari para cezası verildi.

Örnekler Kardiyoloji Vakfı Florence Nightingale Hastanesi A.Ş,ye reklamlarında kullandığı "dünya çapında başarı kazanmış uzman kadro" ve diğer tıbbi cihaz ve tedavi yöntemlerine ilişkin ifadeler nedeniyle, Hisar Sağlık Hizmetleri Eğitim-Araştırma ve Tıbbi Cihazlar Tic. A.Ş'ye (Hisar Intercontinental Hospital), "göğüs cerrahisi, pediatrik cerrahi ve pediatrik KVC" uzmanlık dallarının ruhsatında yer almamasına karşın broşürlerinde bu bölümlerin sayılması nedeniyle 50'şer bin YTL idari para cezası uygulandı.

Yasal Düzenleme 1928 tarih ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un 24. maddesi, 1960 tarih ve 6023 sayılı Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi’nin 8. maddesi 1999 tarihli Hekimlik Meslek Etiği Kuralları’nın 11. maddelerinde, “hekimin mesleğine ticari nitelik kazandıracak her türlü reklam ve tanıtımını yasak olduğu” vurgulanmıştır.

Özel Hastaneler Yönetmeliğinin 60. maddesi " Özel hastaneler; tıbbi deontoloji ve mesleki etik kurallarına aykırı şekilde, insanları yanıltan, yanlış yönlendiren ve talep yaratmaya yönelik, ruhsatında yazılı kabul ve tedavi ettiği uzmanlık dallarından başka hastaları kabul ve tedavi ettiği intibaını uyandıran, diğer hastaneler aleyhine haksız rekabet yaratan davranışlarda bulunamazlar ve bu mahiyette tanıtım yapamazlar.

60. madde Özel hastaneler tarafından; sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikteki bilgilendirme ve tanıtımlar yapılabilir. Bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri kapsamında yanıltıcı, abartılı, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış bilgilere ve talep yaratmaya yönelik açıklamalara yer verilemez."

60. madde Özel hastaneler; hizmet alanları ve sunacağı hizmetler ile açılış bilgileri ve benzeri konularda toplumu bilgilendirmek amacıyla tanıtım yapabilir ve ilan verebilir.

60. madde Özel hastaneler tarafından oluşturulan internet sitelerinde; yer alan her türlü sağlık bilgisi, alanı ile ilgili bilgi ve tecrübeye sahip sağlık meslek mensupları tarafından verilmek zorundadır. Bu siteler aracılığıyla hiçbir şekilde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler verilemez. İnternet sayfalarında verilen bilginin, son güncelleme tarihi açıkça belirtilir.

MADDE 29 – (1) Sağlık kuruluşları tarafından reklam yapılamaz. AYAKTA TEŞHİS VE TEDAVİ YAPILAN ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARI HAKKINDA YÖNETMELİK MADDE 29 – (1) Sağlık kuruluşları tarafından reklam yapılamaz. (2) Sağlık kuruluşları tarafından, tıbbi deontoloji ve mesleki etik kurallarına aykırı, insanları yanıltan, yanlış yönlendiren, talep yaratmaya yönelik, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış veya yerleşik tıbbi metot haline gelmemiş uygulamalara dayalı tanıtım yapılamaz ve diğer sağlık kuruluşları aleyhine haksız rekabet yaratan davranışlarda bulunulamaz.

AYAKTA TEŞHİS VE TEDAVİ YAPILAN ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARI HAKKINDA YÖNETMELİK (4) Sağlık kuruluşları, sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikte bilgilendirme yapabilir. Birinci fıkra hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla açılışı, hizmet alanları ve sunduğu hizmetler ile ilgili konularda toplumu bilgilendirmek amacıyla tanıtım yapabilir ve ilan verebilir. Ancak, bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri kapsamında yanıltıcı, abartılı, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış bilgilere ve talep yaratmaya yönelik açıklamalara yer verilemez. (5) Sağlık kuruluşları tarafından her türlü yayın mecralarında yer alan sağlık bilgileri, konusuna göre yetkili sağlık meslek mensupları tarafından verilmek zorundadır. Bu mecralar yoluyla yapılan bilgilendirme ve tanıtımlar, hastayı ilgili sağlık kuruluşuna doğrudan veya dolaylı biçimde yönlendirecek içerikte olamaz.

AYAKTA TEŞHİS VE TEDAVİ YAPILAN ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARI HAKKINDA YÖNETMELİK MADDE 31 – (1) Sağlık kuruluşu işletenleri ile mesul müdürleri, aşağıda belirtilen hususlara uymak zorundadır: e) Sağlık kuruluşunun dış tabelalarında, ruhsatnamede belirtilen uzmanlık dalları haricinde başka uzmanlık dalı ve/veya başka ibareler yazılamaz. ı) Binanın dış cephesinde, sağlık kuruluşunun isminin ve ruhsatnamede belirtilen uzmanlık dallarının yazılı olduğu tabelalardan başka bir tabela yer alamaz. Sağlık kuruluşu veya hizmetleri ile ilgili 29 uncu maddeye uygun olmayan yazı, ilan veya tanıtım veya reklam benzeri ibarelerin olduğu materyaller bulundurulamaz ve dağıtılamaz.

Sağlıkta reklamın Etik açıdan Değerlendirilmesi Reklam sağlık hizmetinde birtakım etik ihlaller yaratabilir. 1 – Reklam, dürüstlük ilkesinin zedelenmesine neden olur. 2 - Reklam, özerkliğe saygı ilkesinin zedelenmesine neden olur.

Sağlıkta reklamın Etik açıdan Değerlendirilmesi Reklam sağlık hizmetinde birtakım etik ihlaller yaratabilir. 3 – Reklam, adalet ilkesinin zedelenmesine neden olur. 4 - Reklam, zarar vermeme ilkesinin zedelenmesine neden olur.

Sağlıkta reklamın Etik açıdan Değerlendirilmesi Reklam sağlık hizmetinde birtakım etik ihlaller yaratabilir. 5 – Reklam, meslek onurunun zedelenmesine neden olur. 6 - Reklam, hasta-hekim iletişiminin zedelenmesine neden olur.

Sağlık İletişimi ve İnternet İnternet günümüz insanına bilgiye kolay ulaşımı sağlamış, zaman kazandırmıştır. Sağlık hizmetlerine daha kolay ulaşım, aynı zamanda doktor araştırmak, hastalık semptolarına ve ilaç yan etkilerine bakmak, hastane sorgulamak, forumlarda tartışmak, okumak, doktor blogları, doktorlarla anında iletişim sağlayabilen portallar vs…

Sağlık İletişimi ve İnternet Amerika’da internet kullanıcılarının yüzde 61’i sağlıkla ilgili bilgileri internetten araştırıyor. Amerika’da internet kullanıcıların yüzde 38’i sağlıkla ilgili egzersizleri ve fitness çalışmalarını internetten takip ediyor. Kronik rahatsızlığı olan e-hastaların yüzde 75’i internetten buldukları tedavileri uyguluyor.

Sağlık İletişimi ve İnternet TGI Türkiye Araştırması, Mart 2010-Şubat 2011 dönemi verileri de Türkiye’deki internet kullanıcıları arasında, interneti sağlıkla ilgili olarak kullananların demografik yapısını sunuyor. Bu araştırmanın sonuçlarına göre biri kadınların erkeklere göre interneti sağlık konusunda daha çok kullanıyor olması. Yaş grubun da ise 25-34 yaş arasındaki kullanım en yoğun durumda.

Sağlık İletişimi ve İnternet ERA Research & Consultancy’nin Ağustos 2011’de 12 ilde yaptığı Sağlık Araştırması Sonuçları’na göre de Türkiye’de hastaların sağlık konusunda bilgi almak için: Web sitelerini kullanma oranı %21 Sosyal ağlara başvurma oranı %3 Bloglar ve sohbet platformlarını kullanma oranı ise %2.

Örnekler

doktorsitesi.com da doktorlara anında soru sorulabilen bir başka sağlık platformu. üyeler sitedeki üye doktorlara en çok kadın hastalıkları ve doğum, psikiyatri, üroloji, plastik cerrahi ve çocuk hastalıkları ile ilgili sorular sormuşlar. Doktorsitesi.com’da bugüne kadar yanıtlanan soru adedi 500.000’i geçmiş.