YÜK-İSTİF

BALYA VE DÖKME YÜK KAPASİTELERİ

Gemi kapasite planlarında ambar kapasiteleri, balya kapasitesi ve dökme kapasite olarak ayrı ayrı verilmiştir. Bu kapasiteler yüklenecek yüke bağlı olarak ambarların hacmini göstermektedir.

Eğer bir ambara dökme yük yüklenecek ise; o ambarın dökme yük kapasitesi, yüklenecek yükün stoveç faktörüne bölündüğünde; o ambara o dökme yükten kaç ton yükleyebileceğimizi bulabiliriz.

Örneğin dökme yük kapasitesi 120 Örneğin dökme yük kapasitesi 120.000 cuft olan bir ambar stoveç faktörü 50 olan bir tahıl yükünden; 120.000/50=2,400 ton yüklene bilir. Ambarların balya kapasiteleri ise ambalajlı yükler iççin kullanılır. Yine yukarıdaki gemiyi örnek olarak kullanacak olursak, bu sefer ambarın balya kapasitesinin 100.000 cuft olduğunu görürüz.

Bu ambara stoveç faktörü 80 olan pamuk balyaları yükleyecek olursak; 100,000/80=1250 ton pamuk yükleyeceğimizi hesap ederiz. Bu açıklamalardan anlaşılan, bu ambarın dökme yük kapasitesi, balya kapasitesinden daha büyük olduğudur. Bu fark daha öncede belirtildiği gibi hem postalar arası boşluktan kaynaklanır hem de istifden dolayı yitik hacim “BROKEN STOWAGE” kaybında ortaya çıkar.

GÜVERTEYE İSTİF

Gemilerin detveytine göre yük alabilmek için, bazen güverteye de yük yüklene bilir ancak güverteye yük yüklemek için bir takım özel şartları gerektirir. Güverteye yüklenecek yükler hem kendisi risk altındadır hem de gemiye zarar verebilir.

Onun için, güverte yükleri, taşıyan ile yükleyici arasında yapılan özel bir anlaşma ile yüklenir. Bu anlaşmada yüke ait bütün risklerin yükleyiciye ait olduğu ve gemi emniyeti söz konusu olduğunda kaptanın bu yükler üzerinde her türlü tasarrufunun olacağı belirtilir.

Güverte yükünden kaynaklanan riskleri aşağıdaki gibi sıralaya biliriz. a-)Güverte yüklerinin deniz suyu ve yağmurdan ıslanabileceği riski. B-)Bu yükler gemi stabilitesine negatif etki yaparlar, yani güverte yükleri “GM”’nin küçülmesine sebep olur.

C-)stabilite ile ilgili olarak bazı güverte yükleri ıslandığı zaman ağırlıkları daha da artar ve “GM”’nin daha da küçülmesine neden olur. D-)Gemideki yük bağlama donanımları, yani mapa uygun yerde olmayabilir. Bu durum geminin ve yükün emniyetini ters yönde etkiler.

E-)Eğer yükleyiciden güverteye yükleme müsadesi alınmışsa, bütün ticari sorumluluk armatöre ait olur. F-)Güvertesine yük yükleyen gemiler kötü havalardan kaçmak mecburiyetindedir

Bu durumda seferin uzamasına neden olur Bu durumda seferin uzamasına neden olur. İşte güvertesine yük yükleyecek gemi kaptanları yukarıdaki tehlikeleri göz önünde bulundurarak, planlarını yapmak ve kararlarının buna göre vermek durumundadırlar.

YÜKE AİT BİLGİLER

Gemilere yüklenecek yük çok çeşitli olduğundan, bunlara ait bilgileri akılda tutmak imkansızdır. Onun için her bir yük yükleneceği zaman o yükle ilgili bilgileri elde etmeliyiz. Daha öncede belirtildiği gibi çeşitli kitaplardan veya yükleyiciden temin edilebilir.

Aynı zamanda, yüklenecek yüke ait; uluslar arası kurallar yükleme limanları kuralları, boşaltma limanları kuralları hatta transit uğranacak limanların kuralları iyice öğrenilmelidir. Özellikle tehlikeli yüklerde eğer bu kurallar bilinmez ise bir takım gecikmelere neden olabileceği ve bunun sonucu olarak da büyük zararlara uğranılacağı hiç akıldan çıkartılmamalıdır.

Örneğin Süveyş kanalından transit geçecek gemiler, tehlikeli yüklerini kanal idaresine bildirmeleri gerekir. Aksini yapan gemiler tespit edildiğinde kanal geçişi engelleneceği gibi ağır para cezalarına çarptırılır. Yüklere ait bilgiler, istif, ayrım, bağlama ve havalandırma gibi konularda gemi zabitlerine rehberlik yaparlar.

Aşağıdaki listede yüklerin üzerine yapıştırılan işaretlerin ne anlama geldiği belirtilmiştir (şekil 5)

Ayrıca yüklere ait çeşitliği bilgileri içeren kitaplarda; yükün adı, özelliği, istif faktörü, ve ambalaj şekli ile o yükün taşınmasında özen gösterilmesi gereken hususlar belirtilmiştir. Gemi zabitleri bir yükü yüklemeden evvel bu bilgileri öğrenip gerekli tedbirleri almalıdır.

Aksi durumda yükleme-taşıma-boşaltma esnasında yük hasar görebilir Aksi durumda yükleme-taşıma-boşaltma esnasında yük hasar görebilir. Bu hususun sorumluluğu ise geminin olacaktır. Bazı yüklere gerekli özen ve dikkat gösterilmez ise bu yükte ortaya çıkabilecek değişiklikler gemiyi de hasar verebilir, hatta gemiyi batırabilir.

Örneğin kendiliğinden sulanan dökme yükler, eğer uygun yüklenmemiş ise veya tavsiye edildiği gibi taşımıyorsa, sulanıp kaygan hale gelebilir. İşte 1970 li yıllarda rutubetli konsantre çinko yükleyen ve Deniz Nakliyat Şirketi’ne ait Amasya gemisi Biscay körfezinde bu sebepten battı ve 9 denizcimiz bu yüzden hayatını kaybetti.

Stoveç kitaplarında yüklere ait bilgiler alfabetik sıraya göre verilmiştir. Aşağıda Thomas!a ait stoveç kitabından alınan örnekler, bilgi için verilmiştir.

YÜKÜN ADI KARAKTERİSTİĞilı İSTİF FAKTÖRÜ CUFT AMBALAJ ŞEKLİ ABACA(KENDİR) Islanmamalı 92/105 Preslenmiş balya ABALONE(KABUKLU DENİZ HAYVANI 80/85 Torbalı veya sandıklı ASETON ISLAK YÜKLENEBİLİR 80/90 VARİLLİ YÜK ASETİK ASİT Islak yüklenebilir Varilli yük ACHIOTE ISLANMAMALI 60/64 SANDIKLI YÜK ARAÇ ZAMKI Islanmamalı güneşte kalmamalı 40/45 Bidonlu yük ACİD OİL Dip ambar yükü 65/70 teneke 55/65 bidon 38/40 bulk Üç türlü

YÜK KOMPARTIMANLARI

YÜK BÖLÜMLERİ: Kuru yük gemilerinde yüklerin yüklendiği yerlere yük bölmeleri denir. Bunlar; A-)Dip ambarlar B-)Gladoralar ve C-)Lokerlereden oluşmaktadır.

Bu bölmelere yüklenen yüklerin hasar görmeden istif edilmesi, taşınması, boşaltılması ve teslim edilmesi için gemi kaptan ve zabitlerine düşen birçok görev vardır.

Eski gemilerde dip ambarların tabanı yani tank toplar, kalın tahtalar ile döşenmişti. Bundan amaç yükün gemi bünyesi ile temas ederek hasar görmesini önlemekti. Yine bu tip gemilerde ambar ve gladoraların alabandalarına tahta latalar yerleştirilmiştir.

Böylece yükün soğuk ve rutubetli yüzeylere teması önlenmiş olmaktadır Böylece yükün soğuk ve rutubetli yüzeylere teması önlenmiş olmaktadır. Ayrıca dip ambar ve gladoraların çeşitli yerlerine yükü bağlamak için mapalar kaynatılmıştır. Bütün bu tedbirler yükün hasar görmesine engel olmak içindir.