ÇOCUKLARDA BİLİMSEL DÜŞÜNCENİN GELİŞTİRİLMESİ Prof. Dr. Neriman ARAL Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Bu Derste Hedeflenen Kazanımlar Bilimsel kavramlarda farkındalığın önemini açıklar. Bilim eğitiminin önemini açıklar.  Bilim eğitiminin amacını açıklar.  Bilim eğitiminde kullanılan yöntem ve teknikleri sıralar. Bilimsel düşünmenin gelişiminde öğretmenin rolünü tartışır.  Bilimsel düşünmenin gelişiminde ailenin rolünü tartışır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları Giriş Çocuklarda bilimsel düşüncenin geliştirilmesinde, bilimsel düşünme becerileriyle doğrudan ilişkili olan temel kavramların verilmesi son derece önemlidir. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları Giriş Çocuklar çok küçük yaştan itibaren kavramları kullanmaya başlarlar. Kavramlar, bilginin yapı taşlarıdır ve bilginin bloklar halinde yerleştirilmesiyle oluşmaktadır (Charlesworth ve Lind, 2007; Kandır vd., 2011). Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları Giriş Çocukların zihinlerinde geliştirdikleri kavramların niteliğini, içerisinde bulundukları çevre koşulları etkilemektedir (Ayvacı ve Yurt, 2016). Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Piaget, çocukluk döneminde edinilen kavramları “kendiliğinden gelişen kavramlar” “kendiliğinden gelişmeyen kavramlar” olarak sınıflandırmaktadır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Kendiliğinden Gelişen ve Gelişmeyen Kavramlar Çocukların gelişim düzeylerine uygun olarak bilinçsiz bir biçimde, herhangi bir plan yapmadan ve eğitim görmeden geliştirdikleri kavramlar kendiliğinden gelişen kavramlar olarak ifade edilmektedir. Çocukların bir yetişkinin rehberliğinde, eğitim sürecinden geçirilmesi sonucunda geliştirmiş oldukları kavramlar ise kendiliğinden gelişmeyen kavramlar şeklinde tanımlanmaktadır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Chen ve Siegler (2001), çocuklarda bilimsel kavram gelişimini dört bölümde incelemişlerdir. Bilimsel Kavramları Anlama Fiziksel Kavram Anlayışı Biyolojik Kavram Anlayışı Öğrenme Süreci Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Bilimsel Kavramlarda Farkındalığın Geliştirilmesi Çocukların tam olarak anlayamayacağı kadar soyut olan kavramları onlara öğretirken kavramın anlaşılabilecek yönü üzerine odaklanılmaya çalışılmalıdır (Kandır vd., 2012). Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Çocuklarda bilimsel farkındalık… Görsel materyaller Gözlemleme Çizim Tartışma ile geliştirilebilir. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Bilimsel Kavramların Gelişim Süreci Çocukluk dönemi, çocukların temel kavramları ve bilimsel süreç becerilerini kazandıkları deneyimlerle dolu bir dönemdir. Çocukların bu dönemdeki deneyimleri, kavramların kazanılması için oldukça önemlidir. Çünkü bu kavramlar, bireylerin bilgiyi organize ve kategorize etmelerine yardımcı olmaktadır (Charlesworth ve Lind, 2007; Kallery vd., 2009; Sackes vd., 2009). Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Çocukların kazandığı bilimsel kavramlar Birebir İlişki Sayı Algısı ve Sayma Mantık ve Sınıflandırma Karşılaştırma Geometri-Şekiller Parça ve Bütün Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Çocuklukta Bilimin İçeriği Çocuklar erken dönemde bilimin içeriğini bilimsel araştırma süreçlerini kullanarak keşfederler. Bu da erken çocukluk eğitim programları içerisinde yapılan bilimsel sorgulamalar, sınıf içi tartışmalar, okuma yazma ile ilgili çalışmalar ve diğer öğretim stratejilerinin gerçekleştirilmesi ile mümkün olmaktadır (Charlesworth ve Lind, 2007). Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Bilim Eğitiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler Kavram Haritası Gezi-Gözlem Bitki Yetiştirme Hayvan Besleme El Yapması Modeller/ Eğitici Oyuncaklar Drama İşbirliğine Dayalı Öğrenme Bilgisayar Destekli Öğretim Problem Çözme Proje Çalışmaları Analoji Deneyler Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları BİLİM EĞİTİMİ TÜBA’ ya göre, “okul öncesi ve okul çocuklarının bilime ilgilerini artırmak ve bilimin eğlenceli yüzü ile tanışmalarını sağlamak amacıyla, bilim eğitimini eğitim programlarına katma” çalışmalarıdır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları 15

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları Bilim eğitimi Bilim eğitimi, bilgi yığınları ezberletmek yerine analiz ve sentez yapabilmeyi, analitik düşünebilmeyi, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini arttırmayı hedefleyen bir anlayışa sahip olmalıdır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Sorgulamaya Dayalı Eğitimdir. Sorgulayıcı Eğitimdir. BİLİM EĞİTİMİ Sorgulamaya Dayalı Eğitimdir. Sorgulayıcı Eğitimdir. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları 17

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları BİLİM EĞİTİMİ Bilimsel okuryazarlık, bilimsel bilgi, bilimsel kavramları anlama ve gerekli süreçleri sorma, bulma veya soruların cevaplarını bulma, belirleme olarak tanımlanabilir. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları 18

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları Bilim eğitimi Bilim eğitimi; olaylara ve her tür bilgiye eleştirel bir gözle yaklaşan, sorgulayan, kanıt arayan kuşakların yetişmesini sağlayacaktır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları Bilim eğitimi Çocuklara bu becerileri kazandırabilmek için ise; onların denemeler yapmalarına fırsatlar vermek, programda yaratıcı ve bilimsel düşünme becerilerinin gelişimini destekleyen etkinlikler sunmak, uygun eğitim ortamları oluşturmak ya da oluşan uygun ortamlardan/fırsatlardan yararlanmak gerekmektedir. Böylece, çocukların bilimle tanışmaları, bilimi sevmeleri, bilime yönelik olumlu tutumlar geliştirmeleri sağlanabilecektir. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

BİLİM EĞİTİMİNİN AMAÇLARI Çocukların etraflarındaki dünyayı anlamalarını ve fark etmelerini sağlamaktır Kendi kendine düşünme yeteneğini ve problem çözme becerilerini artırmaktır Her bir çocuğun doğuştan gelen dünya hakkındaki merakını geliştirmek Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları 21

BİLİM EĞİTİMİNİN AMAÇLARI Her bir çocuğun dünyayı keşfetmesi, problem çözmesi ve karar vermesi için düşünme becerileri geliştirmek. Her bir çocuğun doğal dünya hakkındaki bilgilerini artırmak. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları 22

BİLİM EĞİTİMİNİN AMAÇLARI  Yaratıcı düşüncenin gelişimine katkıda bulunmak  Çok boyutlu düşünme yeteneklerinin gelişimini desteklemek  Sentez yapma becerilerinin gelişimine katkıda bulunmak  Çok yönlü (beden-zihin-duygu-sosyal-özbakım) gelişimini desteklemek Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları 23

BİLİM EĞİTİMİNİN AMAÇLARI Neden-sonuç ilişkisi kurarak olay ve olguları kavramalarını desteklemek Yapabildiklerinin ve yapamadıklarının farkına varması için olanaklar vererek olumlu benlik olgusu geliştirmelerine katkıda bulunmak Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları 24

BİLİM EĞİTİMİNİN AMAÇLARI Bilim etkinlikleri yoluyla öğrenmeler arasında ilişki kurarak kalıcı öğrenmeler oluşturmasını desteklemek. Bilimsel ve eleştirel düşünme becerilerinin gelişimine katkıda bulunmak Çocukları bir üst eğitim kurumuna hazırlamak şeklinde sıralanabilir Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları 25

BİLİM EĞİTİMİNDE EĞİTİMCİNİN ROLÜ Erken çocukluk döneminde çocuklarda bilimsel düşüncenin gelişmesi ve çocukların bilime karşı olumlu tutumlar sergilemesinde eğitimci anahtar rol oynamaktadır. Eğitimcinin bilim etkinlikleri sırasında çocuklara sunduğu fırsatlar ile uygun yöntem ve teknikleri birleştirebilmesi, çocuklarda bilimsel düşüncenin oluşmasını sağlayan araştırma, keşfetme, gözlemleme, inceleme, sorgulama gibi becerilerin desteklenmesini sağlamaktadır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

BİLİM EĞİTİMİNDE EĞİTİMCİNİN ROLÜ Bilim etkinlikleri sürecinde etkin öğrenmenin gerçekleştirilebilmesi için eğitimci, öncelikle çocukların merakını teşvik etmeli sonrasında da çocukların günlük faaliyetlerini genişleten ve günlük faaliyetlerine anlam katan öğrenme yaşantıları sunmalıdır. Bilim etkinliklerinde kavramlar, çeşitli etkinliklere ve bilimsel gerçeklere bağlı olarak ortaya çıktığından, eğitimcilerin tek bir konuyu pekiştirmek için bile, o konu ile ilgili birçok bilim etkinliği planlaması gerekmektedir. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları Örnek Rol Danışman Rol Değişimi gerçekleştiren Rol Kolaylaştıran Rol Etkili bir bilim eğitimi 4 öğretim rolü gerektirir Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

BİLİM EĞİTİMİNDE EĞİTİMCİNİN ROLÜ Bu roller, eğitimcilerin tutumlarında da belirleyici olmaktadır. Bilim etkinlikleri sırasında eğitimci ile çocuklar arasında bir etkileşim açığa çıkmaktadır. Bu sayede eğitimci genelde bilinçdışı biçimde çocukların bilime karşı tutumlarını da etkilemektedir. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

BİLİM EĞİTİMİNDE EĞİTİMCİNİN ROLÜ Eğitimci, bilim etkinliklerini ve kavramları çocukların çevreleri ve günlük yaşantıları ile ilişkilendirmelidir. Eğitimci bilim etkinlikleri sırasında, “Ne düşünüyorsun ...? ... ile ne yapabilirsin? .... yapabilir misin? Eğer ... ne olurdu? Başka türlü nasıl …? Sence ...? Neden öyle düşünüyorsun?” gibi açık uçlu sorular sormalıdır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Bilim Eğitiminde Öğretmenlerin Sordukları Sorular 2. Iraksak (Açık Uçlu) sorular 1. Yakınsak (Kapalı uçlu) sorular Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

BİLİM EĞİTİMİNDE EĞİTİM ORTAMI Bilim etkinlikleri ile ilgili olarak eğitimcinin dikkat etmesi gereken önemli noktalardan biri, bilim köşesinin hazırlanmasıdır. Bilim köşesi, farklı nitelikteki materyalleri bünyesinde barındıran ve çocuklara bu materyalleri kullanabilme fırsatı sunarak bilimsel düşünmenin gelişmesini destekleyen bir köşedir. Bilim köşesi eğitim ortamının sakin, güneş alan bir bölümünde çocukların ilgisini çekebilecek hem bireysel hem de grup çalışmalarına uygun olacak bir şekilde düzenlenmelidir . Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

BİLİM EĞİTİMİNDE EĞİTİM ORTAMI Bilim etkinlikleri için eğitimciler çocukların araştırmasını, keşfetmesini, etkin öğrenmesini ve bilimsel süreçleri kullanmasını destekleyecek materyaller seçmelidirler. Bu köşede yer alan materyaller, hem çocukların yaratıcılıklarını ve hayal güçlerini destekleyecek nitelikte olmalı hem de gerçek yaşamda karşılaşabilecekleri türden seçilmiş olmalıdır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Materyal seçiminde ölçütler Materyalin çocukların neden-sonuç ilişkisi kurmasına olanak tanıması, Materyalin çocukların ilgi, gereksinim, yetenekleri gibi bireysel farklılıklarına yanıt oluşturabilecek nitelikte olması, Materyalin çocuklar tarafından kolaylıkla kullanılabilecek özellikte olması, Materyalin bilimsel süreç becerilerini destekleyecek nitelikte olmasıdır. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

BİLİM MERKEZİNDEKİ MATERYALLER Bu özellikler doğrultusunda bilim köşesinde bulundurulabilecek materyallerden bazıları şunlardır: Çeşitli ansiklopediler, koleksiyonlar, albümler, Bilim kitapları, broşürler, afişler, slayt ve slayt makinesi, Mıknatıslar, büyüteçler, pusulalar, Boy grafikleri, tartılar, teraziler, Mikroskop, dürbün, termometre, Ölçü kapları, ölçü kaşıkları, süzgeç, huni, plastik kaplar, Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

BİLİM MERKEZİNDEKİ MATERYALLER El feneri, saç kurutma makinesi, piller, teller, ampuller gibi elektrikli aletler, Cetvel, mezura, eski saatler, Tıkaçlar ve tıpalar, Metal aynalar, içbükey, dışbükey aynalar, Çimlendirilecek tohumlar, çam kozalağı, Un, tuz, şeker, tutkal, mum, tebeşir, Kil, kum gibi toprak örnekleri, Islak ve kuru kum, Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

BİLİM MERKEZİNDEKİ MATERYALLER Bitkiler, bitki tohumları, bitki dal ve yaprakları, bitki kökleri, Evcil hayvan kafesleri ve evcil hayvanlar, Akvaryum, Karınca çiftliği, kuş yuvası ve kuşyemleri, Fotoğraf makinesi, CD, DVD’ler, Çiçekler ve otlar gibi kurutulmuş bitkiler, fosiller, tüyler Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları BİLİM EĞİTİMİNDE ANNE BABALAR Bilimsel ilgileri hakkında çocukları ile sohbet edebilirler, Çocuklarla her gün çevresi ile ilgili gözlemleri hakkında sohbet edebilirler, Çocukları ile bilimsel tartışmalar yapmak için zaman ayırabilirler, Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları BİLİM EĞİTİMİNDE ANNE BABALAR Çocuktan gözlemlerini resimlendirmelerini isteyebilirler, Çocuğun öğrenmeye hevesli olduğu dakikalarda çalışmalar yapabilirler, Çocuklarla yemek pişirme etkinlikleri yapılabilirler, Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları BİLİM EĞİTİMİNDE ANNE BABALAR Çocuklara uyarıcı çevreyi tanıtabilirler, Çocukların çabalarını cesaretlendirilebilir, Çocuklarla birlikte gazete, dergi ve kitaplardaki, televizyon, magazin ve bilgisayar programlarındaki bilim ile ilgili konuları takip edebilirler. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

ÇOCUKLARIN BİLİMSEL ÇALIŞMALAR YAPABİLMELERİ İÇİN; Çocukları harekete geçirecek ortamlarla tanıştırmak. Çocukların oyun oynarken keşifler yapmalarını destekleyecek ortamlar hazırlamak. Çocukların bilimle ilgilenmeleri için dikkatlerini çekmek. Olayın bilimsel yönlerini çocukları eğlendirecek şekilde iletmek. Çocuklarla konuşmak ve onların nelere ilgi duyduklarını keşfetmek. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Çocukların öğrenebileceği anları yakalamak ve değerlendirmek. ÇOCUKLARIN BİLİMSEL ÇALIŞMALAR YAPABİLMELERİ İÇİN; Çocukların öğrenebileceği anları yakalamak ve değerlendirmek. Çocuklara ilginç önerilerde bulunmak. Çocuklara sadece olanak sağlamanın dışında, onları öğrenmeye hevesli kılacak ve heyecanlandıracak çalışmalar yapmak. Çocukların keşfetme isteklerini destekleyen etkinlikler tasarlamak. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Yetişkinlerin kendi bilimsel ilgi alanlarını çocuklarla paylaşmak. ÇOCUKLARIN BİLİMSEL ÇALIŞMALAR YAPABİLMELERİ İÇİN; Çocukların hangi konuda araştırma yapmalarını belirtmelerinde açık olmalarına yardımcı olmak. Onları, yaptıkları araştırmalara yönelik sorular sormaları için cesaretlendirmek. Yetişkinlerin kendi bilimsel ilgi alanlarını çocuklarla paylaşmak. Medyayı bu konuda bir köprü olarak kullanmak. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları

Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları Kaynaklar Ayvacı, H. Ş., & Yurt, Ö. (2016). Çocuk ve Bilim Eğitimi. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 1(1). Charlesworth, R. & Lind, K.K. (2007). Math & Science for Young Children (Fifth Edition). USA: Thomson Delmar Learning. Chen, Z., & Siegler, R.S. (2001). Scientific Concepts: Development in Children. (Series Eds. Smelser, N.J. & Baltes, P.B., Vol. Ed. Kintsch, W.). International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences: Vol. 21: Cognitive Psychology Cognitive Science. Oxford: Elsevier, p. 13714-13719. Kallery, M., Psillos, D. & Tselfes, V. (2009). Typical Didactical Activities in the Greek Early-Years Science Classroom: Do They Promote Science Learning? International Journal of Science Education, 31(9), 1187–1204. Kandır, A., Can-Yaşar, M. & Tuncer, N. (2011). Okul Öncesi Dönemde Fen Eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. Kandır, A., Uyanık, Ö., Yazıcı, E., Yaşar, M.C., İnal, G. ve Yazıcı, Z. (2012). Etkinliklerle Bilim Eğitimi. Ankara: Efil Yayıncılık. Sackes, M., Trundle, K.C. & Flevares, L.M. (2009). Using Children’s Literature to Teach Standard-Based Science Concepts in Early Years, Early Childhood Education Journal, 36, 415–422. Prof. Dr. Neriman ARAL- Teknoloji, Bilim ve Çocuk Ders Notları