Planlama, Organizasyon ve Yönetim Hafta2 BİS 501 Bilişim Sistemlerine Giriş

Temel Kavramlar

Yönetim Kavramı Yönetimle ilgili tanımlar ve kullanışları sevk ve idare eden idari sistemi oluşturan kuruluş olan

Yönetim Kavramı Yönetim, insanların işbirliğini sağlama ve onları bu amaca doğru yürütme iş ve çabalarının toplamıdır. Başkalarının aracılığı ile amaçlara ulaşma veya başkalarına işgördürme faaliyetlerinin toplamı yönetim sürecini oluşturur. Bu tanımlamadan anlaşılacağı gibi, yönetim araçlara yönelmiş, insansal ve psiko-toplumsal bir süreçtir.

Yönetim Kavramı Yönetim sürecinde rol alan, yani ortak çaba ve çalışmalara katılan bireyler (iştirakçiler) işgören işgördüren (iş yapan ve iş yaptıran) yönetilen ve yöneten, ast ve üst, memur ve amir gibi çeşitli terimlerle anılan bir toplumsal farklılaşmaya uğrarlar.

Yönetim Kavramı Yönetim kısaca, işbirliğine dayanan ussal bir etkinlik olarak belirtilmektedir. Kuruluş ve insandan oluşan yapının harekete geçiricisi olarak nitelendirilebilir. Kuruluş bir yapıdır, yönetimin tümü ise bu yapıyı işleten bir süreçtir 38

Yönetim teorileri Teknik – Rasyonel (Klasik) Davranışsal (neoklasik) Görevlerin kesinliliği önemli İşlerde görev belirlidir Üretim sistemlerinde iş belirlenir Davranışsal (neoklasik) İç ve dış çevrelere adaptasyon Çalışanları tanımak ve anlamak, onun beceri ve potansiyelinden maksimum yararlanmak, katkı sağlamak ve motive etmek Kavramsal “know-how” uygulanması Yöneticiler yeni durumlara nasıl anlam kazandırabiliyorlar

Klasik yönetimde fonksiyonlar Planlama Organizasyon Emir-komuta (Yönetme) Yönetim (Koordinasyon-dengeleme) Kontrol

Planlama Yöneticiler hem uzun hem kısa vade planları yaparlar Amaç belirler Hedef planlar vardır

Organizasyon Yöneticiler, insan ve materyaller gibi kaynaklarını nasıl kullanmaları gerektiğini belirlemelidirler.

Yönetme (emir-komuta) Yöneticiler işe alım yapmalı ve çalışanlarını eğitmelidirler. Materials and Chemistry

Yönetim Organizasyonun amaçları doğrultusunda belirlenmiş hedefler doğrultusunda işlerin yapılabilmesi için çalışanların yönetilmesi

Kontrol Yöneticilerin, organizasyonun amacına ulaşmasındaki ilerlemeyi gözlemlemesi

Klasik yönetim piramidi Üst seviye yönetici Orta seviye yönetici Stratejik Taktiksel Düşük seviye yönetici Operasyonel

Statejik seviyedeki yönetici Uzun vadeli hedefler

Taktiksel seviye yöneticiler Organizasyon Çalışanların işe alınması Üst seviye yöneticilerim plan ve hedeflerini gerçekleştirmek

Operasyonel seviyedeki yöneticiler Planlanan aktivitelerin gerçekleştirilmesi için çalışanların yönetilmesi ve kontrolü

4 Ana Türde Kurumsal Bilgi Sistemi (Yönetici Destek Sistemleri) (Yönetim Bilgi Sistemleri) (Karar Destek Sistemleri) Plato’nun Phaedrus’unda Mısır Kralı Theus ile yazıyı bulan bilim adamı arasında geçen konuşma hatırlatılabilir. 'İnsanlar yazıyı öğrenirlerse akıllarına unutkanlık aşılanır; bellek alıştırması yapmayı bırakırlar. Çünkü yazılı olana güvenirler; şeyleri ezbere değil, dışsal işaretler aracılığıyla hatırlamaya çalışırlar. Keşfettiğiniz şey bellek içindeğil, hatırlama için bir reçetedir. Ve size inananlara sunduğunuz şey gerçek bir hikmet değil, sadece onun görüntüsüdür. Çünkü size inananlara birçok şey söyleyerek, ama öğretmeden, onları çok biliyorlarmış gibi gösterebilirsiniz. Oysa çoğunlukla hiçbir şey bilmezler. Ve insanlar gerçek hikmetle donatılmazlarsa diğer insanlara yük olurlar.' Popper ‘Dünya uygarlığı bir savaşla yok olup, geriye kütüphanelerde saklanan nesnel bilgi içeriği kalırsa, uygarlığı yeniden kurmak mümkündür. Halbuki bu nesnel bilgi içeriği, yani kütüphaneler yok olup, yalnızca öznelerin öğrenme yeteneği kalsa, çağdaş uygarlığı yeniden inşa etmek hemen hemen imkânsızdır.’ “...tüm insanlığın belleği herkes tarafından erişilebilir hale getirilebilir, ve muhtemelen yakın bir gelecekte getirilecektir.... Bu beyin insan kafası ya da kalbi gibi kolayca tahrip edilemez. Kesin ve tam olarak Peru’da, Çin’de, İzlanda’da, Merkezi Afrika’da ya da tehlikeye ve engellemeye karşı garanti altına alınabilecek herhangi bir yerde bu beynin röprodüksiyonu yapılabilir. Bu beyin aynı zamanda hem kafataslı bir hayvanınki gibi tek bir yerde toplanabilir hem de bir amipinki gibi dağıtık ama canlı olabilir” (Dyson, 1997, s. 10). İnsan beyni Kültürel birikim “Dış” ortamlar Manyetik ve optik depolama aygıtları Dağıtık depolama kolaylıkları 2025 yılına dek makinelerin depolama gücü insan belleğininkine yaklaşacak 2030 yılına dek makineler insanlar sinirsel ağın bilgi işleme gücüne erişecek Kurzweil, “The Age of Spiritual Machines”) Beyin nakli de diğer organ nakilleri kadar popüler olacak mı? Meme büyütme operasyonları gibi beyin büyütme operasyonları yapılabilir mi? (Birim İşleme Sistemleri)

Transaction Processing Systems Birim bazda işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlayan bilgi sistemi. - Sipariş yönetimi, Muhasebe, Maaş bordro, Otel rezervasyon v.b.

Management Information Systems Birim bazdaki bilgi sistemlerinin entegrasyonu ve yönetilmesini sağlayan bilgi sistemi.

Decision Support Systems MIS tarafından üretilen çıktıları/raporları kullanarak karar Verilmesini sağlayan bilgi sistemidir/ yazılımdır.

Executive Support Systems Yöneticilerin organizasyonla ilgili verecekleri kararları daha kolay almalarını sağlayacak, organizasyonda üretilecek her türlü veriyi işleyip sunabilen bilgi sistemleridir. Internal Data TPS / MIS Financial Model Analysis External Data Dow Jones Standart&Poors Internet news

Kurumsal Bilgi Sistemleri Arası İlişki

Karar Türleri Yapısal Kararlar Yapısal Olmayan Kararlar

Yönetim Seviyelerindeki Karar Türleri Yapısal Olmayan Kararlar Stratejik Taktik Yapısal Kararlar Operasyonel

Bilgi ve Karar Verme Amaçlar Kararlar Bilgi İhtiyacı

Karar Verme Süreci Yapısal olmayan kararların verilmesinde aşağıdaki adımlar izlenir Amaçların belirlenmesi Kısıtların tanımlanması Alternatiflerin belirlenmesi Uygun bilgilerin toplanması Alternatiflerin değerlendirilmesi En uygun alternatifin seçilmesi

Yeni yönetim modelleri Birçok firmalarda “orta seviye” yöneticinin gereksiz olduğuna inanılır ve o şekilde yönetirler Bu tip firmalarda, orta yönetim ile olan iletişim bilgisayar ağları ile sağlanmaya çalışılınır Sonuç olarak basık bir piramit modeline gidilir

Merkez ağlı Kuruluşlar Günümüzde artık hiyerarşik yönetimden çıkılıp, merkez bir ağı olan kuruluşlara doğru eğilim vardır. Günümüzün bilgi bazlı ekonomisinde, birçok kişide bilgi birikimi vardır ve hatta hiyerarşik seviyede altta yer almalarına rağmen tecrübeleri daha fazla olabilir. Bu tip “düzleştirilmiş” kuruluşlarda, yönetimler arası daha az tabakalar vardır ve hiyerarşik sistemlere nazaran daha geniş kontrollü mekanizmaları vardır.

Yönetici karar verir ve yapılır Yönetici fikir ortaya koyar ve soruları dinler Gelişmelere göre değişebilecek kararlar verir Yönetici problemi anlatır, yorumları dinler ve karar verir Yönetici limitleri belirler ve gruptan karar vermesini ister

Yönetici, altındaki herkezin, belirlenen limitler dahilinde çözüm getirmesini bekler Yönetici, ağın merkezi için bir lider belirler, ve bu lider en iyi şekilde donatılmış ekibi ile birlikte problemi çözmesini bekler

Grup çalışmasının etkisi Tamamen düzleştirilmiş bir piramit sistemi vardır Alt ve orta seviye yöneticilerine artık ihtiyaç duyulmaz Kuruluş artık bilgiye dayalı, grup çalışması ve ekip bazlı projeleri destekler

Takım çalışmasının etkisi İlk kez Volvo ve Toyota. Being 777 bu şekilde üretilmiştir Ağlar ve grupların görev odaklı takımlar halinde organize olmasına yardımcı olur ndisliği

Üst seviye yöneticiler ve Bilgisayar Karmaşık yazılımlar ile karar verme mekanizması oluşturmak isterler.

Kaynaklar Derya Dışpınar, İstanbul üniversitesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Yönetim Bilişim Sistemleri Ders Notları Fatoş Tünay Yarman Vural, Yusuf Murat Erten, Bilgisayar Sistemleri, Akademi Kitabevi, 2000.