İSTANBUL AYDIN UNİVERSİTESİ, MÜH MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ KÜÇÜKÇEKMECE, İSTANBUL 2008-2009 EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ MİM201: MİMARLIK TARİHİ VE TEORİSİ Hafta: 5 Konu: Mısır Mimarlığı Eski Mısır’ın Kısa Tarihçesi Zoser Piramidi Giza Piramitleri Hatshepsut ve Karnak Tapınakları
ESKİ MISIR MİMARLIĞI Karakteristik Unsurları: Piramit Mezarlar Sfenks Nil boyunca nehre dik açılı akslar üzerinde, avlulu, kolonatlı, tapınaklar Kayalara oyulmuş firavun mezarları Kayalara oyulmuş dev firavun rölyefleri Taş yüzeylere oyulmuş hiyeroglif rölyef yazılar Mumyalanmış firavun cesetleri Hiyeroglif rölyef yazılı Obelisk vb yapılar
ESKİ MISIR MİMARLIĞI Genel Mimari Özellikler: Değişmezlik ve ebediliği temel alan bir mimari tarz Basit, düzgün (stereo metrik) geometrik formlar ve dik açılı mekan organizasyonu Yataylık ve düşeyliğin, süreklilik ve dayanıklılık temelinde sentezlenmesi Mekanın dik açılı organizasyonu Masiflik ve kitlesel ağırlığa bağlı mimari biçim ve mekan organizasyonu Aksa bağlı (axiality) doğrusallığın mekan organizasyonu üzerindeki belirleyici rolü 3 bin yıllık dönem ortalarında başlayan evrim süreciyle piramitten kayalara oyulmuş manastır mimarisine geçiş Nil e dik açılı aks üzerinde kolonadlı, merkezi avlulu, mekân ünitelerinden oluşan ve geride kayalara oyulmuş manastırla sonlanan, etrafı yüksek duvarlarla çevrili dini ve yönetsel yapı kompleksleri
ESKİ MISIR MİMARLIĞI ESKİ MISIR’IN KISA TARİHÇESİ MÖ 5500 :Nil boyunca çiftçilikle uğraşan köylerin oluşması MÖ 5500 – 3100 :Biri Yukarı Mısır olarak bilinen, Nil in güney vadileri, diğeri Aşağı Mısır olarak bilinen, Nil in kuzey deltasında olmak üzere kurulan iki krallık MÖ 3100 :30 hanedanlığın görev yaptığı dönemin ilk firavunu olan Menes’in 2 Eski Mısır krallığını birleştirerek, başkenti Memphis olan bir krallık kurması MÖ 2700 – 2200 :Barış ve bolluğun hüküm sürdüğü Eski Krallık dönemi MÖ 2200 :Eski Krallığın 6. hanedanlığının yıkılışı MÖ 2200 – 2052 :Ara—istikrarsızlık—dönemi
Eski mısır mimarlığı Eski Mısır’ın Kısa Tarhçesi (Devam) MÖ 2052 – 1786 :12. hanedanlıkla başlatılan ve başkenti Teb olan Orta Krallık dönemi—Amon rahiplerinin güçlenerek firavunun bazı yetkilerini üstlenmesi MÖ 1786 – 1575 :2nci ara dönem MÖ 1575 – 1087 :18. hanedanlıkla başlayan Yeni Krallık dönemi—ilk ve son kadın firavun Hatsepsut (MÖ 1511–1480) ve de güçlü aynı zamanda ismi kendinden sonra gelen 9 firavun tarafından benimsenen, efsanevi firavun II Ramses (MÖ 1304 – 1237) bu dönemde yaşamıştır. MÖ 1000 sonrası:İmparatorluğun sonunu getiren zayıflık ve başarısızlılar dönemi MÖ 525 :İran işgali MÖ 332 :İskender’in işgali MÖ 30 :Romalıların işgali
ESKİ MISIR MİMARLIĞI NİÇİN PİRAMİT MEZAR? Nil in sağladığı kolay ve görece tasasız yaşam bitmeyecek kadar güzeldi. Eğer uygun koşullar sağlanırsa ölü ebediyen güneşin sıcak öpüşünün keyfini, soğan, incir ve biranın verdiği zevki yaşayabilir, müziğin sesini duyabilir, sevdikleriyle birlikte olabilirdi. Dolayısıyla, güneşin oğlu olduğu varsayılan firavunun da bu nimetlerden, dünya durdukça, sonuna değin yararlanması, cesedinin her koşulda yıkılmadan ayakta durabilecek özelliklere sahip yapıların içinde saklanmasıyla sağlanacaktı. İşte bu özelliklere sahip yapı biçimi, olsa olsa doğanın yıpratıcı koşullarına ve yer çekimine en iyi karşı koyabilecek, taş bloklarıyla inşa edilecek piramit olabilirdi.
ESKİ MISIR MİMARLIĞI MASTABA Zoser Eski Mısır’ın ilk piramidinin adıdır. MÖ 2700 civarında inşasına başlanan Zoser’den önce firavunların mumyalanmış cesetleri yerin ya da kayalık zeminin derinliklerine açılan mezarlara gömülüyordu Sonra bu mezarların üzerlerine üstü düz, ancak yanları eğimli olan, ölçüleri ise piramit mezarlara göre çok daha mütevazı masif yapılar inşa ediliyordu. Mastaba işte bu yapılara verilen addır.
ESKİ MISIR MİMARİSİ ZOSER BASAMAKLI PİRAMİTİ Zoser piramidi, Saqqara’da basamaklı olarak inşa edilmiş olup, Mısır imparatorluğunun en eski piramididir. Piramidin inşasına da 3. hanedanlıktan Zoser’in (MÖ 2778 – 2723) tahta çıkışının 20. yılı olan MÖ 2750 de başlanmıştır. Piramit sayısı önce 4 iken sonra 5 e çıkartılan mastabadan oluşan bağımsız mezar yapılarının tümünün örtülmesiyle elde edilen bir anıt mezardır. Piramid taban ölçüleri: 140 X 118 m Piramit yükseklik ölçüsü: 60 m Piramit, kenar ölçüleri 545 m X 277m ve çevresi 10.40 m yüksekliğinde duvarla çevrili bir avlu içinde yer almıştır.
ESKİ MISIR MİMARLIĞI GİZA PİRAMİTLERİ 3 dev piramitten oluşan Giza piramitlerinin her birisi kutup yıldızına ve güneşin güney eksenine doğru kusursuzca hizalanmıştır. Giza piramitlerinin MÖ 2680 – 2560 tarihleri arsında inşa edildiği tahmin edilmektedir. Keops: Giza piramitlerinin en büyüğü olup 4. hanedanlığın 2. firavunu olan Khufu için yapılmıştır. Taban ölçüleri: 230mX230m, yüksekliği: 146m, ve yan yüzlerin tabanla yaptığı açı: 51o 50’ dir. Kefren: Giza piramitlerinin 2. en büyüğü olup Khufu’nun oğlu Khafre için yapılmıştır. Taban ölçüleri: l215.50 mX215.50m, yüksekliği: 143.50m ve yüz yan yüz eğimi 51 o 10’ dir. Mycerinus: Giza piramitlerinin en küçüğü olup Mycerinus’un oğlu Menkare için yapılmıştır. Taban ölçüleri: 108.50mX108.50m, yüksekliği: 66.50m, yan yüz eğimi de 50 o dir.
ESKİ MISIR MİMARLIĞI HATSHEPSUT MANASTIRI, EL BAHARİ Tek kadın firavun MÖ 1511 – 1480 yılları arasında yaşayan Hatshepsut’un mezarının gömülü olduğu bu manastır Eski Mısır mimari geleneklerinin değişime uğradığı bir dönemin en önemli eseridir. Bu değişim, tekli, kitlesel (megalithic) piramitten oluşan anıt mezardan, çoklu yapı grubunun oluşturduğu yeni tür bir yapı geleneğine geçişi ilgilendirir. MÖ 1500 lü yıllarda başlayan bu mimari gelenek, firavun mezarının Nil kenarına yakın mesafelerdeki büyük kayalıkların içine yerleştirilmesiyle sonlanan ancak öncesinde, bu mezarın hemen önünde, Nil e kadar uzanan ve kıyıya dik aks üzerinde kolonadlı ve avlulu yapı gruplarının inşasını içerir. Dinsel, yönetsel ve sanatsal işlevler için geliştirilen bu yapı kompleksleri mutlak surette etrafı yüksek duvarlarla çevrili dikdörtgen şeklinde, oldukça geniş avlu içinde yer alır.
Eski Mısır Tarihi Dönemler
Eski Mısır Yerleşmeleri - Harita
Zoser Genel Yerleşim Haritası
Zoser _ Courtyard Wall
Zoser
Zoser
Giza Piramitleri
Giza Piramitleri
Giza Piramitleri
Giza Piramitleri
Giza Piramitleri
Giza _ Cheops piramidi
Giza piramitleri_Sfenks
Piza Piramitleri _ Sfenks
Giza Piramitleri
Abusir _ 5. Hanedanlık Piramitleri
Hatshepsut Tapınağı (MÖ 1511 – 1480) _ Deir el-Bahari
Hatshepsut (MÖ 1511 – 1480) _ 8th Hanedanlık
Sphinx of Hatshepsut with unusual rounded ears and ruff that stress the lioness features of the statue, but with five toes - newal post decorations from the lower ramp of her temple complex
Hatshepsut Tapınak Kompleksi Planı
Hatshepsut Tapınağı Heykelleri
Hatshepsut Tapınağı
Abu Simbel Temple dedicated to Rameses II 1279-1213 B.C.) Nubia
Karnak _ Yukarı Mısır
Karnak _ Yukarı mısır
Karnak _ Yukarı Mısır