ÜLKEMİZDE NÜFUS
Türkiye ve Konumu
Türkiye ve Yüzölçümü
Sınır Komşularımız
Kapladığı Alanlara Göre Bölgelerimizin Sıralanışı : Doğu Anadolu Bölgesi (%21) İç Anadolu Bölgesi (%20) Karadeniz Bölgesi (%18) Akdeniz Bölgesi (%15) Ege Bölgesi (%10) Güneydoğu Anadolu Bölgesi (%7,5)
COĞRAFİ BÖLGE –BÖLÜM -YÖRE
YURDUMUZDA NÜFUS Nüfus, belirli bir zamanda sınırları belli bir bölgede yaşayan insan sayısıdır. Sözcük çoğunlukla insan sayısını belirleyen bir kavram olarak kullanılır.
GENEL NÜFUS SAYIMI: Bir ülkedeki insanların sayısını, cinsiyetlerini, yaşlarını, eğitim durumlarını belirlemek için yapılan sayıma genel nüfus sayımı denir. Sınırları belirli olan bir alanda yaşayan insanların belirli bir günde sayılması işlemidir.
Nüfus Sayımı Yapılmasının Sebepleri Nüfusun miktarını Nüfus artış hızını, Nüfusun dağılışını, Nüfusun yaş , cinsiyet durumunu, Köy-kent nüfusunu, Çalışan nüfusun sektörlere göre dağılışını, Eğitim durumunu, İşsizlik oranını, Asker çağındakileri Seçmen sayısını öğrenmek gibi sebeplerle sayım yapılır.
Ülkemizde nüfus sayımlarını Türkiye İstatistik kurumu (TÜİK) yapmaktadır Bu kurum genel nüfus sayımlarında elde edilen bilgileri değerlendirir ve halkımıza duyurur.
Bu sayımlar sonucunda, Nüfusun sayısı, eğitim durumu, yaş ve cinsiyet gruplarına dağılımı gibi özellikleri hakkında bilgi edinebilmek için, nüfus sayımları yapılır toplam nüfus, nüfusun yaş ve cinsiyete göre dağılımı, okur yazar oranı, eğitim durumu, işsiz sayısı, çalışan nüfusun iş kollarına göre dağılımı, köy ve kent nüfus sayıları belirlenir.
TÜRKİYE’DE YAPILAN NÜFUS SAYIMLARI: * Yurdumuzda yapılan ilk genel nüfus sayımı 1927 yılında yapıldı * İkinci nüfus sayımı 1935 yılında yapılmıştır. Bu tarihten sonra yapılan sayımlar 5 yılda bir yapılır.1990 yılından sonra 10 yılda bir yapılmasına karar verilmiştir. Fakat, 1997 ve 2000 yıllarında yapılan genel seçimlerden önce oy kullanacak vatandaşların tesbiti için nüfus sayımları yapılmıştır. 2000 yılındaki sayıma göre Türkiye nüfusu 65 milyon olarak belirlenmiştir.
NÜFUS ARTIŞI Doğum oranı ile ölüm oranı arasındaki fark nüfus artışını gösterir. Bir ülkede doğum oranı fazla, ölüm oranı az ise nüfus artışı meydana gelir. Ölüm oranı doğum oranından fazla olursa, nüfusta azalma meydana gelir. Genellikle az gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı fazla, gelişmiş ülkelerde ise nüfus artış hızı azdır. Nüfus artış hızı kalkınma hızından yüksek ise, ülkenin gelişimi yavaşlar veya geriler. Nüfus artış hızı kalkınma hızından düşük ise, ülkenin gelişimi artar. Nüfus artışının olumlu sonuçları olduğu gibi, olumsuz sonuçları da olabilmektedir.
Bölgelere göre nüfus artışı
Nüfus Dağılımı
NÜFUSUN DAĞILIŞINI BELİRLEYEN ETMENLER YER ŞEKİLLERİ İKLİM ŞARTLARI SANAYİ TARIM ULAŞIM TİCARET YER ALTI KAYNAKLARI SU KAYNAKLARI TOPRAK YAPISI gibi bir çok doğal ve toplumsal faktörler etkilidir
TÜRKİYE’DE NÜFUSUN DAĞILIŞI Türkiye’de Nüfus dağılışını Etkileyen sebepler: 1-İklim: Türkiye’de nüfus, elverişli iklimin egemen olduğu ılıman iklimin görüldüğü (deniz kıyılarında) kıyı bölgelerimizde nüfus çok yoğunlaşmıştır. Kışların uzun ve soğuk geçtiği iç kesimlerdeki karasal iklim alanlarında nüfus yoğunluğu azdır. Buna karşılık kış mevsiminin çok sert ve uzun geçtiği karasal ikliminin hakim olduğu Doğu Anadolu bölgesin de nüfus yoğunluğu azdır. Yağışın yetersiz olduğu iç bölgelerde de nüfus azdır.
2-Yerşekilleri: Nüfus daha çok iç kesimlerde ovalarda yerleşmiştir. Dağlık ve düz olmayan yerlerde nüfus yoğunluğu azdır.
Türkiye ve Dağları
3-Sanayileşme: Herhangi bir bölgede nüfus artışının en önemli sebebi sanayileşmedir. Sanayileşmenin arttığı yerlerde şehir dışından gelen göçler sebebiyle nüfus miktarı da artmıştır. Ülkemizde İstanbul, İzmir, Bursa, İzmit, Adana sanayileşme sebebiyle göç alan şehirlerdir
4- Tarım: Tarımın çok yapıldığı ve toprağın verimli olduğu yerlerde nüfus da artmıştır. Örnek; Çukurova,Bafra,Çarşamba Ovaları. Ülkemizde dağlık,engebeli,çorak,suyun az olduğu,yerlerde nüfus azdır. Örnek: Tuz Gölü çevresi, Taşeli –Teke platoları Erzurum ve Kars çevresi ,Hakkari ve çevresi.
5- Yeraltı kaynakları: Yeraltı (maden) kaynaklarının bulunduğu yerlerde nüfus da fazla bulunur. Taşkömürünün çıktığı Zonguldak, linyit madenin çıktığı Manisa- Soma, petrolün çıktığı Batman buna örnektir.
6-Turizm: Özellikle deniz kıyısındaki şehirlerimiz turizmden dolayı diğer şehirlerimizden göç almaktadır. Antalya,Marmaris,Bodrum, Fethiye,Alanya bu duruma uygun şehirlerimizdir
7-Ulaşım: Deniz,hava,kara ve demir yolları ulaşımının fazla ve rahatça yapıldığı şehirlerin nüfus yoğunluğu artmıştır. Örneğin; Ankara, Eskişehir, İstanbul, Gazi Antep. Not: bunların dışında sağlık imkanları, eğitim olanakları iş imkanları haberleşme ticaret gibi faktörlerde nüfus yoğunluğunun sebebidir
Nüfus sayımlar yoluyla belirlenir. Nüfus sayımları seçmenlerin belirlenmesinin yanı sıra başka pek çok amaç için de yapılmaktadır. İlk nüfus sayımlarının temel amacı askeri gücü belirlemek, vergilendirme için kolaylık sağlamaktı ve yalnızca erkekler dikkate alınıyor, kadınlar ve çocuklar göz ardı ediliyordu.
TÜRKİYE’DE NÜFUS YOĞUNLUĞU NOT= Bir ülkede nüfus yoğunluğu; nüfusunun o ülkenin yüzölçümüne bölünmesiyle bulunur. Böylece kilometre karede yaşayan insan sayısı bulunmuş olur. Türkiye’de nüfus yoğunluğu: 65.000.000 kişi = 82 kişi 774.815 km2
TÜRKİYE’DE NÜFUSUN BÖLGELERE GÖRE DAĞILIŞI 1)MARMARA BÖLGESİ: *Türkiye’nin en fazla nüfusa sahip bölgesidir* Türkiye’de nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölgedir. ( km2 /236 kişi düşer) * Marmara Bölgesi’nin fazla nüfuslu olmasının sebepleri: sanayi, ulaşım, ticaret, turizm, tarım, yerşekilleri, madenler bakımından çok gelişmiş olması ve diğer bölgelerden göç almasıdır.
2) KARADENİZ BÖLGESİ:* Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimleri fazla nüfuslu yerlerdir. Çünkü, deniz kıyısında iklim çok yumuşaktır ve tarım alanları vardır. Fakat kıyıdan iç kesimlere doğru ilerledikçe iklim soğur, dağlar fazlalaşır ve tarım yapmak zorlaşır. Orta Karadeniz bölümünde yeryüzü şekilleri daha az dağlık olduğu için buralardaki düz ovalarda tarım yapılır ve nüfus yoğunluğu fazladır.
3)EGE BÖLGESİ: bölgenin deniz kıyılarında ve iç kesimlere doğru uzanan nehir vadilerinin içinde iklimin uygunluğu ve tarım alanlarının uygunluğu sayesinde nüfus yoğunluğu fazladır.Fakat iç ege bölümünde iklim sert ve soğuk tarım imkanları da kısıtlı olduğu için nüfus yoğunluğu da kıyıya göre daha azdır. 4)AKDENİZ BÖLGESİ: Kıyılarda bulunan verimli ovalar ve turizm ulaşım ve yerleşme imkanları sayesinde Akdeniz bölgesi kıyıları iç kesimlere göre fazla nüfusludur. İç kesimlerde bulunan yüksek Toros Dağları sebebiyle nüfus buralarda fazla değildir.
5) DOĞU ANADOLU BÖLGESİ: Türkiye’nin en dağlık,en yüksek en soğuk, ulaşımın en zor yapıldığı,tarım alanlarının en az olduğu bölümdür. Ülkemizde en seyek nüfusun bulunduğu bölümdür. 6)GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ: kuraklık,iş imkanlarının yetersizliği, sanayinin pek gelişmemesinden dolayı az nüfuslu bir bölgedir.
7) İÇ ANADOLU BÖLGESİ: Başkent Ankara ,ayrıca Konya, Kayseri, Kırıkkale,Eskişehir gibi sanayi kentleri ve çevreleri fazla nüfusludur. Fakat; bölgede karasal iklim ve soğuk geçen kışlar sebebiyle nüfus genelde azdır. Türkiye’nin en kalabalık nüfuslu yerleri: İstanbul, Ankara, İzmir, Trabzon, Samsun, Zonguldak, İzmit, Sakarya, Bursa, Adana, Aydın, Mersin, Hatay, Kayseri Türkiye’nin en seyrek nüfuslu yerleri: Sinop, Kastamonu, Artvin, Gümüşhane, Kırklareli, Çanakkale, Muğla, Kütahya, Burdur, Sivas, Kars, Ardahan, Bitlis ve Hakkari’dir.
TÜRKİYE’DE GÖÇLER İÇ GÖÇLER KIRSAL ALANLARDAN KENTLERE YAPILAN İÇ GÖÇLERİN SEBEPLERİ 1-Kırsal alanlarda nüfusun hızla artması 2-Kırsal alanlarda iş imkanlarının az olması ve işsizliğin artması 3- Tarımda insanların yerine makinelerin kullanılmaya başlaması 4-Miras yoluyla tarım alanlarının daralması 5- Kırsal alanlarda eğitim,sağlık gibi imkanların yetersiz olması 6- Kırsal alanlarda iklim ve yer şekillerinin olumsuz etkisi 7- Büyük şehirlerde ve kentlerde tüm imkanların fazlaca olması NOT: Ülkemizde 1980 yılından itibaren kırsal alanlardan kentlere göçler çok hızlı bir şekilde artmıştır
Türkiye’de göç veren şehirler: Kars,Tunceli,Bitlis,Giresun, Rize, Sivas, Yozgat, Afyon,Kırşehir,Ağrı, Muş, Bingöl, Şırnak,Hakkari Türkiye’de göç alan şehirler: İstanbul, Ankara, İzmir,Adana, Bursa, ŞanlıUrfa, Antalya, Mersin, Konya
İÇ GÖÇLERİN SONUÇLARI 1-Nüfusun dağılışında dengesizlik meydana gelir.Kırsal alanların nüfusları hızla azalırken şehirlerin nüfusları hızla artar. 2-Devlet halkına eşit bir şekilde yardım yapamaz.Yatırımlar azalır, tarım azalır. 3-Düzensiz alt yapısı olmayan kentleşme meydana gelir.Gecekondulaşma meydana gelir. 4- Ev sıkıntısı ve konut sıkıntısı meydana gelir. Şehirlerde işsizlik meydana gelir. Yol, su, elektirik gibi hizmetlerde sorunlar ortaya çıkar Mevsimlik geçici göçler: kırsal kesimlerde ve köylerde yaşayan bazı insanlar tarım işleri ve işçilik yapmak için büyük şehirlere geçici süreyle göç ederler. Özellikle Adana,Mersin,Aydın,Antalya,Muğla illerine mevsimlik göçler yapılır.
İÇ GÖÇLERİ ÖNLEMENİN YOLLARI 1) Tarım alanlarında sulama ve modern yöntemler arttırılmalı 2) Besicilik ve ahır hayvancılığı geliştirilmeli 3) Kırsal alanlarda eğitim sağlık ve iş imkanları arttırılmalı 4) Kırsal alanlarda sanayi kuruluşları meydana getirilmeli
TÜRKİYE’DE NÜFUS ARTIŞI Nüfus artışı: Beliril bir alanda veya bir ülkede belirli bir sürede insan sayısında meydana gelen artış nüfus artışı denir. Nüfus artışının sebepleri: a) Doğum oranlarının ölüm oranlarından fazla olması b) Sağlık hizmetlerinin artması, hastalıkların azalması, insan ömrünün uzaması c) Eğitimsizlik ve doğum kontrol önlemlerinin uygulanmaması d) Başka ülkelerden gelen göçler NOT: Ülkemizde 1927 yılındaki ilk nüfus sayımında ülke nüfusu 13 milyondur. 1980 yılındaki sayımlarda ülke nüfusu 42 milyon 2000 yılındaki nüfus sayımında ise 65 milyonu geçmiştir.
Nüfus artışının sonuçları: a) ülkede işsizlik artmıştır b) gelir dağılımında dengesizlik meydana gelmiştir c) iç göçler meydana gelmiştir d) eğitim, sağlık gibi sorunlar meydana gelmiştir d) şehirlerde gecekondulaşma ve alt yapı sorunları meydana gelmiştir e) tarım ve hayvancılık ürünleri ülke nüfusuna yetmemeye başlamıştır f) genç nüfus artmış ve yaşlı nüfus azalmıştır g) Daha iyi yaşam şartları ve para kazanmak için başka ülkelere göçler meydana gelmiştir
YURDUMUZDA YERLEŞME YERLEŞMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: a)İklim: Ülkemizde insanların hayatını en çok etkileyen faktör yani sebep iklimdir. Ülkemiz genelde karasal bir iklime sahiptir. Bu sebeple insanlar genelde ılık ve yağışın bol olduğu deniz kıyılarına (Bafra, Çarşamba, Çukurova, Ege kıyı ovaları gibi) veya iç kesimlerde alçak sıcak ovalarda yaşamaktadırlar. (Malatya, Elazığ, Konya, Muş,Amasya) Bunların dışında iç kesimlerde bulunan sıcak ve kurak alanlarda ise yerleşme yok denecek kadar azdır. (Tuz Gölü çevresi, Harran ovası) b) Yeryüzü şekilleri: Ülkemiz; yaklaşık %70’i dağlarla kaplı yüksekliği fazla olan bir ülkedir.İnsanlar genelde yüksekliğin ve engebenin az olduğu kıyı kesimlere yerleşmiştir (Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi, Kıyı Karadeniz Antalya ve Çukurova). İç kesimlerde ise, Amasya, Merzifon, Ankara Afyon Malatya, Kayseri gibi düz ve yüksekliğin az olduğu ovalara yerleşmişlerdir c) Toprak özellikleri:Ülkemizde insanlar toprakların verimli olduğu, tarımın rahatlıkla yapılabildiği, deniz kenarlarında, iç ovalarda göl ve akarsu kenarlarına yerleşmeyi tercih etmişlerdir
d) Yer altı ve yer üstü kaynakları: Ülkemiz yer altı madenleri bakımından zengindir. İnsanlarda madenlerin fazla olduğu yerlerde yaşamayı tercih etmişlerdir.Zonguldak, Afyon, Elbistan, Batman örnektir İnsanlar dağlık veya verimsiz olsa bile madenlerin çıkarıldı yerlerde yerleşmeyi tercih edebilirler. e)Sanayi: Sanayi iklimden sonra yerleşmeyi etkileyen ikinci önemli faktördür.İnsanlar daha iyi yaşamak için genelde sanayinin gelişmiş olduğu büyük kentlere göç ederler. İstanbul, İzmir, Bursa, İzmit buna örnek gösterilebilir. f) Ulaşım ve Ticaret:Ülkemiz dağlık ve engebeli olduğu için ulaşım imkanları da kısıtlıdır. İnsanlar genelde ulaşım yolları üzerinde yerleşmişlerdir.Ticaretin fazla yapıldığı kentler, sınır kapıları ve limanlar önemli yerleşim yerleridir.
NOTLAR...
Nüfusu en fazla olan bölgemiz Marmara bölgesidir. Bölüm ise Çatalca-Kocaeli Bölümüdür.
Yurdumuzda en az nüfuslanmış bölgemiz Doğu Anadolu Bölgesidir. Bölüm ise Hakkari Bölümüdür.
Nüfus en az olan kıta Okyanusya (Avustralya) dır. Antarktika kıtasında ise yerleşik hayat yoktur.
Dünya üzerinde nüfusu en fazla olan kıta, Asya kıtasıdır. Ülke ise Çin'dir.