BÖLÜM 1 TOPLUMSAL YAŞAMDA RİSK Bölüm YazarLARI: YRD.DOÇ.DR. ERDEM KIRKBEŞOĞLU & JON MCNEILL Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

1. Risk Nedir? Riskin tanımı kişiden kişiye değişmektedir. Bu nedenle riski tanımlamadan önce aşağıdaki başlıkları inceleyelim. - Risk Algısı - Risk Algısı Modelleri - Riskin Sigortacılık Açısından Tanımı Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

1. Risk Nedir? 1.1. Risk Algısı: Riskin kendisi doğrudan algılanamaz, sadece riskte payı olan tehditler ve tehlikeler algılanabilir . Risk algısı hayatta karşılaşılabilecek tehlike olasılıklarının ve bu olasılıkların sonuçlarına karsı nasıl bir yol izlenmesi gerektiğinin sübjektif olarak değerlendirilmesidir. Bireyler riskleri kendi bakış açıları ile gördükleri ve sübjektif olarak değerlendirdikleri için algılanan riskin miktarı da bireye bağlıdır. Risk algısı, farkındalıktan, sosyal ve kültürel yapılardan etkilenir. Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

1. Risk Nedir? 1.2. Risk Algısı Modelleri: Psikometrik Paradigma: Riski; bireylerin psikolojik, sosyal, kurumsal ve kültürel faktörlerden etkilenerek sübjektif olarak tanımladıkları bir zemine oturtur. Kültürel Teori: Bireylerin risk algısının psikolojik özelliklerden ziyade, kültürel geçmişlerinden etkilendiğini öne sürmektedir. Sezgicilik: Zihnin deneysel doğrular dışındaki tüm doğrulara sezgi yoluyla ulaşabileceğini öne süren bir öğretidir. Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

1. Risk Nedir? 1.3. Riskin Sigortacılık Açısından Tanımı: Riski tanımlarken tüm bilim alanlarını kapsayacak evrensel bir tanım üretmek doğru olmaz. Sigortacılıkta risk, “gerçekleşen zararın beklenen zarardan olumsuz sapması” Riziko, “ortaya çıkması muhtemel bir tehlike” veya “zarar verebilme ihtimali olan olaylar” Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

2. Belirsizlik ve Risk İlişkisi Belirsizlik kavramı da çoğu zaman risk kavramıyla eş anlamlı kullanılmaktadır. Belirsizlik gelecekte ne olup ne olmayacağına ilişkin bilgi eksikliği nedeniyle ortaya çıkan şüphe durumudur. Belirsizlik olsa da olmasa da, bu durum riskin varlığını değiştirmez. Kayıp ihtimali olduğunda, kayba maruz kalan kişi bu riskten haberdar olsa da olmasa da bir risk mevcuttur. Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

3. Risk Düzeyleri ve Zarar Olasılığı 3.1. Objektif Olasılık: Sınırsız sayıda ki gözlemin uzun dönem içerisindeki gerçekleşme sıklığı olarak tanımlanır. (yazı-tura olayında tura gelmesi olasılığı ½’dir.) 3.2. Sübjektif Olasılık: Sübjektif olasılık, kişilerin kendilerine ilişkin olasılığı içermektedir. (Örneğin doğum gününün şans getirdiğine inanan birinin bugünde piyango bileti alması durumunda kazanma olasılığı oldukça düşük bir olasılıktır.) Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

4. Peril ve Hazard Kavramları Peril, bir kaybın sebebi olarak tanımlanır. Eğer yangında bir ev yanmışsa burada peril yangındır. Peril kavramı riskin gerçekleşmesi durumunda ortaya çıkan bir niteliktedir. Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

4. Peril ve Hazard Kavramları Perilden doğan kaybı yaratan veya kayıp olasılığını artıran durumu belirtmek için kullanılır. Bir şeyin hem peril hem hazard olarak nitelendirilmesi mümkündür. Yazında dört önemli hazard türü bulunmaktadır. Bunlar; - Fiziksel Hazard - İhmal Esaslı Hazard - Ahlaki Hazard - Yasal Hazard Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

4. Peril ve Hazard Kavramları Fiziksel Hazard (Physical Hazard): Hasarın gerçekleşme olasılığını artıran fiziksel koşullardır. Ahlaki Hazard (Moral Hazard): Kişilerin karakter bozukluklarından, art niyetli davranışlarından veya dürüst olmamalarından ötürü hasarın şiddetinin veya sıklığının artmasıdır. İhmal Esaslı Hazard (Morale Hazard): Kişinin dikkatsizliği veya aldırmazlığı sonucunda zararın yaşanmasıdır. Yasal Hazard (Legal Hazard): Bir ülkedeki hukuki sistemden dolayı, hasarın sıklığı ve şiddetindeki artış olarak tanımlanır. Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

5. Risk Türleri 5.1. Finansal/Kurumsal Riskler İşletmelerin finansal varlıklara sahip olması, belirli bir risk üstlenmeyi de beraberinde getirmektedir. Bir finansal varlığın taşıdığı risk, beklenen getirisi söz konusu riski telafi edebildiği takdirde kabul edilebilirdir. Bu nedenle risklerin kapsamlı ve açık olarak tanımlanması, ölçülmesi ve yönetilmesi birçok işletme için stratejik önem taşımaktadır. Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

Hisse Senedi Fiyat Riski 5. Risk Türleri Risk Finansal Riskler Piyasa Riski Kur Riski Hisse Senedi Fiyat Riski Faiz Oranı Riski Likidite Riski Kredi Riski Kurumsal Riskler Ülke (Politik) Riski Operasyonel Risk Personel Riski Yönetim Riski Teknolojik Risk Yasal Risk Diğer Dış Riskler Enflasyon Riski Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

5. Risk Türleri 5.2. Yalın Risk – Spekülatif Risk: Spekülatif risk, kayıp olasılığının olduğu durum olarak açıklanmakla beraber aynı zamanda kazanç olasılığı anlamına da gelmektedir. Yalın risk kavramı ise, kaybetme veya kaybetmeme olasılığının geçerli olduğu durumlar için kullanılır. Yalın riskler üç ana başlık altında sınıflandırılabilir. Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

5. Risk Türleri Kişisel Riskler: Kişisel riskler direkt olarak bireyleri etkileyen risklerdir. - Beklenmeyen Ölüm - Emeklilikte Yetersiz Gelir - Sağlık Harcamaları Riski - İşsizlik Mal Varlığına ilişkin Riskler: Kişilerin sahip oldukları mallar, günlük yaşamda bir takım risklere maruz kalmaktadır. Sorumluluk Riskleri: Tüm işletmeler ve hatta bireyler toplumsal yaşamda tanımadıkları kişilere karşı verecekleri zararlardan dolayı sorumludurlar. Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

6. Riskin Toplum Üzerindeki Ağırlığı Riskin bireyler üzerinde yarattığı yük, mali açıdan bu kişileri zorlayacağı gibi psikolojik olarak da etkileyecektir. Bu tür kayıpların zararlarından korunmak için, bireylerin yüksek düzeyde ihtiyatlı davranmaları gerekecektir. Riskin toplum üzerindeki ağırlığı tarihi süreç içerisinde değişimler göstermiştir. Teknolojideki her ilerleme ile yeni riskler ortaya çıkmaktadır. Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.

HAFTAYA GÖRÜŞMEK ÜZERE… Kırkbeşoğlu, E. (2015). Risk Yönetimi ve Sigortacılık.