SAYILAR ve RAKAMLAR

SAYI KAVRAMININ KAZANILMASI Sayı kavramının kazanılması yaşa bağlı olarak 5 yaştan 8 yaşa doğru önemli bir artış göstermektedir. Piaget’e göre sayı kavramı 7 yaş civarında kazanılır.

SAYILAR Sayıları hayatımızda 3 farklı şekilde kullanırız. 1-) Ordinal Sayılar: Bir sırada nesnenin yerini belirtmekte kullanılan sayılar. “Kaçıncı” sorusu sorulur.

2-) Kardinal Sayılar: Bir grupta ‘kaç tane’ nesne olduğunu belirten ve saymada kullandığımız sayılardır. 1 2 3 4 5

3-) Nominal Sayılar: İsimler gibi tanımlamada kullandığımız sayılardır.

Okul öncesi dönemde çocukların sayı kavramını kazanmaları; sınıflandırma becerisi, sıralama becerisi, birebir eşleştirme ve sayı korunumu kazanmaları ile yakından ilgilidir.

Gelman ve Garistel’in sayma ilkelerine ilişkin tanımlamaları; Bire bir ilkesi Sabit sıra ilkesi Kardinal sayı ilkesi Ayırma ilkesi (soyutlama) Sıranın önemsizliği ilkesi

Okul öncesi yaştaki çocuklar; genellikle birebir eşleme ve sabit sıra ilkesini kullandıkları ve bir çoğunun da kardinal sayı ilkesini kullandıklarını görürüz.

Clements ve Sharma’a göre (2010) yaşlara göre sayma gelişimi: 1 yaş; konuşmanın başlaması ile birlikte şarkıların içinde anlaşılmayan bir takım sesler şeklinde sayıları söyler (Desteklemek için; Sayılarla ilgili şarkılar söyleyin). 2 yaş; doğru olmasa bile her sayı için ayrı bir kelime kullanarak sayar (Desteklemek için; Sayılar ile ilgili şarkıları yoğunlaştırın ve ritmik sayma oyunları oynayın).

Clements ve Sharma’a göre (2010) yaşlara göre sayma gelişimi: 3 yaş; 10’a kadar ritmik sayar, bazen nesneleri kullanır; küçük bir grup içindeki nesneleri her biri için ayrı bir sayı söyleyerek sayar (bire-bir prensibi). Desteklemek için: Sayma ile ilgili parmak oyunları oynayın, çocuğa sayabileceği nesneler verin -çatal-kaşık gibi ev araç-gereçleri, boncuklar, düğmeler, çoraplar, vb.

Clements ve Sharma’a göre (2010) yaşlara göre sayma gelişimi: 4 yaş; düz bir şekilde dizilmiş 5 nesneyi sayar ve sonucu söyler (çokluk prensibi); söylenen sayıda nesneyi (5 ve daha az) verir. Desteklemek için: Nesneleri birlikte sayın kaç tane olduğunu söyleyin, çocuktan belli sayıda nesne isteyin. Bunun için meyveler, kuruyemişler kullanılabilir.

Clements ve Sharma’a göre (2010) yaşlara göre sayma gelişimi: 5 yaş; 10 içinde, nesneyi sayabilir ve söylenen sayıda nesneyi verebilir. 10 içinde nesnelerin sayısını saymadan söyleyebilir, çokluk prensibini kavramıştır. Bu dönemde çocuk deneyimleri arttıkça 30’a kadar saymayı başarabilir (Desteklemek için: 4 yaş etkinlikleri sayı arttırılarak tekrarlanabilir, çocuğun önüne 4-5 mandal koyup kaç tane mandal olduğunu söylemesi istenebilir, çocuğun sayabildiği kadar sayması için destek verilmelidir).

SAYMA Sayma sayı isimlerini sıralama bilgisini gerektirir.Sayma el-göz koordinasyonu ve sözel becerileri gerektiren bilişsel bir aktivitedir. 2-3 yaşındaki çocuklar için bu zor bir işlemdir. Çünkü bu dönemde halâ el-göz koordinasyonunda hızlı bir gelişme periyodundadırlar. Bu nedenle bunu gerçekleştirebilmek için onların yetenekleri sınırlıdır. 4-5 yaşlarında el-göz koordinasyonu ve bellek olgunlaştığı için mantıklı sayma becerisi ritmik sayma becerisini yakalayabilir.

Saymanın hedefi;bir nesne kümesinin sayısını belirten bir sayı ismine varmadır. Sayma yeteneği olmaksızın çocukların matematik eğitimlerinde eksiklik vardır. Sayma yeteneğinin 7 yaşından önce bütün çocuklarda kazanılması gerekir. Sayma becerisi sayı isimlerini sıralama bilgisini gerektirir ve çocuk birinci nesneyi seçerek bir, diğer nesneyi seçerek iki diye isimlendirir. Bu işlem bütün nesneler isimlendirilinceye kadar devam eder.

SAYMA BASAMAKLARI RİTMİK SAYMA; Hiçbir nesne olmadan hafızadan sırasıyla sayıların adlarını ezbere saymayı içerir. Ritmik sayma yeteneğinin gelişimi çok erken başlamaktadır. 18 ay gibi erken bir dönemde çocuklar ardışık tek sayılarla saymayı öğrenebilir. Bazıları 10,20,50 veya 100’e kadar sayıların anlamını bilmeksizin sayabilirler. Bu şekildeki ritmik sayma tek başına sayı kavramının kazanıldığı anlamına gelmez ancak sayı kavramının temelini oluşturur.

MANTIKLI SAYMA: Bir gruptaki nesne sayısını bir sayı ile ilişkilendirmektir. Mantıklı sayma bire-bir eşleştirmenin bir üst basamağıdır, ritmik sayma ise mantıklı sayma ve bire-bir eşleştirmenin temelini oluşturur. Sırasıyla sayı isimlerini ezberden söylemeden daha karmaşık bir işlem olan mantıklı sayma için çocuğun bellek,dil ve el-göz koordinasyonunun da gelişmiş olması gerekmektedir. 2-3 yaşlarında iyi bir hafızaya sahip olan çocuk 10’a kadar ritmik sayarken yalnız 2 veya 3 nesneyi doğru olarak mantıklı sayabilir.

Sayı görme Sayısı az olan nesneleri sayılmadan sezgisel olarak kaç tane olduğunun söylenmesi.

SAYI KAVRAMI İLE İLGİLİ OLARAK YAPILABİLECEK ÇALIŞMALAR Değişik sayılardaki nesneleri eşleştirme verilen iki nesne grubunu sayma ve hangisinin daha az veya daha fazla olduğunu söyleme Sözel yönlendirme ile çocuğun 1’den 10’a kadar saymasını isteme Geriye doğru sayma

SAYI KAVRAMI İLE İLGİLİ OLARAK YAPILABİLECEK ÇALIŞMALAR Nesne grupları ve rakamlar verilerek eşleştirmesini isteme Nesneleri sayarak, üç nesne grubundan en az en fazla olanı söyleme Bir rakam verilerek bu rakama uygun sayıdaki nesne grubunu göstermesini isteme verilen iki nesne grubundan daha fazla olanı bulma ve daha sonra fazla olan gruptan az nesne sayısı kadar nesne çıkarma ve kalan nesne sayısını söyleme

SAYI KAVRAMI İLE İLGİLİ OLARAK YAPILABİLECEK ÇALIŞMALAR 1’den 10’a kadar ritmik sayarken atlanılan sayının hangisi olduğunu söyleme Sıralanmış nesne resimlerinden söylenilen sıradaki nesneyi gösterme Sıralanmış sayı kartlarından atlanılan sayıyı bulma Sıralanmış nesneleri sıra sayı ile sayma(birinci,ikinci gibi) Verilen küme ile aynı, daha az, daha fazla sayılarda kümeler oluşturmalarını isteme Nesneleri sıralarken birinci ikinci gibi sıra sayılarını kullanma

Kazanım 4: Nesneleri sayar. Göstergeleri: İleriye/geriye doğru birer birer ritmik sayar. Belirtilen sayı kadar nesneyi gösterir. Saydığı nesnelerin kaç tane olduğunu söyler. Sıra bildiren sayıyı söyler. 10’a kadar olan sayılar içerisinde bir sayıdan önce gelen sayıyı söyler. 10’a kadar olan sayılar içerisinde bir sayıdan sonra gelen sayıyı söyler.