Temel Hak ve Özgürlüklerimiz Eğitim ve Öğretimcilerin Sitesi    Temel Hak ve Özgürlüklerimiz Mehmet ULUSAL www.egitimzili.com

Eğitim ve Öğretimcilerin Sitesi Mehmet ULUSAL www.egitimzili.com

HAK: İnsana yasalar ve anlaşmaların tanıdığı yetkiler toplamıdır HAK: İnsana yasalar ve anlaşmaların tanıdığı yetkiler toplamıdır. ÖZGÜRLÜK: Herhangi bir kısıtlama, zorlamaya bağlı olmadan düşünme ve davranma, serbestlik, hürriyet. Özgürlükler sınırsız değildir. Bir kişinin özgürlüğü başka bir kişinin özgürlüğünün başladığı yerde biter.

TEMEL HAKLARIMIZ *İnsan Hakları kavramı, tüm insanlara verilen hak ve özgürlükleri kapsar. * Yaşama hakkı, tüm insanların öncelikli hakkıdır. Yaşama hakkı olmadan diğer hak ve özgürlükler de olmaz. *Temel hak ve özgürlükler üç büyük kümede toplanır. 1. Kişinin hak ve özgürlükleri 2. Sosyal ve ekonomik haklar 3. Siyasal haklar-

1. Kişi Hak ve Hürriyetleri. Kişi dokunulmazlığı 1. Kişi Hak ve Hürriyetleri * Kişi dokunulmazlığı * Kişi hürriyeti ve güvenliği * Özel hayatın gizliliği ve korunması (konut dokunulmazlığı, haberleşme hürriyeti) * Yerleşme ve seyahat hürriyeti * Din ve vicdan hürriyeti * Düşünce ve kanaat hürriyeti * Bilim ve sanat hürriyeti * Basın ve yayınla ilgili hürriyetler (düzeltme ve cevap hakkı) * Toplantı hak ve hürriyeti (dernek kurma hürriyeti, toplantı gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı) * Mülkiyet hakkı * Hak arama hürriyeti * Temel hak ve hürriyetlerin korunması

2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler. Ailenin korunması 2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler * Ailenin korunması * Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi * Çalışma ile ilgili haklar * Toplu iş sözleşmesi, grev hakkı ve lokavt * Ücrette adalet sağlanması * Sağlık, çevre ve konut hakkı * Gençliğin korunması ve spor hakkı * Sosyal güvenlik hakları * Tüketici hakları * Tarih, kültür ve tabiat varlılarının korunması

3. Siyasi Haklar ve Ödevler. Türk vatandaşlığı 3. Siyasi Haklar ve Ödevler * Türk vatandaşlığı * Seçme, seçilme, siyasi faaliyetlerde bulunma hakları * Kamu hizmetine girme hakkı * Dilekçe hakkı

Yaşama Hakkı Yaşama hakkı, tüm hakların temelidir. Çünkü diğer hak ve özgürlüklere ulaşabilmek için yaşamak gerekir. Örneğin önemli bir sağlık problemi olan bir kişi, seyahat ve çalışma özgürlüğünden de mahrum kalır. Devletin yaşama hakkını korumak için aldığı önlemler: - Anne ve çocuk sağlığını korumak - Gençleri alkol ve uyuşturucudan korumak - Korunmaya muhtaç çocuklara sahip çıkmak - İnsanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamak

1982 ANAYASASI Madde 17 - Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. (17/I) … Meşru müdafaa hali, yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın bastırılması, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması sırasında silah kullanılmasına kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana gelen öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü dışındadır. (17/IV) Madde 15 - Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. Birinci fıkrada belirlenen durumlarda da, savaş hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz; kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz; suç ve cezalar geçmişe yürütülemez; suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimse suçlu sayılamaz.

Kişi Dokunulmazlığı Anayasamıza göre, bazı özel durumlar dışında kişinin vücut bütünlüğüne dokunulmaz. Anayasamıza göre şu özel durumlarda kişi özgürlüğüne dokunulabilir: - Acil ameliyatlarda vücudun gerekli yerlerinin alınmasıyla - Kişinin kendini savunma zorunluluğuyla saldırganı öldürmesiyle - Cezalı kişilerin çalıştırılmalarıyla - Çocukların ıslah evlerinde tutulmalarıyla - Toplum için tehlike saçan kişilerin sınır dışı edilmeleriyle - Suçluluğu konusunda önemli ipuçları bulunan kişilerin yakalanmalarıyla

1982 ANAYASASI Madde 17  Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı f1. Herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. f2. Tıbbî zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbî deneylere tabi tutulamaz. f3. Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz. f4. (...)(*) Meşrû müdafaa hali, yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın bastırılması, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması sırasında silah kullanılmasına kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana gelen öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü dışındadır.(*) Madde 17 nin 4. fıkrasının başında geçen "Mahkemelerce verilen ölüm cezalarının yerine getirilmesi hali ile" ibaresi, 22.5.2004 tarih ve 25469 sayılı R.G.de yayımlanan, 7.5.2004 tarih ve 5170 sayılı Kanunun 3. maddesi hükmü gereğince madde metninden çıkartılmıştır.

Din ve Vicdan Özgürlüğü Din, tanrıya inanma ve ibadet davranışıdır. Vicdan ise kişinin kendi davranışlarıyla ilgili yargıya varmasıdır. Din ve vicdan özgürlüğü Lâikliğin temelidir. Anayasamıza göre Türkiye Cumhuriyeti, lâik bir devlettir. Anayasamızın 24. maddesine göre ise : - Herkes vicdan, dinî inanç ve kanaat özgürlüğüne sahiptir. - Din, mezhep ve diğer konularda ayrımcılık yapmamak koşuluyla ibadet, dinsel ayin ve törenler yapmak serbesttir. - Kimse ibadete ve dinsel törene katılmaya zorlanamaz, - Kimse dinsel inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz. - Din ve ahlâk eğitimi ve öğretimi devletin denetimi altında yapılır. - Din kültürü ve ahlâk öğretimi ilk ve ortaöğretim kurumlarında zorunlu bir derstir. Bunun dışındaki din ve ahlâk eğitim ve öğretimi ancak, kişilerin isteğine, küçüklerin ana baba ya da yasal koruyucuların isteğine bağlıdır (md.24). - Kimse devletin temel düzenini, kısmen de olsa din kurallarına dayandıramaz. - Kimse hiçbir gerekçeyle dini, din duygularını ya da dince kutsal sayılan şeyleri kötüye kullanamaz.

Düşünce, Kanaat ve İfade Özgürlükleri İnsanın düşüncelerini özgün görüşler olarak belirtebilmesi onun en temel özelliğidir. Anayasamıza göre, herkes düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Anayasamız bu özgürlüğün kullanılmasında da bazı sınırlandırmalar getirmiştir. Buna göre düşünceyi açıklama özgürlüğü : - Suç işlemeyi özendirmemelidir. - Devlet, aile ve kişi sırlarını açıklamaya neden olmamalıdır. - Yargılamayı engellememelidir. - Yasaklanmış bir dille kullanılmamalıdır.

egitimzili.com Eğitim ve Öğretim Sitesi