SHOT-CRETE (PÜSKÜRTME BETON) 1311090004 OSMAN CAN ENGİN 1311100003 MİRAY ÖZTÜRK 1311140100 SERAP KEKEÇ

Püskürtme Beton Nedir? Püskürtme Beton Tarihçesi Püskürtme Beton Üretimi 3.1. Yaş Sistem Püskürtme Beton 3.2. Kuru Sistem Püskürtme Beton 4. Püskürtme Beton Kullanım Alanları

1. Shot-Crete (Püskürtme Beton) Nedir? TS 11747’e göre: “Püskürtme beton, onarım veya yapım amacıyla önceden hazırlanmış olan betonun basınçlı hava yardımıyla yüksek hızla uygulama yüzeyi veya uygulama alanına püskürtülerek elde edilen betondur.” Püskürtme beton çimento, su ve agrega karışımından oluşan harcın, hava basıncıyla yüksek hızla önceden hazırlanan yüzeye püskürtülmesiyle elde edilen beton olarak da tanımlanmaktadır.

2. Püskürtme Beton Tarihçesi 20. yy’ın başında Amerika’da gelişen sanayi devrimiyle çimento, beton ve betonarme inşa yöntemlerine olan ilginin artmasıyla fabrikasyon işler için bir püskürtme makinesi üretildi. 1915’de barajlar, köprüler, tüneller, yapıların tamiri, lağımlar, sulama kanalları ve çeliğin yangından korunması vb. çeşitli uygulamalarda püskürtme harcı kullanılmaya başlandı. 1920’lerde ise püskürtme betonun kullanımı iyice yaygınlaşmaya başladı.

3. Püskürtme Beton Üretimi Püskürtme beton uygulanma yöntemine göre kuru veya yaş olarak üretilmektedir. Her iki yöntemle de başarılı uygulamalar yapmak mümkün olmasına rağmen, yaş yöntemde uygulama sırasında tozlanma ve geri sekme daha az olur.

3.1. Kuru Sistem Püskürtme Beton Kuru karışımda agrega ve çimento uygun ölçülerde karıştırıldıktan sonra, karışım basınçlı hava yardımıyla hortumdan püskürtme ucuna iletilir. Püskürtme ucuna gelen bu kuru karışıma operatör basınçlı su ekleyerek elde edilen betonu basınçlı hava yardımıyla yüksek hızla (70-120 m/sn) uygulanacak yüzeye püskürtür.

Kuru sistem püskürtme beton mekanizması

Kuru karışım püskürtme beton makinesi

3.2. Yaş Sistem Püskürtme Beton Bu sistem, hortum ve basınçlı hava yardımıyla püskürtme ucuna iletilen agrega, çimento ve su ıslak karışımının bu uçta verilen basınçlı hava ile betonun yüksek bir hızla (35-45 m/sn) püskürmesini sağlar. Basınçlı havaya ayrıca priz hızlandırıcı katkı katılır. Böylelikle püskürtülen alanda hemen priz alması sağlanır. Kuru karışıma göre daha az geri teper ve daha homojendir.

Yaş sistem püskürtme beton mekanizması

Yaş karışım püskürtme beton makinesi

Toz Oluşumu ve İşçi Sağlığı   Faktör Kuru Püskürtme Beton Yaş Püskürtme Beton Aderans Dayanımı Her iki sistemin de aderans dayanımı geleneksel betona yüksektir. Ancak yaş sistemin aderans dayanımı kuru sisteme göre daha yüksektir. Yaş sistem püskürtme betonun aderans dayanımı daha yüksektir. Uygulanma Oranı Geri sekme vb. dezavantajlarından dolayı daha az oranda uygulanmaktadır. Ancak ekipmanları ucuz ve hafif olduğu için tercih sebebidir. Kullanımı daha yaygındır. Uygulama    Küçük ölçekli işler için elverişlidir. Büyük ölçekli işler için elverişlidir. Geri Sekme Geri sekme yüksek olur. Daha az geri sekme olur. Toz Oluşumu ve İşçi Sağlığı Toz oluşumu fazladır. Bu nedenle işçi sağlığını olumsuz etkileyebilir. Daha az toz oluşur. Makine ve Bakım  Yatırım maliyeti az ve bakımı kolaydır. Yatırım maliyeti fazla ancak ekipmanlar kolayca kirlenmediğinden dolayı temizliği ve bakımı kolaydır.

4.1. Refrakter Fırın Onarımı Refrakter fırınların bakım ve onarımı, kullanım ömürleri bakımından büyük önem taşımaktadır. Periyodik bakım ve tamirleri yapılmazsa refrakter fırınlar kısa süre içinde özelliklerini yitirecektir. Fırın tamiri iki farklı yöntemle gerçekleştirilebilir: Sıcak tamir  Soğuk tamir 

Sıcak fırın tamiri, fırın çalışmaya devam ederken yapılan tamir işlemleridir. Sanayi tipi refrakter fırınların kapatılması, çok sayıda dezavantaj içerir. Öncelikle fırın kapalı kaldığı süre boyunca çalışamayacaktır. Buna ek olarak, yeniden ısıtılması da zaman alacak ve enerji tüketecektir. Bu nedenle sıcak tamir daha çok tercih edilen onarım metodudur.

Fırın işlem sıcaklığında iken özel yalıtımlı kıyafetlerle içine girilmekte ve çeşitli kimyasallar kullanarak aşınmış kısımları tamir edilmektedir. Genellikle toz halindeki kimyasalların püskürtülmesi metodu kullanılmaktadır. Bu kimyasallar, yüksek sıcaklık altında kimyasal yapılarını değiştirerek, boşluk ve çatlakları tıkamakta, fırının ara vermeksizin çalışmaya devam etmesini sağlamaktadır. 

Sıcak tamir öncesi fırın duvarı Sıcak tamir sonrası fırın duvarı

Soğuk fırın tamiri, fırın kapatılıp tamamen soğuduktan sonra gerçekleştirilen onarım işlemleridir. Her ne kadar zaman, enerji ve üretim kaybına neden olsa da, bu metotta fırının her bölgesine ulaşmak mümkündür. Bu nedenle sadece tamir değil, bakım işlemleri için de soğuk tamir yöntemi tercih edilir. Yapılabilecek işlerin sayısı daha fazla olduğundan, bu tamir metodunda uygulanabilecek yöntemler de çok sayıdadır. Seramik püskürtme işlemi, gerekli sıcaklık mevcut olmadığından bu yöntemle birlikte uygulanmaz.

4.2 Diğer Kullanım Alanları Tüneller (su tünelleri, atık su-kanal tünelleri, karayolu tünelleri) ve sıvı depoları

Mevcut tuğla, çelik ve beton yapıların yüzeylerinin güçlendirilmesi, onarımı ve yenilenmesi

Sığınak, otopark gibi yeraltı genel kullanım yapıları, Kabuk veya katlanmış plak çatılar, Konut, ofis binaları, Havuz yapımı, İstinat duvarı yapımı, Çelik yapıların sıcaktan korunması ve kuvvetlendirilmesi, Kalıp yapımının zor olduğu ve ekonomik olmadığı durumlarda, betonun yerleştirilmesi ve sıkıştırılmasının güç olduğu veya betonun ince bir tabaka olarak uygulanması gereken yerlerde kullanılır.

Kaynaklar   İnce H., Öca C., Alkan Çakıroğlu M., Çelik S., Püskürtme Beton Uygulamaları ve Kullanım Alanları, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 6, 100-107, 2015. Alkan Çakıroğlu M., Terzi S., Çakıroğlu M., Püskürtme Betonda Görülen Problemler, Süleyman Demirel Üniversitesi, Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi 5, 49-42, 2009. Coşkun K., Alker Teknolojisinin Püskürtme Beton Tekniği ile Uygulanabilirliğinin Basınç Dayanımı Açısından Deneysel Değerlendirmesi, İTÜ, Fen Bilimleri Ens., Yüksek Lisans Tezi, 2005.