TİBZE ZETEĞAŞ`E YAPERIYE YEĞEJAṔ 1
SID FEŞĆE LATİN TXIPKIĹE ? SID FEŞĆE LATİN TXIPKIĹ ? Adıǵexem % 80 Tırḱuyem şepsewı, latin txıpkıxer zereha. Telefonım, şıenğepsxem latin txıpkıxemće tarétxe. Dunayem (Facebook, Twitter, MSN, SKYPE) latin txıpkıxer zaraha. Microsofṫ um ,Google' um Adıǵabzer yaxetep. latin txıpkıxemće neh xettıxeşüşt. Zı txıpk - Zı make, wızérecerem fedew wetxe, zeretxığem fedew wıkéce. Mı fonetik sistemır zebğeş`enćiy, wıritxenćiy program pş`ınćiy neḣ gupsef. Adıǵe txıpkıxer yitxıpk ĺapsem wigukéğećıjı. Mafe rénım zepharer kıpşeğuğşeştep! ( C / Ć , H / Ḣ , G / Ǵ , K / Ḱ, L / Ĺ , S / Ś, P / Ṕ , T / Ṫ , Z / Ź )
TXIPKIXER – HARFLER - LETTERS B C Ç Ć D E É F G Ǵ Ğ H Ḣ I İ J K Ḱ L Ĺ M N O Ö P Ṕ Q R Ś S Š Ş T Ṫ U Ü W X Y Z Ź Ĵ Ḟ Ǩ Ṩ V Kaberdey EK harf 3
E Ć Ǵ Ḣ Ĺ Ḱ Ṕ Q Ś Š Ṫ W X Ź ADIǴE TXIPKIXER pe ćapse ǵın pḣe aĺın ḱu ĺaṕe qon śe še yaṫe wate xate baźe burun ip barut odun yüzük araba pahallı gitmek diş bit toprak çekiç bahçe sinek 4
Zıxet guşıamiy zı oktaw nıko fediz tızetéwçöw tıkéce. WIÇÜṔE ( ` ) Adıǵabzem xet zağore guşıaxer zefede txepkıće txığemiy yakeoáće zefeşhaf. Wıçüpe ćıpḣer accent grave ( ` ) guşıar tımıwnıkow zı guşıaw tetxı. Zıxet guşıamiy zı oktaw nıko fediz tızetéwçöw tıkéce. yar, sevgili keşen keş`en bilmek içeriye çekili xeşağ xeş`ağ dikili, ekili içine batmak xewen xew`en çentikleme kokusunu alma yewın yew`ın gagalama bey pşı pş`ı on yap ş`ı şıı` var
TÉT TÉĹ k o n u m l a r www.danef.com GOT GOĹ
YİT YİĹ k o n u m l a r www.danef.com DEĹ DET
ĆET (ÉT) ĆEĹ (ÉĹ) k o n u m l a r www.danef.com UT UĹ
KOT KOĹ k o n u m l a r www.danef.com XET XEĹ
DES KOS k o n u m l a r US ĆES (ÉS) www.danef.com
GOS k o n u m l a r YİS TÉS www.danef.com
PIS PIĹ k o n u m l a r XES www.danef.com
WIPĆEXER SORULAR QUESTIONS Mır bu it Mır sıd ? bu ne ? what is this ? Mıće bu tarafa this way Mıdre, mıdeyir bura here Mıde burası Adre diğeri other Tarı ? hangisi ? Which one? Thapş? kaç ? How many ? Xet ar ? ar xet ? kim o? O kim Who is it? Who is he Xet ? kim? who? Sıdew? nasıl? how? Sıd fediz ? ne kadar? how much? Taştew ? ne şekilde ? How?
WIPĆEXER SORULAR QUESTIONS Sidığo ? ne zaman ? when ? Sıd ? ne? What? Sıd paye ? neden? why? Tede ? nerede? where? Tıde ? nereye? Sıd papć ? niçin? Ar sıd ? o ne ? what is it? Aće o tarafa to that side Modre ora there Adeyir orası Mor şu water Moće şu tarаfa that way Mode şurası
NEBǴIRE ŠEPAPĆ Şahıs Zamirleri SE seqo BEN gidiyorum weqo WE SEN gidiyorsun AR maqo O gidiyor TE gidiyoruz teqo BİZ ŞÖ şöqo gidiyorsnuz SİZ maqox AXER ONLAR gidiyorlar www.danef.com
ZİYE ŠEPAPĆE İyelik Zamirleri Sİ Wıne Benim Evim Wıne Wİ Senin Evin Yİ Wıne Onun Evi Tİ Evimiz Wıne Bizim ŞÜ Wıne Eviniz Sizin YA Wıne Onların Evi www.danef.com 16
ZIPÇAĞE – BEPÇAĞE śe xer xeme śe tığoáqo xer tığoáqo xeme śığo xer tekil - çoğul Tekil kelimenin sonuna ( XE ) eki alarak çoğul hale gelirler. İsmin -i halinde ( r ), ismin -de halinde ( me ) ses uyumu ekini alır śe xer xeme śe tığoáqo xer tığoáqo xeme śığo xer śığo xeme şejye xer şejye xeme mı xer mı xeme mo xer mo xeme www.danef.com
ŠEM YİZTÉT Wıne Wıne daxe Wıner Wıner yişağ Wınem Wınem seqo Yalın hal Ev Güzel ev Wıner Wıner yişağ -i hali Evi Evi sattı Wınem Wınem seqo -e hali Eve Eve gidiyorum Wınem kinağ -de hali Evde Evde kaldı wınem Wınem kisxığ -den hali Evden Evden getirdim www.danef.com
BLIPE ĞUBCI BERESKÉJİY MEFEḰU` BERESKÉŞXO MEFEZAKU` THAWIMAF Pazartesi Monday ĞUBCI Salı Tuesday BERESKÉJİY Çarşamba Wednesday MEFEḰU` Perşembe Thursday BERESKÉŞXO Cuma Friday MEFEZAKU` Cumartesi Saturday THAWIMAF Pazar Sunday www.danef.com
Çeşı Çeşıbǵı Nefşağo Pçedıjpe Pçedıj Şecağo Şecağowıj Pçıhaşhape gece nigth Çeşıbǵı sabaha yakın midnigth Nefşağo seher daybreak Pçedıjpe tanyeri sunrise Pçedıj sabah morning Şecağo öğle noon Şecağowıj öğleden sonra afternoon Pçıhaşhape günbatımı sunset Pçıhaşha akşam evening danef.com
ĞEĹEḢANXER ĆIMAF ĞATXE ĞEMAF BJIHA
ĞEĹEḢANXER MEVSİMLER ĞATXE ĞEMAF BJIHA ĆIMAF İlkbahar / Spring Yaz / Summer BJIHA Sonbahar / Autum ĆIMAF Kış / Winter www.danef.com
AYLAR / MAZEXER / MONTHS Ocak Şılemaz January Şubat Mezay February Mart Ğetxape March Nisan Melıĺfeğu April Mayıs Jönığuáć May Haziran Mekuweğu June Temmuz Beźeweğu July Ağustos Şışhau August Eylül Onığo September Ekim Şepweğu October Kasım Şeqoğu November Aralık Tığeğaz December danef.com
SORULAR WUPĆEXER Kim? Xet ? Ne? Sıd ? Nasıl? Sıdew? Hangisi ? Tarı ? Nerede? Tede ? Nereye? Neden? Sıd paye ? Bu ne ? Mır sıd ? Kaç ? Thapş? Kim o? Xet ar ? Ne kadar? Sıd fediz ? Ne şekilde ? Sıd fed ? Ne zaman ? Sidığo ? Niçin? Sıd papć ? O ne ? Ar sıd ? www.danef.net
İŞARET ZAMİRLERİ YİKEĹEĞOAĆ ŠERIĞ Bu Mır Şu Mor Bu tarafa Mıće Şu tarafa Moće O tarafa Aće Burası Mıde Şurası Mode Orası Ade Diğeri Adre Öteki Mıdre www.danef.net
ZAMAN ZEMANXER Gün Mafe Hafta Thamaf Ay Maze Yıl Yiĺes Dün Tığoás Bugün Nepe Yarın Néwuş Sabah Pçedıy Akşam Pçıha Öğle Şecağo Seher Nefşağo Sabahleyin Pçedıyim Öğleyin Şecağom www.danef.net
ZAMAN ZEMANXER Şimdi Cır Üçgün önce Mefiş yipe Üçgün sonra Mefiş yiwuj Yarından sonra Néwuş mıće Öğleden sonra Şecağowuj Gece Çeşı Bu sene Mığe Dün akşam Tığospçıh Dün gece Tığosçeş Erken Pase Erkenden Pasew Ertesi gün Néwuşmıć Öbür yıl Adreğem Geçen sene Ğoréqo Gelecek sene Keqoreğ www.danef.net
HAVA-YAĞIŞ WAŞÖ-WOŞX Bulut Woşöapş Bulutlu Woşöapşe Gök gürlüyor Şıbler meğoáğo Hava bulutlu Woşöapşe tét Rüzgar esiyor Jıbğe képşe Yağmur yağıyor Woşx kéşxı Kar yağıyor Wos késı Dolu yağıyor Woşü kéxı Seyrek yağış Kıxéz'ı Buzlu Ştığe Dolu Woşü Sis Pşağo Yağış Woáye Yağmur Woşxı Karlı Wos téĺ İklim Wo Kırağı Woseps Rüzgar Jıbğe Yağışlı Woyale www.danef.net
AKRABALIK / WUNEKOŞXER-BLAĞEXER Akran Zeleğu` Kayınbaba (kadının babası) Şü`ıpşı Amca Yateş Kaynana (erkeğin annesi) Goáşe Anne Nan Kaynana (kadının annesi) Şü`ı goáşe Akraba (eş tarafı) Blağe Kız evlat Pḣu Akraba (sülale tarafı) Ahıl Kız kardeş Şıpḣu Anneanne Nenej Kocanın erkek kardeşi Pşıko Bacanak Zemeĺḣoğ Kocanın kız kardeşi Pşıpḣu Büyükbaba Bebej Komşu Wuneğu Damat Maĺḣo Torun (erkek, kız) Korıĺf, pıḣurıĺf Dayı Yaneş Teyze Yane şıpḣu Dede Tetej Aile Wunağo Erkek kardeş Şı Amca kızı Yateş yipḣu Gelin Nıse Amca oğlu Yateş yiko Görümce Baldız Şü`ışıpḣu Hala Yate şıpḣu Elti Zenıseğu` Üvey anne Naneṕos Kuma Ṫ`oáne www.danef.net
Sıhatır thapş ? Sıhatır bğu Sıhatır bğum pş`ı blećı Sıhatır bğure nıkore Sıhatır bğum pĺ`ane yiı` Sıhatır bğum pĺ`ane blećı Sıhatır bğum ṫuć yiı` www.danef.com
TIĞEMIWE KOHAṔE KOĆIṔE TIĞAṔE TIĞAṔE www.danef.com
ZANĆE GUPE SEMEGU CABĞU ĆIB www.danef.com
ŞÖXER ZETÉĆIXER ćıfı açık renk ćaṕše koyu renk şö zexeĺ rengarenk şö zeyić tek renk www.danef.com 33
ŞÜŠE FIJI ŞḢOÁNṪE ĞOJI HAPĹI ḰUPĹI ŞEPĹI PĹIJI WIŚIŞÖ www.danef.com 34
SAYILAR Danef de sayılar YİRMİLİ sayı sistemine göre verilmiştir Sayımatik ise ONLU sayı sistemine göre düzenlenmiştir ! www.danef.com sitesinden yükleyeceğiniz SAYIMATİK ile istediğiniz rakamın on tabanlı sayı sistemine göre Adıǵece söylenişini bulabilirsiniz. www.danef.com
ziy 1 zı 2 ṫu 3 şı 4 pĺ`ı 5 tfı 6 xı 7 blı 8 yi 9 bğu RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM ziy 1 zı 2 ṫu 3 şı 4 pĺ`ı 5 tfı 6 xı 7 blı 8 yi 9 bğu www.danef.com
10 pş`ı 11 pş`ı zı pş`ıquz 12 pş`ı ṫu pş`ıquṫu 13 pş`ı şı pş`ıquş 14 RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM 10 pş`ı 11 pş`ı zı pş`ıquz 12 pş`ı ṫu pş`ıquṫu 13 pş`ı şı pş`ıquş 14 pş`ı pĺ`ı pş`ıqupĺ`ı 15 pş`ı tfı pş`ıqutfı 16 pş`ı xı pş`ıquxı 17 pş`ı blı pş`ıqubl 18 pş`ı yi pş`ıquyi 19 pş`ı bğu pş`ıqubğu www.danef.com
20 ṫućı ṫuć 30 şıć ṫućıre pş`ıre 40 pıĺ`ıć ṫućiṫu 50 tfıć RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM 20 ṫućı ṫuć 30 şıć ṫućıre pş`ıre 40 pıĺ`ıć ṫućiṫu 50 tfıć ṫućiṫure pş`ıre 60 xıć ṫućiş 70 blıć ṫućişre pş`ıre 80 yić ṫućipĺ`ı 90 bğuć ṫućipĺ`ıre pş`ıre 100 şe www.danef.com
ṫućipĺ`ıre pş`ıquxıre 101 şe zı şere zıre RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM 22 ṫućı ṫu ṫućre ṫure 33 şıć şı ṫućıre pş`ıquşre 44 pıĺ`ıć pĺ`ı ṫućiṫure pĺ`ıre 55 tfıć tfı ṫućiṫure pş`ıqutfıre 66 xıć xı ṫućişre xıre 77 blıć blı ṫućişre pş`ıqubĺıre 88 yić yi ṫućipĺ`ıre yire 96 bğuć xı ṫućipĺ`ıre pş`ıquxıre 101 şe zı şere zıre www.danef.com
PĹIŞÖÁŠEXER sıfatlar wıne šıqu` küçük ev mıarıse pĺıj kırmızı elma Sıfatlar, isimleri niteler ve belirgin özelliklerini tanımlar. Bir isime ait bütün özellikler o ismin sıfatıdır. Dilimizde sıfat tamlamaları Türkçe ve İngilizcenin tersine, nitelediği isimden sonra gelmektedir wıne šıqu` küçük ev mıarıse pĺıj kırmızı elma pşaşe daxe güzel kız ćale (éále ) pşer şişman çocuk www.danef.com 40
ZAĞORE PĹIŞÖÁŠEXER dıcı acı cade büyük gou şirin bğuże dar ule ahmak pşerı şişman şenıç asabi uşı akıllı ĺḣançe alçak wıçöáğ bitkin www.danef.com 41
ḢUŞIEFEŞI` Ḱur fabjew yefı Arabayı süratli sürüyor Zarflar Zarflar eylemleri niteler. Bir eyleme ait bütün özellikler o eylemin zarflarıdır. Ḱur fabjew yefı Arabayı süratli sürüyor Sabiyır cegunew yejejığ Çocuk yeniden oyuna başladı Terezew kao Doğruca söyle Femiyew qoáğe İstemiyerek gitti Yizakow keqo ! Yanlız geliyor. www.danef.com
ZAĞORE ḢUŞIEFEŞ`IXER guaw lıdew wızew jajew neşöw rénew şıpkew daow Bazı Zarflar guaw lıdew wızew jajew neşöw rénew şıpkew daow psınćew yamışew tḣew dırsew wedew qo betew guşü`ew yeğazığew femiyew gum diştew şhafew karıwışüxew wıćıtew sakew www.danef.com
ĹEPSAPE Edatlar Murat ḱum yipe yit Murat arbanın önünde duruyor. Edatlar, ismi nitelemezler. Tek başına kullanılmayan, bir isim ile kullanılıp ismin anlamını tamamlayan kelime gruplarıdır. Murat ḱum yipe yit Murat arbanın önünde duruyor. Unćıbzer yiqošı yiĺ Anahtar içinde Yate re yiko re zećerıt Baba oğul yan yana duruyor Bzıwır çıǵı şhapem pıs Kuş ağacın tepesinde oturuyor. www.danef.com
ZAĞORE ĹEPSAPEXER Bazı Edatlar yićeğ (yiş`eğ) yipaşha zetét ćerıt (érıt) ćet (ét) yićıu` (yişıu`) xet zetéĺ det şıt yiwıj peut yićıbıće (yıibıće) yiqoš yićıb (yıib) zerıt kot zexet fedew peşü`et upe zećerıt (zeérıt) pıs zegoĺ pıt yipe zegot ut zepıt www.danef.com
FİİL ÇEKİMLERİ Dilimizde 65.000 üzerinde fiil mevcuttur. Tesbit edebildiğimiz 155 zaman çekim formunun bilgisayar programı bitmiştir. Fiiller; eylemin yönüne, nesne alıp almamasına göre çekim formuna girerler Başlangıç seviyesinde dil öğrenimi için güncel 200 civarındaki fiil kafi gelebilir Geçmiş zaman, şimdiki zaman gelecek zaman çekimlerini öğrenmek ile başlanabilinir. Tüm fiil çekimlerini www.danef.com de yüklü olan fiilmatik ile yapabilirsiniz. www.danef.com
VEKTÖR ḢUŞIEXER ( téxın, kıćexın, uźın, yeźıxın, kéźıxın, xetḣın, koźen...) Dilimizde ön ekler, tekil veya kombine olarak fiil kökü ile kaynaşırlar. Konum ekleri ile eylemin yönünü belirler. Fiil çekimlerinde şahıs zamiri, ön ek ile fiil kökü arasına girer Eylemin yönünü belirler (tésexı: üstünden alıyorum) Fiilerimizin çoğunluğu bu fiil gurubundadır. www.danef.com
ḢUŞIE VEKTÖRXER kı kı fı fı ko ko źın źın şı şı ze de şın kı kı ze će ĹAPSE şı şı ze de şın kı kı ze će fın fı şüı té xın ze dı xe şen kı şı pe aben P I Ḣ O X E R kı ki fi fı şı ze zı şü`ı dı će go xe de ko ye yi té u pı pe ĺı www.danef.com
Cıre Ĺeḣan Şimdiki Zaman Séce Séca ? Sécerep Sécereba ? Wéce Wéca ? Yecen: Okumak Okuyorum okuyormuyum ? okumuyorum Okumuyor muyum ? Séce Séca ? Sécerep Sécereba ? Wéce Wéca ? Wécerep Wécereba ? Yece Yeca ? Yecerep Yecereba ? Téce Téca ? Técerep Técereba ? Şöce Şöca ? Şöcerep Şöcereba ? Yecex Yecexa ? Yecexerep Yecexereba ? SE WE AR TE ŞÖ AXER www.danef.com
Blećığe Ĺeḣan Geçmiş Zaman Sécağ Sécağa ? Sécağep Sécağeba ? Wécağ Yecen: Okumak okudum okudum mu ? okumadım okumadım mı ? Sécağ Sécağa ? Sécağep Sécağeba ? Wécağ Wécağa ? Wécağep Wécağeba ? Yecağ Yecağa ? Yecağep Yecağeba ? Técağ Técağa ? Técağep Técağeba ? Şöcağ Şöcağa ? Şöcağep Şöcağeba ? Yecağex Yecağexa ? Yecağexep Yecağexeba ? SE WE AR TE ŞÖ AXER www.danef.com
Keqoşt Ĺeḣan Gelecek zaman Séceşt Séceşta ? Séceştep Séceştıba ? Yecen: Okumak okuyacağım okuyacak mıyım? okumayacağım Okumayacak mıyım ? Séceşt Séceşta ? Séceştep Séceştıba ? Wéceşt Wéceşta ? Wéceştep Wéceştıba ? Yeceşt Yeceşta ? Yeceştep Yeceştıba ? Téceşt Téceşta ? Téceştep Téceştıba ? Şöceşt Şöceşta ? Şöceştep Şöceştıba ? Yeceştıx Yeceştıxa ? Yeceştıxep Yeceştıxeba ? SE WE AR TE ŞÖ AXER www.danef.com
CÜMLELER / GUŞIEBLER Hoş geldiniz Şükéblağ İyi akşamlar Şüpçıha şü`ı İyi geceler Wiçeş şü`ı İyi günler Wimafe şü`ı Günaydın Wipçediy şü`ı Af edersin elimden bir şey gelmiyor. Kısfeğeğu` sia ziy kiferep. Af edersin duyamadım. Kısfeğeğu` zexesxığep. Yardım et Kızdeapeku` (kısdeapı`) Müsait misin ( telefon konuşması )? Yiğo wita? www.danef.com 52
CÜMLELER / GUŞIEBLER nereye gidiyorsun ? tede wıqore ? o kim ? ar xet ? o ne diyor ? ay sıd yiorer ? o ne istiyor ? ar sıd zıfayer ? yaşınız kaç ? wi nıbj thapş ? adınız ne ? wiše sıd ? bu kim? xet mır ? fiatı kaç ? yi weáse thapş ? kimlerdensin ? xetxeme waşış ? nasılsınız ? sıde şü`şıtıx ? ne içeçeksin ? sıd wéşöşt ? ne istiyorsun ? sıd wıfay? ne kadar uzakta ? sıd fedizew peçıj ? ne zaman gideriz ? sıdiğo tıqon ? nerelisin ? tede wışış? yavaş konuş jajew guşıe affedersiniz kısfeğeğu` biliyorum seş`e www.danef.com 53
CÜMLELER / GUŞIEBLER Yirmi yaşındayım ṫućım (ṫ`oćım) sit. Ayda sen misin ? Ayda wera? Adıǵece öğreniyorum Аdıǵabze zeseğaş`e Benim ismim Nart Se siše Nart Soyadın ne ? Wiĺekoášer sıd ? Senin adın nedir? We wiše sıd ? Düğüne gidecekmisin ? Cegum (nısaşem) wıqoşta ? Düğün nerede yapılıyor ? Cegur (nısaşer) tıde şaş`ıre ? Oynayacak mısın? Wıkeşöşta ? (wıkéş`eşta?) Beğendin mi? Wıgurihığa ? (wıgu yihağa?) www.danef.com 54
CÜMLELER / GUŞIEBLER annem nerede? séáne tıde şıı` ? annem mutfakta séáne pıtım yit babamız işe gitti téate ofım qoáğe abim okula gitti sişıneḣıj yecaṕem qoáğe ablam uyuyor sişıpḣu neḣıj meçiye (meşiye) dedem bahçede oturuyor séátej xatem xet kardeşim ağlıyor sişıneḣıće (sişınahié) meğı acıktım melaće sıl`ağ (melaé sıĺ`ağ) anne ne yemek yaptın? nan sıd şxın pş`ığer ? çok güzel olmuş ĺeşew daxe ḣuğe tuzu ver ! şığur kıset ! su istiyormusun? psı wıfaya ? şeker getireyim mi? şöşığu` keshına ? televizyonun sesini aç ! televizyonum yimake ux ! pencereyi kapat ! şhağupçer (şhanupşer) ğepıt ! www.danef.com 55
CÜMLELER / GUŞIEBLER 26 km. km ṫućıre xıre. Ankara kaç saat sürüyor ? Ankaram Sıhat thapş yekudıyi? araba ile gideriz. ḱuće tıqon. bir bardak çay kaç lira ? zı şayı bjem yiwase thapş ? bir sonraki durak hangisi? kıćeĺıqore (kıĺıqore) wıçüṕer tarı? bu gün gidelim. nepe tığaqu`. kaldığın yer nasıldı ? wızdeşıağe ćaṕer (ćıṕer) sıd fedağ ? kilosu kaç lira yikilo lira thapş ? Maykop a ne zaman taşındınız ? Miyekoápem sidığo wıḱoşıjığ ? nereden bilet alabilirim ? biletır tede kışısşefışü`şt (kışısçefışüşt) ? neyle gidelim ? sıdıće tıqon ? ağrını tarif edermisin ? kowızırer keṕ`oteşüna ? ateşim var maşü`e kısćeĺ. (kıséĺ) başım ağrıyor sişha mewızı boğazım ağrıyor siçiy mewızı dişim çürük, ağrıyor si śe şüğe, mewızı midem bulanıyor sıgu zeeha www.danef.com 56
Wıkızeretéḣoáğer şü`ışejı. doğum günün kutlu olsun CÜMLELER / GUŞIEBLER bilmiyorum sış`erep (ćerep) çok güzelsin wı daxeded acele et! guzajö ! anlıyormusun zexeweş`ıća ? ayakkabılarını boya. wı çöákexer ğalex beni bekle hele ! kısaj mow ! ben sana demiştim se we kos`oğağ bende yok siap. (siep) iyi ki doğdun Wıkızeretéḣoáğer şü`ışejı. doğum günün kutlu olsun wı kızḣuğo mafer kıfebırsın. seni cok seviyoruz. iyi ki varsın we be şü`ı weteĺeğu. Wızereşıer şü`ışejı. beni saat 7 de uyandırabilir misiniz.. Sıhatır blım sıkebğewışışüna ? bilmiyorum. bir dakika. onu şimdi çağıracağım zı dakıke. Cı sıkéceşt bir saat içinde dönerim zı Sıhat qošım zıkezğezejışt. bir şey mi kaybettiniz ? zıgore bğeqodığa ? borcum ne kadar ? sićıfe (sış`ıfe) thapş ? www.danef.com 57
pçıha (pşeğaşha) sıd pş`ere ? bu araba kimin ? mı ḱur xetı yiy ? CÜMLELER / GUŞIEBLER bu akşam ne yapıyorsun ? pçıha (pşeğaşha) sıd pş`ere ? bu araba kimin ? mı ḱur xetı yiy ? bu ayakkabı bol mı çöáker bıḣu bu ayakkabı dar mı çöáker zeju bu bir zevktir. mır zı tḣağo. bu evinin telefonu mu? mır yiwıne yitéléfona? bu fazla büyük mır yinışe bu fazla dar mır bğużaşe bu fazla kısa mır ćeḱoáşe bu fazla uzun mır ćehışe (ćıhaşe) bu hesap yanlış gibi. mı hesapır pxencım fed. bu kedi. mır çetuw. bu Sinemis mır Sinemis buna inanmak çok zor mır şü`eşı hunır bow kinışe bunu beğendim. fiyatı ne kadar ? mır sigurihığ (sıgu rihağ) . yiwase thapş ? bunu duyduğuma sevindim mır zızerexesxığem sićeguşü`ığ (si`éguşü`ığ) bunun rengi ne ? miy yişö sıd ? buraya oturabilir miyim ? momdey (mıṫequm) sıkeṫısışüna ? www.danef.com 58
çok üzgünüm, ama imkansız. CÜMLELER / GUŞIEBLER buyurun şükéblağ şimdilik çok erken cıreće pesaşe Adıǵe misin ? wı Adıǵa ? Adıǵece biliyor musun ? Adıǵabze weş`a ? uykum geliyor çıye (şiye) kısequ çok üzgünüm, ama imkansız. cade sıgu kéwe, şhaćem (şhaém) ḣuşüne şıtep. dışarıda yağmur yağıyor mu ? şewım weşxı kışéşxa? dolu yağıyor weşü` kéxı dün akşam evde miydin ? tığoáse pıçıha (tğopşıha) wınem wisığa ? evet ama neden ? arı şhaćem (şhaém) ha? evet ben Adıǵeyim. arı se sı Adıǵ evet bence de uygun arı serıćiy yequ gelmelisin wıkeqon fay gerçekten mi ? o nasıl ? şıpka ? ar sıd fed ? gerçekten mi? niçin ? şıpka ? sıd papć (peé`) gidelim tığaqu` gidemiyorum sıqoşürep www.danef.com 59
CÜMLELER / GUŞIEBLER gir kih !, yih ! girebilir miyim? sıkihaşüna?, sihaşüna ? gördünüz mü ? siz unutmuşsunuz. şüĺeğuğa? şö kuşüçığupşağiy. gününü hatırlıyormusunuz ? yimafe wigukećıja ? hadi çabuk ol otobüsü kaçıracaksın zığepsınç otobüsüm ṕ`apıćışt. hayır bunu yapamam hau` mır sıfeş`eşüştep. hayır onu buradan aldım. hau` ar mızṫequm kışısçağ. herşey iyi zéće değu. hesabı nakit olarak ödeyeceğim hesapır arıĺhaw kestışt. hey dane kalk. saat 8 dane ketec. Sıhatır 8 hiç bir fikrim yok. xesohınew (xes`uhane) ziy ćerep. öyle istiyorsanız olur areştew şüfayeme ḣun iki yıldır burdayım. yiĺesiṫum miy sışıı` inanıyor musun ? wişü`eş meḣoá ? iş ve kalacak yer arıyorum of re sıkızdeneştı ćaṕem sıĺeḣu (yiwıjı sit) işte biletim marı, sibilét söyle ne yapabilirim ? kao sıd sışıeşüşt (ćeşüşt) ? www.danef.com 60
CÜMLELER / GUŞIEBLER kapıyı kapatırmısın pçer feş`ına (bığepıtena) ? kırmızı gömleğim nerede? sicane pĺıj tede şıı` ? kim arıyor lütfen ? xaşxım xet kıĺıḣurer? kimin oğlusun ? xetı wirişaw? kiminle beraber geleceksin ? xetı wiş`iğew wıkeqoşt ? Konya lıyım. Konye`m sışış. koş çe (şe) köye gelecekmisin ? çılem wıkeqoşta ? anne lütfen perdeyi kapat. nı haşxım uḣor uxojıba şunu (bunu) tut mor (mır) kewıbıt ne güzel. kimler geliyor sıdew daxe. Kaqorexer xet ? neyin nesi sıdım yiĺ`ewıj ? ne kadar izin alabiliyorsun ? sıd fediz izın kaipxışüre ? ne kadar ödiyeceğim kesıpşıştır sıd fediz ? ne zaman geri geleceksin ? sidığo kebğezejışt ? nedir? bana söyle ? sıd? se kısau` ? nerede ? bilmiyormusun ? tedeşıı` ? pş`ereba ? www.danef.com 61
CÜMLELER / GUŞIEBLER yarın sizin için uygun mu ? newış werıće yeqoá ? o ekmeği verirmisin. mo halığur kıseptına. o kaç yaşında ? ay yinıbj sıd fediz ? olacak ḣuşt oldukça soğuk çıaded (şıaded) onu bulamaz mısın ? ar kebğotışüştıba ? onun ismi Nağo ay yiše Nağo onun ismi ne ? moy yiše sıd ? öyle olur umarım aşreştew ḣune seguğe. pardon ne dediniz ? kısfeğeğu` sıd ṕ`oáğer ? peki görüşürüz ḣun tızereĺeğun. susadım psı faĺ`e sıĺ`ağ. tuvalet nerede? psıwıner tede şıı`? rengini sevmedim yişö şü`ısĺeğuğep. sağol wepsew yaklaşık 4 saat yipeblağemće Sıhat pĺ`ı seni özledik wıtleğu tıćesağ (ti`esağ). www.danef.com 62
CÜMLELER / GUŞIEBLER sana yardım edebilirmiyim ? Sıkıpdepı`aşüna ? şemsiyeniz nasıldı ? wişetre sıd fedağ ? acıktım melaće sıĺ`ağ bu gün günlerden ne? nepe sıdı maf? gözlerin çok güzel winexer dexeded senden hoşlanıyorum sigu wıréhı seni her zaman seveceğim we yeğaş`em şü`ı wısĺeğuşt seni seviyorum şü`ı weseĺeğu alış verişe gideceğim şefaqo sıqoşt. azar azar maće maćew www.danef.com 63
DEYİM / OÁĆEXER anımsatmak gu kebğećıjın beğenmek guyeu' bıkmak gu pıćın gönüllü guće fay hatırlamak gu kećın hatırlatmak gu keğećın hoşnut guće raz incitmek gu kéğewen usanmak zeşın www.danef.com 64
KARŞIT / PEŞÜ`ET açık - kapalı uxığ - feşığ yüksek - alçak ĺaǵe (atığe) - ĺḣançe alt - üst ćeğı (ş`eğı) - ćıu (şıu`) beyaz - siyah fıjı - şüıše boş - dolu nećı (nei) - yiz büyük - küçük yinı - šıqu dar - geniş bğuze - şöámbğe derin - sığ ḱuwı - çencı (şecı) doğru - yanlış şıpḣe - pxencı düz - eğri zanće (zenćı) - onṫağ getir - götür kah - hı giriş - çıkış yihaṕ - yićıṕ gülmek - ağlamak şxın - ğın hafif - ağır psınće - onteğu (weteğu) iyi - kötü değu - deyi kalın - ince ğumı - psığo www.danef.com 65
KARŞIT / PEŞÜ`ET kalkmak - oturmak tecın - ṫısın keskin - kör çanı (şanı) - śaḱo küt - sivri paḱo - papše ön - arka gupe - ćıbı (ibı) sağ - sol cabğu - semegu sert - yumuşak pıte - şabe şişman - zayıf pşerı - wedı temiz - pis kabze - şüeyı uyu - uyan çiye (şiye) - kewış uzun - kısa cehı (ćıha) - ćaḱo yakın - uzak blağe - çıje (şıje) yaş - kuru šıne - ğuğe yavaş - çabuk jaje - psınće (ş`exı) yaz - kış ğemaf - ćımaf (ş`ımaf) yeni - eski će (ş`e) - jı www.danef.com 66
mır bu sidığo ? ne zaman ? mır sıd ? bu ne ? sıd ? ne? mıće bu tarafa sıd paye ? neden? mıdre, mıdeyır bura tede ? nerede? mıde burası tıde ? nereye? adre diğeri sıd papć ? niçin? tarı ? hangisi ? ar sıd ? o ne ? thapş? kaç ? aće o tarafa xet ar ?, ar xet ? kim o?, O kim modre ora xet ? kim? adeyir orası sıdew? nasıl? mor şu sıd fediz ? ne kadar? moće şu tarаfa taştew ? ne şekilde ? mode şurası www.danef.com 67
SE sıkĺexenen kısĺexenen kıĺexesınen WE wıkĺexenen kıpĺexenen Ḣuşıexem yaşöáşe şapḣexer 14 ew zetéćı. Zı ḣuşıemiy yişöáşe zetéć 155 meḣu. 65.000 ım ḣuşıem yaşöáşe zetéć keztıre programır Danefım yit. Miy feşhafew nebǵıre pçığor pḣow kızgoharem yićıṕe yepxığew ḣuşıem yifeoáğiy zébĺeḣu. Guşıem paye ćeğım yit tablom fedew KIĹEXENEN SE sıkĺexenen kısĺexenen kıĺexesınen WE wıkĺexenen kıpĺexenen kıĺexebnen AR kıĺexenen AY kıĺexinen TE tıkĺexenen kıtĺexenen kıĺexetınen ŞÖ şükĺexenen kışüĺexenen kıĺexeşünen AXER AXEM kaĺexenen kıĺexanen
SE sıkĺexenağ AR kıĺexenağ sı kıĺexe mı nen SE kısıĺexenağ Ḣuşıexem yaşöáşe şapḣexer 14 ew zetéćı. Zı ḣuşıemiy yişöáşe zetéć 155 meḣu. 65.000 ım ḣuşıem yaşöáşe zetéć keztıre programır Danefım yit. Miy feşhafew nebǵıre pçığor pḣow kızgoharem yićıṕe yepxığew ḣuşıem yifeoáğiy zébĺeḣu. Guşıem paye ćeğım yit tablom fedew (Kıĺexenen) SE sıkĺexenağ AR kıĺexenağ sı kıĺexe mı nen SE kısıĺexenağ AY kıĺexenağ kı ĺexe SE kıĺexesınağ AY kıĺexinağ
KİRİL TXIPKIĹEM YİKOÁNÇEXER www.danef.com
Kirilim 3 rışew xet txıpk ḱupxer Гъу Жъу КIу Шъу ШIу ПIу Хъу Къу ТIу www.danef.com
Kirilim 2 rıṫow xet txıpk ḱupxer ГЫ Гъ Гу Дж Дз Ку Къ КI Жъ Жь Шъ ШI Цу ЦI Чъ ЧI Хъ Хь ПI ТI Лъ ЛI Iу IA IЭ IО www.danef.com
Е Ж З A Б В Г C Д И Й К Л М Н О П Р Т У Ф Х Ц Ч Щ Ш ъ ь Э Ю я Ы Kirilim xet txıpk zırızxer Е Ж З A Б В Г C Д И Й К Л М Н О П Р Т У Ф Х Ц Ч Щ Ш ъ ь Э Ю я Ы www.danef.com
Kirilim xet г txıpkım zefeşhaf kécaćexer гУ бгЫ Gu bǴı www.danef.com
Kirilim xet е txıpkım zefeşhaf kécaćexer YE Kelime başında Ye Keime sonunda É Kelime içinde eджэн тетхэн Iаe yecen tétxen aye www.danef.com
Kirilim xet о txıpkım zefeşhaf kécaćexer WE Kelime başında WE Keime sonunda O Kelime içinde оIо егоон зао weo yegowen zawe www.danef.com
Kirilim xet у txıpkım zefeşhaf kécaćexer wı Kelime başında EW Keime sonunda U Kelime içinde унэ хъун нафэу wıne ḣun nafew www.danef.com
Kirilim xet и txıpkım zefeşhaf kécaćexer Yİ Kelime başında İY Keime sonunda İ Kelime içinde ибэ къихын сыкIуи yibe kixın sıquiy www.danef.com
Kirilim xet кI txıpkım zefeşhaf kécaćexer кIакIо ĆaQo www.danef.com
Kirilim xet Ц txıpkım zefeşhaf kécaćexer ЦУ ЧЫЖЬЭ ЦЫ ÇÜ ÇIJE ŚI www.danef.com
Kirilim xet ( y ) txıpkır txıpk ḱupıxem zefeşhafew yaxet. У ПIу Iу КIу Цу Kiril txıpkıĺem ( y ) txıpkır zıxet 16 txıpkıxer Къу Ку Жъу ГУ ДЗУ ШIу Гъу ДЖУ ТIу Шъу Хъу
* Yasin Çelikkıran yi guşıaĺe xet 11.242 guşıem yiqoš KİRİL LATİN YİBAĞE* GUŞIE жь J 520* жьыбгъэ, жьау ж Ĵ 505* жэ, жакӀэ жъ ǰ 425* жъы, жъажъэ * Yasin Çelikkıran yi guşıaĺe xet 11.242 guşıem yiqoš KABERDEY (NALÇİK) ĆEMGUY (MIYEKOÁPE) лъыщIэж лъышIэжь бжьиз бжиз бжъакъо бжьакъуэ нэхъыжь нахьыжъ
* Yasin Çelikkıran yi guşıaĺe xet 11.242 guşıem yiqoš KİRİL LATİN YİBAĞE* GUŞIE щ Ş 1.272* щагу, щатэ шъ Ṩ 961* пшъашъэ, шъабэ ш Ṣ 1.595* шы, шыблэ * Yasin Çelikkıran yi guşıaĺe xet 11.242 guşıem yiqoš A. İbrahim Y. Çekikkıran дыщэ дышъэ Лъашэ лъащэ щабэ шъабэ Щхьэ Шъхьэ
Sizce hangi yazılış doğru ? Iэ .. Iа .. Iы .. а ..? A. İbrahim Y. Çekikkıran TR а Iэгъу Iагъу çolak адыгэ Iэ Iа el атакъэ Iэtэ Iаtэ yığın атыгъэ Iэдэ. Iадэ kerpeten ачъэжъ
Abzax пцэжъый Kaberdey бдзэжьей danef.com
Iадэ Iэдэ Abzax Kaberdey danef.com
шъхьэ щхьэ Abzax Kaberdey danef.com
Щэ Abzax Шэ Kaberdey danef.com
бжьакъуэ бжъакъо Ta oáćer ? Ta txıpker şıpke ? Abzax Kaberdey danef.com
Latin - Kiril txaćexer lı - ĺı - ĺ`ı лы - лъы – лIы ṫu - ṫupşın тIу – тIупщын ṫu - ĺ`ı тIIу - лъIы weo, wımıu` оIо, умыIу hau – hau` ХьаIу - ? radyom yedeu - radyom yedeu` pадийом едэlу - ? wımıu` умыIу jön -ujü жъон - Iужъу şü`ey – şü`ı шIои - шIу şıće - şıqe шыкIэ - шк1э www.danef.com