İSG Performansının Sürekli İyileştirilmesinde Sistem, Kültür, Kaynaklar ve Dış Faktörlerin Önemi Dr. Hilal KINLI

Bazı Ülkelerin İSG Performansları Kaynak: http://www.hse.gov.uk/STATISTICS/european/european-comparisons.pdf

Bazı Ülkelerin İSG Performansları (ILOSTAT) 100,000 çalışan başına ölümlü kaza oranları Kaynak: https://www.ilo.org/ilostat

İSG Yönetim Sisteminin Sürekli İyileşme Döngüsü Planla Uygula Kontrol Et Önlem Al PUKÖ DÖNGÜSÜ

ILO’nun Ulusal İSG Yönetim Sistemi İle İlgili Enstrümanları 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme 155 Sayılı Sözleşmeye İlişkin 164 Sayılı Tavsiye Kararı 155 Sayılı Sözleşmeye İlişkin 2002 Tarihli Protokol 187 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve Sözleşmesi 187 Sayılı Sözleşmeye İlişkin 197 Sayılı Tavsiye Kararı, ve ILO-OSH 2001 İş Güvenliği ve Sağlığı Yönetim Sistemleri Hakkında Rehberler

ILO’nun Ulusal İSG Yönetim Sistemi İle İlgili Enstrümanları 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme 155 Sayılı Sözleşmeye İlişkin 164 Sayılı Tavsiye Kararı Kapsam, Ulusal Politika İlkeleri Ulusal Düzeyde Eylem İşletme Düzeyinde Eylem Teknik Eylem Alanları Ulusal Düzeyde Eylem İşletme Düzeyinde Eylem

ILO’nun Ulusal İSG Yönetim Sistemi İle İlgili Enstrümanları 155 Sayılı Sözleşmeye İlişkin 2002 Tarihli Protokol 187 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve Sözleşmesi Kayıt ve Bildirimler için Sistemler Ulusal İstatistikler Ulusal Politika Ulusal Sistem Ulusal Program Ulusal Profil Uluslararası İşbirliği ve Bilgi Değişimi

ILO’nun Ulusal İSG Yönetim Sistemi İle İlgili Enstrümanları 187 Sayılı Sözleşmeye İlişkin 197 Sayılı Tavsiye Kararı ILO-OSH 2001 İş Güvenliği ve Sağlığı Yönetim Sistemleri Hakkında Rehberler Ulusal Politika Ulusal Sistem Ulusal Program Ulusal Profil Uluslararası İşbirliği ve Bilgi Değişimi Ulusal Politika Ulusal Rehberler Özelleştirilmiş Rehberler (Ulusal İSG Yönetim Sistemine Yönelik İçerik)

ILO Ulusal İSG Yönetim Sistemi Enstrümanlarına Genel Bakış ILO'nun ulusal İSG yönetim sistemi şartlarına yönelik olarak geliştirmiş olduğu enstrümanlar incelendiğinde, ulusal İSG yönetim sistemi ile ilgili çok önemli şartlar yer almakla birlikte, pek çok şartın sistematik olmayan yaklaşımda, oldukça karmaşık ve tekrarlayan bir şekilde, birden fazla ILO sözleşmesi, protokolü, kararı veya rehberinde sıralandığı görülebilir.

ILO Ulusal İSG Yönetim Sistemi Enstrümanlarına Genel Bakış “Ulusal İSG yönetim sistemi" terminolojisi yerine, "İSG ulusal sistemi" veya kısaca "ulusal sistem" terminolojisi kullanılıyor. “Ulusal politika” ve “ulusal programlar”, “ulusal sistem” şartlarından ayrı başlıklarda tanımlanıyor. “Ulusal sistem” ve “ulusal program” şartlarında ulusal politikaya atıfta bulunulmuyor.

ILO Ulusal İSG Yönetim Sistemi Enstrümanlarına Genel Bakış 187 sayılı sözleşmede ulusal sistem şartları arasında; 2. maddede yer alan şartlar mutlaka karşılanması gereken temel şartlar, 3. maddede yer alan şartlar da üye ülke tarafından "gerekli görülürse" kapsanacak şartlar olarak tanımlanıyor. 2. ve 3. maddede şartların ana başlıklar olarak belirtilmiş olduğu, bu şartların nasıl karşılanabileceği ile ilgili temel detayların sözleşmede yer almadığı görülüyor.

ILO Ulusal İSG Yönetim Sistemi Enstrümanlarına Genel Bakış Örneğin, OHSAS 18001 temelinde yer alan; İSG risk değerlendirmesi, İSG ile ilgili kaynaklar, görevler, yetkiler ve hesap verme durumları, acil durum hazırlığı ve bu hallerde yapılması gerekenler, performans ölçümü ve izleme, vb. gibi şartların ulusal sistem şartları arasında yer almadığı görülmektedir.

ILO Enstrümanlarına Genel Bakış SONUÇ: ILO tarafından; Tek bir enstrümanda ulusal düzeyde İSG yönetim sistemi ile ilgili tüm temel şartların ve açıklamalarının yer aldığı, PUKÖ (Planla, Uygula, Kontrol et, Önlem al) sürekli iyileşme döngüsüne dayalı olan ve Örneğin; OHSAS 18001 İSG Yönetim Sistemi standardının benzeri bir yapıda olan, bir uluslararası İSG yönetim sistemi standardının geliştirilmesine çok ihtiyaç bulunuyor.

Ulusal ve İşyeri Düzeylerinde İSG Yönetim Sistemi Bileşenleri Örneğİn; OHSAS 18001 İSG Yönetİm SİSTEMİ TEMELİNDE 1. GENEL ŞARTLAR VE KAPSAM 2. İSG POLİTİKASI 3. PLANLAMA 3.1. İSG risk değerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi 3.2. Yasal ve diğer şartlar 3.3. Hedefler ve programlar 4. UYGULAMA VE İŞLETME 4.1. Kaynaklar, görevler, sorumluluk, hesap verme ve yetki 4.2 Eğitim, bilinç ve yeterlilik 4.3. İletişim, Katılım ve Danışma 4.4. Dokümantasyon 4.5. Doküman kontrolü 4.6. İşletme kontrolü 4.7. Acil durum hazırlığı ve bu hallerde yapılması gerekenler 5. KONTROL VE DÜZELTİCİ FAALİYET 5.1. Performans ölçümü ve izleme 5.2. Uygunluğun değerlendirilmesi 5.3. Kazalar, olaylar, uygunsuzluklar, düzeltici ve önleyici faaliyetler 5.4. Kayıtların kontrolü 5.5. İç tetkik 6. YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ

İSG Performans Yolculuğu

İSG Performans Yolculuğu DuPont Bradley Eğrisi Doğal İçgüdüler Yaralanma Oranları Gözetim Bireysel Takım

İSG Performans Yolculuğu Kaynak: http://www.resourcesandenergy.nsw.gov.au/__data/assets/pdf_file/0010/419518/MDG-1010-Guideline-for-Minerals-Industry-Safety-and-Health-Risk-Management-Updated-Jan-2011.pdf

MIRM Merdiveninin Özellikleri MIRM Merdiveni, işyerlerinde "Dirençli" yönetim sistemi hedefine basamak basamak ilerlenecek bir yaklaşımla ulaşılmasını önermektedir. Modele göre, merdivendeki bir basamağı atlayarak ilerlemek oldukça zordur ve bir işyerinin bir basamaktan diğerine yükselmesi için hatırı sayılır bir zaman, belki de yıllar, harcaması muhtemeldir. MIRM Merdiveni de insan faktörü veya işyerinin İSG kültürü ile işyerindeki sistemlerin durumu arasında güçlü bir bağ olduğunu göstermektedir.

MIRM Merdiveninin Özellikleri Modele göre, işyerinde İSG kültürünün paralel olarak yükselmediği durumlarda, sistemlerin merdivende üst basamaklara yükselmesi mümkün değildir. O nedenle, halihazırda işyerlerinde karşılaşılan sistem problemlerinin bazılarının sebebinin, İSG kültürü ve sistemler arası uyuşmazlık sonucu olmasının muhtemel olduğu belirtilmektedir. Eğer işyerinin kültürü ve sistemleri MIRM Merdiveni'nde birbirlerinden farklı basamaklardaysalar, ikisi arasında daha düşük seviyede olanın “basamağı” işyerinin varsayılan yeri olarak kabul edilmelidir.

MIRM Modelindeki Temel Eksiklikler İşyeri düzeyinde mevcut kaynak seviyesinin (mali kaynaklar, insan kaynakları, teknolojik kaynaklar, vb.) işyerinin İSG risk yönetimi performans seviyesine etkisi. Ulusal düzeydeki İSG risk yönetimi performans seviyesinin, işyeri düzeyindeki İSG risk yönetimi performans seviyesine etkisi. İşyerini etkileyen dış faktörlerin (örneğin; önemli müşteri kaybı/kazanımı, OHSAS 18001 ve/veya global şirket İSG politika ve standartlarının uygulanması, vb.), işyerinin İSG risk yönetimi performans seviyesine etkisi İSG risk yönetimi performans gelişiminin yalnızca iyiye doğru değil, kötüye doğru da mümkün olabileceği.

İSG performansını etkileyen faktörler

İSG Performans Etkileşimleri MAKALE: Hilal KINLI, İSG Risk Yönetimi Performans Yolculuğunda Büyük Resmi Görmek, 3 Ocak 2017, https://www.linkedin.com

İSG performans gelişimini etkileyen faktörler İSG Yönetim Sisteminin gelişimi diğer tüm faktörlerin gelişimini etkileyebilir.

İSG Yönetim Sistemi Seviyesi Örneğİn; OHSAS 18001 İSG Yönetİm SİSTEMİ TEMELİNDE 1. GENEL ŞARTLAR VE KAPSAM 2. İSG POLİTİKASI 3. PLANLAMA 3.1. İSG risk değerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi 3.2. Yasal ve diğer şartlar 3.3. Hedefler ve programlar 4. UYGULAMA VE İŞLETME 4.1. Kaynaklar, görevler, sorumluluk, hesap verme ve yetki 4.2 Eğitim, bilinç ve yeterlilik 4.3. İletişim, Katılım ve Danışma 4.4. Dokümantasyon 4.5. Doküman kontrolü 4.6. İşletme kontrolü 4.7. Acil durum hazırlığı ve bu hallerde yapılması gerekenler 5. KONTROL VE DÜZELTİCİ FAALİYET 5.1. Performans ölçümü ve izleme 5.2. Uygunluğun değerlendirilmesi 5.3. Kazalar, olaylar, uygunsuzluklar, düzeltici ve önleyici faaliyetler 5.4. Kayıtların kontrolü 5.5. İç tetkik 6. YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ

İSG Kültür Seviyesi MIRM Olgunluk Çizelgesi Dirençli Kültür Umursamaz Kültür KORUNMASIZ Suçlama Kültürü REAKTİF Uyum Kültürü UYUMLU Sahiplenme Kültürü PROAKTİF Dirençli Kültür DİRENÇLİ

Mevcut Kaynak Seviyesi Mali kaynaklar İnsan kaynakları Teknik/teknolojik kaynaklar Vb.

Mevcut Kaynaklar

Mevcut Kaynaklar

Mevcut Kaynaklar İDEAL DURUM

Mevcut Kaynaklar Ulusal ve işyeri düzeylerinde İSG’ye ayrılan kaynaklar, diğer ihtiyaçlarla dengeli olmak zorundadır. İSG’ye ayrılan kaynaklar etkin ve verimli kullanılmalıdır. İDEAL DURUM

Sistem, kültür, kaynak seviyeleri Dirençli Proaktif Uyumlu Reaktif Korunmasız

Ulusal Düzeyde Dış Faktörler Olumlu olumsuz ILO sözleşmeleri Uluslararası standartlar AB İSG mevzuatı Diğer ülkelerdeki iyi uygulama örneklerinin adapte edilmesi STK’lar dahil görüş ve önerilerin dikkate alınması Vb. Ekonomik kriz Eğitimsiz/dil bilmeyen göçmenler Doğal afetler Komşu ülkelerdeki büyük kazalar (örneğin, Çernobil Faciası) Savaş Terör vb

İşyeri Düzeyinde Dış Faktörler Olumlu olumsuz OHSAS 18001 Global şirketlerin İSG politikaları Müşterilerin İSG şartları Kredi kuruluşlarının İSG şartları Birliklerin İSG şartları Diğer şirketlerdeki iyi uygulama örneklerinin adapte edilmesi Vb. Ekonomik kriz Eğitimsiz işgücü istihdamı Kalitesiz İSG hizmeti alımı Standart dışı tesis/madde/malzeme/ekipman alımı Doğal afetler Komşu tesislerdeki büyük kazalar Terör vb

SONUÇLAR İSG PERFORMANSININ İYİLEŞTİRİLMESİ İÇİN NE YAPMALI?

Ulusal İSG Risk Yönetimi Performans Seviyesi İSG Yönetim Sistemi Seviyesi İSG Kültür Seviyesi Mevcut Kaynak Seviyesi İşyeri İSG Risk Yönetimi Performans Seviyesi Dış Faktörler

BAŞLICA ÖNERİLER İyileştirmelere öncelikli önerilerden başlanmalıdır. Ulusal ve işyeri düzeylerindeki İSG yönetim sistemleri tüm bileşenleri ile gözden geçirilerek mevcut durum değerlendirmesi yapılmalıdır. İyileştirme önerileri ilgili tüm tarafların katılımı ile geliştirilmelidir. İyileştirme önerileri geliştirilirken; aşağıdaki faktörler göz önünde bulundurulmalıdır: İSG kültürü Mevcut kaynaklar Dış faktörler İyileştirmelere öncelikli önerilerden başlanmalıdır.

Dinlediğiniz için Teşekkürler!