GENEL YÖNETİM MUHASEBESİ Eyüp KIZILKAYA Sayıştay Savcısı Mayıs-2012

Sunu Programı Dünyada Kamu Muhasebesine İlişkin Gelişmeler 2006 Öncesi Ülkemizde Kamu Muhasebesi Uygulamaları 5018 KMYKK Muhasebe Sistemi Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu ve Standartları GYMY Kavram, İlke ve Standartları Tahakkuk- Nakit Esası Kayıtları Çerçeve Hesap Planı Mali Raporlama Mali Raporların Okunması-Analizi

Ölçemediğiniz Şeyi Yönetemezsiniz… Muhasebe = Ölçmektir Muhasebesiz denetim dayanaksız, Denetimsiz muhasebe ise sağlamasızdır… 3

Dünyadaki Gelişmeler Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) Devlet Mali İstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM 2001) Avrupa Ulusal ve Bölgesel Hesaplar Sistemi 1995 (ESA95) Uluslararası Kamu Muhasebesi Standartları (İPSAS) 4

Dünyadaki Gelişmeler (1) SNA 1993: Avrupa Birliği (EU), Uluslararası Para Fonu (IMF), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Dünya Bankası (WB) ve Birleşmiş Milletler (UN) tarafından birlikte hazırlanan; Ulusal ekonomilerin kurumlar, sektörler ve alt sektörler bazında sınıflandırılması, Akımlar, stoklar ve muhasebe kuralları, üretim hesabı, gelir dağılımı, sermaye hesabı, mali hesaplar, bilanço, dış dünya ile yapılan ekonomik faaliyetler, fiyat ve değer değişimleri, nüfus ve işgücü girdileri, fonksiyonel sınıflandırma gibi ulusal ekonominin ölçümüne yönelik standartlar ve kurallar oluşturulması amacıyla hazırlanmıştır. 5

Dünyadaki Gelişmeler GFSM 2001: IMF tarafından, dünyada tahakkuk esaslı muhasebe ve raporlama alanında ilerleme kaydetmiş Avustralya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerden ve WB, UN, OECD ve Avrupa Komisyonundan uzmanların da katılımıyla hazırlanan; Tahakkuk esasına göre, bilanço, faaliyet raporu gibi, devlet mali raporlarının hazırlanmasını, Stokların, yükümlülüklerin, gelirlerin ve giderlerin her ülke de aynı sınıflandırmaya tabi tutulmasını ve raporlanmasını amaçlayan bir düzenlemedir. 6

Doğrudan bir muhasebe düzenlemesi değildir. Dünyadaki Gelişmeler ESA95: Avrupa Birliğinin istatistik alanında çalışmalar yapan alt kuruluşu olan EUROSTAT tarafından hazırlanan; Doğrudan bir muhasebe düzenlemesi değildir. Birliğe üye ve aday ülkelerde muhasebe verilerinden hareketle aynı tabandan karşılaştırılabilir ve konsolide edilebilir istatistikler oluşturulmasını amaçlayan bir çalışmadır. 7

IFAC’ın bir alt komitesi olan Kamu Kesimi Muhasebe Komitesidir. Dünyadaki Gelişmeler IFAC-PS- IPSAS IFAC’ın bir alt komitesi olan Kamu Kesimi Muhasebe Komitesidir. IPSAS; Uluslar arası Kamu Muhasebe Standartları Dünya ülkelerine yönelik olarak devlet muhasebe ve raporlama standartları oluşturulmasına yönelik olarak çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalar uluslararası mali kuruluşlar, bölgesel birlikler ve dünya ülkelerince de kabul görmektedir. 8

ÖNCELİKLER IMF Misyonu Standartlar ve Kodları İnceleme Raporu 1. Devlet Mali İstatistiklerinin toplanması, işlenmesi ve yayımlanması konusunda tek bir birime açıkça yetki ve sorumluluk verilmesi, 2. Devlet Mali İstatistiklerinin genel yönetim sektörünü kapsayacak şekilde genişletilmesi, 3. Bütün genel yönetim sektöründe uygulanacak standart tahakkuk esaslı muhasebe sisteminin geliştirilmesi.

2006 Öncesi Kamu Muhasebe Sistemine Yöneltilen Eleştiriler 1- Kamuda muhasebe birliği yoktur. 2- Kapsamı içerik itibariyle de yetersizdir. 3- Ağırlıklı olarak nakit esasına dayanmaktadır. 4- Hesaplarda kodlama-sınıflandırma yetersizdir. 5- Tam süreklilik göstermemektedir. 6- Maddi duran varlıklar izlenememektedir. 7- Yeteri kadar detayı göstermemektedir. 8- Bilgi hesapları yetersizdir. 9- Kesinhesap doğrudan muhasebeden üretilmemektedir. 10-Raporlama ve sonuç üretmeye elverişli değildir.

Muhasebe Usulleri Devletin Faaliyet Alanındaki Gelişime Paralel Olarak Geliştirilen-Uygulanan Muhasebe Kayıt Esası Yöntemleri Nakit Esası Tahakkuk Esası Uyarlanmış Nakit Esası Uyarlanmış Tahakkuk Esası

Nakit Esası Nakit esaslı muhasebe nakit akımlarından doğan işlemleri kaydeder. Mali işlemler ve olaylar nakit alındığında veya ödendiğinde muhasebeleştirilir. Nakit esaslı muhasebe sisteminde esas olarak bütçe gelir ve giderlerinden kaynaklanan nakit girişlerini ve nakit çıkışlarını, nakdi varlıkları ve yükümlülükleri kaydeder ve raporlar. Nakit esaslı muhasebe; Özellikle maddi ve mali duran varlıkları, Tahakkuk etmiş gelir ve giderleri, Varlık ve yükümlülüklerdeki fiyat ve miktar değişimlerini, Kaydetmez ve raporlamaz.

Uyarlanmış Nakit Esası Bu sisteminde de işlemler nakit esasında olduğu gibi tahsil edildikleri veya ödendikleri zaman kaydedilir. Duran varlıklar, yükümlülükler, taahhüt ve garantiler ve borç yönetimine ilişkin bir kısım işlemler muhasebe dışındadır. Uyarlanmış nakit esasını nakit esasından ayıran en önemli özellik; muhasebe işlemlerinin mali yılın son günü akşamı itibariyle kapatılmayıp, belli bir süre, önceki mali yıla ilişkin işlemlerin kaydı için açık tutulmasıdır. Doğal olarak bütçe giderlerine ilişkin işlemlerde, bunlara ilişkin ödeneklerin de tamamlayıcı döneme aktarılmış olması gerekir.

Tahakkuk Esası Tahakkuk esasında işlemler nakit akımlarının ne zaman olduğuna bakılmaksızın; bir ekonomik değer yaratıldığında, değişime uğradığında, mübadeleye konu edildiğinde, devredildiğinde veya yok olduğunda kaydedilir. Gelirler hesabı, nakit olarak tahsil edilip edilmediklerine bakılmaksızın, mali yıl boyunca tahakkuk eden ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre gelir olarak kaydedilmesi gereken gelir işlemlerini, giderler hesabı da, yine, nakit olarak ödenip ödenmediklerine bakılmaksızın, mali yıl boyunca tahakkuk eden giderlerin toplamını gösterir. Tahakkuk esasında üretilen mali raporlar, gelirleri, giderleri (amortisman dahil), varlıkları (mali ve fiziksel varlıkları, cari ve sermaye varlıklarını), yükümlülükleri ve diğer ekonomik akımları içerir. Tahakkuk esasına dayalı muhasebe, kamu kaynaklarının etkin, verimli ve ekonomik kullanılıp kullanılmadığını ve performans ölçümü için sağlam bir alt yapı oluşturur.

Uyarlanmış Tahakkuk Esası Uyarlanmış nakit esasında da işlemler nakit akımlarının ne zaman olduğuna bakılmaksızın kaydedilir. Uyarlanmış tahakkuk esasına dayalı muhasebe, esas olarak tam tahakkuk esasına dayalı muhasebenin özelliklerini taşır. Uyarlanmış tahakkuk esasının tam tahakkuk esasından en önemli farkı; muhasebe işlemlerinin kapsamıdır. Bu esasta arsa, arazi, bina, taşıtlar, demirbaşlar, ormanlar, anıtlar gibi maddi duran varlıklara ilişkin işlemler muhasebe sistemine dahil edilmez ve raporlanmaz.

DEVLET MUHASEBESİ BİLMENİN GEREKLERİ Kamu gelir, gider ve mallarına ilişkin mevzuatı, Teşkilat düzenlemeleri, Özellikle 5018 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatı, Finansal (Genel) Muhasebe, Kamu Muhasebesine İlişkin GYMY, Uygulama Yönetmelikleri ve Tebliğleri vd. Detaylı Hesap Planları, BİLİNMELİDİR.

Yeni Kamu Muhasebe Sistemi Çalışmaları (1) Yeni kamu muhasebe sistemi düzenlenirken; 1-Genel muhasebe teorisinden, 3-TMSK tarafından çıkarılan Türkiye Muhasebe Standartlarından, 2-Uluslar Arası Kamu Muhasebe Standartlarından 3- BM, AB, IMF, DB, OECD gibi Uluslararası Kuruluşların Hazırladığı Belgelerden, 4-Devlet muhasebesine ilişkin önceki düzenlemelerden, 5-Gelir İdaresince yayınlanan muhasebe sistemi uygulama genel tebliğlerinden; Yararlanılmıştır.

Yapılan Çalışmalar (2) Kapsama giren kurumlarda; Muhasebe birliği sağlandı. Hesapların konsolidasyonu mümkün hale geldi. Bütün mali işlemler muhasebe sisteminde izlenmeye başlandı. Maddi duran varlıklar kayıt altına alınmaya başlandı. Alacaklar, borçlar ve bunların faizleri izlenmeye başlandı.

Yapılan Çalışmalar (3) Bütçe uygulamasından doğan borçlar kayıt altına alınmaya başlandı. Kesinhesap, muhasebe sisteminden üretilmeye başlandı. Tüm mali veriler Maliye Bakanlığı veri tabanında toplanmaya ve ilgililerin kullanımına sunulmaya başlandı. Uluslararası standartlara ve Avrupa Birliği mevzuatına uygun olarak genel yönetim mali istatistikleri hazırlanmaya ve önceden belirlenen sürelerde yayımlanmaya başlandı

Genel Yönetim Muhasebesi Mevzuatı (1) 1- 5018 sayılı Kanunun “Kamu Hesaplarına İlişkin IV Kısım I Bölümü” ve ilgili diğer maddeleri 2- Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu Yönetmeliği 3- Devlet Muhasebesi Standartları 4- Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği 5- Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Detaylı Hesap Planlarına İlişkin Genel Tebliğ (RG:07/10/2006-26312 ) 6-Amortisman ve Tükenme Payları Tebliği (RG:10.012008-26752) 7- Genel Yönetim Mali İstatistikleri Tebliğleri (5 Adet)

Genel Yönetim Muhasebesi Mevzuatı (2) Uygulama Yönetmelikleri 1- Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği 2- Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği 3- Sosyal Güvenlik Kurumu Muhasebe Yönergesi 4-Türkiye İş Kurumu Muhasebe Uygulama Yönetmeliği

Genel Yönetim Muhasebesi Mevzuatı (3) Detaylı Hesap Planları Genel Bütçe Detaylı Hesap Planı Özel Bütçe Detaylı Hesap Planları (..) DDK Detaylı Hesap Planları (..) Belediye, Bağlı İdare ve Birlik Detaylı Hesap Planı İl Özel İdareleri Detaylı Hesap Planı Sosyal Güvenlik Kurumu Detaylı Hesap Planı Türkiye İş Kurumu Muhasebe Detaylı Hesap Planı Fonlar Detaylı Hesap Planları

Genel Yönetim Muhasebesi Mevzuatı (4) Diğer Muhasebe Düzenlemeleri 1- Döner Sermaye İşletmeleri Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği 2- 29.9.2010 tarih ve 27714 sayılı RG Yayımlanan 1 Sıra Nolu Döner Sermayeli İşletmeler Detaylı Hesap Planı Genel Tebliği 3-Avrupa Birliği ve Uluslararası Kuruluşların Kaynaklarından Kamu İdarelerine Proje Karşılığı Aktarılan Hibe Tutarlarının Harcanması ve Muhasebeleştirilmesine İlişkin Yönetmelik 4-Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca İşletilen Sosyal Tesislerin Muhasebe Uygulamalarına Dair Esas ve Usuller 5-Dış Proje Kredilerinin Dış Borç Kaydına İlişkin Esas Ve Usuller Hakkında Yönetmelik 6-Fonlar Muhasebe Yönergeleri ve Detaylı Hesap Planları

GYMY’NİN KAPSAMI

Ulusal Ekonominin Sektörel Sınıflaması Mali Şirketler Sektörü, Kamu Mali Şirketleri, Özel Mali Şirketler, Mali Olmayan Şirketler Sektörü, Kamu Mali Olmayan Şirketler, Özel Mali Olmayan Şirketler, Hane Halkı, Kar Amacı Gütmeyen ve Hane Halkına Hizmet Veren Birimler Sektörü, Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri-Genel Yönetim Sektörü

5018 KMYKK’NUN MUHASEBE HÜKÜMLERİ(I) 4/1- Kamu maliyesi; gelirlerin toplanması, harcamaların yapılması, açıkların finansmanı, kamunun varlık ve borçları ile diğer yükümlülüklerinin yönetimini kapsar. 5/b) Kamu maliyesi, kamu görevlilerinin hesap verebilmelerini sağlayacak şekilde uygulanır. d) Kamu malî yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe hakkına uygun şekilde yürütülür. 7/d-Kamu hesaplarının standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre oluşturulması, 13/k) Bütçeler kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tâbi tutularak hazırlanır ve uygulanır. 42/2 Kesin hesap kanunu tasarısı, muhasebe kayıtları dikkate alınarak, ……… hazırlanır.

5018 KMYKK’NUN MUHASEBE HÜKÜMLERİ(II) Muhasebe sistemi MADDE 49.- Muhasebe sistemi;karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak ve malî raporların düzenlenmesi ile kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak şekilde kurulur ve yürütülür. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin çerçeve hesap planına uygun detaylı hesap planları ilgili idarelerin görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca; merkezi yönetim kapsamı dışındaki kamu idarelerinin uygulayacakları hesap planları ise Maliye Bakanlığı ile ilgili idareler tarafından birlikte hazırlanır.  

5018 KMYKK’NUN MUHASEBEHÜKÜMLERİ(III) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince uygulanacak çerçeve hesap planı ile düzenlenecek raporların şekil, süre ve türlerine ilişkin hususlar, Kurul tarafından belirlenen muhasebe ve raporlama standartları çerçevesinde, ilgili idarelerin de görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca belirlenir ve Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.

5018 KMYKK’NUN MUHASEBE HÜKÜMLERİ (IV) Kayıt zamanı ve kullanılacak belgeler MADDE 50.- Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Bütün mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır. Geçici Madde 3 - Bu Kanunun 49 uncu maddesindeki Kurul tarafından belirleme yapılıncaya kadar, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanacak muhasebe standartları Maliye Bakanlığınca belirlenir    

5018 KMYKK’NUN MUHASEBE HÜKÜMLERİ(V) Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi MADDE 51.- Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri mali yılın hesaplarında gösterilir.   Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.   Kamu hesapları mali yıl esasına göre tutulur. Mali yılın bitimine kadar fiilen yapılmış olan ödemelerden mahsup edilememiş olanların, ödenekleri saklı tutulmak suretiyle, mahsup işlemleri mali yılın bitimini izleyen bir ay içinde yapılabilir.

KMYKK Göre Muhasebe Sistemi (I); KİT’ler hariç tüm kamu idarelerini ve tüm mali işlemleri kapsaması, Standart ve genel kabul görmüş uluslararası muhasebe prensiplerine uygun olması, Her türlü kamu kaynağının elde edilmesinde ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların hesap vermelerini ve kontrol edilmelerini mümkün kılması, Yöneticilerin yönetim ihtiyaçlarına uygun bilgi üretilebilmesi için yeterli detayda olması, Mali raporların düzenlenmesine ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak şekilde olması,  

KMYKK Göre Muhasebe Sisteminin (II); Nakit ve tahakkuk esasına göre kayıt yapılmasına imkan vermesi, Muhasebe standartlarının bir Kurul tarafından belirlenmesi, Çerçeve hesap planı, muhasebe ve raporlama standartlarının Genel Yönetmelikte, Hesaplara ilişkin işlem ve işleyişler ile diğer detayların uygulama yönetmelik veya düzenlemelerinde yer alması, Hesap planlarının detaylı olması, Bütçe giderlerinin; kurumsal, fonksiyon ve ekonomik ayrıma göre eş zamanlı kaydedilmesi, Mali istatistiklerin belirlenen sürelerde Maliye Bakanlığınca yayımlanması, Mali istatistiklerin Sayıştay tarafından değerlendirilmesi-Denetlenmesi,  

DEVLET MUHASEBESİ STANDARTLARI KURULU

Devlet Muhasebesi Standardı Genel olarak standart: Standardizasyon çalışmaları sonucunda yetkili kurum ve/veya kuruluşlar tarafından hazırlanarak onaylanan ve yerine getirilmesi gereken koşulları ilişkin teknik özellik veya belgelerdir. Herkesçe benimsenmiş; belirli ölçülere, yasaya, kullanıma uygun olan ve örnek ya da temel olarak alınabilen, tekbiçim. DMS Tanımı: Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanmak üzere, mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve raporlanmasında izlenecek yöntem ve ilkelerdir.

DMS KURULU(1) Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu Bakanlık bünyesinde kurulur. Kurul 9 üyeden oluşur. Maliye Bakanlığından üç, Sayıştay Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığından birer; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından belirlenecek sosyal güvenlik kurumundan bir üye görevlendirilir.

DMS KURULU (2) Kurul Başkanı Muhasebat Genel Müdürüdür. Başkan dışındakilerin görev süresi üç yıldır. Kurulun sekretaryası MGM’ dür. Genel Müdürlükte Devlet Muhasebesi Standartları Şubesi Kurulmuştur.

Standart Çalışması IPSAS hazırladığı Standartların çevirisi için Protokol yapıldı ve tercüme edildi. Bu metinler esas alınarak taslak metin oluşturuluyor. Bu metin Kurulda görüşülüp karara bağlanıyor. Nihai metin Resmi Gazetede yayımlanır.

GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ

MUHASEBENİN TANIMI Muhasebe: Bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu kaynakların kullanılma biçimini, örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda meydana gelen artış veya azalışları ve örgütün finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri üreten ve bunları ilgili kişi ve kuruluşlara ileten bilgi sistemidir. Muhasebe: Tamamen veya kısmen mali karakterde ve para ile ifade edilen işlemlere ait verilerin (1) ilgili kaynaklardan toplanması, (2) doğruluklarının saptanması, (3) kaydedilmesi, (4) tasnif edilmesi, (5) raporlar halinde sunulması ile analiz ve yorumlanmasıdır.

Muhasebenin Çeşitleri Finansal Muhasebe (Genel Muhasebe) İhtisas Muhasebeleri (Banka, Şirketler, Kooperatifler, Turizm, İnşaat, Devlet Muhasebesi gibi) Maliyet muhasebesi Yönetim Muhasebesi

MUHASEBENİN KAPSAMI Bilgi sistemidir. Muhasebeye beklentiye göre görev yüklenir ve muhasebenin kapsamı bu şekilde beklentiye bağlı olarak ortaya çıkar. Muhasebe bazen sadece vergisel işlemlerin takip edilmesi amacıyla vergi işlemlerini kapsayacak şekilde, Bazen tüm bilgi ihtiyacını (yönetim, ortaklar, çalışanlar vb.) üretecek bir kapsamda tutulabilir.

MUHASEBENİN FONKSİYONLARI Bilgi aracıdır. Geçmiş işlemleri kaydederek yazılı bellek oluşturur. Kontrol aracıdır. Gerçekleşmeleri karşılaştırıp sapmaları ve bunların nedenlerini ortaya çıkarır. İşlemlerin ve işlemleri yapanların kontrol edilmesidir. Öngörme aracıdır. Ürettiği bilgiler ile geleceğe ait tahminlerde bulunmaya ve planlamaya yardımcı olur.

DEVLET MUHASEBESİ Devlet Muhasebesi: Devletin (genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin) mali nitelikli, para ile ifade edilebilen işlemlerine ilişkin verilerin toplanması, kaydedilmesi, sınıflandırılması ve raporlanmasına ilişkin faaliyetlerin tümüdür. Bir ihtisas muhasebesidir. Analiz ve yorumlanması ayrı bir süreç olup daha çok mali istatistiğin konusudur.

DÜZENLEME SÜRECİ Devlet Muhasebesi Standardı Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Hesap Planı Detaylı Hesap Planı Uygulama Yönetmeliği (Bilgi İşlem Programı) İşlem Yönergeleri Tebliğ, Genelge, Genel Yazı

GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİNİN İÇERİĞİ

TANIMLAR (5) Tahakkuk esası: Bir ekonomik değerin yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilmesidir. (5018/50: Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir.) Nakit esası: Gelirlerin nakden veya mahsuben tahsil edildiğinde, giderlerin ise nakden veya mahsuben ödendiğinde muhasebeleştirilmesidir. (5018/51: Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.)

Temel Kavramlar Süreklilik, Dönemsellik, Parayla Ölçülme, Maliyet Esası Tarafsızlık ve Belgelendirme, Tutarlılık, Tam Açıklama, İhtiyatlılık, Önemlilik.

TEMEL KAVRAMLAR I Süreklilik: Kamu idarelerinin faaliyetleri, herhangi bir zaman sınırlamasına tabi olmaksızın sürdürülür. Dönemsellik: Kamu idarelerinin faaliyetleri, belirli dönemlerde raporlanır ve her dönemin faaliyet sonuçları diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanır. Parayla Ölçülme: Parayla ölçülebilen ekonomik olay ve işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları, ortak ölçü olarak ulusal para birimi ile yapılır. Maliyet esası: Para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan kalemler hariç, kamu idareleri tarafından edinilen varlık ve hizmetler, bunların elde edilme maliyet bedelleriyle muhasebeleştirilir. Belgelendirme: Muhasebe kayıtları, gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş belgelere dayandırılır.

TEMEL KAVRAMLAR II Tutarlılık: Muhasebe uygulamalarının, faaliyet ve bütçe uygulama sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların birbirini izleyen dönemlerde tutarlı bir şekilde karşılaştırılabilirliğinin sağlanması esastır. Uygulanan muhasebe politikalarının değişmesi durumunda, değişikliklerin ve mali etkilerinin mali tablo dipnotlarında açıklanması zorunludur. Tam açıklama: Mali tablolar, bu tablolardan yararlanacak olanların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır şekilde düzenlenir. Önemlilik: Bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi ağırlık ve değerinin, mali tablolarda yer verilecek önemde olması esastır. İhtiyatlılık: Muhasebe uygulamasında muhtemel risklere ve olaylara karşı bu Yönetmelikte belirtilen durumlarda karşılık ayrılır. Faaliyet sonucunu değiştirmeye yönelik olarak gizli yedekler ya da gereğinden fazla karşılık ayrılamaz.

MUHASEBE İLKELERİ İlke uyulması gereken kuraldır. MUHASEBE İLKESİ Belli bir andaki muhasebe uygulamasını kapsayan ayrıntılı muhasebe yöntem ve usullerdir. Muhasebe ilkeleri, belli bir andaki muhasebe uygulamasını kapsayan ve uyulması gerektiği genel kabul görmüş olan muhasebe yöntem ve usulleridir. Muhasebe tecrübeleriyle gelişmiş yada yetkili bir kurum tarafından belirlenmiş muhasebe standartlarıdır.

İLKELER Faaliyet sonuçları tablosu ilkeleri Bütçe uygulama sonuçları tablosu ilkeleri Bilanço ilkeleri (Varlıklar, yabancı kaynaklar, öz kaynaklar ilkeleri) Nazım hesaplara ilişkin ilkeler

FAALİYET ve BÜTÇE SONUÇLARI TABLOLARI İLKELERİ FAALİYET TABLOSU İLKELERİ Gelir-gider işlemlerin tahakkuk esasına dayalı olarak gelir ve gider hesaplarında izlenmesi Gelir ve giderlerin gerçeğe uygun kaydedilmesi Amortisman ve tükenme payı ayrılması, Arızi ve olağandışı gelirlerin ayrı kaydedilmesi İhtiyatlılık gereği karşılık ayrılması Gerçekleşme olasılığı yüksek giderlerin kayda alınması, aynı nitelikteki gelirler için tahakkuk kaydı verilmemesi BÜTÇE SONUÇLARI TABLOSU İLKELERİ Bütçe ve ilgili mevzuatında belirtilen tutarları bütçe geliri/gideri yazılması Gelir/Giderlerin bütçe gelir/giderlerine kaydında yansıtma hesaplarının kullanılması

Bilanço İlkeleri(Varlıklar) Likidite Durumlarına Göre Gruplama Dönen Varlıklar, Duran Varlıklar, Dönen Varlıklara Aktarma, Birikmiş Amortismanlar, Yeniden Değerleme, Zaman Ayırıcı İşlemler,

Bilanço İlkeleri (Yabancı Kaynaklar) Vade Yapılarına Göre Gruplama Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar, Döviz Cinsi İşlemlerin Değerlemesi. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar, Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklara Aktarma, Zaman Ayırıcı İşlemler,

Bilanço İlkeleri (Öz Kaynaklar) Net Değer, Denkleştirici Kalem Envanteri Yapılan Varlıkların Değerleri, Yeniden Değerleme Artışları, Geçmiş Yıllar Faaliyet Sonuçları, Dönem Faaliyet Sonucu,

Nazım Hesaplara İlişkin İlkeler Gelir, Gider ve Bilanço Hesapları Dışında; Bilgi Verme Görevi Yüklenen Hesaplar, Gelecekte Doğması Muhtemel Hak ve Yükümlülükler

GENEL YÖNETİM MUHASEBE STANDARTLARI ve KURALLARI

GENEL YÖNETİM MUHASEBE STANDARTLARININ OLUŞTURULMASI (GYMY-13) Yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen muhasebe standartları ve kurallarındaki değişiklikler ve iyileştirmeler de dahil bu konudaki uluslar arası gelişmeler Kurulca izlenir ve uyarlanarak yayımlanır

MUHASEBE İŞLEMİ (GYMY-14)-I Bir kamu idaresinin başka bir kamu idaresi veya diğer üçüncü kişilerle olan karşılıklı ekonomik ilişkileri veya kamu idaresinin kendi içinde muhasebe işlemi olarak değerlendirilmesi ve raporlanması gereken ve para cinsinden ifade edilebilen her türlü işlem muhasebe işlemidir.

MUHASEBE İŞLEMİ (GYMY-14) - II a) Karşılıklı yükümlülük doğuran mübadele ilişkisi, b) Bir mal veya hizmetin karşılıksız olarak başka bir kuruma veya diğer üçüncü kişilere devri, c)Kamu idaresinin kendi içinde muhasebe işlemi olarak değerlendirilmesi gereken ve para cinsinden ifade edilebilen amortisman hesaplanması, yeniden değerleme yapılması, stratejik stokların kullanılması vb.

İŞLEMLERİN BELGEYE DAYANMASI (GYMY-15) Bütün muhasebeleştirme işlemlerinin kanıtlayıcı belgelere dayandırılması zorunludur. Kanıtlayıcı belgeler, muhasebe belgesinin hazırlanmasını gerektiren ve ilgili mevzuatında belirtilen belgelerden oluşur.

BELGE DÜZENİ (GYMY-15) Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde, bu Yönetmelik ve bu Yönetmeliğe uygun olarak hazırlanacak diğer düzenlemelerin uygulanmasında kullanılmak üzere; kayıt, denetim, kontrol ve takip açısından standart bir belge düzeninin oluşturulmasına Bakanlık yetkilidir. Kullanılacak belgelerle ilgili yönetmelikler, mahalli idareler için İçişleri Bakanlığı, sosyal güvenlik kurumları için bağlı veya ilgili oldukları bakanlıklar tarafından, Bakanlığın uygun görüşü alınmak suretiyle hazırlanır ve uygulanır.

KAYIT ZAMANI, KAMU GELİR VE GİDERLERİ İLE BÜTÇE GELİR VE GİDERLERİNİN YILI (GYMY-16) Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Kamu hesapları mali yıl esasına göre tutulur.Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri mali yılın hesaplarında gösterilir. Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.

ÖNEMLİ TANIMLAR Gelir: İlk defa hesaplara alınacak varlıklar ile yeniden değerleme farkları dışında, öz kaynakta artışa neden olan her türlü işlem. Gider: İlk defa hesaplara alınacak yükümlülükler ile yeniden değerleme farkları dışında, öz kaynakta azalışa neden olan her türlü işlem. Bütçe geliri: Kapsama dahil kamu idarelerinin bütçeleri ve diğer mevzuatla gelir olarak tanımlanan her türlü işlem. Bütçe gideri: Kapsama dahil kamu idarelerinin bütçeleri ve diğer mevzuatla gider olarak tanımlanan her türlü işlem.

ORTAK KODLAR TEBLİĞİ

GENEL BÜTÇE HESAP PLANI

TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLERİ- GELİR/BÜTÇE GELİRİ (1) 1- Mükellef (A) 2012 gelir vergisi beyannamesini vermiştir. Tahakkuk eden vergi 5.000 TL’dir. Bu aşamada yapılacak kayıt, tahakkuk bazlı gelir kaydıdır. 120- Gelirlerden Alacaklar H. 5.000.- 600- Gelirler Hesabı 5.000.- 2- Mükellef gelir vergisi birinci taksitini süresinde ödemiştir. Tahsilat ve bütçe geliri kaydı yapılacaktır. 100- Kasa H. 2.500.- 120- Gelirlerden Alacaklar H. 2.500.- 805- Gelir Yansıtma H. 2.500.- 800- Bütçe Gelirleri H. 2.500.-

TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLERİ GELİR/BÜTÇE GELİRİ (2) 3- 30.000 TL kayıtlı değeri olan arsa 40.000 TL’ye peşin bedelle satılmıştır. Satış ve tahsilat aynı anda gerçekleşmiştir. 102- Banka Hesabı 40.000.- 250- Arsa ve Araziler H. 30.000 600- Gelirler Hesabı 10.000 805- Gelir Yansıtma H. 40.000 800- Bütçe Gelirleri H. 40.000 4- Döviz hesabında kayıtlı idare malı dövizlerin değer artış tutarı 15.000 TL’dir Bir gelir sözkonusu olmakla birlikte bütçe ile ilişkili değildir. 105- Döviz H. 15.000 600- Gelirler Hesabı 15.000 5- Hazinece alınıp (X) belediyesine devredilen ve Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar TL’si faiz Hesabında kayıtlı alacaklar için yıl sonunda 50.000 TL faiz hesaplanmıştır. Faiz tutarı ana para ile birlikte beşinci yılı sonunda tahsil edilecektir. Bu işlemde bir faiz geliri sözkonusu olup, tutar sonraki yıllarda tahsil edilecektir. 281- Gelir Tahakkukları H. 50.000 600-Gelirler Hesabı 50.000 Beşinci yılda sözkonusu faiz tutarı nakden veya mahsuben tahsil edildiğinde bütçe ile ilişkilendirilecektir. 102- Banka Hesabı 50.000.- 181(281) Gelir Tahakkukları 50.000 805- Gelir Yansıtma H. 50.000 800- Bütçe Gelirleri H. 50.000

TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLER GİDER/BÜTÇE GİDER (3) 1- (X) Kamu idaresi 40.000 TL değerinde bir taşıt satın almıştır. Bu aşamada tahakkuk esasına göre varlığa ve bedeli ödendiğinden bütçeye yansıtma kayıtları yapılacaktır. 254- Taşıtlar Hesabı 40.000 103/102- Hesabı 40.000 830- Bütçe Giderleri H. 40.000 835- Gider Yansıtma H. 40.000 Bu taşıt için için yıl sonunda % 10 amortisman ayrılmıştır. 630- Giderler Hesabı 4.000 257- Birikmiş Amortismanlar H. 4.000 2- (Y) kamu idaresince tahviller hesabında kayıtlı tutarlar için yıl sonunda 60.000 TL faiz gideri hesaplanmıştır. Bu aşamada gider ve gidere ilişkin borç kaydı yapılacaktır. 630- Giderler Hesabı 60.000 381/481- Gider Tahakkukları H. 60.000 Bu giderin bütçe ile ilişkisi kurulması gereken/ödenmesi gereken zamanda yapılması gereken kayıt. 381- Gider Tahakkukları H. 60.000 103/102- Hesabı 60.000 830- Bütçe Giderleri H. 60.000 835- Gider Yansıtma Hesabı 60.000

TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLER GİDER/BÜTÇE GİDER (4) 3- (A) Kamu idaresi 10.000 TL tutarında kırtasiye malzemesi satın almıştır. Bu aşamada stoklara giriş ve bütçe ile ilişkili kayıt yapılacak. 150- İlk Madde ve Malzeme H. 10.000 103/102- Hesabı 10.000 830- Bütçe Giderleri Hesabı 10.000 Gider Yansıtma Hesabı 10.000 Bu stoktan 5.000 TL kullanılmıştır. 630- Giderler Hesabı 5.000 150- İlk Madde ve Malzeme H. 5.000 4- Merkezi yönetim bütçe kanunundaki yetkiye dayalı olarak SGK’ya sekiz ay vadeli 100.000 TL borç verilmiştir. Verilen borcun alacaklarla ve bütçe ile ilişkilendirilmesi kaydı. 132- Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar H. 100.000 103/102- Hesabı 100.000 830- Bütçe Giderleri H. 100.000 835- Gider Yansıtma H. 100.000 SGK borcunu vadesinde 10.000 TL faiziyle birlikte ödemiştir. 102- Banka H. 110.000 132- Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar H. 100.000 600- Gelirler Hesabı 10.000 805- Gelir Yansıtma H. 110.000 800- Bütçe Gelirleri H. 100.000 800- Bütçe Gelirleri H. 10.000

TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLER GİDER/BÜTÇE GİDER (5) 5- (D) Kamu idaresine 30.000 TL’Lik elektrik faturası gelmiş ödeneği yoktur. Ayrıca ödeneği bulunmayan 10.000 TL sürekli görev yolluğu beyannamesi verilmiştir. Burada mal alınıp hizmet gördürüldüğünden gider gerçekleşmiş, ancak ödenek yokluğundan bütçe ile irtibatlandırılamamaktadır. 630- Giderler Hesabı 40.000 322- Bütçeleştirilecek Borçlar H. 40.000 Ödeneği temin edildiğinde yapılacak kayıt. 103/102- Hesabı 40.000 830- Bütçe Giderleri H. 40.000 835- Gider Yansıtma H. 40.000 Aynı işlemin Genel Bütçedeki kaydı, 323- Bütçeleştirilmiş Borçlar H. 40.000 831- Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar H. 40.000 835- Gider Yansıtma Hesabı 40.000 Ödeneği temin edildiğinde GB’de yapılacak kayıt. 323- Bütçeleştirilmiş Borçlar Hesabı 40.000 103/102 Hesabı 40.000 830- Bütçe Giderleri Hesabı 40.000 831- Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar H. 40.000

TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLER GİDER/BÜTÇE GİDER (6) 6- İhracat nedeniyle 50.000 TL KDV iadesi yapılmıştır. İade edilen tutar normal gider, diğer taraftan bütçe için red ve iadedir. 630- Giderler Hesabı 50.000 103/ 333- 50.000 810- Bütçe Gelirlerinden Red ve İade H. 50.000 805- Gelir Yansıtma Hesabı 50.000 7- Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı 20.000 TL 5018 sayılı Kanunun 79 uncu maddesine silinmiştir. 630- Giderler Hesabı 20.000 140- Kişilerden Alacaklar H. 20.000 8- (M) Kamu idaresi 15.000 TL kıdem tazminatı karşılığı ayırmıştır. 630- Giderler Hesabı 15.000 372/472- Kıdem Tazminatı Karşılığı H. 15.000 Ayrılan kıdem tazminatları ödenmiştir. 372- Kıdem Tazminatı Karşılığı H. 100.000 103/102 Hesabı 100.000 830- Bütçe Giderleri Hesabı 100.000 835- Gider Yansıtma Hesabı 100.000

ÇİFT TARAFLI KAYIT SİSTEMİ (GYMY-17) Yönetmelik kapsamındaki kamu idarelerinin her türlü muhasebe işlemi çift taraflı kayıt sistemine göre kaydedilir. Bir hesaba borç veya alacak kaydedilen tutar, başka hesap ya da hesaplara alacak veya borç kaydedilir.

KAYIT DÜZENİ VE KAYIT DÜZELTMESİ (GYMY-18) Kamu idarelerinin muhasebe işlemlerinden sorumlu birimleri muhasebe işlemlerini gerçekleşme sırasına göre düzenli bir şekilde hesap dönemi başında (1) den başlamak üzere numaralandırarak kaydeder. Muhasebe kayıtları ancak yeni bir muhasebe kaydı ile düzeltilir. Muhasebe belgesinde düzeltme işleminin gerekçesine ilişkin açıklayıcı bilgiye yer verilir.

YABANCI PARA CİNSİNDEN YAPILAN İŞLEMLER VE KUR DEĞİŞİKLİKLERİ (GYMY-19) Yabancı para cinsinden yapılan işlemler, fiyatı yabancı para cinsinden belirlenen mal ve hizmetlerin alım ve satımları, yabancı para cinsinden borç temin edilmesi ve borç verilmesi, yabancı para birimine dayalı bir anlaşmaya taraf olunması veya yabancı para cinsinden bir varlığın elde edilmesi veya elden çıkarılması ya da döviz cinsinden bir yükümlülüğün oluşması veya yerine getirilmesi gibi işlemlerdir. ................

İç imkanlarla üretilen maddi duran varlıklar (GYMY-20) Yatırım amaçlı varlık edinimleri (GYMY-21) Mali varlıklar ve sınıflandırılması (GYMY-22) Mali olmayan varlıklar ve sınıflandırılması (GYMY-23) Maddi duran varlıklar ve kayıt değerleri (GYMY-24) Maddi duran varlıklar için yapılan değer artırıcı harcamalar (GYMY-25) Maddi olmayan duran varlıklar ve kayıt değerleri (GYMY-26) Amortisman uygulaması ve yeniden değerleme (GYMY-27)

MALİ VARLIKLAR VE SINIFLANDIRILMASI Mali varlıklar; kasadaki nakit, banka hesaplarındaki mevcutlar, verilen borçlardan doğan alacaklar, senet, tahvil ve benzeri menkul varlıklar, sermaye payları, mali türevler, bir sözleşmeden doğan alacağı ifade eden haklar ve hesaplarda kayıtlı alacaklar gibi maddi ve maddi olmayan varlıklar dışındaki her türlü değerleri kapsar. Mali varlıklar, kaynaklarına ve türlerine göre sınıflara ayrılarak kaydedilir ve raporlanır.

MALİ OLMAYAN VARLIKLAR VE SINIFLANDIRILMASI Mali olmayan varlıklar; bir üretim süreci sonunda ortaya çıkan ve zaman içinde tekrarlanarak bir yıldan fazla kullanılabilen binalar ve yapılar, yeraltı ve yerüstü düzenleri, makine ve teçhizatlar, taşıtlar, demirbaşlar ve diğer maddi duran varlıkları kapsayan maddi duran varlıkları; üretim veya yönetim hizmetlerinde kullanılmak veya satış amacıyla edinilen stoklar ile madde ve malzemeler, üretim aşamasında veya üretim aşamaları tamamlanmış olan ve satılmak veya tüketilmek üzere elde bulundurulan mallar gibi diğer varlıkları kapsayan stokları; değerli taşlar ve metaller, sanat eserleri, antikalar ve mücevherat gibi öncelikli amacı üretim sürecinde kullanılmak veya tüketilmek olmayan taşınır varlıkları; arsa, arazi, yeraltı varlıkları, diğer doğal olarak ortaya çıkan üretilmemiş maddi duran varlıklar ile patent hakkı gibi üretilmemiş maddi olmayan duran varlıkları ifade eder.

MADDİ DURAN VARLIKLARIN KAYIT DEĞERLERİ I - Maddi duran varlıklar maliyet bedeliyle muhasebeleştirilir. - Maliyet bedeli, alış bedeline, vergi, resim ve harçlar ile diğer doğrudan giderlerin ilave edilmesi suretiyle bulunur. Ancak, katma değer vergisi mükellefi olan kamu idarelerinin, edindikleri maddi duran varlıklar için ödedikleri katma değer vergisi tutarları, maliyet bedeline dahil edilmez. - Alım işlemlerinde yapılan indirimler veya herhangi bir nedenle alış bedeli üzerinden yapılan iadeler, alış bedelinden düşülür. - Genel yönetim giderleri ve varlığın elde edilmesi veya kullanılabilir duruma getirilmesiyle doğrudan ilişkilendirilmeyen giderler, maliyet bedeline ilave edilmez.

MADDİ DURAN VARLIKLARIN KAYIT DEĞERLERİ II - Maddi duran varlıkların bütünleyici parçaları ve eklentileri, ilgili maddi duran varlıkla birlikte değerlendirilir. - Herhangi bir maliyet yüklenilmeksizin edinilen maddi duran varlıklar, rayiç değeriyle muhasebeleştirilir. Varlığın rayiç değeri bilinemiyorsa idarece tespit edilen değeri esas alınır. - Sanat eserlerinden hesaplara alınmasına karar verilenler, sigorta değerleri veya takdir edilen değerleriyle, sigortalanmamaları veya değer takdir edilememesi durumunda ise iz bedeliyle muhasebeleştirilir. - Kullanım değeri kalmayan ve kullanımı veya satışından herhangi bir ekonomik fayda beklenilmeyen maddi duran varlıklar, kayıtlı bulundukları maddi duran varlık hesabından çıkarılarak, elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran varlıklar hesabına alınır.

MADDİ DURAN VARLIKLAR İÇİN YAPILAN DEĞER ARTIRICI HARCAMALAR - Maddi duran varlıklar için sonradan yapılan ve o varlığın değerini, kullanım süresini, ürün ve hizmet kalitesini, sağlanan faydayı artıran veya üretilen mal veya hizmetlerin üretim maliyetini azaltan her türlü maliyet, ilgili maddi duran varlığın kayıtlı değerine ilave edilir ve amortisman hesaplamasında dikkate alınır. - Bunların dışında maddi duran varlıklar için yapılan her türlü normal bakım ve onarım harcamaları gider olarak kaydedilir.

MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR VE KAYIT DEĞERLERİ - Maddi olmayan duran varlık, mal veya hizmet üretiminde veya ediniminde kullanılmak, üçüncü kişilere kiraya verilmek veya idari amaçlar için kullanılmak üzere elde tutulan marka, isim, bilgisayar yazılımı, telif, patent, sınai ve işletme hakları gibi kalemlerdir. - Maddi olmayan bir duran varlığın maliyeti, o varlığın satın alındığı veya üretildiği sırada yapılan nakit veya nakit benzeri harcama veya varlığın elde edilmesi için verilen kıymetlerin rayiç değeridir. - Maddi olmayan bir duran varlık elden çıkarıldığı, kullanımı veya satışından hiçbir ekonomik fayda beklenmediği zaman hesaplardan çıkarılır.

AMORTİSMAN VE TÜKENME PAYI UYGULAMASI (1) Muhasebe sistemine dahil edilen duran varlıklardan; arazi ve arsalar, yapım aşamasındaki sabit varlıklar, varlıkların elde edilmesi için verilen avans ve krediler ile sanat eserleri dışındakilerden hangilerinin amortisman ve tükenme payına tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin esas ve usuller ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranları duran varlık çeşitlerine göre Bakanlıkça belirlenir. Bu hususlar 10 Ocak 2008 tarihli ve 26752 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Genel Tebliği (Sayı:1) ile belirlendi

AMORTİSMAN VE TÜKENME PAYI UYGULAMASI (2) 14.000 TL’ye kadar değeri olan dayanıklı taşınırlar ile 34.000 TL’yi aşmayan duran varlıklar alındıkları/edinildikleri yılda % 100 amortismana tabi tutulacaktır Bu limitler, yapım aşamasındaki maddi duran varlıklar için aktifleştirilen maliyetlerin, geçici ve kesin kabule tabi işlerde geçici kabulün onaylanmasından, diğer hallerde ise işin fiilen tamamlanmasından sonra ilgili varlık hesabına aktarıldığı toplam tutarı için geçerlidir. Hesaplarda kayıtlı duran varlıklar için yapılan harcamalardan yukarıda belirtilen limitleri aşanlar değer artırıcı harcama olarak kabul edilecektir. Bu limitler, gerektiğinde Bakanlığımızca güncellenerek yılı Kasım ayı sonuna kadar duyurulacaktır. Henüz yeni bir belirleme yapılmadı.

YENİDEN DEĞERLEME UYGULAMASI Bilançoya dahil amortismana tabi varlıklar ve bu varlıklar üzerinden ayrılmış olup bilançoda gösterilen amortismanlar, son üç yıllık fiyatlar genel düzeyindeki değişim toplamı Kurul tarafından belirlenen oranı geçerse, her hesap dönemi sonu itibarıyla (Bakanlıkça belirlenecek esas ve usullere göre) yeniden değerlemeye tabi tutarlar. Kurul bir belirleme yapmadı. Yıllık yeniden değerleme oranı Bakanlıkça yapılacak.

Amortismana tabi varlıkların kullanım sürelerinin değişmesi (GYMY-29) Değer ve miktar değişimleri (GYMY-31) Mübadele işlemlerinden sağlanan gelirler (GYMY-32) Borçlanma ve borçlanma maliyetleri (GYMY-33) Faiz giderleri ve faiz gelirleri (GYMY-34) Sübvansiyonlar ve transferler (GYMY-35) Sosyal yardımlar (GYMY-36) Gayri safilik ilkesi (GYMY-37)

Taahhütler ile garantilerin kaydı ve değerlemesi (GYMY-38) Şartlı bağış ve yardımlar (GYMY-39) Diğer idare, kurum ve kuruluşlara verilecek paylar (GYMY-40) Bütçe Ödenek İşlemleri (GYMY-41) Kesin hesap (GYMY-42) Hesap verme sorumluluğu (GYMY-43) Raporlama birimi (GYMY-44)

KANITLAYICI VE MUHASEBELEŞTİRME İLE RAPORLAMA BELGELERİ Kanıtlayıcı Belgeler - Merkezi Yönetim Har. Bel. Yönt. - Mahalli İdareler Har. Bel. Yönt. Muhasebeleştirme ve Raporlama Belgeleri - Genel Yönetim Muhasebe Yönt - Uygulama Yönetmelikleri

Çerçeve Hesap Planı - TEDM I-VARLIKLAR 1.Dönen Varlıklar 2.Duran Varlıklar II-KAYNAKLAR 3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5. Öz Kaynaklar III-FAALİYET HESAPLARI 6. Gelir ve Gider Hesapları IV-MALİYET HESAPLARI VI-BÜTÇE HESAPLARI 8. Bütçe Gelir ve Gider Hesapları V-NAZIM HESAPLAR 9. Nazım Hesaplar Bilanço Hesapları Faaliyet Hesapları Maliyet Hesapları Bütçe Hesapları Nazım Hesaplar

Çerçeve Hesap Planı ÇERÇEVE HESAP PLANI I- Bilanço Hesapları 1- Dönen Varlıklar 2- Duran Varlıklar 3- Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5- Öz Kaynaklar II- Faaliyet Hesapları 6- Faaliyet Hesapları III-Maliyet Hesapları 7-Maliyet Hesapları IV- Bütçe Hesapları 8-Bütçe Hesapları V- Nazım Hesaplar 9 Nazım Hesaplar Çerçeve Hesap Planı 91

NOT: Ana hesap gruplarından 1-5 numaralı gruplar bilanço hesapları olup, kendi içinde aşağıdaki maddelerde gösterildiği gibi hesap gruplarına ayrılır ve her bir ana hesap grubunu ilgilendiren işlemler ait oldukları hesap grubu içinde açılacak ilgili bilanço hesaplarına kaydedilir. Her bilanço hesabı ayrıca ihtiyaca göre yeteri kadar yardımcı hesaplara ayrılabilir. Faaliyet ve bütçe hesapları ana hesap grubunun hesap gruplarına, hesap gruplarının hesaplara ve hesapların yardımcı hesaplara ayrılması, gelir ve giderlerin ekonomik ayrımına uygun olarak Yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen bilgileri verecek şekilde yapılır. Nazım hesaplar ana hesap grubu kurumların iç ihtiyaçlarına göre sınıflandırılır. Hesaplar en fazla dördüncü düzeye kadar yardımcı hesaplara ayrılabilir. Yardımcı hesapların her düzeyi iki haneden fazla olamaz.

HESAPLARIN SINIFLANDIRMASI Ana hesap grubu ( 1-Dönen Varlıklar) Hesap grubu (10- hazır değerler) Hesap (100- Kasa hesabı) Detay hesap (yardımcı hesap)

HESAP İŞLEMLERİ Hesabın Tanımı Hesaba İlişkin İşlemler Hesabın Bölümlenmesi-Yardımcı Hesap Hesabın İşleyişi Değerleme Envanter

MUHASEBE SÜRECİ Başlangıç veya devir kayıtlarının gerçekleştirilmesi Belgelerin derlenmesi Yevmiye defterine kayıt Büyük ve yardımcı defterlere kayıt Ay sonu işlemleri Aylık mizanın düzenlenmesi Dönem sonu bütçe kayıtları Bütçe uygulama sonuçları tablosu ve diğer bütçe-ödenek tablolarının düzenlenmesi Geçici mizanın düzenlenmesi Dönem sonu işlemleri Kesin mizanın düzenlenmesi Bilanço, faaliyet tablosu ve diğer mali raporların düzenlenmesi Hesapların kapatılması

Hesap Planı Kodlama Örneği

KAMU İDARELERİ HESAP VE DETAYLI HESAP PLANLARI

Hesap Planı Çerçeve hesap planı; Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde belirtilen ana hesap grupları, hesap grupları ve hesapların tamamından oluşmaktadır. Hesap planı; ana hesap grupları, hesap grupları ve hesaplardan oluşur. Detaylı hesap planı; ana hesap grupları, hesap grupları ve hesapları içeren hesap planı ile her bir düzeyi iki haneli yardımcı hesaplardan oluşur.

Kamu İdaresi Hesap Planı Kamu idaresi hesap planı; Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde yer alan çerçeve hesap planından kamu idarelerinin ihtiyacı olarak seçilen hesaplar ile Bakanlığımızın uygun görüşüyle ihdas edilip kamu idaresi hesap planına eklenen hesapların tamamından oluşur. Kamu idaresi detaylı hesap planı; kamu idaresi hesap planına eklenecek Tebliğ eki ortak yardımcı hesaplar ile kamu idarelerince ihtiyaçlarına göre açılan yardımcı hesapların tamamından oluşur.

Detaylı Hesap Planı Sınıflandırması X Ana Hesap Grubu XX Hesap Grubu XXX Hesap (Büyük Defter Hesabı) XXX. XX 1 inci Düzey Yardımcı Hesap XXX. XX. XX 2 nci Düzey Yardımcı Hesap XXX. XX. XX. XX 3 üncü Düzey Yardımcı Hesap XXX. XX. XX. XX. XX 4 üncü Düzey Yardımcı Hesap

Kamu İdarelerinin Muhasebe Düzenlemeleri Uygulama ilişkin yönetmelik/yönergelerde GYMY esas almak zorundalar. Detaylı hesap planlarını Detaylı Hesap Planlarına ilişkin Tebliği göre hazırlamak zorundalar. Her iki düzenlemede de MB uygun görüşünü almak zorundalar.

MEVCUT DETAYLI HESAP PLANLARI Genel bütçeli idareler için detaylı hesap planı Özel bütçeler detaylı hesap planları (Özel bütçelerin her biri için ayrı) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar detaylı hesap planları (her biri için ayrı) Belediyeler detaylı hesap planı (Mahalli birlikleri dahil) İl özel idareleri detaylı hesap planı Sosyal güvenlik kurumu detaylı hesap planı Türkiye iş kurumu detaylı hesap planı Fon vb için ayrı ayrı detaylı hesap planı Diğer idareler detaylı hesap planları (Kalkınma Ajansları, Merkezi Finans İhale Birimi, Kırsal Kalkınma İdaresi vd.)

MALİ RAPORLAMA

MALİ RAPORLAMA (GYMY.Md.105) Mali tabloların hazırlanması, Mali tabloların hazırlanmasında dikkate alınacak ilkeler, Bütünlük, Güvenirlilik, Kullanışlılık, Yöntemsel geçerlilik, Ulaşılabilirlik. Mali tablolar yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından hazırlanmalı, Muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler kullanılarak hazırlanmalı Mali tabloların hazırlanması: GYMY belirlenen ilkelere ve standartlara uygun olarak hazırlanması; Belirlenen sürelerde ilgililerin bilgisine sunulması

MALİ RAPORLAMANIN AMAÇLARI (GYMY Md. 106) Mali raporlama genel olarak; Kaynakların dağıtımı, Uygulanan mali politikaların etkileri, İleriye yönelik politika oluşturulması ve karar verilmesinde kullanıcılara kamu idaresinin mali durumu, performansı ve nakit akımları hakkında kapsamlı bilgi sağlar. Mali tablolar; Kamu kaynaklarının dağılımı ve kullanımı, Kamu idarelerince, faaliyetlerin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının nasıl karşılandığı, Kamu idarelerinin faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğinin değerlendirilmesi, Kamu idarelerinin mali durumu ve mali durumundaki değişiklikler,

MALİ RAPORLAMANIN AMAÇLARI (GYMY Md. 106) Mali tablolar; Kamu kaynaklarının dağılımı ve kullanımı, Kamu idarelerince, faaliyetlerin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının nasıl karşılandığı, Kamu idarelerinin faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğinin değerlendirilmesi, Kamu idarelerinin mali durumu ve mali durumundaki değişiklikler, Kamu idarelerinin maliyet bakımından performansının, etkinliğinin ve başarısının değerlendirilmesi, Kamu idarelerinin kendilerine sağlanan kaynakları bütçelerine uygun ve yasal şekilde kullanıp kullanmadıkları, hakkında bilgi sağlayarak, mali işlemlerde saydamlık ve hesap verilebilirliğin ortaya konulmasını sağlar. Mali tabloların karşılaştırma yapabilmesi, Mali tabloların anlaşılmasını kolaylaştıracak açıklamaların yapılması,

MALİ TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAN SORUMLU OLANLAR (GYMY-107) Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali tabloları Bakanlıkça üretilir. Kapsama dahil diğer kamu idarelerinin muhasebe işlerinden sorumlu olan görevliler mali tabloların belirlenen standartlara uygun olarak hazırlanmasından ve belirlenen süreler içinde Bakanlığa gönderilmesinden; kurumların yöneticileri de bu hususları gözetmekten sorumludur. Kapsama dahil kamu idareleri ayrıca, kendi yönetim ihtiyaçları veya başka nedenlerle mali tablolar hazırlayıp kamu oyuna sunabilirler.

Mali Raporlama Birimi Kendi adına ekonomik varlık edinebilen, yükümlülük üstlenebilen, diğer kamu idareleri veya üçüncü şahıslarla ekonomik ilişkilere girebilen kapsama dahil her kamu idaresi bir kurumsal birimdir. Kapsama dahil her kurumsal birim bir raporlama birimidir. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri bu Yönetmeliğin uygulanmasında tek bir raporlama birimi sayılır. Ancak, bu durum genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin her biri için ayrı raporlar veya il ve muhasebe birimi düzeyinde raporlar hazırlanmasına engel değildir .

GENEL BÜTÇELİ İDARELER TEK BİR RAPORLAMA BİRİMİDİR.NEDEN? Kendi vezneleri yoktur. Kendi tüzel kişilikleri yoktur. Varlıkları Devletin varlığıdır. Kendilerine ait hesapları yoktur (Banka hesapları vb.) Ayrı ayrı nakit yönetimlerini sağlamak Hazine açısından güçtür (Tek Hazine Sistemi) Yönetimsel yapılar buna olanak sağlamaktan uzaktır (Bölünmüş parçalı, taşra örgütlenmeli.) Ancak bu durum her biri için ayrı rapor yada il veya muhasebe birimi düzeyinde raporlamaya engel değildir (GYMY-113) 124

MALİ TABLOLARIN KONSOLİDE EDİLMESİ (GYMY-115) Konsolidasyon Maliye Bakanlığınca, GYMY nin 136.maddesinde belirlenen altı aylık ve yıllık olarak resmi gazetede yayımlanır, Konsolidasyon şekli 1.düzeyde MY (GB+ÖB+DDK), Mİ, SGK, 2.düzeyde GY (MY+Mİ+SGK) Konsolidasyon sırasında kamu idareleri arasında karşılıklı borç ve alacak hakkı doğuran işlemlerin arındırılması,

MALİ İSTATİSTİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ NASIL OLACAK Değerlendirme işlemi Sayıştay tarafından; Değerlendirme kriterleri; Hazırlanma, Yayımlanma, Doğruluk, Güvenilirlik ve Önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından, Değerlendirme raporu Türkiye Büyük Millet Meclisine + Maliye Bakanlığına gönderilir.

MİZANLAR (GYMY-116) Geçici/Kesin Mizan Yevmiye ve yardımcı defterler esas alınır Her ay sonu ayrıntılı olarak ve ana hesap bazında düzenlenir. Geçici mizan dönem sonu işlemleri yapılmadan önce düzenlenir. Dönem sonu işlemleri tamamlandıktan sonra kesin mizan düzenlenir. Kesin mizanda faaliyet ve bütçe hesapları bakiye vermez.

DÜZENLENECEK TEMEL MALİ TABLOLAR 1- Bilanço 2- Nakit Akım Tablosu 3- Mali Varlık ve Yükümlülükler Değişim Tablosu 4- İç Borç Değişim Tablosu 5- Dış Borç Değişim Tablosu 6- Şarta Bağlı Varlık ve Yükümlülükler Tablosu 7- Faaliyet Sonuçları Tablosu 8- Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu 9- Giderlerin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu 10- Giderlerin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu 11- Giderlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu 12- Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosu 13- Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu 14- Bütçe Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu 15- Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu 16- Bütçe Giderlerinin Finansal Sınıflandırılması Tablosu 17- Bütçe Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu 18- Bütçe Giderleri ve Ödenekler Tablosu

DÖNEM SONU İŞLEMLERİ (GYMY-142) Geçici mizanın çıkarılmasının ardından, Yeniden değerleme işlemleri, Amortisman işlemleri, Kullanılmayan ödeneklerin iptal edilmesi veya mahsup dönemine aktarılması, Varlıkların sayılması ve gerekli tutanakların düzenlenmesi, Gelir ve gider hesaplarının faaliyet sonuçlarına aktarılması, Bütçe gelir ve bütçe gider hesaplarının bütçe uygulama sonuçları hesabına aktarılması, (Bu işlem geçici mizandan sonra kesin mizana geçmeden önce) Gibi uygulama yönetmeliklerinde ayrıntısı yer alan dönem sonu işlemleri yapılır.

DÖNEM SONU İŞLEMLERİNİN YEVMİYE İŞLEMİ SINIFLAMASI VE ADEDİ Bütçe hesapları dönem sonu işlemleri (6) Ödenek hesapları dönem sonu işlemleri (2) Bütçe ve ödenek hesapları dışındaki dönem sonu işlemleri (17)

MUHASEBE DÖNEMİNİN KAPATILMASI (GYMY-143) Her faaliyet döneminin sonunda, muhasebe yetkilileri, dönem sonu işlemlerini yaparak yeni faaliyet döneminin açılış kaydına esas alınacak kesin mizanı çıkarır. Faaliyet hesaplarında kayıtlı gelir ve giderler karşılaştırılarak faaliyet sonucu tespit edilir. Faaliyet sonucu da öz kaynaklar hesap grubundaki dönem faaliyet sonuçları hesaplarından ilgili olanına aktarılarak faaliyet hesapları kapatılır. Hazırlanan kesin mizanda borç ve alacak kalanı veren hesaplar yeni muhasebe döneminin açılış kaydına esas teşkil eder.

Yöneticilerin Sorumluluğu, Görevlilerin Nitelikleri, Muhasebe Sisteminin Denetlenmesi Muhasebe birimlerinin ve kamu idarelerinin yöneticileri; Etkin bir kayıt sisteminin oluşturulması, Bütün gider ve gelir işlemlerinin hesaplara aynı yöntemle kaydedilmesi, Net olarak tanımlanmış kavramlar ve belgelere dayalı bir muhasebeleştirme sürecinin kurulması, Mali raporlar ve tabloların düzenli olarak hazırlanması, Bütçe ödeneklerinin her aşamada kaydı ve kullanımını izleyecek bir sistemin oluşturulması, Mali raporların dipnotlarında muhasebe politikalarının belirtilmesi ve bilgilerin doğru yorumlanmasını sağlayacak yeterli detayda açıklamaların yer alması, Borçlar ve diğer mali yükümlülükler ile ileride yükümlülük doğurabilecek taahhüt ve garantilerin kaydı, izlenmesi ve kamuoyuna açıklanması konularında gerekli tedbirleri alır.

TEŞEKKÜRLER ekizilkaya@sayistay.gov.tr