ÖZEL YETENEKLİLERİN EĞİTİMİNDE DESTEK EĞİTİM ODASI FARKINDALIK EĞİTİMİ Ahmet ŞANAL* *Öğretmen, Hatay İl M.E.M. Proje Koordinatörü, Abant İzzet Baysal Üniv Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı Tezli Yüksek Lisans, Osmangazi Üniv. Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması Ekonomisi YL Özel Yeteneklilerin Eğitiminde Eğitici Formatörü
A. Özel Eğitim ve Özel Yetenekli Çocukların Eğitimi
1.Tanım Özel Yetenekli Birey Zihinsel yeteneklerinin ya da zekalarının birden çoğunda akranlarına göre üst performans gösteren ya da Gizil güce sahip olan, Yaratıcılık yanı güçlü olan Başladığı işi tamamlama, üstesinden gelmede yüksek görev anlayışı bulunanlara özel yetenekli birey denilmektedir.
Zekâ dağılım eğrisinin bir ucunda zekâ geriliği gösteren kişiler yer alırken diğer ucunda ise özel yetenekli kişiler yer almaktadır. Toplumun oluşturan kişilerin ancak %2'lik bir bölümü 130 ve üstündeki IQ derecesine sahiptir. IQ derecesi 140'ın üzerine çıkıldığında bu oran % 0.2 ye düşmektedir. % 34 % 34 % 13,5 % 13,5 % 2,14 % 2,14 % 0,13 % 0,13 0-19 ÇOK AĞIR 20-34 AĞIR 35-49 ORTA 50-69 HAFİF 70-89 SINIR (Ağır Öğrenir) 90-109 NORMAL 110-129 ZEKİ 130-159 ÖZEL YETENEKLİ 160- ÇOK ÖZEL YETENEKLİ
Dünyanın En Zeki İnsanı Olduğu İddia Edilen William James Sidis’in Hayatı (1898-1944) Video
2.Özel Yetenekli Öğrenciye Neden Özel Eğitim Gereklidir? Özel yetenekli bireylere, yeteneklerini geliştirme, kendilerini gerçekleştirme imkanı verilmediği takdirde bu kişilerin potansiyel enerjilerini gayrimeşru ve illegal zeminlerde tüketme riski taşırlar. Hazırbulunuşluk düzeylerine uygun eğitim fırsatları sunulmaması halinde de çabuk sıkırlar. Kolay öğrenmenin verdiği rehavete kapılma ve bir müddet sonra başarısızlığa düşme tehlikeleri ile karşı karşıya kaldıkları görülmektedir. VİDEO
Einstein’dan Zeki Olan Çocuk (Video) Onlara özel eğitim imkanı verildiği takdirde onların zihinsel, duygusal ve sosyal açıdan sorunlar yaşamaları engellenmiş; mutlu bireyler olarak yetilerini insanlık için değerlendirip kullanan bireyler haline gelmelerini sağlamış olacaktır. Einstein’dan Zeki Olan Çocuk (Video)
3.Özel Yetenekli Bireylerin Genel Toplum Nüfusuna Oranı Nedir? Özel yetenekli bireylerin tanılanması ile ilgili ölçütler ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Dünyadaki bazı ülkelerin özel yetenekli öğrencilerin tanılamada kullandıkları yüzdelik dilimler: Türkiye %2 ABD %2-10 Körfez Ülkeleri %10 Güney Kore %4 Yeni Zelanda Okuldan okula değişmekte İsrail %1
4.Bazı Özel Yetenekliler Albert Einstein 4 yaşında konuştu. 7 yaşında okumayı öğrendi. Tolstoy başarısızlık nedeniyle okulu bıraktı Beethoven’ in müzik öğretmeni onun için ümitsiz vaka dedi. Walt Disney, iyi fikirleri olmadığı için çalıştığı gazeteden kovuldu. Edison’un öğretmeni onu hiçbir şey öğrenemeyecek kadar aptal buluyordu. Newton’un okul notları çok düşüktü Video
5.Özel Yetenekli Çocukların Özellikleri Fiziksel Sosyal Gelişim Kişilik Zihinsel Doğumda daha ağırdırlar. Bebeklikte olağanüstü hareketlilik gösterirler Erken yürür ve erken konuşurlar. Çok iyi duyabilirler. Daha az uyurlar Kendilerinden büyüklerle ve karışık oyunlar oynarlar. Liderdirler. Arkadaşları arasında popülerdirler Başkalarıyla kolayca işbirliği yaparlar. Espri yetenekleri gelişmiştir. Hayali arkadaşları olur. Bağımsız olma özellikleri gösterirler. Bu özellikleri öğrenme etkinliklerinde de görülür. Gözlemleme güçleri fazladır. Esnek ve sıra dışı düşünürler. Kolayca ezberleme ve ezberlediklerini de uzun süre belleklerinde koruyabilme özelliğine sahiptirler. Kendi başlarına okumayı öğrenirler. Okuduğunu anlama başarıları yüksektir. Sayılara erkenden ilgi duyma ve matematiksel akıl yürütme başarısı yüksektir. Bazı özel çocukların akademik başarıları düşüktür. Fiziksel yapı ve genel sağlıkları normalin üstündedir. Hastalıklara karşı daha dirençlidirler. Anne baba ya da bakıcıyı erken tanıma ve gülme becerisi gösterirler. Yeni ve değişik durumlara kolay ve çabuk uyum sağlarlar. Çevrelerine karşı aşırı ilgilidirler. Yüksek amaç ve ideallere sahiptirler. Mükemmeliyetçidirler. Faaliyetlerini başlatmak için bir dış kuvvete ihtiyaç duymazlar yani içten denetimlidirler. Azimli ve sabırlıdırlar. Sanat, bilim, geometri, mekanik, teknoloji ya da müzikte başarılı olurlar. Teknolojiye ve sanata meraklıdırlar. Sürekli soru sorarlar, tuhaf buluş/fikirleri vardır. DEHB bozukluğu Bu kısım özellikle uzun oldu silinmesi gerekenleri sizler belirleyin arkadaşlar.
PARLAK ÇOCUK ÖZEL ÇOCUK İlgilidir. Aşırı meraklıdır. Çok çalışır. Etrafta dolanıp çalışmaz gibi görünürken sınavlarda başarılıdır. Kolaylıkla öğrenir. Zaten biliyordur. Tam olarak öğrenmesi için 6-8 tekrar gerektirir. Tam olarak öğrenmesi için 1-2 tekrar yeterlidir. Ödevlerini tamamlar. Yeni proje atılımlarında bulunur İyi ezberler İyi tahmincidir Yaşıtlarından hoşlanır. Yetişkinleri tercih eder. Üst grubu oluşturur. Grubun ötesindedir. Öğrendiğiyle tatmin olur. Çok fazla öz eleştiri yapar. VİDEO Video-2
DEHP’Lİ ÇOCUK ÖZEL ÇOCUK Hiperaktif çocuklar istemli dikkat ve davranış denetimini gerçekleştiremezler. Üstün çocuklar ilgilendikleri zaman dikkatlerini yoğunlaştırabilirler ve sadece zihinsel uyarıcının yetersiz olduğu durumlarda kendilerinde amaçsız hareketlilik görülebilir. Beyindeki yapısal ve işlevsel anormallikler, merkezi sinir sistemindeki yapısal ve işlevsel bozukluklar nedenler arasındadır. Aşırı duyarlı sinir sistemine sahip olmaları normal yaşıtlarına oranla daha fazla hareketli olmalarına yol açabilir. Dikkat eksikliği hiperaktive bozukluğu
EĞİTSEL DEĞERLENDİRME ve TANILAMA
6.Tanılama 1.TESPİT: Beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren öğrenciler, eğitim ve öğretim süreci içerisinde gözlemlemek suretiyle fark edilebilirler. Öğrenciye ilişkin gözlemlerini aile ile paylaşır, öğrencinin sağlık problemi olup olmadığının belirlenmesi için aileyi sağlık kurumlarına yönlendirir. Video
Okulun rehberlik ve psikolojik danışma servisini konu ile ilgili bilgilendirerek, önerilerine başvurur.
Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ve öğrenciyi eğitsel değerlendirmeye gönderilmeden önce sınıftaki akademik ve sosyal ortama dâhil etmek için gerekli tedbirleri alır. Öğrencinin kaydettiği gelişmeleri izler ve alınan tedbirleri gözden geçirir.
Alınan tedbirlere rağmen öğrenci eğitim hizmetlerinden yararlanamadığı takdirde, özel eğitim ihtiyacının belirlenmesi amacıyla öğrenciyle ilgili olarak Eğitsel Değerlendirme İsteği Formunu doldurarak okul idaresine teslim eder. Form için yazıyı tıklayınız.
2.Eğitsel Değerlendirme Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde, eğitsel amaçla bireyin tüm gelişim alanındaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri ile eğitim ihtiyaçları belirlenerek en az sınırlandırılmış eğitim ortamına ve özel eğitim hizmetine karar verilir.
Bireyin eğitsel değerlendirme ve tanılaması Rehberlik ve Araştırma Merkezi’nde oluşturulan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından nesnel, standart testler ve bireyin özelliklerine uygun ölçme araçlarıyla yapılır.
Eğitsel Değerlendirme Eğitsel değerlendirme ve tanılama sonucunda özel eğitime ihtiyacı olduğu belirlenen bireyler için Özel Eğitim Değerlendirme Kurul Raporu hazırlanır. Bu rapor özel eğitim kurumlarından destek eğitim hizmeti alan öğrenciler için süresi bitiminde yenilenebilir. Raporda önerilen destek eğitim süresi en fazla iki yıldır.
Eğitsel Değerlendirme Millî Eğitim Müdürlükleri, örgün ve yaygın eğitim kurumları, sağlık kuruluşları, üniversiteler, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bağlı birimler ve yerel yönetim birimleri özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitsel değerlendirme ve tanılanması amacıyla RAM’a yönlendirilmesinde sorumluluğu paylaşırlar.
Özel Yetenekli Öğrenci; A-) Bilsem Sürecinde Tanılanırsa; (Kaynaştırma Kararı alınarak) Zenginleştirme A (Bilim ve Sanat Merkezi+ Destek Eğitim Odası+ Sınıf içi Zenginleştirme ) B-)Bilsem Süreci Dışında Ram Tarafından tanılanırsa; Zenginleştirme B (Destek Eğitim Odası+ Sınıf içi Zenginleştirme)
B. Destek Eğitim Odalarında Sunulan Eğitim Hizmetleri
Özel yetenekli bireyler için uygulanan iki model bulunmaktadır. 1. DESTEK EĞİTİM ODASI 2. BİLİM VE SANAT MERKEZİ
DESTEK EĞİTİM ODASI VİDEO
Destek Eğitim Odası Nedir? Destek Eğitim Odası; eğitimleri sırasında desteklenmesi gereken öğrenciler için (engelli ya da özel yetenekli öğrenciler) sunulan bir eğitim olanağıdır.
Destek Eğitim Odası Hizmeti Nedir? Okul ve kurumlarda, yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte aynı sınıfta eğitimlerine devam eden ve özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciler ile özel yetenekli öğrenciler için özel araç-gereçler ile eğitim materyalleri sağlanarak verilen özel eğitim desteğine Destek Eğitim Odası Hizmeti denir.
Destek Eğitim Odası Açmak Zorunlu mudur? Evet, zorunludur. 31.05.2006 tarih ve 26184 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği gereğince, okul ve kurumlarda özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciler ile özel yetenekli öğrenciler için, Destek Eğitim Odası açılması zorunludur. (18.05.2015 tarihli ve 10096465/10.06/5157845 sayılı Destek Eğitim Odası Yazısı)
Destek Eğitim Odası Nasıl Açılır? Destek Eğitim Odaları, Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu’nun önerisi doğrultusunda İl/İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri tarafından açılır. Bunun için, Okul Müdürlüğü’nün İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne “Okulumuzda özel eğitim desteğine ihtiyacı olan öğrenciler için Destek Eğitim Odası açmak istiyoruz. Gereğini arz ederim.” diye yazılmış resmi bir yazıyla başvurması yeterlidir.
Destek Eğitim Odaları Birden Fazla Açılabilir mi? Destek eğitim alacak öğrenci sayısına göre okulda veya kurumda birden fazla destek eğitim odası açılabilir.
Boş Dersliğimiz Yok. Yine de Destek Eğitim Odası Açabilir miyiz? Destek Eğitim Odası açmak için sadece bu amaçla kullanılacak bir oda/derslik olmasına gerek yoktur. Destek Eğitim Odası olarak kullanılabilecek ayrı bir oda/derslik olmasa da, Destek Eğitim Odası açmak zorunludur. Destek Eğitim Odası ismi sanal ve esnek bir odayı ifade etmektedir.
Boş Dersliğimiz Yok. Yine de Destek Eğitim Odası Açabilir miyiz? Devam… Önemli olan, (1) eğitim-öğretime uygun fiziki koşullara sahip bir ortamın, (2) ihtiyaç sahibi ve RAM tarafından tanılanmış olan ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) hazırlanmış bir öğrenci (3) gönüllü bir öğretmenin olmasıdır.
Boş Dersliğimiz Yok. Yine de Destek Eğitim Odası Açabilir miyiz? Devam… Gerektiğinde yönetici odaları, rehberlik servisi, kütüphane, öğretmenler odası, Okul Aile Birliği odası gibi mekânlar, uygun bir planlama doğrultusunda Destek Eğitim Odası olarak kullanılabilir. Kısacası; Destek Eğitim Odası, etrafı 4 duvarla çevrili sabit bir sınıf değildir.
Destek Eğitim Odası açmak için gerekli araç gereçleri temin etmek şart mıdır? Destek Eğitim Odasında, öğrencilerin eğitim performansı ve ihtiyaçları, yetersizlik türüne uygun araç-gereç ve eğitim materyalleri bulunur.
Destek Eğitim Odası açmak için gerekli araç gereçleri temin etmek şart mıdır? Öğrenci için hazırlanan Bireyselleştirilmiş Eğitim Planının (BEP) uygulanması için hangi araç-gereçlerin kullanılmasına ihtiyaç duyuluyorsa, Destek Eğitim Odasında bu araç gereçler kullanılmalıdır. Ancak, Destek Eğitim Odasının açılması ve eğitimin başlaması, araç-gereç bulunması şartına bağlanmamalıdır.
Destek Eğitim Odasında hangi öğrencilerin ders alacağı nasıl belirlenir? Destek Eğitim Odasında eğitim alacak öğrencilerin, öncelikle Rehberlik ve Araştırma Merkezlerince tanılanmış olması gerekir. Sonra, ilgili öğrenciler BEP Geliştirme Biriminin önerileri doğrultusunda okulun Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Yürütme Komisyonunca belirlenir. Bu belirlemede, öğrencilerin öncelikli ihtiyaçları göz önünde bulundurulur.
Bir öğrenci Destek Eğitim Odasında haftada kaç saat eğitim alabilir? Öğrencinin Destek Eğitim Odasında alacağı haftalık ders saati, öğrencinin haftalık toplam ders saatinin %40’ını aşmayacak şekilde planlanır. Okulda haftalık 30 saat ders gören ilkokul öğrencileri için bu süre haftada 12 saate denk gelmektedir. Öğrencinin ihtiyacı doğrultusunda ve azami ölçüde bu eğitimden yararlanması sağlanır.
Destek Eğitim Odasında öğrenciler grup oluşturularak eğitim verilebilir mi? Destek Eğitim Odasında öğrencilerin eğitim performansları dikkate alınarak birebir eğitim yapılması esastır. Ancak, gerektiğinde eğitim performansı bakımından aynı seviyede olan öğrencilerle grup eğitimi de yapılabilir. Verilecek eğitim desteğinin niteliğinin etkilenmemesi için, grup oluşturulması gerekiyorsa, gruptaki öğrenci sayısının üçten fazla olmaması önerilmektedir.
Destek Eğitim Odasında öğrenciler grup oluşturularak eğitim verilebilir mi?
Destek Eğitim Odası uygulamasında öğrenci hangi saatlerde ders alabilir? a. Öğrenci, sınıf arkadaşlarıyla beraber yürütemediği derslerin bazı saatlerinde Destek Eğitim Odasına alınarak ilgili dersi BEP’i doğrultusunda alması sağlanabilir. Ancak, bir dersin tamamı (Örneğin Türkçe dersi haftada 5 saat ise, 5 saatin tamamı) sadece Destek Eğitim Odasında verilmemelidir.
Destek Eğitim Odası uygulamasında öğrenci hangi saatlerde ders alabilir? Devam… Öğrenci, ilgili dersi akranlarıyla da alabilmelidir. Haftada 5 saat olan Türkçe dersinin 3-4 saati Destek Eğitim Odasında, kalan 1- 2 saati ise kendi sınıfında alınmalıdır. Öğrencinin Türkçe dersinden daha fazla ders desteği alması isteniyorsa, bu dersler okulun ders saatleri içinde olmak kaydıyla, velisinin de onayını alarak, öğrencinin ders saatleri dışında verilebilir.
Destek Eğitim Odası uygulamasında öğrenci hangi saatlerde ders alabilir? Devam… b. İkili eğitim yapılan okullarda, velinin de onayını alarak, sabah eğitim gören öğrencilere öğleden sonra; öğleden sonra eğitim gören öğrencilere sabah, Destek Eğitim Odasında ders verilebilir.
Destek Eğitim Odası uygulamasında öğrenci hangi saatlerde ders alabilir? Devam… c. Tam gün eğitim yapılan okullarda, saat 14.30’dan sonra kurs, etüt, egzersiz gibi eğitim öğretim çalışmaları devam ettiğinden, velinin de onayını alarak, öğrenciye Destek Eğitim Odasında ders verilebilir.
Destek Eğitim Odasında hafta sonu eğitim yapılabilir mi? Hayır. Destek Eğitim Odasındaki dersler, okuldaki eğitim öğretimin devam ettiği ders saatleri içinde yapılması gerektiğinden, hafta sonları yapılamaz.
Destek Eğitim Odasında Hangi Öğretmenler Görev Alabilir? Destek eğitim odası açılan okullarda öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarına göre ilgili özel eğitim öğretmenleri öncelikli olmak üzere, gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen, sınıf öğretmeni ve alan öğretmenleri görevlendirilir.
Destek Eğitim Odasında Hangi Öğretmenler Görev Alabilir? Devam… İlkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan alan öğretmenlerinden maaş karşılığı ders saatini dolduramayan öğretmenlerin yanı sıra, maaş karşılığı ders saatini dolduranlardan istekli olanlar, Destek Eğitim Odasında ihtiyaçlar doğrultusunda görevlendirilebilir. Destek Eğitim Odasında her öğretmen görev alabilir.
Sınıf Öğretmeninin Ücretlendirilmesi Nasıl Yapılır? Yönetici ve Öğretmenlerin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar kapsamındaki yönetici ve öğretmenler dışındaki resmî görevliler ile sınıf öğretmenlerine ilköğretim, orta öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında haftada 8 saate kadar ek ders görevi verilebilir. Destek eğitim odalarında verilen derslerin ek ders ücreti, %25 artırımlı ödenir.
Branş öğretmenleri Destek Eğitim Odasında kaç saate kadar görev alabilir ve ücretlendirme nasıl yapılır? Maaş karşılığı ders saatini dolduramayan branş öğretmenine, dolduramadığı saat kadar Destek Eğitim Odasında görev verilir. Maaş karşılığı verilen Destek Eğitim Odası görevinde ek ders ücreti ve %25 artırımlı ödenmez.
Branş öğretmenleri Destek Eğitim Odasında kaç saate kadar görev alabilir ve ücretlendirme nasıl yapılır? Devam… Ayrıca branş öğretmenlerine, 15 saat maaş karşılığı olan ders yükünün üzerine, 6 saat zorunlu ek ders kapsamında Destek Eğitim Odasında görev verilebilir. Branş öğretmeninin istemesi durumunda, 15 saat maaş karşılığı ve 6 saat zorunlu ek dersin üzerine, 9 saat daha Destek Eğitim Odasında ek ders görevi verilebilir.
Branş öğretmenleri Destek Eğitim Odasında kaç saate kadar görev alabilir ve ücretlendirme nasıl yapılır? Devam… Bir branş öğretmeninin, branşındaki dersleri ile Destek Eğitim Odasındaki dersleri toplamı haftalık 30 saati geçemez. Öğretmenin, maaş karşılığı girdiği derslerin dışındaki Destek Eğitim Odasında girdiği her bir saat ek dersin ek ders ücreti, %25 artırımlı ödenir.
Okul yöneticileri Destek Eğitim Odasında ders görevi alabilirler mi? Evet. Okul yöneticileri de Destek Eğitim Odasında görev alabilirler. Okul yöneticileri maaş karşılığı girmek durumunda oldukları ders görevlerini tamamladıktan sonra, haftada 6 saate kadar destek eğitim odalarında görev alabilirler. Okul yöneticilerinin Destek Eğitim Odalarında girdikleri derslerin ek ders ücreti, % 25 artırımlı ödenir.
Ek ders ücreti karşılığı görevlendirilen öğretmenlere Destek Eğitim Odalarında görev verilebilir mi? Hayır. Ek ders ücreti karşılığı çalışan (kadrolu öğretmen olmayan) öğretmenlere Destek Eğitim Odasında ders görevi verilememektedir.
Destek Eğitim Odası’nda görev alacak öğretmen okul içinden temin edilemezse, ne yapılabilir? Destek Eğitim Odası uygulaması için hazırlanan plan okul yönetimi tarafından (hangi saatte hangi öğrencilerin eğitim alacağını ve varsa okuldaki mevcut öğretmenlerin hangi saatlerde görevlendirildiğini içeren planlama) resmi yazı ile İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne gönderilerek, öğretmen bulunamayan saatler için öğretmen isteğinde bulunulur.
Destek Eğitim Odasında eğitim desteği alan öğrencinin başarı değerlendirmesi nasıl yapılır? Öğrencinin genel başarı değerlendirmesinde, sınıf içinde yapılan çalışmaların yanı sıra Destek Eğitim Odasında yapılan değerlendirme sonuçları da dikkate alınır.
Destek Eğitim Odasında yürütülecek eğitim hizmetlerinin planlaması kim tarafından yapılır? Destek Eğitim Odasında yürütülecek eğitim hizmetlerinin planlaması, okul yönetimince yapılır. VİDEO
Her türlü sorularınız için; ozelyetenekliler@yandex Her türlü sorularınız için; ozelyetenekliler@yandex.com Dinlediğiniz için teşekkür ederim. Ahmet ŞANAL* *Öğretmen, Hatay İl M.E.M. Proje Koordinatörü, Abant İzzet Baysal Üniv Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı Tezli Yüksek Lisans, Osmangazi Üniv. Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması Ekonomisi YL Özel Yeteneklilerin Eğitiminde Eğitici Formatörü