1. Genel bilgiler •SB Nedir? •Niye SB Var? •SB İşlevi •SB Yapılabilecek Faaliyetler •SB İstatistikleri SB Avantajları •SB Kanunlar Karşısındaki Durumu 2. İdari İşlemler •Şirket Kuruluşu •Faaliyet Ruhsatı •Ödemeler •SB İşlem Formu •Özel Hesap/Fon •5000usd altı işlemler •Envanter defteri/föyü •Hurda ve Atık İşlemleri •SB Çalışma Mevzuatı •SB Giriş/İzin Belgesi •Uygulanmayacak Kanunlar 3.Vergi İstisnaları •Vergi Usul Hükümleri •SB Mükellefler •Vergi İstisnaları •Serbest Bölgelerde vergi uygulamaları

Serbest Bölge nedir? •Ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla beraber gümrük bölgesi dışında sayılan, •Ülkede geçerli ticari, mal ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, •Sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerler

Amaç-Niye Serbest Bölgeler Var? İhracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek •Doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak •İşletmeleri ihracata yönlendirmek •Uluslararası ticareti geliştirmek

Serbest Bölgelerin İşlevi Ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerin getirilmesine imkan sağlayacak uygun zemin yaratılması, •Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı olmadan temin edilebilmesi, •Sağlanan teşvik ve avantajlarla düşük maliyetli mal üretimi ve ihracı, •Türkiye dışından gelen malların transit olarak diğer ülkelere satımı, •Yeni istihdam olanaklarının yaratılması, •Türk ihraç ürünlerinin ihracatını kolaylaştırmak ve hızlandırmak bakımından bir basamak olması

Serbest Bölgelerde Yapılabilecek Faaliyetler Yüksek Planlama Kurul Kararı (Ekonomik İşler Yüksek Koordinasyon Kurulu) –Üretim, –Alım-Satım, –Depo İşletmeciliği, –İşyeri Kiralama, –montaj-demontaj, –bakım-onarım, –bankacılık, –sigortacılık, –kıyı bankacılığı, –finansal kiralama, –Diğerler konular

Türkiye’de Serbest Bölgeler (2012) Serbest Bölge Kuruluş İstihdam Ticaret Hacmi ($ 1M) 1 Antalya Serbest Bölgesi 1987 3.627 750 2 Mersin Serbest Bölgesi 1987 7.829 3.832 3 Ege Serbest Bölgesi 1990 19.970 5.222 4 İstanbul-Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi 1990 1.271 2.104 5 Trabzon Serbest Bölgesi 1992 83 70 6 İstanbul-Deri ve Endüstri Serbest Bölgesi 1995 2.820 3.220 7 Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi 1992 211 296 8 Mardin Serbest Bölgesi 1995 5 3 9 İstanbul Trakya Serbest Bölgesi 1998 1.304 1.444 10 İzmir Menemen Deri Serbest Bölgesi 1998 1.505 327 11 Kayseri Serbest Bölgesi 1998 1.792 697 12 Rize Serbest Bölgesi 1998 0 4 13 Samsun Serbest Bölgesi 1998 367 70 14 Avrupa Serbest Bölgesi 1999 2.153 2.365 15 Gaziantep Serbest Bölgesi 1999 183 103 16 Bursa Serbest Bölgesi 2001 8.041 1.532 17 Kocaeli Serbest Bölgesi 2001 1.636 738 18 Denizli Serbest Bölgesi 2002 38 72 19 TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi 2002 3.103 208 TOPLAM 55.938 23.053

SERBEST BÖLGE AVANTAJLARI

a- Üretici Kullanıcılar için Vergi Avantajlarından Yararlanma İmkânı (Detaylı açıklanacaktır.) b- Serbest Kâr Transferi Serbest Bölge kullanıcı firmaları faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları hiçbir izne gerek olmaksızın yurtdışına veya Türkiye'ye transfer edebilirler. Kurumlar vergisi mükellefleri kazançlarını dağıtmaları halinde, vergi kesintisi yapmaları gerekmektedir.

c) Gümrük Vergisi ve KDV Muafiyeti Yurt içinden Bölgeye yapılan satışlar ihracat sayıldığından, Bölge kullanıcıları KDV'siz ve ihraç fiyatına mal ve hizmet satın alabilirler. Yurtdışından Bölgeye satılan mallar için gümrük vergisi ve KDV ödenmez. Bu vergiler malların Türkiye' ye ithalinde peyderpey ve malın alıcısı tarafından ödeneceğinden finansman rahatlığı sağlanır.

c) Orta ve Uzun Vadede Geleceği Planlayabilme İmkânı Hazır işyeri kiralayan kiracı-kullanıcı firmalar için 15 yıl, Hazır işyeri kiralayan üretici –kiracı-kullanıcı firmalar için 20 yıl, Kendi işyerini inşa eden yatırımcı-kullanıcı firmalar için 30 yıl, Kendi işyerini inşa eden üretici- yatırımcı-kullanıcı firmalar için 45 yıl,süreli faaliyet ruhsatı düzenlenmektedir. Diğer taraftan, yatırımcı kullanıcılara Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan arazi, arsa ve binalar kiralanabilir veya bunlar üzerinde 49 yıla kadar irtifak hakkı tesis edilebilir.  

e) Gerçekçi Bir Enflasyon Muhasebesi İmkânı Sağlanmıştır e) Gerçekçi Bir Enflasyon Muhasebesi İmkânı Sağlanmıştır. f) Serbest bölgelerdeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödeme dövizle yapılır. g) Pazar İhtiyaçlarına ve Şartlarına Göre Serbestçe Belirlenecek Ticari Faaliyet İmkânı Gümrük ve kambiyo mükellefiyetlerine dair mevzuat hükümleri ile üretici işletmelerin talepleri hariç olmak üzere, fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarına verilen yetkiler serbest bölgelerde uygulanmaz.

Mallar serbest bölgede süre sınırlaması olmaksızın kalabilir. h) Zaman Kısıtlaması Bulunmaması Mallar serbest bölgede süre sınırlaması olmaksızın kalabilir. I) Ticaret Kolaylığı İmkânı Serbest bölgeler ile Türkiye'nin diğer yerleri arasında yapılan ticarette dış ticaret rejimi hükümleri uygulanır. Başka bir deyişle, Türkiye'den serbest bölgeye satılan mallar ihracat rejimine, serbest bölgeden Türkiye'ye satılan mallar ise ithalat rejimine tabidir. Diğer taraftan, serbest bölge ile diğer ülkeler ve diğer serbest bölgeler arasında dış ticaret rejimi hükümleri uygulanmaz.

j) Sarf Malzemeleri Temini Bölgelerde sarf malzemelerinin en kısa sürede teminini sağlayabilmek amacıyla bedeli 5000 ABD Doları veya karşılığı Yeni Türk Lirasını geçmeyen Türkiye mahreçli mallar, isteğe bağlı olarak ihracat işlemine tabi tutulmayabilir.

k) Gümrük Vergisi Prosedüründen Arındırılmış Ticari Faaliyet İmkânı Serbest bölgeye getirilen Türkiye veya AB menşeli ya da buralarda serbest dolaşımda bulunan malların, serbest dolaşımda bulunma statüsü değişmediğinden, Türkiye'ye veya AB üyesi ülkelere girişinde gümrük vergisi ödenmez. Ayrıca üçüncü ülke menşeli malların serbest bölgeye girişinde ve bu malların Türkiye veya AB üyesi ülkeler dışındaki üçüncü ülkelere gönderilmesi halinde de gümrük vergisi ödenmez. Ancak serbest bölgeden Türkiye'ye veya AB üyesi ülkelere gönderilen serbest dolaşım durumunda olmayan üçüncü ülke menşeli mallar için Ortak Gümrük Tarifesi'nde belirtilen oran üzerinden gümrük vergisi ödenir.

Serbest Bölgelerin Kanunlar Karşısındaki Durumu 3218 Serbest Bölgeler gümrük hattının dışında sayılır, Bu bölgelerde vergi, resim, harç gümrük ve kambiyo mükelleflerine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz

5084 Serbest Bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılır, Bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz

5810 Serbest Bölgeler, Türkiye Gümrük Bölgesinin parçaları olmakla beraber; serbest dolaşımda olmayan eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın, gümrük mevzuatında öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydıyla konulduğu, ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında olduğu kabul edilen ve serbest dolaşımdaki eşyanın bir Serbest Bölgeye konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlandığı yerlerdir. Bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz

Serbest Bölgelerin Kanunlar Karşısındaki Durumu Coğrafi Konum: –Türkiye’nin siyasi sınırları içerisinde •Gümrük Rejimleri: –Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihe kadar, Türkiye gümrük bölgesinin parçaları olmakla beraber, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında sayılacak –ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemleri ve kambiyo mevzuatı açısından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında •Menşei Hükümleri: –Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde •Mali Hükümler:

İDARİ İŞLEMLER SERBEST BÖLGELER Serbest Bölgelerde Şirket Kuruluşu •Serbest Bölgede Faaliyet gösteren şirketlerin yapılanması: –Merkezi Serbest Bölge sınırları içinde yer alanlar –Şubesi Serbest Bölge sınırları içinde yer alanlar (şubeye sermaye tahsis edilmesi zorunludur)(1998/4) •Türkiye’de yerleşik olmayan firmalar Serbest bölgede şube açamazlar (1998/4 genelge) •Şube veya Merkez sermayelerinin nakdi kısmının banka yoluyla transfer edilmesi ve Banka dekontunun bölge müdürlüğüne ibraz edilmesi zorunludur. •Bölgede banka mevcut değilse en yakın serbest bölgede bulunan bankada hesap açılmalıdır

Serbest Bölge Adresli Şirket Ana Sözleşmesi Düzenlenmesine İlişkin Hususlar: (1998/4) 1. Şirket unvanının serbest bölge faaliyetine uygun olarak belirlenerek, ‘‘Amaç ve Konu’’ başlıklı maddenin bu kapsamda düzenlenmesi gerekmektedir. a)Şirket Ana Sözleşmesinin ‘‘Unvan’’, ‘‘Amaç ve Konu’’ ve ilgili başlıkları altında yer alacak hükümlerde ‘‘ithalat’’ ve ‘‘ihracat’’ sözcükleri yerine ‘‘alım-satım’’ifadesinin kullanılması gerekmektedir. b)Amaç ve Konu başlığı altında şirketin iştigal konuları sıralanırken bir yandan müracaat edilen serbest bölgenin özelliklerinin gözü önünde tutulması, diğer yandan bölgeye sokulması yasak olan mallara yer verilmemesi gerekmektedir. Müracaat formunun alım satım ve üretim bölümleri ile Amaç ve Konu uyumlu olmalıdır. 2.‘‘Şirketin merkezi’’ başlıklı maddenin, ‘‘Şirketin merkezi…………..’dedir. Adresi…....... Serbest Bölgesi …………………..’dir. Adres değişikliğinde yeni adres ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan ettirilir ve ayrıca Dış Ticaret Müsteşarlığı’na (Ekonomi Bakanlığı-Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü) bildirilir. Tescil ve ilan edilmiş adresinden ayrılmış olmasına rağmen, yeni adresini süresi içerisinde tescil ettirmemiş şirket için bu durum fesih sebebi sayılır. Şirket Türkiye’nin başka bir yerinde aynı ticari unvanla (serbest bölge hariç) ticari faaliyette bulunamaz ve şube açamaz. Ancak Dış Ticaret Müsteşarlığı’ndan (Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü) izin almak kaydıyla yurt dışında veya başka bir serbest bölgede şube açabilir.’’ Şeklinde düzenlenmesi gerekmektedir

3.Şirketin süresi, en az faaliyet ruhsatı süresi kadar olacak şekilde düzenlenecektir. Şirket ana sözleşme taslağına ‘‘Ana Sözleşme Değişiklikleri: Şirket bu ana sözleşme üzerinde unvan, amaç ve konu, merkez, süre başlıkları altında yapmak istediği her türlü değişiklik için şirket yetkili organlarınca karar alınmasını müteakip, bu kararları ticaret sicilince tescil ettirmeden önce Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın (Ekonomi Bakanlığı-Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü) onayını alır.’’ Maddesinin eklenmesi gerekmektedir

•Şube olarak Serbest Bölge faaliyetlerinin yürütülmesine ilişkin hususlar: (1998/4) •Şube oluşturulmasına ilişkin şirket yetkili organının aldığı karar ve bu kararın yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi ile diğer belgelerle birlikte müracaat edeceklerdir. ……………KARARI Şirket Merkezinde Toplanan…………. Kurulumuz, 1.(Faaliyette Bulunulan Serbest Bölge’nin adı yazılacak) Serbest Bölgesi;…………….. adresinde bir şube açılmasına ve şubenin ‘‘…..(Ana Şirketin Ticaret Unvanı Yazılacak), ………..(Faaliyette Bulunulan Serbest Bölge’nin adı yazılacak) Serbest Bölge Şubesi’’ unvanı ile faaliyet göstermesine, 2.Söz konusu şubeye……. ABD Doları karşılığı……. TL sermaye tahsis edilmesine. 3.…… yıl süre ile ……(Faaliyette Bulunulan Serbest Bölge’nin adı yazılacak) Serbest Bölge Şubemizi ……..(Şube yetkilisi veya yetkililerinin adı yazılacak)’nın temsil ve ilzam etmesine, oy birliği ile karar verilmiştir

Serbest Bölgede Faaliyetlerin Son Bulması Hisse Devri Merkez adresi serbest bölgede bulunan şirketler, hisse devri yapmaları halinde devir işlemini Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak gerçekleştirdikten sonra , şirketin yeni ortaklık yapısını gösteren belgeleri de ibraz etmek suretiyle, Bölge Müdürlüğüne bilgi verirler

Tasfiye Hali Gerçek Ve Tüzel Kişiler Bölgeye döviz olarak getirdikleri sermayelerini ve bunlardan elde ettikleri her türlü kazanç ve iratlarını satış ve tasfiye bedellerini,istediklerinde Türkiye’nin diğer kesimlerine ve yurtdışına transfer etmekte serbesttirler.Ancak Serbest Bölge Müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdürler. Sermaye ayni ise Müsteşarlık iznine tabidir.

Faaliyet Ruhsatı • •Faaliyet Ruhsatı: Serbest Bölgede faaliyette bulunma Ruhsatı •Yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişiler Dış Ticaret Müsteşarlığından (Ekonomi Bakanlığı) ruhsat almak kaydıyla serbest bölgelerde faaliyette bulunabilirler •Faaliyet Ruhsatı Başvuru Süreci: 1.Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu Doldurulur. 2.Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Dolar ($) hesabına müracaat ücreti ( 5.000 ABD Doları ) yatırılır. 3.Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu, Ana Sözleşme Taslağı müracaat ücretinin yatırıldığını gösteren dekontun aslı ile birlikte Genel Müdürlüğe veya ilgili Bölge Müdürlüğüne bir dilekçe ile başvurulur. 4.Genel Müdürlük tarafından müracaat değerlendirilir. - Olumlu ise devam edilir. - Olumsuz ise ücret iade edilir. 5.Ana sözleşme onaylatılır ve Şirket kurulur veya şube kararı tescil edilir. 6.30 gün içinde kira sözleşmesi akdedilir. 7.Kira sözleşmesi ile birlikte Genel Müdürlüğe müracaat edilir. 8.Faaliyet Ruhsatı düzenlenir

•Kendilerine ‘‘Faaliyet Ruhsatı’’ verilen gerçek ve tüzel kişiler, faaliyete başlamadan önce, Bölge Müdürlüğü Tescil Bürosunda ‘‘Sicil Defteri’ne kaydedilirler. İlgili, meslek veya ticari faaliyetinde herhangi bir değişiklik olduğunda, bu durumu bölge müdürlüğüne bildirmek ve bu tür değişiklikleri sicil kaydına işletmek zorundadır. Ayrıca İşletici Firma, Gümrük Müdürlüğü ve Gümrük Muhafaza Müdürlüğü’ne bilgi verilir •Faaliyet Ruhsatı başvurusunda yer almayan malların alım-satımını ve üretimini yapmak için izin alınmalıdır (1998/4 genelge) 17

Faaliyet ruhsatı almak için Genel Müdürlüğe yapılan müracaatlarda Genel Müdürlüğün uygun görüş yazısından sonra 30 gün içerisinde faaliyet ruhsatı almaktan vazgeçmesi veya kiralık yer bulunmaması halinde ,500(beşyüz) ABD Dolarının yatırılması halinde daha önce yatırılan 5.000(beşbin) ABD Dolarının tamamı iade edilir. Faaliyet Ruhsatının zayi, tahrip ve sair nedenlerle yeniden düzenlenmesinin talep edilmesi halinde ,faaliyet ruhsatı ücretinin %10’u (500ABD Doları)tutarındaki meblağın yatırılması gerekir.

•Faaliyetin Geçici Olarak Durdurulması a)Aşağıda belirtilen hallerde, Serbest Bölge işlem formları üç ay süreyle işleme konulmaz. 1.Bilgi ve belgelerin zamanında verilmemesi veya yanlış bilgi verilmesi, 2.Ekipmanlara ve diğer kullanıcılara zarar verildiğinin tespit edilmesi 3.Kira ve/veya satış sözleşmesi hükümlerine uymadığının tespit edilmesi, 4.Yazılı talimatlara uyulmadığının veya bölge düzenini bozucu davranışlarda bulunduğunun tespit edilmesi, 5.Faaliyet Ruhsatı müracaat formunda beyan ve taahhüt edilen hususlarda meydana gelen değişikliklerin bildirilmemesi

•Faaliyet Ruhsatının İptali b)Aşağıda belirtilen hallerde Faaliyet ruhsatı iptal edilir. 1.Yukarıda belirtilen işlemlere devam edildiğinin Bölge Müdürlüğünce tutanakla tespit edilmesi, 2.Faaliyet ruhsatı müracaat formunda beyan taahhüt edilen hususlara uyulmaması veya beyan edilen hususların gerçek dışı olduğunun tespit edilmesi 3.Kanun yönetmelik, tebliğ ve genelge hükümlerine uyulmadığının tespit edilmesi c)Aşağıda belirtilen hallerde faaliyet ruhsatı hiçbir uyarıya gerek kalmaksızın iptal edilir 1.Bölge dışındaki faaliyetler nedeniyle elde edilen kazanç ve iratların, bölgede elde edilmiş kazanç ve iratlar gibi gösterilerek muhasebe kayıtlarının birleştirilmesi ve vergi kaçırıldığının belirlenmesi 2.Mevzuata aykırı olarak bölgeye mal getirildiğinin veya bölgeden mal çıkarıldığının tespit edilmesi, envanter kayıtları ile mevcut stoklar arasında eksiklik veya fazlalık bulunduğunun tespit edilmesi

Serbest Bölgelerde Ödeme İşlemleri Serbest Bölgelerdeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizle yapılır (3218/9.md) Bölgede yatırım aşamasında, –mal ve hizmet bedelleri –işçi ücretleri –kiralar Türk lirası üzerinden ödenebilir. (85/9891 nolu karar) •Bölge Müdürlüğü ile bu bölgelerdeki diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara bütün ödemeler Türk lirası ile yapılır (85/9891 nolu karar)

Serbest Bölge İşlem Formu Kullanıcılar, Yönetmelik hükümleri kapsamında Serbest Bölge İşlem Formu ile gerçekleştirilen tüm işlemlerini bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla yaparlar (SBBUP)(2013/2 genelge)

Serbest Bölgelerde Özel Hesap/Ücret/Fon Peşin ödenecek ücret alınacaklar –Yurt dışından bölgeye getirilen malların CIF değeri üzerinden ‰ 1 –Bölgeden Türkiye’ye çıkarılan malların FOB değeri üzerinden ‰ 9 •Peşin ödenecek ücret alınmayacaklar –yatırım ve tesis safhasında kullanılan mallar –tevsi ve kapasite artırmak amacıyla getirilen mallar –kullanıcının kendisine ait olmayan bakım ve onarım maksadıyla getirilen mallar (yaratılan katma değer hariç) –bölgelere geçici olarak getirilen araç, gereç ve ekipmanlar –fason üretim amacıyla getirilen mallar (yaratılan katma değer hariç) –6.2.2004 tarihinden sonra faaliyet ruhsatı alanlardan imalatçı kullanıcıların dışındaki kullanıcılar tarafından yurt dışından bölgeye getirilen (bölge içinde satılanlar hariç) ve/veya bölgeden Türkiye'ye çıkarılan mallar –Bölge içi mal satışları –imha/tasfiye veya lisanslı bertaraf tesislerine teslim edilmek üzere Bölgeden çıkarılan mallar –tahlil/numune amacıyla bedelsiz olarak getirilen veya götürülen mallar

5000usd altı işlemler Bir parti olarak toplam fatura bedeli 5.000 ABD Doları veya karşılığı Türk Lirasını geçmemek üzere Bölge Müdürlüğü veya Bölge Müdürlüğü onayı ile İşletici, B.K.İ. ya da Kullanıcı tarafından Bölgeye getirilen Türkiye çıkışlı mallar, isteğe bağlı olarak ihracat işlemine tabi tutulmayabilir (yönetmelik 30.md)

Envanter Defteri/Föy-Volan Serbest bölgelerde gümrük idarelerince kabul edilen forma uygun olarak envanter defteri tutulur. (2000/1 genelge) •Eşya söz konusu kişiye ait yere konulmasından sonra kırksekiz saat içinde envanter kayıtlarına geçirilir. •Söz konusu envanter kayıtları, gümrük idarelerine eşyayı teşhis ve eşya hareketlerini izleme olanağı verecek şekilde tutulmak zorundadır.

•Envanter defteri (Gümrük) Noter ve/veya Gümrük Müdürlüğüne onaylatılır. •“Gümrük Envanter Defter kayıtlarına ait yılsonu onayları” en geç takip eden yılın ocak ayı sonuna kadar Gümrük müdürlüğüne yaptırılır. •Her sene ocak ayında “yıllık stok bildirim formu” ve “üretim takip formu” –Serbest Bölge Müdürlüğüne verilir –Gümrük Müdürlüğüne bilgi verilir. •Stok kontrolü ve üretim takibi yapılır.

Hurda ve Atık İşlemleri • •Bölge Müdürlüğü başkanlığında Komisyon kurulur, –Gümrük Müdürlüğü –Gümrük Muhafaza Müdürlüğü, –Çevre Bakanlığı –İşletici firma –gerektiğinde Bölge Müdürlüğünce tayin edilecek ve mallar üzerinde ihtisası olan bir eksper –Kullanıcı Firma •Karar sonrası mallar TASİŞ (Tasfiye Hizmetleri Genel Müd.)’e devredilir •Envanter Kayıtlarından silinir

Serbest Bölge Çalışma Mevzuatı •Bölgedeki iş yerlerinde çalışanlar, Türkiye Cumhuriyeti “çalışma mevzuatı” ve “Sosyal güvenlik mevzuatı” hükümlerine tabi tutulurlar (yönetmelik 17 ve 21.md) •süresi “bir aydan” fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı bir şekilde yapılması zorunludur (1993/13 genelge) •Bölgede çalışanlar ile işverenler arasında yapılan ‘‘İş Akdi’’ üç nüsha olarak düzenlenir ve bir nüshası Bölge Müdürlüğüne verilir (yönetmelik 17.md)

•Türkiye sınırları içindeki işyerleri için öngörülen asgari ücret, fazla çalışma, diğer usul ve esaslar serbest bölgede mevcut işyerleri için de uygulanır. (1993/13 genelge) •Asıl İşveren-Alt işveren ilişkisi kurulabilir (yönetmelik 17.md, 2010 yılı değişikliği) •“Çalışma esasları” bölge müdürlüğüne tasdik ettirilip iş yerine asılmalıdır. (1993/13 genelge) •Ücretlerin döviz cinsinden ödenmesi zorunludur. (3218/9.md) (85/9891 nolu karar) •Sosyal güvenlik primleri döviz veya türk lirası olarak ödenebilir (3218/21.md) •Çalışanların ücretleri Türkiye'de mevcut Banka hesaplarına havale edilmesi muvazaa iddiaları ortadan kaldırır (ücretlerin genel koşullara uygun olması gerekmektedir)

•İkamet İzni/Gece Çalışma İzni (Yönetmelik 19.md) –Bölgede ikamet yasaktır –Yaptıkları işlerin mahiyeti gereği Bölgede ikamet zorunda bulunanlar ile Bölgede işgününü takip eden gece de çalışmak zorunda bulunanların ikamet/gece çalışma izinleri verilir. –Bölgede günde 24 saat ve haftada yedi gün çalışma yapılabilir –Bölge Müdürlüğü’nde yapılacak işler ile yük alıp vermek ve her türlü Gümrük işlemlerinin normal çalışma saati içinde yapılması esastır

Serbest Bölgeye Giriş-Özel İzin Belgesi •‘‘Faaliyet Ruhsatı’’ sahibi gerçek kişiler/tüzel kişiler –temsilci, –Görevli, –İşçi/çalışan, –Bölgede her türlü iş veya işlemlerini yürüten kişiler,* Bölge Müdürlüğünden verilen ‘‘Özel İzin Belgesi” ile bölgeye girilebilir (1994/3 genelge) *sigortacılık, nakliye acenteliği, gümrük komisyonculuğu, yeminli mali müşavirlik, serbest muhasebeci mali müşavirlik ve eksperlik

Uygulanmayacak Kanunlar Serbest bölgelerde –4817 sayılı yabancıların çalışma izinleri hakkında kanun, –4875 sayılı doğrudan yabancı yatırımlar kanunu, –5393 sayılı belediye kanunun ölüm ve yangın halleri, kanalizasyonların inşa ve tamiri ile içme, kullanma, endüstri suyunu sağlamaya ve gaz, su, elektrik sarfiyatını denetlemeye yönelik maddeleri dışında kalan hükümleri, –5682 sayılı pasaport kanunu, –5683 sayılı yabancıların Türkiye’de ikamet ve seyahatleri hakkında kanun ile diğer kanunların SBK’na aykırı hükümleri uygulanmaz 32

VERGİ İSTİSNALARI Serbest Bölgeler Mali Mevzut •3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu •4458 sayılı Gümrük Kanunu •SB Uygulama Yönetmeliği •Gümrük Yönetmeliği •1 no.lu KVK genel tebliği •348 no.lu VUK genel tebliği •SBK Genel Tebliğleri •SB Genelgeleri

Vergi Usul Hükümleri • •Serbest bölgede faaliyet gösteren kullanıcılar (Yönetmelik 23.md) –genel esaslar çerçevesinde gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis ettirmek, –Vergi Usul Kanunun defter tutma ile belge ve kayıt düzenine ilişkin hükümlerine uymak zorundadırlar. •İstisna kapsamında bulunan ve bulunmayan “hâsılat, maliyet ve gider” unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi ve kayıtların da bu ayrımı sağlayacak şekilde tutulması gerekmektedir. •Merkez ve şube defterlerinin ayrı ayrı tutulması birçok sorunu ortadan kaldıracaktır

•Serbest bölgede faaliyet gösteren kullanıcılar (VUK 348 Tebliği) –defter kayıtlarını Türk para birimi dışında (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca, kuru günlük olarak belirlenen) her hangi bir yabancı para birimiyle tutabilirler. – Türk para birimiyle yapılan işlemlerini, işlemin gerçekleştiği günün TCMB döviz alış kuruyla ilgili para birimine çevirirler. –vergi matrahlarını kayıt yapılan para birimine göre tespit edecekler, ancak beyannamelerini (verilmesi gereken ayın ilk gününün kuruyla) Türk parasına çevirerek vereceklerdir. –Defter kayıtlarına esas alınan yabancı para biriminden ilk kayıt yapılan hesap dönemi dahil beşinci hesap döneminin sonuna kadar dönülemeyecektir. Verginin ödenmesi, mahsubu ve iadesi işlemlerinde de Türk para birimi esas alınacaktır

Serbest Bölgelerdeki Mükellefler •SBK’undaki değişikliklerle (5084, 5281, 5810 ve 5911) 1 Ocak 2009 itibariyle; –06.02.2004 tarihinden önce ruhsat alan Üretici (İmalatçı) olarak faaliyet gösteren mükellefler –06.02.2004 tarihinden önce ruhsat alan Üretici (İmalatçı) olarak faaliyet göstermeyen mükellefler –06.02.2004 tarihinden sonra ruhsat alan Üretici (İmalatçı) olarak faaliyet gösteren mükellefler –06.02.2004 tarihinden sonra ruhsat alan Üretici (İmalatçı) olarak faaliyet göstermeyen mükellefler

Serbest Bölgelerde Vergi İstisnaları Vergi Türü Açıklama Kurumlar Vergisi Üretim dışı faaliyet: Ruhsat Suresinin sonuna kadar istisna Üretim: Avrupa Birligine katılım olana kadar istisna Gelir Vergisi Üretim dışı faaliyet: 31/12/2008'e kadar istisna Üretim: Avrupa Birliğine katılımı olana kadar istisna, (%85 ihracat) Katma Değer Vergisi mal teslimleri: “SB-Türkiye” hariç tüm durumlar istisna hizmet: “SB-yurt dışı” ve “serbest bölge içi” istisna diğer tüm durumlar istisna değil Damga Vergisi Avrupa Birliğine katılım olana kadar istisna Harçlar Avrupa Birliğine katılım olana kadar istisna Gümrük Vergisi İstisna Özel Tüketim Vergisi istisna yok KKDF SB’ye ihracatta İstisna

SERBEST BÖLGELERDE VERGİ UYGULAMALARI I. Üretici Kullanıcılar için Vergi Avantajlarından Yararlanma İmkânı a) Kurumlar Vergisi Avantajı Üretim konulu Faaliyet Ruhsatı kapsamında faaliyet gösteren serbest bölge kullanıcılarının imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Gelir veya Kurumlar Vergisinden istisnadır.

Serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerden doğan alacaklara ilişkin kur farkı ve vade farkı gelirleri istisna kapsamında değerlendirilecektir. Serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde elde edilen hâsılatın, serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde yapılacak ödemelerde kullanılıncaya kadar geçici olarak serbest bölgelerde mevduat hesaplarında veya repo işlemlerinde değerlendirilmesi sonucu elde edilen gelirler de söz konusu istisnadan yararlanabilecektir. Bunun dışında, serbest bölgelerde elde edilmiş olsa dahi faiz, repo ve benzeri faaliyet dışı gelirlere istisnanın uygulanması, mümkün bulunmamaktadır.

İstisna kapsamında bulunan ve bulunmayan hâsılat, maliyet ve gider unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi ve kayıtların da bu ayrımı sağlayacak şe kilde tutulması gerekmektedir. Merkez ve şube defterlerinin ayrı ayrı tutulması birçok sorunu ortadan kaldıracaktır. Serbest bölgelerde yürütülen ve istisna kapsamında olan faaliyetlerin zararla sonuçlanması halinde, bu zararların istisna kapsamında olmayan diğer faaliyetlere ilişkin kazançlardan indirilmesi mümkün olmadığı gibi ertesi yıla devredilmesi de mümkün değildir.

Müşterek genel giderler, merkezde ve şubede oluşan maliyetlerin toplam maliyetler içindeki oranı dikkate alınarak dağıtılacaktır. Aynı şekilde iktisadi kıymetlerin amortismanlarının, esas itibarıyla her bir işte kullanıldıkları gün sayısı dikkate alınarak dağıtılması gerekmektedir.

Mükelleflerin vergi kesintisine tabi ödemeler yurtdışından alınan hizmet vs üzerinden kestikleri vergileri, beyan edip ödemeleri gerekmektedir. Çifte verginin önlenmesi Anlaşmalarının ve Mukimlik belgeleri önemlidir. Kurumlar vergisi mükelleflerinin, kazançları dağıtmaları halinde, vergi kesintisi yapmaları gerekmektedir. Mükelleflerin serbest bölgelerdeki banka veya diğer finans kurumlarında bulunan mevduat hesaplarına tahakkuk ettirilen faizler ile repo kazançları üzerinden, vergi kesintisi yapılması gerekmektedir

Çalışan personel Türkiye’de olduğu gibi sigorta ve vergi kesintisine tabidir. Avukat, mali müşavir gibi serbest meslek erbabından vergi kesintisi (stopaj) yapılır. Gelir vergisi kanunu uyarınca vergi kesintisi yapmaya mecbur olanların, kestikleri vergileri muhtasar beyanname ile beyan etmeleri gerekmektedir. Ancak, bir verginin olmaması durumunda muhtasar beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır.

Serbest bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, kurumlar vergisinden istisnadır. Ancak, - Üretim dışı faaliyetlerden, - Serbest bölge dışında üretilen malların satışından, - Faaliyet ruhsatında belirtilen alan dışında üretilen malların satışından,elde edilen kazançlar istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir.

İmalat Faaliyetlerinden Elde Edilen Kazançların gelir veya kurumlar vergisinden istisna edilebilmesi için; - Bölgelerde ‘‘imalat’’ faaliyetlerinde bulunmak üzere almış oldukları ruhsatın bir örneğini, - Sanayi sicil belgesi ve kapasite raporunun bir örneğini, İmalat faaliyetinde kullanılacak araç parkını gösteren bir listeyi ilk geçici vergi beyannamesi ekinde, ilgili vergi dairesine vermeleri gerekmektedir.

İmalatın belli safhalarında dışarıdan fason hizmet satın alınması istisna uygulamasına engel teşkil etmemektedir. Ancak, - Fason imalatın sadece, sanayi sicil belgesi veya faaliyet ruhsatında yazılı üretim kapsamında yaptırılması, - Söz konusu istisna serbest bölgelerde yapılan imalata tanınmış olduğundan imalatın fason imalattan çok işletmenin kendi imalatından oluşması,

-İmalat faaliyetleriyle ilgili olarak istisnadan yararlanacak kazanç tutarının fiili kapasite kullanımı ile sınırlı olması, - İş riskinin ve organizasyonunun üstlenilmesi, - Ham madde ve yardımcı maddelerin temin edilmesi, gerekmektedir.

Bir mükellefin imalat faaliyetleri yanında emtia alım satımı ile de uğraşması durumunda, imalat faaliyetlerinden elde edilen kazançlar istisna kapsamında değerlendirilecek; ticari faaliyetlerden elde edilen kazançlar ise istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir. Kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi mümkün değildir.

1.1. Üretilen Ürünlerin FOB Bedeli Serbest bölgelerde istihdam edilen personelin ücretlerinin gelir vergisinden istisna edilmesi 1. Gelir Vergisi İstisnası Uygulaması 1.1. Üretilen Ürünlerin FOB Bedeli 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi uyarınca, 1/1/2009 tarihinden geçerli olmak üzere, serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükellefler tarafından bölgelerde üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin en az  % 85'inin yurt dışına ihraç edilmesi kaydıyla, istihdam edilen personele ödenen ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Bölge içinde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin üretime ilişkin  istihdam ettikleri tüm personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden istisna edilecektir. Üretim faaliyeti ile birlikte başka konularda da faaliyette  bulunan mükelleflerin satış, pazarlama, muhasebe, lojistik vb. departmanlarda çalışan  personelleri de istisna kapsamında değerlendirilecektir. 

İstisna uygulaması bakımından üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin tespiti gereklidir. Üretilen ürünlerin  birim FOB bedeli, üretilen mallardan satışı yapılanların satış tutarı toplamının satılan ürün miktarına bölünmesiyle elde edilen tutardır. Toplam FOB bedeli, Üretilen ürünlerin birim FOB bedeli ile toplam üretilen ürün miktarının çarpılmasıyla elde edilen tutardır.

Üretilen ürünlerin aynı yıl içinde satılmaması durumunda, ortalama FOB bedeli bulunacak ve buna göre toplam FOB bedeli tespit edilecektir. Ortalama FOB bedeli, birden fazla yıla ait birim FOB bedellerinin ortalamasıdır.

1. 2. Serbest Bölgede Üretilen Ürünlerin Satışı 1. 2. 1 1.2. Serbest Bölgede Üretilen Ürünlerin Satışı 1.2.1. Serbest Bölgede Üretilen Ürünlerin Aynı Yılda Satışı Serbest bölge içinde üretim yapan mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretlere gelir vergisi istisnası uygulamasında, mükelleflerin bölgede ürettikleri ürünlerin toplam FOB bedelinin en az %85'ni yurt dışına ihraç etmeleri, yıllık satış tutarının bu oranın altında olmaması gerekmektedir.

1.3. Vergi Dairesine Aylık ve Yıllık Olarak Üretim İle İstihdam Bildirimlerinin Yapılması Serbest bölgede faaliyette bulunan mükelleflerden üretim faaliyetinde bulunanların çalıştırdıkları tüm personelin, üretim faaliyetiyle birlikte başka faaliyetleri de bulunanların sadece üretim konusundaki faaliyetlerinde çalışanlara ait ücretleri ve yararlanılan gelir vergisi tevkifat tutarına ilişkin  Ek:1'de yer alan "Gelir Vergisi Tevkifat Tutarlarına İlişkin Bildirim"i, her aya ait muhtasar beyannamenin verilme süresi içinde, e-beyanname şeklinde verenler tarafından elektronik ortamda, diğer mükelleflerce kağıt ortamında yetkili vergi dairesine vermeleri gerekmektedir.

Öte yandan, yıl içinde gelir vergisi istisna hükümlerinden yararlanmayan ve yıl sonunda istisna şartlarını yerine getiren mükelleflerle ilgili olarak, Ek:2'de yer alan "Gelir Vergisi Tevkifat Tutarları ile İade Edilecek Tutarlara İlişkin Bildirim"i, Aralık ayına ait muhtasar beyannamenin verilme süresi içinde e-beyanname şeklinde verenler tarafından elektronik ortamda, diğer mükelleflerce kağıt ortamında yetkili vergi dairesine vermeleri durumunda bu Tebliğle belirlenen koşullarla istisna uygulamasından yararlanılabilecektir.

Gelir Vergisi Kanununun 98 inci maddesinin son fıkrası uyarınca muhtasar beyannamelerini üç aylık dönemler halinde veren mükelleflerde ise, bu Tebliğin ekinde yer alan bildirimleri her vergilendirme dönemine (üçer aylık) ait muhtasar beyannamenin verilme süresi içinde, e-beyanname şeklinde verenler tarafından elektronik ortamda, diğer mükelleflerce kağıt ortamında yetkili vergi dairesine vermeleri gerekmektedir.

1.4. Muhtasar Beyannamenin Verilmesi ve Tecil-Terkin Uygulaması İstisna kapsamında değerlendirilen ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi, muhtasar beyannameyle genel hükümlere uygun olarak beyan edilecektir. 3218 sayılı Kanun kapsamında istisna edilecek tutar, Ek:1'de yer alan "Gelir Vergisi Tevkifat Tutarlarına İlişkin Bildirim"in "İstisna edilecek tutara ilişkin bilgiler" Tablosunun (g) sütununda gösterilecektir. Bu sütunda yer alan tutar, Muhtasar Beyannamenin "TABLO-2 Tahakkuka Esas İcmal Cetveli" bölümünün "3/b- Tecil Edilecek Tutar" satırına aktarılacak ve vergi dairesince bu tutarlar tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil edilecektir.

İstisna uygulamasından yararlanan mükelleflerin yurt dışı ihracat tutarının toplam satış tutarına oranı, %85 veya üzerinde gerçekleştiğinin YMM faaliyet raporu ile tespit edilmesi halinde, vergi dairesince tecil edilen vergi terkin edilecektir. Öte yandan, serbest bölgede üretim faaliyetinde bulunan işletmelerde çalıştırılan ve yıl içinde gelir vergisi tevkifatı yapılmış olan işçi ücretleri de, işverenin yıl sonu itibarıyla ürettikleri ürünlerin %85'ini yurt dışına ihraç etme şartını gerçekleştirmesi halinde, gelir vergisi istisnasından yararlanılabilecektir.

Bu işverenler, Ek:2'de yer alan Bildirimi, Aralık ayına ait muhtasar beyannamenin verilme süresi içinde ilgili vergi dairesine vereceklerdir.  Bunun üzerine, yıl içinde verilen muhtasar beyannameler üzerinden hesaplanan ve ödenen ücretlere ilişkin gelir vergisi tevkifat tutarları, bu Tebliğle belirlenen koşullarla ilgili vergi dairesi tarafından 213 sayılı Kanun hükümlerine göre düzeltme işlemi yapılarak mükellefe red ve iade edilecektir.  

1.5. İhraç Kaydıyla Mal Teslimi Serbest bölgede üretim faaliyetinde bulunan üretici firmaların ürünlerini, aynı veya başka bir serbest bölgede faaliyette bulunan ihracatçılara, yurt dışına satılması kaydıyla teslim etmeleri de yurt dışına satış olarak değerlendirilecektir. İhracat kaydıyla yapılan teslimlerde, üretici firmalar istisnadan yararlanacağından, ihracatı gerçekleştiren firmaların istisnadan yararlanması mümkün değildir.

Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren üç ay içinde ihraç edilmesi zorunludur. Bu sürede ihraç edilmemesi halinde, bu mallara ilişkin yurt dışı satış gerçekleşmemiş olarak değerlendirilir. Tamamen veya kısmen ihraç kaydıyla mal satanlar ihracatın fiilen gerçekleştirildiğine ilişkin belgeler de dahil olmak üzere YMM raporuna ek yapılmak ve ayrıntıları YMM raporunda belirtilmek suretiyle düzenlenecek faaliyet raporunu, dönemin kapandığı ya da faaliyetin son bulduğu veya toplam satışın yapıldığı tarihi izleyen aydan sonraki dördüncü ayın 15 nci günü (yıl sonuna ilişkin olanlar Nisan ayının 15 nci günü) vergi dairesine teslimi gerekir.

1.6. Yazılım Faaliyetleri Yazılım: bir bilgisayar, iletişim cihazı veya bilgi teknolojilerine dayalı bir diğer cihazın çalışmasını ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken işlemleri yapmasını sağlayan komutlar dizisinin veya programların ve bunların kod listesini, işletim ve kullanım kılavuzlarını da içeren belgelerin ve hizmetlerin tümünü ifade eder

Tanıma uygun bir programın ticari amaçla CD şeklinde hazırlanması ve fiziki mal olarak fiilen ihraç edilmesi halinde, bu yazılım faaliyeti kapsamında serbest bölgede fiilen istihdam edilen personele ödenen ücretler Kanunda belirtilen şartları taşıması koşuluyla gelir vergisinden istisna edilecektir.

Yazılım faaliyetinin istisna kapsamında değerlendirilebilmesi için; - Söz konusu faaliyetin münhasıran ve fiilen serbest bölgede yapılması, - İşyeri alt yapısının ve teknik donanımının bu faaliyetin yapılmasına müsait olması, - Ürünün, gümrük çıkış beyannamesi ve YMM faaliyet raporu ile fiili ihracatın gerçekleştiğinin tevsik edilmesi gerekir. Ancak, uygulamada aşağıdaki faaliyetler istisna kapsamında değerlendirilmez.

- Bilimsel ve/veya teknolojik ilerlemeler veya teknolojik belirsizliklerin çözülmesini içermeyen olağan ve tekrarlanan faaliyetler, - Programlama dilleri ile işletim sistemleri hariç olmak üzere internet sitelerinin ve benzerlerinin hazırlanmasına yardımcı mevcut yazılımların kullanılması suretiyle yapılan yazılım geliştirme faaliyetleri, -Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin, bölge dışında gerçekleştirdikleri yazılım faaliyetleri. 

1. 7. Üretim ve Satış Tutarlarının YMM Raporu ile Tespit Edilmesi 1. 7 1.7. Üretim ve Satış Tutarlarının YMM Raporu ile Tespit Edilmesi 1.7.1. Raporun Konusu ve İbraz Süreleri İstisna uygulamasında; -Serbest bölgede üretilen ürünlerle bölge içinden, Türkiye'den veya dışarıdan alınan ürün tutarları, -Bölge içine, Türkiye'ye veya yurt dışına satış tutarları, -Bölgede üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin en az  % 85'inin yurt dışına ihraç edildiği,

hususlarının bu Tebliğde açıklanan usul ve esaslara uygun olduğunun yeminli mali müşavirler tarafından düzenlenecek faaliyet raporu ile tevsik edilmesi üzerine, tecil edilen vergi terkin edilecektir. Düzenlenecek YMM faaliyet raporuna, Gümrük Çıkış Beyannamesi, Faaliyet Ruhsatı ile Kapasite Raporu örnekleri de eklenecektir.

Mükelleflerin sözleşmeli yeminli mali müşavirlerinin bulunması halinde, faaliyet raporunun sözleşmeli müşavirler tarafından düzenlenmesi yeterli olacaktır. Mükellefler, istisna uygulamasına ilişkin olarak yeminli mali müşavirler tarafından düzenlenen faaliyet raporlarını en geç faaliyette bulunulan takvim yılını takip eden yılın şubat ayının  15 inci günü akşamına kadar muhtasar beyannameyi verdikleri vergi dairesine teslim edeceklerdir.

Yıl içinde faaliyetine son veren ya da ürettiği ürünü sonraki yıl içerisinde tamamen satan veya kısmen satışla %85 şartını gerçekleştiren mükellefler ise, söz konusu raporları faaliyetlerine son verdikleri ya da ürünü sattıkları veya %85 şartını gerçekleştirdikleri ayı takip eden ikinci ayın 15 inci günü akşamına kadar muhtasar beyannameyi verdikleri vergi dairesine teslim edeceklerdir.

Bu bölümde belirtilen YMM raporlarının süresi içerisinde ibraz edilemeyeceğine ilişkin, mükellefler veya YMM'ler tarafından makul mazeret bildirilmesi halinde, vergi dairesince 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 17 nci maddesine göre bu Tebliğde belirlenen sürelerin bir katını geçmemek üzere ek süre verilebilecektir

1.7.2. Kapasite Raporunun Alınması ve İbraz Süresi Serbest Bölge Faaliyet Tasdik Raporuna kapasite raporunun eklenmesi; üretimin konusu, işyeri, makine tesisat ve sabit kıymetlerin durumu, yıllık üretim ve tüketim kapasiteleri ile istihdam edilen personel hakkındaki bilgilerin tespit edilmesine yönelik olduğundan, kapasite raporunu gelir vergisi stopajına ait tutarların vergi dairesince tecil işleminin yapıldığı dönemden sonra alan mükelleflerce, söz konusu raporda belirtilen iktisadi kıymetlerin, üretim tarihi itibarıyla mevcut olduğunun;

- Tesisat ve makineler ile demirbaş ve hizmet alımına ilişkin faturalar, - Diğer kamu kurumlarınca kendi mevzuatları gereğince düzenlenen rapor ve tutanaklar, - İlgili mevzuat gereği kamu kurumlarına verilen bildirim ve beyanlar gibi belgelerle tevsik edilmesi ve Serbest Bölge Faaliyet Tasdik Raporu ekinde kapasite raporunun da verilmesi kaydıyla, kapasite raporunun alındığı tarihten önceki dönemler için de gelir vergisi stopajı istisnası uygulamasından yararlanılması mümkündür.

2. İstisna Uygulamasında Özellik Gösteren Hususlar - Bölge içinde faaliyette bulunan mükelleflerden yıl içinde faaliyetine son verenlerin söz konusu istisnadan yararlanıp yararlanamayacaklarının tespitinde, faaliyette bulunulan süreye ait üretim ve satış tutarı esas alınacaktır. Gelir vergisinden istisna edilen ücretlerde üst sınır bulunmadığından, ücretler üzerinden hesaplanan vergi tutarının tamamı istisna edilecektir.

- Birden fazla konuda (üretim, mal satışı vs - Birden fazla konuda (üretim, mal satışı vs. ) faaliyette bulunmak üzere izin alınması halinde, sadece üretim faaliyetinin yürütüldüğü işyerleri itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna (Devredilen Sosyal Sigortalar Kurumu) verilen aylık prim ve hizmet belgesinde yer alan işçilere ilişkin ücretler üzerinden söz konusu istisna uygulanacaktır.

Yurt içinden serbest bölgeye fason imalat kapsamında getirilen veya dahilde işleme rejimi kapsamında yurt dışından bölgeye getirilen maddelerin bölge içinde çeşitli işlemlere tabi tutulduktan sonra ülke içine geri gönderilen veya bu ürünlerden yurt dışına ihraç edilen ürün bedelleri, %85 ihracat tutarının hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.

Bölgedeki işletmelerin fason imalat yanında ayrıca bölge içinde üretim ve ihracat yapmaları durumunda ise, Kanunda belirtilen şartları taşıyıp taşımadıklarının tespitinde fason imalat dışında üretim yapılan ve ihraç edilen ürün bedelleri dikkate alınacaktır.

Serbest bölge dışında üretilerek bölgeye getirilen ve bölgede sadece paketleme ve ambalajlama gibi bir takım işlemlere tabi tutulan ürünlerin daha sonra serbest bölgeden yurt dışına ihraç edilmesinde, ürün esas olarak bölge içinde üretilmediğinden, söz konusu ürünle ilgili olarak istisna hükümleri uygulanmayacaktır.

Serbest bölgede faaliyette bulunmak üzere 06/02/2004 tarihinden önce veya sonra ruhsat alan mükelleflerden bu Tebliğde belirtilen şartları yerine getirenler de istisnadan yararlanacaklardır. Birden fazla takvim yılında tamamlanan imalat işlerinde, imalatın tamamlanıp satışın yapıldığı yılda ürün toplam FOB bedelinin %85'ini yurt dışına ihraç eden mükelleflerin, imalat süresi içinde istihdam ettikleri personel ücretlerine istisna uygulanacaktır.

- Birden fazla takvim yılında tamamlanan imalat işlerinde, imalatın tamamlanıp satışın yapıldığı yılda ürün toplam FOB bedelinin %85'ini yurt dışına ihraç eden mükelleflerin, imalat süresi içinde istihdam ettikleri personel ücretlerine istisna uygulanacaktır.  - Yurt dışına ihraç edilen ürünlerin toplam FOB bedelinin tespitinde, satışa ilişkin belgenin yasal defterlere kayıt edildiği tarihteki T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen döviz alış kurları esas alınacaktır.   

- İstisna şartlarının ihlal edilmesi halinde, yıl içinde işten ayrılan personel dahil uygulanan gelir vergisi tevkifat istisnası nedeniyle tecil edilen vergiler cezasız olarak, gecikme zammıyla birlikte işverenden tahsil edilecektir.

3. İstisna Şartlarının Gerçekleşmemesi Serbest bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin imal ettikleri ve yurt dışına ihraç ettikleri ürün satış tutarlarının ürün toplam satış tutarlarına oranı, Kanunda öngörülen oranda gerçekleşmemesi halinde, yıl içinde vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil edilen gelir vergisi işverenden cezasız olarak, gecikme zammıyla birlikte tahsil edilecektir.

Bu durumdaki mükellefler tarafından Ek:1'de yer alan ve aylık muhtasar beyanname ekinde ilgili vergi dairesine verilerek vergi dairesince tecil edilen gelir vergisi tutarı, vergi cezası uygulanmadan 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde yer alan oranda gecikme zammıyla birlikte tahsil edilecektir. Düzeltme işlemi yapılarak mükellefe gelir vergisi kesintisinin red ve iade edilmesi durumunda, tahsil edilen gecikme zammı iade konusu olmayacaktır. Ancak, gecikme zammı ödemek durumunda kalmamak için mükelleflerin yıl içinde gelir vergisi kesintisini beyan ederek ödemeleri ve %85 ihraç şartını gerçekleştirmeleri halinde, yıl sonunda istisnadan faydalanmaları mümkün bulunmaktadır.

4. Ücret İstisnasının Uygulanmayacağı Haller Serbest bölgedeki ücret istisnası, bu bölgelerde üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin en az %85'inin yurt dışına ihraç edilmesi halinde mümkün olup, aşağıda belirtilen hallerde ücret istisnasından yararlanılamayacaktır.

- Serbest bölgede üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin %85'inden az bir kısmın yurt dışına ihraç edilmesi halinde çalışanlara ödenen ücretler, - Serbest bölgede çalışan personelin çeşitli nedenlerle serbest bölge dışında çalıştığı sürelere ilişkin ödenen ücretler, - Serbest bölgede üretim faaliyeti dışında hizmet veya mal satışı faaliyetlerinde bulunan mükellefler nezdinde çalışanlara ödenen ücretler, - Tebliğ ekinde yer alan belgeleri belirtilen süreler içinde ilgili vergi dairesine vermeyen mükelleflerin istihdam ettikleri çalışanlara ödenen ücretler.

5. Diğer Hususlar 5.1. Asgari Geçim İndirimi Uygulaması Serbest bölgelerdeki ücret istisnası, bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az %85'inin yurt dışına ihraç edilmesi halinde, tecil edilen verginin terkin edilmesi şeklinde uygulanacaktır.

İstisna uygulamasında, asgari geçim indirimi mahsup edilerek kalan tutar tecile konu olacaktır. Bu nedenle, asgari geçim indirimi Gelir Vergisi Kanununun 32 nci maddesi ile 265 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen usul ve esaslara göre hesaplanarak Ek.1'de yer alan asgari geçim indirimine ilişkin satırda gösterilecek ve muhtasar beyannamenin ilgili sütununa aktarılacaktır.

5.2. Gümrük Çıkış Beyannamesi Yerine Kabul Edilen Belgeler Serbest bölgede üretilen ürünlerin yurt dışına ihracında gümrük çıkış beyannamesi düzenlenmesinin zorunlu olduğu durumlar haricinde, ilgili mevzuata göre serbest bölgede üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az %85'inin yurt dışına ihraç edildiğinin "Serbest Bölge İşlem Formu" ile belgelendirilmesi halinde de 3218 sayılı Kanun kapsamında gelir vergisi istisnası uygulamasından faydalanılması mümkündür.

Gelir Vergisi Yıllık Gelir Vergisi: Şahıs firmaları, Kolektif ve Komandit şirketlerin ortaklarının vergisel avantajları bulunmaktadır. •Bölgede kolektif şirket olarak faaliyette bulunulması halinde ortaklar şahsi ticari faaliyette bulumaları nedeniyle, elde edecekleri Kolektif Şirket kazanç paylarları “şahsi ticari kazanç” olarak değerlendirilecek ve kazanç paylarından stopaj hesaplanmayacaktır. •Bu kazanç payları, ruhsat süresinin sonuna kadar gelir vergisinden istisna edilmeye devam edecektir

Katma Değer Vergisi Mal Teslimi Nereden Nereye İşlem/mal teslimi kanun Türkiye Serbest Bölge istisna KDV 11-12. md. Serbest Bölge Türkiye istisna değil KDV 1.md. Serbest Bölge Serbest Bölge istisna KDV 16/1-c md. Serbest Bölge yurt dışı istisna KDV 11-12. md. yurt dışı Serbest Bölge istisna KDV 16/1-c md. serbest bölge içi istisna KDV 16/1-c md.

Hizmet İfası Nereden Nereye İşlem/hizmet kanun Türkiye Serbest Bölge istisna değil* KDV 1.md. Serbest Bölge Türkiye istisna değil KDV 1.md Serbest Bölge Serbest Bölge istisna değil KDV 1.md. Serbest Bölge yurt dışı istisna KDV 11-12. md. yurt dışı Serbest Bölge istisna değil KDV 1.md. serbest bölge içi istisna KDV 17/4-ı md. *fason hizmetler hariç

Damga Vergisi •31.12.2008’e kadar her türlü vergi, resim ve harç istisnası vardı •01.01.2009’dan sonra DV istisnasının süresi uzatılmış, kapsamı daraltılmış ve istisnadan yararlanabilecek mükellef sayısı genişletilmiştir •Serbest Bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisnadır (Avrupa Birliğine üyelik) •Bu istisnanın uygulanabilmesi için –üretim faaliyetinde bulunma zorunluluğu –06 Şubat 2004 tarihi itibariyle faaliyet ruhsatı almış olma zorunluluğu Bulunmamaktadır •İstisnasının uygulanabilmesi için, Serbest Bölgede faaliyet gösteren vergi mükellefi olunması gereklidir •faaliyetin Serbest Bölge sınırları içinde yapılan kısmı damga vergisinden istisnadır

•“ I.Akitler” üzerinden hesaplanması gereken Damga Vergisi, •“IV.Makbuzlar ve diğer kağıtlar” başlıklı –1.Makbuzlar maddesinin “b.maaş, ücret, gündelik...” hükmüne göre hesaplanması gereken Damga Vergisi, –2.Beyannameler maddesindeki vergi ve gümrük beyannameleri üzerideki Damga Vergisi istisnalarından faydalanılması gerekmektedir

Harçlar •31.12.2008’e kadar her türlü vergi, resim ve harç istisnası vardı •01.01.2009’dan sonra Harçlar istisnasının süresi uzatılmış, kapsamı daraltılmış ve istisnadan yararlanabilecek mükellef sayısı genişletilmiştir •Serbest Bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar harçlardan istisnadır (Avrupa Birliğine üyelik) •Bu istisnanın uygulanabilmesi için –üretim faaliyetinde bulunma zorunluluğu –06 Şubat 2004 tarihi itibariyle faaliyet ruhsatı almış olma zorunluluğu Bulunmamaktadır •İstisnasının uygulanabilmesi için, Serbest Bölgede faaliyet gösteren vergi mükellefi olunması gereklidir

•492 Sayılı Harçlar Kanunu –2. Bölümündeki “Noter Harçları”nın –4 •492 Sayılı Harçlar Kanunu –2. Bölümündeki “Noter Harçları”nın –4. Bölümündeki “Tapu ve Kadastro Harçları”nın –8.bölümdeki “İmtiyazname, Ruhsatname ve Diploma Harçları”nın Bir kısmından faydalanılması mümkündür

Gümrük Vergisi • •3218 Sayılı SB (5810) ve 4458 (5911) Sayılı Gümrük Kanununda yapılan değişiklikler sonucu –Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihe kadar •Türkiye gümrük bölgesinin parçaları olmakla beraber gümrük re-jimleri açısından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında •ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mev-zuatının uygulanması bakımından Serbest Bölgeler Türkiye Gümrük Bölgesi dışında •Türkiye’nin siyasî sınırları içerisinde yer alan bölgeler olduğu için menşe hükümlerinin uygulanması bakımından ise Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde 49

Nerden Nereye İşlem/mal teslimi Gümrük Rejimi Yurt Dışı Serbest Bölge IstisnaTransit/Serbest bölge Serbest Bölge Yurt Dışı İstisna Transit/İhracat Serbest Bölge Serbest Bölge İstisna Transit/Serbes tbölge Türkiye Serbest Bölge İstisna İhracat/Serbest Bölge Serbest Bölge Türkiye istisna Değil SerbestDolaşıma giriş

•Serbest Bölgede yer alan firmalar yurt dışından aldıkları “nihai mal, yatırım malı, ara mal ve ham madde” için gümrük vergisi ödememekte ve vergiye bağlı mükellefiyetlerden de muaf olmaktadırlar. •Ancak, bu malların herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulması, serbest dolaşıma sokulması, gümrük mevzuatında belirtilen haller dışında tüketilmesi ya da kullanılması durumunda gümrük yükümlülüğü doğmaktadır

Özel Tüketim Vergisi • •Türkiye’den serbest bölgelere yapılan ihracat işlemleri Ö.T.V. ile ilgili olarak hiçbir istisnaya tabi olmayıp, Türkiye’den serbest bölgelere gönderilen mallar Ö.T.V.’ne tabi olacaktır. •Serbest bölgelerden Türkiye’ye yapılan ithalat işlemleri de Ö.T.V. ile ilgili olarak hiçbir istisnaya tabi olmayıp, serbest bölgelerden Türkiye’ye getirilen mallar da Ö.T.V.’ne tabi olacaktır. •Serbest bölgeler içerisinde gerçekleştirilen mal teslimleri Ö.T.V.’ne tabi değildir

KKDF • •12.05.1988 tarih 88/12944 sayılı Karar ile Merkez Bankası nezdinde oluşturulmuştur •kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili olan ithalatlardan yapılacak kesintiler (peşin ödenmeyen ithalat) •İthalatta, mal bedeline dahil ediliyor ve KDV matrahını ve ödemesini arttırıyor.

•Serbest Bölgelerde uygulanmayan hükümler –İthalat vergileri –Ticaret politikası önlemleri –Kambiyo mevzuatı •KKDF’den istisna var….ama KKDF tahsil ediliyor…. •18.03.2011 tarih 2011/16 sayılı Genelge –Türkiye’ye ithalat: •Ortaklık/Merkez-şube ilişkisi varsa: SB’ye ihracatın ve Türkiye’ye ithalatın peşin ödendiği tevsik edilmeli •Ortaklık/Merkez-şube ilişkisi yoksa: peşin ithalatsa, ihracatın peşin olduğunun tevsik edilmesine gerek yok •Üretim yapan mükellef: sanayi sicil belgesi varsa ve peşin ithalatsa, ihracatın peşin olduğunun tevsik edilmesine gerek yok

Transfer Fiyatlaması •Türkiye’de mukim bir şirketin, serbest bölgedeki ilişkili şirketle(merkez/şube) ticaret yapması; –Türkiye’deki şirketin SB’deki şirkete mal satması ve SB’deki şirketin malı ihraç etmesi durumunda –SB’deki şirketin malı ithal edip, Türkiye’deki şirkete satması durumunda, örtülü kazanç hükümlerine göre matrah farkı bulunması gündeme gelmiştir

Danıştay’ın aradığı koşullar; –Gösterilen emsalin sağlıklı ve isabetli olması, –ekonomik ve ticari icaplara uygun olması, –işlem veya bedelin örtülü kazanç iddiasına konu işleme yeterince benzemesi

•İncelemede emsale göre düşük yada yüksek bir fiyat bulunup bulunmadığının ortaya konulmasını gerekmektedir. •Emsal kıyaslamasına ilişkin kurum içi ve diğer (benzer) kuruma dayalı ölçütler dikkate alınır •Emsal gösterilmemesi, örtülü kazanç iddialarının reddedilmesine neden olmaktadır. •İnceleme elemanları; serbest bölgeye satış fiyatı ile serbest bölgeden ihraç fiyatı arasındaki ‘‘örtülü kazanç’’ olarak nitelendirip, matrah farkı bulma yoluna gitmektedir •Tarhiyat yapılabilmesi içi aynı alanda faaliyet gösteren müesseseler nezdinde araştırma yapılması ve kıyaslamaya esas bir ‘‘emsal’’ bulunması önemlidir

Transfer Fiyatlaması-Danıştay Kararı •“İnceleme elemanının, bir malın itiraz edilmeyecek emsalinin, yine o malın kendisi olduğu kanaati ile % 41 fazla ile mal ihraç edilmesi olayını, örtülü kazancın varlığı için yeterli olduğu görüşü hatalı olup, aynı türden organizasyonu içeren işletmeler bazında yapılacak araştırmalarla elde edilecek veriler dikkate alınmak suretiyle, emsal araştırması yapılarak, örtülü kazanç dağıtımının bulunup bulunmadığının tespiti gerekirken satışa taraf olan firmanın uyguladığı satış fiyatının esas alınması suretiyle sonuca varılmasında isabet yoktur.’’ (Danıştay 4. Dairesi, 06.02.2007 K.2007/198) 57

•‘‘İhraç edilen malların, serbest bölgedeki şirket tarafından aynı gün veya birkaç gün içerisinde, alış fiyatının çok üstünde bir fiyatla % 73,26 kar ile satılması olayında, yasa hükmüne göre şirketler tarafından örtülü kazanç dağıtımı yapıldığından söz edilebilmesi için, aynı alanda faaliyet gösteren müesseseler nezdinde emsal araştırması yapılması gerekmektedir. Bu tür kıyaslama yapılmadan, örtülü kazanç dağıtımından söz edilemez’’. (Danıştay 4. Dairesi, 06.02.2007 K.2007/485)