Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı ve Hemşirelik Bakımı 4.Göğüs Servisi Hemşire Gülşah AKTAŞ

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı ve Hemşirelik Bakımı

KOAH nedir? Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) kronik bronşit veya amfizeme bağlı hava yolu tıkanıklığıdır.

Kronik bronşitte en önemli semptomlar, kronik öksürük ve balgam çıkarmadır. Amfizem ise; Yapısal değişiklikler sonucunda akciğerin elastik özelliğinin bozularak fazla miktarda hava yolu kollabe olması sonucu obstrüksiyon meydana gelir ve akciğer kapasitesi azalır.

KOAH’lı olgular, yılda yaklaşık 1-4 kez akut atak epizotları ile karsılaşır. Akut atak, stabil seyreden bir olguda nefes darlığında artış, günlük aktivasyonda azalma ile kendini gösteren, balgam volüm ve renginde değişiklik, öksürükte şiddetlenme, yüksek ateş ve mental fonksiyonlarda bozulmanın da tabloya eklenebildiği “akut bir kötüleşme dönemi” seklinde tanımlanabilir.

Risk Faktörleri ? En önemli risk faktörleri: sigara içilmesi, alfa-1 antitiripsin eksikliği, hava kirliliği, bronş hiperaktivitesi, sosyoekonomik durum ve cinsiyet seklinde sıralanabilir.

Sigara: KOAH’ın en önde gelen nedenidir ve bilinen tüm vakaların %90’nından sorumludur. Sigara içen her 5 kişiden biri yaşamı esnasında KOAH gelişme riskiyle karşı karşıyadır. Sigara kullananların yaklaşık %50’sinde kronik bronşit gelişirken, %15-20’sinde KOAH gelişmektedir.

Alfa-1 Antitiripsin Eksikliği: Alfa-1 antitiripsin (AAT) eksikliği KOAH’a yol açtığı bilinen tek genetik faktördür. AAT, proteolitik enzimlerin majör inhibitörü olup, alt solunum yollarında kuvvetli bir doku yıkıcı proteaz olan nötrofil elastazın akciğer dokusunda yaratacağı yıkımı önler. Bu koruyucu mekanizma çalışmadığında alveol duvarları hasara uğrar ve amfizem oluşur.

Hava Kirliliği: Kronik bronşit ve amfizem; hava kirliliği olan, endüstri bölgelerinde daha sık görülmektedir. Bu da hava kirliliğinin KOAH gelişiminde önemli bir faktör olduğunu göstermektedir

Sosyoekonomik Durum ve Cinsiyet: Hijyenik koşulların yeterince sağlanamadığı durumda KOAH gelişme riski artmaktadır. Cinsiyet ile hastalık ilişkisine bakıldığında ise KOAH ile ilgili bulguların erkeklerde görülme sıklığının kadınlardan daha fazla olduğu görülmektedir.

KOAH’da yasam süresini kısaltan faktörler arasında; ileri yas, sigara içmeye devam edilmesi, bronkodilatöre yanıtsızlık, tedavi edilemeyen ileri dereceli hipoksemi ve korpulmonale sayılabilir.

KOAH’da Tanı Hastaların anamnezlerinde astım, alerji, sinüzit, nazal polip veya diğer solunum yolu hastalıklarının bulunması, benzer aile hikayesi tanımlaması ve var olan bulguların gelişme sekli hikayede dikkat edilmesi gereken noktalardır.

KOAH’da Tanı Özellikle dönem dönem alevlenme veya hastaneye yatış hikayesinin olması, beraberinde ek hastalıkların olması KOAH anemnezinde önemlidir. Solunum fonksiyon testleri solunumsal semptomların değerlendirilmesinde en önemli bilgiyi veren laboratuar incelemesidir.

KOAH’da Tedavi KOAH'ta tedavi amaçları şunlardır; Hastalığın ilerlemesini önlemek Semptomları gidermek Egzersiz toleransını arttırmak Hayat kalitesini arttırmak. Komplikasyonları önlemek veya tedavi etmek Mortaliteyi azaltmak Tedaviye ilişkin yan etkileri önlemek veya azaltmak Sigaranın bırakılması tüm tedavi programı boyunca uygulanması gereken bir amaçtır.

KOAH’da Tedavi Sigaranın bırakılmasi İlaçTedavisi, Pulmoner Rehabilitasyon Programları,, Egzersiz, Oksijen tedavisi, Mekanik ventilasyon.

KOAH’da Tedavi Sigaranın bırakılması KOAH tedavisinin temeli ve hastalığın ilerlemesini önleyen en önemli yöntemdir.

KOAH’da Tedavi İlaç tedavisinde ; Bronkodilatörler Antibiyotikler Ekspektoran ilaçlar Steroidler Diüretikler

KOAH’da Tanı Pulmoner Rehabilitasyon Programlar Egzersiz yapılması, performansı, maksimum oksijen tüketimini artırır ve hasta kendini daha iyi hisseder. Gerektiğinde oksijen verilmesi ve besinsel takviyelerin alınması solunum kaslarının gücünü arttırabilir

Oksijen tedavisi; KOAH’ta oksijen tedavisi üç temel yolla uygulanmaktadır: 1- Uzun süreli oksijen tedavisi, 2- Egzersiz süresince oksijen desteği, 3-Alevlenmede oksijen tedavisi.

KOAH alevlenmelerinde sıklıkla görülebilen hipoksemi vücutta pek çok fizyopatolojik değişikliğe yol açar. Oksijen tedavisi farklı akımlarda farkı FiO2 sağlayan ; nazal kanül, basit maske, kısmi geri dönüşlü maske, geri dönüşsüz maske venturi maskesi gibi maske ve kanüller yardımıyla uygulanmaktadır. Oksijen tedavisinin nasıl verileceği, hastanın genel durumu ve kan gazı değerleri ile hasta ve doktorun tercihine göre değişiklik gösterir.

Mekanik ventilasyon KOAH alevlenmesine bağlı akut solunum yetmezliğinin en belirgin özelliği gaz alışverişinin hızlı bozulması olup, Pa-CO2’de artma, PaO2’de azalma ve pH’da azalma ile karakterizedir. Alevlenmede mekanik ventilasyon ihtiyacını doğuran çok sayıda faktöre bağlı dört önemli fizyopatolojik değişiklik mevcuttur: dinamik hiperinflasyon (intrensek PEEP veya oto- PEEP), solunum kas fonksiyon bozukluğu gaz değişiminde bozulma ve kardiyovasküler anormallikler

Kontrollü Solunum Teknikleri; Büzük dudak solunumu: Burundan derin soluk alınır ve daha uzun bir sürede ıslık çalar gibi verilir. Diyaframa solunumu: Yatar pozisyonda iken hasta bir taraftan büzük dudak solunumu yapar diğer taraftan bir elini göğsüne, diğer elini karnına koyar ve derin nefes alırken karnının ileriye doğru genişlemesini izler

HEMŞİRELİK TANISI AMAÇUYGULAMA Ventilasyonun azalması ve hava yollarında bol mukus olması nedeniyle gaz değişiminin bozulması Akciğerler inde ventilasyon un ve gaz değişiminin yeterli olmasını sağlama Düzenli olarak solunum hızı, şekli ve hipoksi yönünden izlenmeli Düşük düzeyde oksijen verilir Hastaya fowler pozisyonu verilir Solunum yolları açıklığı sağlanır İsteme göre bronkodilatör verilir Eğer norkotik ilaç verilirse yakından hasta izlenmeli

HEMŞİRELİK TANISI AMAÇUYGULAMA Fazla sekresyon ve etkisiz öksürük nedeniyle hava yolu açıklığında yetersizlik Hastanın etkili öksürebilmesi ve hava yollarında ventilasyon için yeterli açıklığın sağlanması · Hastaya bol sıvı içirilir · Odanın havası nemlendirilir · Etkin öksürme ve derin solunum egzersizleri öğretilir ve uygulatılır

HEMŞİRELİK TANISI AMAÇUYGULAMA Dispne ve yetersiz oksijenlenmey e bağlı aktivite intöleransı Hastanın aktiviteleri yapabilir duruma gelmesini sağlama ve enerji tüketimi hakkında bilgi sahibi olmasını sağlama Hastaya sigara içme fazla sıcak hava fazla kilo stres gibi oksijen kullanmasını arttıran aktivitelerden uzak durması söylenmeli Aktivite ve istirahat planlarını gün içine yayarak yapması söylenmeli fazla yoracak aktivitelerden uzak durması söylenmeli Günlük aktivitelerini azar azar arttırarak devam etmesi gerektiğini söylemeliyiz

HEMŞİRELİK TANISI AMAÇUYGULAMA solunum güçlüğü ve boğulma korkusuna bağlı anksiyete Hastanın etkili baş etme yöntemlerini kullanmasını ve psikolojik olarak rahatlatılması Akut solunum güçlüğü sırasında hastanın yanında kalınır ve telaş etmeden yardımcı olunur ·Sakin çevre koşulları sağlanır Akut solunum güçlüğü sırasında kapı ve pencereler açılır odadaki görevi olmayan kişiler ortamdan uzaklaştırılır Hastanın rahatlatılması sağlanır ve solunum egzersizleri yenilenir

HEMŞİRELİK TANISI AMAÇUYGULAMA Beslenmede değişikliğe bağlı beden gereksiniminde n daha az beslenme Hastanın beslenmesin i sağlama normal kilosuna getirme Hasta ya yemeklerden önce ve sonra ağız bakımının önemini anlat ve uygulat Yüksek proteinli ve kalorili diyet ve az ve sık yemesini anlat Gaz yapan gıdalardan uzak durması gerektiği söylenir ve önerilir Gerektiğinde yüksek kalorili besinler yemesini önermeliyiz · Hastanın beslenmesi kilo takibi yapılır ve yakından izlenir

HEMŞİRELİK TANISI AMAÇUYGULAMA Dispne ve dış uyaranlar nedeniyle uy ku düzeninde bozukluk Hastanın yeterince kendini dinlenmiş hissetmesi Hasta odasının sakin iyi havalandırılmış olması ve hafif ışıklandırma yapılır Kafein gibi uyaranlardan uzak durması söylenir Hergün düzenli olarak aynı saatlerde yatması söylenir Yatmadan önce biraz yemesi gerekir açlık uykuyu kaçır Ilık banyo ılık içecekler içebilir