TEMEL KAVRAMLAR Bilindiği gibi bir bilim ve sanatta belirli kavramları olan sözcüklere terim denilmektedir.

Özel eğitim alanında da kullanılan bazı terimler vardır. Bunların bazıları özel eğitimle, bazıları özel eğitim etkinliği ya da kurumlarıyla, bazıları genel anlamda özel eğitim gerektiren çocuklarla, bazıları da özel eğitim gerektiren çocukların belirgin kümeleriyle ilgili görülmektedir.

Genel anlamda fakat doğrudan çocuğu ele alan terimlerin bazıları şunlardır: Özel eğitimi gerektiren çocuk, özel eğitime ihtiyacı olan çocuk, özel eğitime muhtaç çocuk, anormal çocuk, problemli çocuk vb.

Genel anlamda özel eğitimle ilgili olarak kullanılan terimler vardır. Sağaltım eğitimi, rehabilitasyon, özürlülerin eğitimi, engellilerin eğitimi, özel eğitim vb.

Terimlerden bazıları özel eğitim etkinliklerinin yapıldıkları ya da yapılması gereken kurum ya da yerlerle ilgili olarak kullanılmaktadır. Özel eğitim okulu, mesleki eğitim merkezi vb. özel eğitim kurumu, özel sınıf,gezici öğretmenlik,kaynak oda, hastane okulları,körler okulu, rehberlik araştırma merkezleri, eğitim uygulama okulu, iş eğitim merkezi,

Özel eğitime muhtaç çocuklara ilişkin tanımlar da çoktur. Bazıları birbirine benzerlik, yakınlık göstermekte, bazıları da oldukça farklılık göstermektedir. Bunlara birkaç örnek verilebilir. TANIMLAR

Uluslararası Çalışma örgütü (İLO)ya göre, sakat;kendisine uygun bir iş temini, bu işin muhafazası ve kendisinin işinde ilerleyebilme hususundaki beklentileri, kabul edilmiş fiziksel veya zihinsel bir özür sonucunda önemli ölçüde azalmış olan bir bireyi ifade eder.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ya göre; Yetersizlik (İmpairment)Sağlık bakımından psikolojik, fizyolojik ve anatomik yapı veya fonksiyonlardaki eksikliği ve anormalliği ifade eder. Özürlülük(Disability)Bir aktiviteyi normal tarzda veya normal kabul edilen sınırlar içinde gerçekleştirmekteki kısıtlılık veya yetersizliktir. Engellilik (Handicap) Bir yetersizlik veya özür nedeni ile yaşa, cinsiyete, sosyal ve kültürel faktörlere bağlı olarak kişiden beklenen rollerin kısıtlanması veya yerine getirilememesi halidir.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin ek maddesinde; normal bir kişinin kişisel ya da sosyal yaşantısında kendi kendisine yapması gereken işleri, bedensel veya ruhsal yeteneklerindeki kalıtımsal ya da sonradan olma herhangi bir noksanlık sonucu yapamayanlar sakattır. Şeklinde tanımlamaktadır.

Sakatları Koruma Milli Koordinasyon Kurulu’na göre; Bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal özelliklerinde belirli bir oranda fonksiyon kaybına neden olan organ yokluğu veya bozukluğu sonucu normal yaşamın gereğine uymayacak düzeyde özürlenmiş kişi sakat, onun özürlenme durumu sakatlıktır.

Beden, zihin, duygusal ve sosyal gelişimlerindeki özür ve üstün özellikleri yönünden eğitim ve öğretim amaçlarını gerçekleştirmek için normal çocukların eğitim hizmetlerindekine ek olarak bir takım özel hizmet ve önlemleri gerektiren çocuklara özel eğitime muhtaç çocuklar denir. (Özsoy 1971)

Bedensel, zihinsel, ruhsal ve sosyal özelliklerinde muayyen bir oranda ve sürekli olarak işlev (fonksiyonel) kaybı veya bozukluğu sonucu normal yaşamın gereklerine uyamama durumuna sakatlık bu durumdaki bireye sakat denir. (Çağlar 1987)

Özel eğitime muhtaç çocuk genel eğitim ya da normal eğitim hizmetleri yoluyla kapasitesi ölçüsünde gelişim gösteremeyen, özel eğitim hizmetlerine ve destek servislerine gereği olan çocuktur. (Özçelik 1987)

Ortalama ya da normal çocuktan zihinsel, duyusal, sosyal ve duygusal, sinir ya da fiziki özellikleri, iletişim becerileri yönünden okul yaşantılarında uyarlama ya da özel eğitim hizmetlerine gereği olan çocuk özel eğitime muhtaç çocuktur. (Kirk 1972)

Özel eğitime muhtaç çocuklar beden, zihin, duygu ve sosyal ve sağlık özellikleri ve durumlarındaki olağan dışı ayrılıkları sebebiyle normal eğitim hizmetlerinden yararlanamayan 4-18 yaş grubundaki çocuklardır. ( tarihli 2913 Sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu)

Çeşitli nedenlerle, bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren birey. (MEB.Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Sayılı Resmi Gazete) Özel Eğitim Gerektiren Birey’dir

Yukarıda verilen tanım örnekleri genel olarak bu çocuklar için kullanılan ve Türkçe kaynaklarda yer alanlardan birkaçıdır.

Özel eğitim için de değişik tanımlar yapılmaktadır. Bunlardan birkaç örnek verilebilir. Beden, zihin, duygusal ve sosyal gelişim özellikleri yönünden normal çocukların gelişim ve özelliklerinden ayrılan çocukların eğitim ve öğretim işlerini kapsayan çalışmalar özel eğitimdir. (Özsoy 1971)

Özel eğitim alanı rehberlik, sağaltıcı eğitim ve rehabilitasyon etkinliklerinin örüntülenmiş olduğu bir etkileşim ağıdır. (Özçelik 1987)

Özel eğitim, özel eğitime muhtaç çocukların eğitimleri için özel olarak yetiştirilmiş personel ve geliştirilmiş eğitim programları ile bu çocukların özür ve özelliklerine uygun ortamda sürdürülen eğitimdir. ( tarihli 2913 Sayılı Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu)

Özel Eğitim: Özel eğitim gerektiren bireylerin eğitim ihtiyaçlarını karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim programları ve yöntemleri ile onların özür ve özelliklerine uygun ortamlarda sürdürülen eğitim. (573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname)

(MEB.Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Sayılı Resmi Gazete) Özel eğitim gerektiren bireylerin, eğitim ve sosyal gereksinimlerini karşılamak için özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim programları ve yöntemleri ile özel eğitim gerektiren bireylerin bireysel yeterliliklerine dayalı, gelişim özelliklerine uygun ortamlarda sürdürülen eğitimdir.

Dsm IV kriterleri Amerika’da yayınlanan ve uluslararası kabul gören hastalıkların sınıflandırılması, DSM IV kriteri olarak adlandırılmaktadır (1998). Yaşam boyu sosyal iletişim ve ilişki alanında problemlere yol açan hastalıklar vardır.Yaygın gelişimsel bozukluklar olarak adlandırılan bu hastalıklar Otizm Asperger bozukluğu Rett bozukluğu Dezintegratif bozukluk

Otistik çocukların ayrı bir grup olarak sınıflandırılması ilk kez 1943 yılında, Amerikalı bir çocuk psikiyatristi olan Leo Kanner tarafından yapılmıştır. Otizm kelimesi Yunanca “kendi” anlamına gelen “autos” kelimesinden gelmektedir. Kanner bu ismi, otistik çocukların kendi içlerine kapanık görünmesi ve diğer insanlara ilgi göstermemeleri, onlarla ilişki kuramamaları nedeni ile kullanmıştır. Otizm, genellikle yaşamın ilk üç yılı içinde ortaya çıkan ve yaşam boyu devam eden bir özürlülük durumudur. Otizm

Otizmin, beyin yapı ve fonksiyonlarındaki bozukluklarla birlikte olduğuna dair güçlü bulgular mevcuttur. Otistik kişilerde iletişim ve sosyal etkileşim şiddetli bozukluk gösterir. Gelişmede bir uyumsuzluk vardır, öyle ki, müzik veya matematik gibi sınırlı alanlarda yetenekli olabilirken, diğer yandan günlük yaşamla ilgili basit becerilerde eksiklikler mevcuttur. Aşırı hareketli ve aşırı durgun olmak üzere iki tipi vardır. göz göze kontak kurmada zorluk, ritmik sallanma,arka arkaya tekrarlanabilen davranışlar gösterme otizmde görülen tipik özelliklerdir.

Hiperaktivite-Dikkat eksikliği Bu hastalıkta dikkat eksikliği ve aşırı hareketlilik ön planda ve hemen her zaman bulunan belirtiler olduğu için bu rahatsızlık DIKKAT EKSIKLIGI-HIPERAKTIVITE BOZUKLUGU olarak literatüre geçmiştir. Bu hastalığın en çarpıcı belirtileri dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ataklık (dürtüsellik) tır. Bu üç belirti her çocukta değişik oranlarda görülebilir.

Down Syndrom (Mongolizm) Kromozom bozukluğu ile ilgili ve kendine özgü bedensel görünümü olan bir zeka geriliği türüdür. Vücudun her hücresinde bulunan yapı taşlarına Kromozom denir.Normal insanda kromozom sayısı 23 çift iken hücre oluşumu sırasında çeşitli nedenlerle 21 nolu kromozomun XXY olarak parçalanmasına bağlı olarak kromozom sayısının 47 olması sonucu meydana gelen özüre denir. Down Sendromlu olan çocukların belli başlı fiziksel özellikleri: 1-Burun kökünün basık olması 2-Çekik gözler 3-Büyük dil 4-Geniş ve kısa parmaklar 5-Kuru cilt

Cerebral Palsy (Spastik) Spastik çocuklar,öğrenme güçlüğü yaşayan ya da zihinsel engelli değil, hareket güçlüğü yaşayan çocuklardır. CP, her hangi bir nedenle beyin hücrelerinin harabiyeti nedeniyle vücut hareketlerini ve kasların uygun kullanımını etkileyen bir grup bozukluktur. Fenilketanüri(FKÜ) : Doğuştan fenilalanin hidroksilaz enzimi eksikliği nedeni ile kanda fenilalanin düzeyinin yükselmesi,tyrosinenin azalması sonucu meydana gelen metabolik bir hastalıktır.Bebeklik döneminde teşhis ve tedavisi yapılarak çocuklarda ki olası zihinsel özür büyük ölçüde önlenir.

Özgül /Özel Öğrenme Güçlüğü, Bir çocuğun zekası normal ya da normalin üstünde olmasına karşın; dinleme,düşünme,anlama, kendini ifade etme, okuma-yazma ve matematik becerilerinden bir ya da birkaçında, yaşıtlarına ve zekasına oranla düşük başarı göstermesidir. Disleksi:Okuma güçlüğü Disgrafi:Yazma/yazı sorunları Diskalküli:Matematik sorunları

Kekemelik Kekemelik terimi sözel iletimi sıklıkla ve önemli ölçüde bozan konuşma kusurları anlamında kullanılmaktadır. Kekemeliğin en açık görülen özelliklerinden biri kelimelerin cümlelerin ve özellikle hecelerin tekrarıdır. Artikülasyon Bozuklukları Aynı yaşta, aynı dil ve şiveyle konuşan çocuklardan birisinin önemli derecede ayrı bir sesle konuşmasıdır. Afazi (Söz yitimi) Aphasie kelimesi yunanca olup, konuşamamak anlamına gelir.

Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle meydana gelen yaralanma ve hastalık sonrası oluşan özrü ortadan kaldırmak veya en aza indirmek ve kişinin evinde işinde ve sosyal yaşantısında kendine ve topluma yeterli olabilmesini sağlamak amacıyla yapılan tıbbî fiziksel psiko sosyal ve meslekî çalışmalardır. Rehabilitasyon hizmetleri büyük şehirlerde resmi ve özel hastanelerde rehabilitasyon hizmeti verecek ekibin bulunduğu servislerde ayaktan gelen hastaların rehabilitasyonu, yatan hastaların rehabilitasyonu şeklinde, özel ve resmi rehabilitasyon merkezlerinde, özel kliniklerde, okullarda, bakım evlerinde, banka ve fabrika gibi kuruluşların rehabilitasyon ünitelerinde verilir. Rehabilitasyon