MEME CERRAHİSİ VE HEMŞİRELİK BAKIMI

MEME ANATOMİSİ Meme dokusu süt bezleri ve bunların arasında yer alan kas ve destek dokuları, yağ, sinirler, kan ve lenf damarlarından oluşur. Süt bezleri lob adı verilen gruplarda toplanırlar. Her memede adet lob denilen bölüm vardır. Her bir lob daha küçük birimler olan lobüllere ayrılmıştır

Lobüllerin ucunda da süt üreten küçük kesecikler bulunur. Biçim olarak her bir lob bir üzüm salkımına benzetilebilir. Lob, lobül ve süt kesecikleri ince süt kanalları ile birbirine bağlanmaktadır. Bu kanallar meme başına doğru birleşerek gelirler ve memenin tam ortasında areola denilen koyu renkli bölgede meme başına açılırlar

Meme dokusu 2 ve 6. kostalar arasındadır. İç sınırı sternumun kenarında, dış sınırı orta veya ön aksiller hattadır. Meme üst dış ucunda, m. pectoralis major kasının alt kenarı boyunca koltuk altına doğru uzanır.Bu uzantı bazen ele gelen, hatta gözle görülebilen bir kitle oluşturabilir

5

Meme dokusunun ana kitlesi genellikle üst yarıda ve daha çok dış kadranda yerleşmiştir. Bu nedenle lezyonlar daha sık üst dış kadranda görülür. Memeler copper ligametleri ile göğüs duvarına tutunur

Meme dokusunu besleyen arterler İnternal torasik arter Torasik aorta Aksiller arter

Meme dokusunun venleri İnternal torasik ven Aksiller ven Posterior interkostal ven

Meme dokusunun lenfleri Aksiller lenf nodları, meme lenf akımının % 75-97’si aksiller lenf nodlarına olmaktadır. Parasternal (mammaria interna) lenf nodları, memenin toplam lenfatik akımının % 3-25’ini alır. Posterior interkostal lenf düğümleri

10

MEME FİZYOLOJİSİ Memeyi etkileyen hormonlar; Östrojen, Progesteron, Testesteron, Prolaktin, Kortizol, İnsülin, Oksitosin, Büyüme Hormonu, Tiroid Hormonlarıdır

Östrojen; hücre bölünmesini artırır ve süt kanallarının gelişmesini sağlar. Progesteron; hücreleri süt üretmeye hazır hale getirir. Testesteron; meme dokusunun gelişimini azaltır. Prolaktin; doğum sonrası süt üretimini sağlar. Kortizol; memede hem salgı kanalı hem de salgı bezi yapısının farklılaşmasında rol oynar. Büyüme hormonu; anne karnındaki dönemde ve ergenlikte, memenin gelişmesinde etkilidir. İnsülin; hücrelerin progesterona olan duyarlılığını arttırır. Tiroid hormonları; östrojen, progesteron, prolaktin duyarlılığını artırır

MEME HASTALIKLARI CERRAHİSİ MEME VE AKSİLLANIN DEĞERLENDİRİLMESİ Hikaye alma Fizik muayene (İnspeksiyon, Palpasyon) (KKMM) Yardımcı tanı yöntemleri (radyoloji, biyopsi)

HİKAYE ALMA Ağrı, kitle, memenin biçimindeki veya cildindeki değişiklikler, meme başı akıntısı vb durumlar, Şikâyetlerinin ne zamandan beri var olduğu, ortaya çıkaran çevresel şartlar (ağır iş, duygusal değişiklikler, menstruel siklus, travma vb), Özgeçmişinde hastanın memesine yönelik olarak geçirdiği biyopsi, kadranektomi, mastektomi vb. ameliyatlar ve girişimler,

Özgeçmişinde olası risk faktörleri ( ilk adet yaşı, menopoz durumu ve giriş şekli (doğal, cerrahi), doğum sayısı, ilk doğum yaşı, düşük ve küretaj sayıları, çocuklarını emzirme süreleri) Kullandığı hormon ilaçları (doğum kontrol hapı, hormon replasman tedavisi vb) Hastanın geçirdiği meme hastalıkları (mastit, travma, benign meme hastalıkları, meme başı akıntıları),

Hastanın iyonize radyasyona maruz kalıp kalmadığı (radyoterapi, nükleer felaket vb), Beslenme özellikleri (yağlı, yüksek kalorili, çikolata, kahve düşkünlüğü vb), Yaşam şekli (sedanter, hareketli), sigara ve alkol alışkanlıkları da sorgulanmalıdır

Hastanın aile hikâyesinde öncelikle anne tarafındaki birinci (anne, kız kardeş, kızı) ve ikinci derece akrabalarında (anneanne, teyze) var olan meme, over ve en sonra da diğer organlar ait kanserler kaydedilerek ailesel yatkınlık konusunda fikir sahibi olmaya çalışılmalıdır

FİZİK MUAYENE Fizik muayene için muayene odasının uygun sıcaklıkta ve iyi aydınlatılmış olması gerekir. İdeal bir muayene için hastanın belden yukarısı tamamen soyunuk olmalıdır. Muayeneye hasta oturur pozisyonda iken başlanır. Öncelikle hastanın kolları iki yanında serbestçe bırakılmışken inspeksiyon yapılır

İnspeksiyonda dikkat edilecek noktalar Her iki memenin şekli, büyüklüğü ve simetrisi(meme yüzeyine yakın tümörler, meme cildini geren veya çekintiye uğratan tümörler memenin dış hatlarını bozarak belirti verebilirler) Meme cildindeki renk değişiklikleri, kızarıklık ve ödem genellikle bir enfeksiyon veya apse belirtisidir. Derideki erozyon, egzama, ülserasyon, çekinti varlığında öncelikle malign olgular akla getirilmelidir

Meme başında saptanan akıntının rengi, miktarı, bilateral olup olmadığı, kaç kanaldan geldiği, başlangıç zamanı ve devamlılığı, Meme başında erozyon, ülserasyon ve egzamatöz lezyon varlığında özel bir hastalık olan Paget akla getirilmelidir. Aynı şekilde meme başında asimetri, çekinti ve cilt değişiklikleri de malignite düşündürür

Aynı muayeneler önce kollar yukarı kaldırılarak tekrarlanır ve memelerin alt yarımları daha iyi incelenir. Daha sonra hastadan ellerini beline koyarak iyice bastırması istenir. Böylece pektoral kasların kasılması sağlanarak çekinti gibi bulgular daha belirgin olarak ortaya konur

Palpasyonda dikkat edilecek noktalar Hasta oturur pozisyonda iken muayeneye başlanmalı ve eller soğuk olmamalı. Meme bir elle alttan nazikçe desteklenirken diğer elin 2., 3. ve 4. parmakları ile üstten muayene edilir. Aksilla ve klavikular boşlukta muayene edilmeli

Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır ve elleri başının altına yerleştirilir. Muayene edilecek tarafa küçük bir yastık veya katlanmış bir havlu konarak memenin toraks duvarı üzerinde daha belirgin hale gelmesi sağlanır. Her iki meme de; 1.Dairesel hareketler ile 2.Aşağı-yukarı çizgi çizer gibi 3.Meme başından dışarı doğru gidip gelerek veya memenin merkezinden dışarı doğru muayene edilir

YARDIMCI TANI YÖNTEMLERİ 1)RADYOLOJİ Mamografi Dijital mamografi Ultrasonografi Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) Galaktografi 2) BİYOPSİ İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi Kesici İğne Biyopsisi (Core; Tru-Cut) İnsizyonel Biyopsi Eksizyonel Biyopsi Stereotaktik Biyopsi

Mamografi: memenin röntgen ışınları ile filminin çekilmesinde kullanılır ve elle hissedilmeyen kitlelerde kullanılır. US: yüksek ses dalgalarının meme cildine teması ile yapılır. Ses dalgaları farklı yoğunluktaki dokulardan geçerek yansıma yapar

Galaktografi; Meme başından gelen patolojik akıntıları değerlendirmek amacıyla, süt kanallarının kontrast madde ile değerlendirilmesidir. İnce iğne aspirasyon biyopsisi; ince bir iğne (22–25 numara) ve boş bir enjektör aracılığı ile kitleden hücre alınmasıdır. Kesici iğne biyopsisi; kesici özellik taşıyan bir iğne ile kitlenin içersinden doku parçası alınmasıdır

İnsizyonel biyopsi; memedeki kitlenin tanı koymak amacıyla sadece bir kısmını çıkartmak işlemdir. Eksizyonel biyopsi; meme içerisindeki lezyonun tümünün çıkarılmasıdır. Stereotaktik biyopsi; Stereotaktik cihazlar lezyonun meme içerisindeki horizontal, vertikal ve derinliğini saptayarak, lezyonu lokalize etmeye yönelik geliştirilmiş cihazlardır. Lezyonun çıkarılmasını sağlar

BENİGN MEME HASTALIKLARI Fibrokistik Hastalık Fibroadenom İntraduktal Papillom Duktal ektazi Memenin Yağ Nekrozu Jinekomasti Hematom Mastit ve Abse Adenozis Galaktosel Hemanjiom Mastalji

Fibrokistik hastalık Fibrokistik hastalıkta fibröz bağ dokusunda aşırı bir proliferasyon, duktus epitelinde ve lobüllerde hiperplazi gibi değişiklikler görülebilir. Meme kistleri yaş arasında perimenapozal dönemde oldukça sık görülen lezyonlardır. Meme kistleri meme lobüllerinden kaynaklanan içi sıvı dolu lezyonlardır. Ağrı, hassasiyet veya değişik boyutlarda memede ele gelen kitle vardır. Bazen meme başı akıntısı da olabilir

Travmadan kaçınarak ve destek amacıyla gece/gündüz sütyen takarak tedavi edilir. Topikal non-steroid antiinflamatuar (NSAİ) ilaçlar da denenebilir, ancak tedavide hormon ilaçlarının yeri yoktur. Kahve, çay ve çikolata tüketimi kısıtlanmalı

Fibroadenom Fibroadenomlar puberteden sonra ve genellikle yaşından önce ortaya çıkan östrojene duyarlı yavaş büyüyen benign tümörüdür. Mammografilerde fibroadenomlar düzgün ve keskin konturludur. Küçük olduklarında (1-2 cm) yuvarlaktırlar ve kistlerden ayrılamazlar. Mobil olmaları ayırt edicidir. Tedavisinde tümörün takibi yapılır. İlaç tedavisi verilmez. Eğer tümör büyüyorsa eksizyonu yapılır

İntraduktal papillom Memenin papiller lezyonları benign veya malign olabilirler. En tipik belirtisi meme başı akıntısıdır. Akıntı çok değişik özellikte olabilir (sarı, koyu yeşil veya kahverengi renkte olabileceği gibi, bulanık veya kanlı da olabilir). Her yaşta ancak en sık postmenapozal dönemde görülürler. Gerektiği durumlarda içinde yer aldığı süt kanalı ile birlikte cerrahi olarak çıkartılması gerekir

Memenin Yağ Nekrozu Memede yağ nekrozu genellikle travmaya sekonder gelişir. Biyopsi veya operasyon geçirmiş memelerde sıklıkla görülür. Böyle durumlarda hücrelerden lipidin salınımına sekonder gelişen yağ içeren bir kavite ve etrafında fibröz doku oluşur. Sert ve sınırları kesin olarak belli olmayan bir kitle olarak ele gelebilir. Meme derisinde çekintiye neden olabilir

Duktal ektazi Meme başının altında yer alan süt kanallarının genişlemesidir. Meme başından açık renkli, bazen sıvı bazen de kanlı kıvamda akıntıya neden olabilir. Muayenede meme başı altında sertçe bir kitle ele gelebilir. Ender olarak tedavi amacıyla bu bölgenin çıkartılması gerekebilir. Sigara içen bayanlarda daha çok görülmektedir

Hematom Hematomlar en sık memeye yapılan cerrahi müdahale veya biyopsilerden sonra görülür. Mammografide düzensiz konturlu bir kitle ile çevresindeki dokuda yoğunluk artışı izlenir. Daha ileri aşamalarında ise düzgün konturlu kitleye veya hemorajik kiste dönüşür

Mastit ve Abse Akut mastit genellikle laktasyonda görülen memenin enfeksiyonudur. Memede dolgunluk şişlik ve ödem vardır. Akut abse antibiyotik tedavisine hızlı bir şekilde yanıt verir. Kronik mastit, yaşlı kadınlarda görülen memenin aseptik enflamatuar bir lezyonudur. Bu hastalığa plazma hücreli mastit adı verilir. Memede enfeksiyon belirtileri olan sertlik, kızarıklık, ağrı ve deride ısı artışı vardır

Mastit durumunda meme ucuna doğru sarılıp soğuk uygulama yapılmalı ve antibiyotik kullanılmalı. Henüz apse oluşmamış ve sadece enfeksiyon bulguları varsa antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Apse gelişmiş ise mutlaka drene edilmesi (boşaltılması) gerekir. Bu işlem bazı durumlarda iğne ile yapılabileceği gibi bazen açık cerrahi drenaj gerektirebilir. Drenajdan sonra antibiyotik tedavisine uzun süre devam edilmelidir

Galaktosel İçerisinde süt dolu meme kistleridir. Süt veren veya hamile kadınlarda izlenir, laktasyondan sonra yıllarca görülebilir. Mammografide değişik dansitede düzgün yuvarlak kitleler şeklinde izlenir

Mastalji (meme ağrısı) Menstruasyona yakın dönemlerde memede dolgunluk,büyüme,ağrı,hassasiyet olur ve menstruasyonun başlaması ile birkaç günde kaybolur. E vitamini, A ve B 6 vitaminleri kullanılmalı. Kahve, çay, çikolata, kola kısıtlanmalı. Şiddetli ağrı durumlarında hormon ve diüretikler kulanılabilir. Prolaktin antagonistleri Testesteron türevleri Östrojen reseptör blokörleri

Jinekomasti Erkeklerde bir veya iki memenşn hipertrofisidir. Genel olarak pubertede oluşur ve 1-2 yılda kaybolur. Hasta takip edilir ve durumun geçici olduğu söylenir. Antiöstrojen ilaçları kullanılabilir

MEME BAŞI AKINTILARI Meme başı akıntılarının çoğu ciddi bir soruna işaret etmez. Birkaç kez olan renksiz akıntı genellikle normal kabul edilir

Pürülan (İltihabi) Akıntılar: Sıklıkla çocuk emzirme döneminde görülmekle beraber postmenapozal kadınlarda da görülebilir. Memede ağrı ve bir çok kanaldan kaynaklanan, kendiliğinden olan, tek taraflı akıntı enfeksiyon (iltihap) belirtileri ile birlikte mevcuttur. Tedavi için kültür alınarak uygun antibiyotik ve antiinflamatuar (iltihap giderici) verilir. Eğer apse oluşmuşsa cerrahi olarak boşaltılması gereklidir

Kanlı akıntılı hastalarda İntraduktal papillom Fibrokistik değişiklik Kanser Duktal ektazi görülebilir

MEMENİN MALİGN HASTALIKLARI Meme kanserinin çeşitli tipleri var. Ancak temel olarak iki ana gruba ayrılıyor; birincisi, noninvaziv ya da başka bir deyişle in situ (yayılma göstermeyen) ve ikincisi invaziv (yayılma potansiyeli olan) grup

Noninvaziv karsinomlar İntraduktal karsinom (karsinoma in situ) Lobüler karsinoma in situ (lobuler neoplazm) İnvaziv karsinomlar İnvaziv duktal karsinom İnvaziv lobüler karsinom Meduller karsinom Papiller karsinom Tübüler karsinom Metaplastik karsinom Paget karsinomu İnflamatuvar karsinom

İntraduktal karsinom Karsinoma insitu diyede bilinir. Duktus epitelinde başlar ve duktuolarda sınırlanır. Aksiller matastazlar görülmez. Prognozu iyidir. Tedavi edilmezse invaziv duktal kansere dönüşür

İnfiltre intraduktal karsinom Meme kanserlerinin %70-80 nini oluşturur. Taş gibi bir kitle şeklinde palpe edilir. Aksiller metastaz vardır. Prognozu en kötü duktal kanser çeşididir

Lobüler karsinom Memenin lobüllerinden ya da süt üreten kanallardan kaynaklanmaktadırlar. 6 ayda bir kontrolleri yapılmalı. Bilateral mastektomi uygulanabilir

İnfiltre lobüler karsinom Meme kanserlerinin %5-10 unu oluşturur. Kitleden çok dokuda kalınlaşma şeklindedir. Metastaz vardır

Baget karsinomu Meme başı ve areolada görülen, tıbbi tedavi ile iyileşen, lesyon erezyon, ülserasyon şeklindedir. Memede yanma, kaşıntı, kanama yapabilir

İnflamatuvar karsinom Ciltte kızarıklık ve hassasiyet vardır. Ağrı, ödem, portakal kabuğu görünümü, meme derisinin rengi açık pembeden kırmızıya kadar değişir. En kötü prognoza sahip meme kanseri çeşididir

Meduller karsinom 50 yaşından önce daha sıklıkla görülür. Meme kanserlerinin %1’inden azını oluştururlar. Mikroskobik olarak nekroz ve kanama sıktır. Karsinomlarından hafifçe daha iyi bir prognoza sahiptirler

MEME KANSERİNDE ETYOLOJİ 1) Cinsiyet: Meme kanseri en sık kadınlarda görülüyor. Erkeklerde görülme oranı, yüzde 1’den daha az. 2) Yaş: Meme kanseri çoğunlukla 50 yaş ve üzerinde görülüyor. 35 yaş ve altında rastlanma sıklığı daha az

3) Aile hikayesi: Özellikle anne tarafından 1. derece akrabasında (anne, teyze, anneanne, kızı) meme kanseri hikayesi olması önemli bir risk faktörü kabul ediliyor. 4) Östrojen hormonu: Bir kadın ilk adetini ne kadar erken görürse (örneğin 12 yaştan önce) ve menopoza ne kadar geç girerse (örneğin 55 yaş), meme kanserine yakalanma riski o kadar artıyor. Doğum kontrol hapı kullanmanın da, çok düşük oranda olsa bile meme kanseri riskini artırdığı düşünülüyor

5) Menopoz sonrası hormon tedavisi: Menopoz dönemindeki, sıcak basması gibi sorunların önlenmesi amacıyla kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarınca uzun süreli reçete edilen (5 yıl veya daha fazla süreyle) östrojen ve medroksiprogesteron asetat içeren kombine hormon ilaçları, meme kanseri riskini sadece östrojen içeren hormon ilaçlarına kıyasla daha çok artırıyor

6) Meme kanseri hikayesi: Bir kadının bir memesinde daha önce kanser gelişmiş olması, ileride diğer memesinde de kanser gelişmesi riskini yaklaşık 2 kat artırıyor. 7) Işınlanma (radyoterapi): Çocukluk çağında başka kanserler nedeniyle (lenf kanseri vb.) göğüs ışınlaması geçirenlerde, meme kanseri görülme sıklığı artıyor

8) Beslenme ve çevre faktörleri: Yağ bakımından zengin beslenme şekli ve kilo alma, özellikle menopozdaki kadınlarda meme kanseri riskini artırıyor. Alkol kullanımı (günde bir kadehten fazla) yine riski artırırken, sigaranın etkisi hala tartışılıyor. Düzenli egzersiz ve fiziksel aktiviteninse meme kanseri riskini azalttığı biliniyor

9) Genetik bozukluklar: Herediter (kalıtsal) meme kanseri genleri (BRCA1 ve BRCA2) tüm meme kanserlerinin yüzde 5-10'unu oluşturuyor

Meme Kanserinde Risk Faktörleri Kadın olmak İleri yaşta olmak Birinci derece yakınlarda meme kanseri öyküsü olması Memede daha önceden kanser ya da atipik hiperplazi olması BRCA-1 ve BRCA-2 genlerinde mutasyon olması Menarşın 12 yaşın altında olması Menopoz döneminin 55 yaşın üzerinde başlaması İlk doğumun 30 yaşın üzerinde yapılması Günlük alkol alımı Yağlı diyet

MEME KANSERİNDE BELİRTİLER Memede veya koltukaltında ele gelen kitle (sertlik, şişlik) Memebaşından akıntı (tek kanaldan kanlı veya şeffaf renkli) Memebaşında içe doğru çekilme, çökme veya şekil bozukluğu Memebaşı derisinde değişiklikler (soyulma, kabuklanma)

Meme cildinde yara veya kızarıklık Meme cildinde ödem, şişlik ve içe doğru çekintiler olması (portakal kabuğu görünümü) Memede büyüme, şekil bozukluğu veya asimetri ya da renginde değişiklik (kızarıklık vs.)

Meme kanserinin evresini belirlenmesi amacıyla TNM sınıflandırma sistemi kabul edilmektedir. Bu sistem doğrultusunda 4 klinik evre tanımlanmaktadır. MEME KANSERİNDE SINIFLANDIRMA

T-TÜMÖR T0- memede ele gelen tümör yok T1- tümör 2 cm ya da daha küçük deriye invazyon var ya da yok T2- tümör 2-5 cm deride çekilme varsada yayılım yok T3- tümör 5-10 cm deride infiltrasyon var göğüs duvarına fikse T4- tümör 10 cm den büyük deri infiltrasyonu meme sınırlarını aşmış göğüs duvarına fikse

N- LENF NODLARI N0- koltukaltında lenf nodülü ele gelmiyor N1- koltukaltında lenf nodülü var hareketli N2- koltukaltı lenf nodülü fikse N3- supraklavikular lenf nodülleri ele geliyor, kolda ödem

M-METASTAZ M0 uzak metastaz yok M1 uzak metastaz var

EVRE 1: T1-2 nodül ele gelmiyor, metastaz yok EVRE 2: T1-2 nodül hareketi var, metastaz yok EVRE 3: T N , metastaz yok EVRE 4: T N , metastaz var

MEME KANSERİNDE TEDAVİ Cerrahi tedavi Radyoterapi Kemoterapi Hormonal tedavi

ENDİKASYONLAR Hastanın tercihi Evre 1,2 tümörler Multisenterik olmayan tümörler 5 cm den küçük tümörler Radyoterapiye kontrendikasyonu bulunmayan tümörler 3. trimesterdaki gebeler Tümörün invazyon yapmadığı durumlar MKC’ den estetik fayda beklenelerdir. KONTRENDİKASYONLARI 5cm den büyük olan tümörler Tümörün meme ucunu ve areola kompleksini içermesi Yaygın ıntra duktal hastalık olan tümörler Multisentrik tümörler ya da tümörlerin memenin tüm kadranlarını kapsamasıdır. MKC için diğer kontrendikasyonlar skleroderma gibi aktif bağ du hastalığının olmasıdır.bu durumda alınan radyo terapi yetersiz kalmaktadır

1) MEMEYİ KORUYAN AMELİYATLAR Tümerektomi ; tümörün cerrahi sınırlarda mikroskobik kontrol olmadan çıkartılması. Geniş eksizyon ; tümörün cerrahi sınırlarda mikroskobik kontrol altında çıkartılması. Kadranektomi ; tümörün bulunduğu meme kadranının üzerindeki deri ve altındaki pektoral fasia ile birlikte çıkartılmasıdır

Memeyi koruyan ameliyatlarda koltuk altı diseksiyonu ile koltuk altı lenf bezleride çıkartılır. Operasyondan sonra meme tümör yatağına ve memenin geri kalan kısmına radyoterapi uygulanır. Bu tür ameliyatlar sadece 1. ve 2. evre kanserlerde uygulanır

2) MEMEYİ KORUMAYAN AMELİYATLAR Radikal mastektomi ; meme üzerindeki deri, koltuk altı lenf bezleri, pektoralis majör ve minör kasları çıkarılır. Göğüs duvarının esnekliği bozulur, kol hareketleri kısıtlanır. Lenfödeme eğilim artar

Modifiye radikal mastektomi ; daha az meme derisi çıkarılır, enine ameliyat kesisi yapılır ve pektoralis majör yerinde bırakılır. Basit mastektomi ; meme başı, areola, meme derisi ve pektoral facianın çıkartılmasıdır. Süperfisiyel mastektomi ; meme derisi, areola ve meme başının korunup yanlızca meme guddesi çıkarılır

3) RADYOTERAPİ Küratif ; 1. ve 2. evre meme kanserlerinde kullanılır. Adjuvan radyoterapi ; cerrahi girişimden sonra lokal ve bölgesel tümör kontrolü için kullanılır. Neoadjuvan radyoterapi ; uzak metastazı olmayan hastalarda tümör veya koltuk altı lenf bezleri çıkarılamayacak durumdaysa radyoterapi ile lezyonun gerilemesi sağlanıp, ardından cerrahi uygulanır. Palyatif ; ameliyat edilemeyacak hastalarda semptom azaltmak için

4) KEMOTERAPİ Adjuvan ; primer tümör çıkarıldıktan sonra lokal nüks veya metastaz riskini azaltmak için kullanılır. Metotraxat, dexorubicin Neoadjuvan ; lokal nedenlerle ameliyat edilemeyen ve kemoterapiklerle çıkarılabilir hale gelen tümörlerde kullanılır. Palyatif ; lokal ya da uzak metastazlı hastalarda kullanılır

5) HORMONOTERAPİ Çeşitli endokrin bezleri ortadan kaldırmaya, dışarıdan hormon vermeye veya hormonları bloke etmeye denir. Hormon tedavisi östrojenin etkilerini bloke eder çünkü östrojen kanser hücrelerinin büyümesini stimüle eder

MEME KANSERİNDE PREOP HEMŞİRELİK BAKIMI Preop bakımın temeli hastanın stres, korku ve anksiyetesinin azaltılması ve başa çıkmasına yardımcı olmaktır

Sakat kalma, kadınlık özelliğini yitirme, vücut imajının değişmesi, cinsellik ve aile ilişkilerinde bozulma gibi korkulara sık rastlanır. Bu durumda hastanın kendini ifade etmesi sağlanmalı. Hastanın korkularına yönelik açıklamalar yapılmalı ve duygularını ifade etme fırsatı verilmeli

Derin solunum ve öksürme eğzersizleri anlatılır ve uygulattırılır. Tromboflebit riskini azaltmak için ayak ve bacak eğzersizleri yaptırılır. Rutin işlemler, cerrahi işlemler ve postop dönem hakkında bilgi verilir. Ameliyat sonrası bir müddet ayılma odasında kalacağı, mayisi, dreni ve sargıları hakkında bilgi verilir

MEME KANSERİNDE POSTOP HEMŞİRELİK BAKIMI Yara yeri ve dren ile ilgil enfeksiyon riski Omuz kol hareketlerinin sınırlanması (donmuş omuz, kontraktür) Ağrı Seroma Hematom Lenfajit Beden imajında bozulma

MEME KANSERİNDE POSTOP HEMŞİRELİK BAKIMI Kanama ve şok belirtileri gözlenir. Yaşam bulguları kaydedilir. Tansiyon aleti ve mayi etkilenmiş kola takılmaz!!! Sem-fowler pozisyonu verilir. Solunum ve öksürük egzersizleri yaptırılır. Ağrı kontrolü sağlanır ve yara bakımı verilir. Hemovakın çalışması kontrol edilir ve dolduğunda boşaltılır

Ameliyatlı kolun dolaşımı ve nabzı kontrol edilir. Parmak hareketleri, uyuşukluk ve ödem gözlenir. ROM egzersizleri yaptırılır. Erken mobilizasyon için desteklenir. Parenteral mayiler oral alım başlayıncaya kadar verilir. Kol egzersizleri yaptırılır

Hafif egzersizlere erken dönemde başlanır. 1.Ameliyat günün parmak açma-kapama. 2.Ameliyattan bir gün sonra lastik top sıkıştırma 3.Yapabileceği gün saç tarama ve diş fırçalama

Uygun görüldüğünde mastektomi sonrası özel egzersizlere geçirilir. 1.Duvara tırmanma 2.İp çevirme 3.Makara egzersizi 4.Çubuk egzersizi

Psikolojik destek sağlanır. 1.Yara yeri ile ilgili duygularını anlatmasına fırsat verilir. 2.Cinsel aktivitelerine geri dönme ile ilgili duygularını tanımasına yardım edilmeli, eşi ile duygularını tartışması sağlanmalı

Hasta eğitimi yapılır. 1.Yara yeri iyileşinceye kadar yumuşak dolgulu sütyen giymeli. 2.Meme protezi ve redüksiyona ilişkin duyguları öğrenilmeli ve bu konuda bilgi verilmeli. 3.Ameliyatlı koldan enjeksiyon, kan testleri, kan basıncı ölçümü yaptırmaması söylenmeli. 4.Yarada kızarıklık, enfeksiyon, bütünlükte bozulma ve olası kitle durumlarının kontrolü söylenir

Kendi kendine meme muayenesi yöntemi anlatılır, gerekirse broşür verilir. Lenf ödem belirtileri ve lenf ödem gelişmemesi için kaçınması gereken ve yapması gereken uygulamalar söylenmeli

Lenfatik sistem dokular arası sıvıyı ve plazma proteinlerini venöz dolaşıma taşıyan tek yönlü bir damar sistemidir. Lenf sıvısı damarlar içinde ilerlerken yer çekimi, kas kontraksiyonu ve arteriyel pulsasyonun sıkma hareketinden etkilenir. Bu sistem yabanı maddelerin uzaklaştırılmasında, yok edilmesinde lenfosit ve antikor oluşumunda görevlidir

Her 4 kadından 1’inde İnsidansı %15-60 BELİRTİ VE BULGULAR El, kol, omuz,gögüs ve meme de gözle görülür şişme, Etkilenen kolda rahatsızlık, acı ve sızlama tarzında ağrı Etkilenen kolda uyuşukluk, karıncalanma, güç kaybı El bilek ve omuz hareketlerinde esneklikte azalma, Deride değişiklikler, sert hissetme veya kırmızı görüntü, Aynı iç çamaşırın, ceket, gömlek kollarının dar gelmesi, Kilo almadığı halde yüzük saat ve bileziğin dar gelmesi, Kılların dökülmesi

Lenfödem nedeniyle hastada gelişen fonksiyonel yetersizlik, zamanla hastanın üst ekstremite eklemlerini etkileyerek kol hareketlerini kısıtlamakta, etkilenen dokunun iyileşme kapasitesini azaltmakta, enfeksiyon riskini arttırmakta ve ağrıya neden olmaktadır

Modifiye radikal mastektomi sonrası hastalarda lenfödem gelişimindeki temel neden, aksiller disseksiyon sonucu koldan gelen lenfatiklerin kesilmesi ve bu drenajın yetersiz hale gelmesidir

Bu durum, interstisyel sıvıdaki proteinlerin yeterince temizlenememesine, protein konsantrasyonunun ve kolloid basıncın artmasına, bunun sonucunda da kapiller alandan hücreler arası aralığa sıvı geçişine neden olur. Etkilenen koldaki hücresel bağişıklığın bozulması ile enfeksiyona yatkınlık artar

Evre 1: Doku gode bırakır. Evre2: Dokular süngerimsi yapı kazanmıştır. Evre 3: Geri dönüşülemeye n dönem, fibrokistiktir, gode bırakmaz

Tedavi yöntemleri neler? Lenfödem tedavisinde uygulanacak yöntem kompleks boşaltıcı fizyoterapi. Bu tedavi 4 farklı yöntemden oluşuyor: Manuel lenf drenajı Kompresyon (bandaj ve çorap) Cilt bakımı Egzersiz

Lenfödemin gelişmemesi için; Cilt temiz tutulmalı ve iyice kurulanmalı, hiçbir zaman nemli bırakılmamalı. Cilt bakımı ve esnekliğine dikkat edilmeli, nemlendirilmesi için yağsız kremler, vücut sütü, vücut losyonu gibi yağ içeriği çok az olan nemlendiriciler kullanılmalı

Hangi tipte olursa olsun deri travmalarından, böcek ısırıklarından, kesik ve yanıklardan kaçınılmalı. Etkilenmiş kola, manikür ve enjeksiyon yaptırılmamalı. Etkilenmiş veya diğer ayaktaki nasırlar kesilmemeli, yumuşatıcı kremlerle korunmalı. Tırnakları keserken deriyi kesmemeye dikkat edilmeli. Asla jilet kullanılmamalı, istenmeyen tüyler tıraş makinesi yardımıyla alınmalı. Mutfakta veya bahçede iş yaparken kesiklerden korunmak içinse mutlaka eldiven giyilmeli

Güneş yanığı oluşumuna dikkat edilmeli, güneşlenirken yüksek koruma faktörlü koruyucular kullanılmalı ve ekstremite asla uzun süre güneşe maruz bırakılmamalı. Etkilenmiş kolda itme, çekme gibi tekrarlayıcı ve kuvvetli hareketlerden, ağır ve yük bindiren sporlardan kaçınılmalı. Bu kişiler için en ideal sporlar, yüzme ve dalma. Bunun yanı sıra lenf dolaşımını sağlamak için tedavi sonrası öğrenilen egzersizler de düzenli olarak uygulanmalı

Sütyen, çamaşır, diğer giysiler ve takılar sıkı olmamalı. Uçak yolculuğu sırasında basınç düşmesi nedeniyle kol çorabı ve kompresyon bandajı mutlaka kullanılmalı. Düzenli beslenilmeli, aşırı tuz kullanılmamalı ve bol su içilmeli. Tedavi bittikten sonra da etkilenen ekstremite, en az ayda bir kez çevre ölçümü yapılarak kontrol edilmeli

KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ KKMM

Amerikan Kanser Birliği, kendi kendine meme muayenesine (KKMM) 20 yaşında başlanması gerektiğini ve aynı zaman da hemşirelerin kadınları KKMM konusunda eğitmekten sorumlu olduğunu belirtmektedir. Meme kanserlerinin yaklaşık %90'ı hastaların kendi tarafından belirlenmektedir

Kendi Kendine Meme Muayenesi Nasıl Yapılır? KKMM'nin ayın herhangi bir gününde yapılmaması gerekir. Menstruasyonu devam eden kişilerde; menstruasyonun ilk gününden sonraki 5., 6., ve 7. günler kendi kendine meme muayenesi için en uygun dönemdir. Diğer zamanlarda memede; adete hazırlık nedeniyle oluşan değişiklikler yanılgılara yol açabilir. Menapoz ve hamilelik döneminde olanlarda ise ayın belirlenen bir gününde kendi kendine meme muayenesi yapılabilir

KKMM; 1. gözlem yaparak muayene 2.elle muayene olmak üzere iki basamakta gerçekleştirilir

1) Gözle muayene Belden yukarısı çıplak olarak ayna karşısına geçin. Kollar iki yanda sarkık ve gevşek, Kollar başın üzerine kaldırılmış veya her iki kolumuz başımızın arkasında kenetlenmiş olarak, Kollar başın üzerine kaldırılmış veya her iki kolumuz başımızın arkasında kenetlenmiş olarak, Kollar belde olacak şekilde her iki meme, meme başı, koltuk altları ve meme altı bölgesini dikkatlice inceleyin. Kollar belde olacak şekilde her iki meme, meme başı, koltuk altları ve meme altı bölgesini dikkatlice inceleyin

Memelerde belirgin asimetri, büyüme, Meme derisinde çekinti, deride portakal kabuğu görünümü; kızarıklık, Meme başlarında çökme ve kabuklu lezyonlar olup olmadığına dikkat edin. Koltuk altında beze, üst kolda anormal şişlik önemlidir

2) Elle muayene Elle muayene elin işaret, orta ve yüzük parmaklarının iç yüzeylerini kullanın. Memenin kendisini, meme başları, koltukaltları ve meme altı bölgelerini dikkatlice muayene edin. Sağ meme için sol, sol meme için sağ elinizi kullanın

Köprücük kemiğinin altından başlayarak, tüm meme bölgesini muayene edin. 1.Elinizi kaldırmadan kaydırarak birbirine paralel dikey çizgiler çizerek 2.Köprücük kemiğinin altından başlayarak saat ibresi yönünde giderek içice geçen daireler çizerek 3.Meme başında sonlanan oklar şeklinde tüm memenizi muayene edin

Meme cildine yakın, yüzeyel lezyonları hissetmek için önce hafif basınçla, daha derindeki lezyonlar için orta şiddette basınç ve en derindeki lezyonları hissetmek için daha fazla basınç uygulayın. Elinizin başparmak ve işaret parmakları arasında meme başını sıkarak akıntı olup olmadığını kontrol edin

Ayakta veya Duşta elle muayene Meme muayenesi yapılacak taraftaki kolunuzu başın üstüne veya arkasına koyun. Diğer elinizin 3 orta parmağının yastık bölümleriyle dairesel hareketler çizerek ve baskı şiddetini hafiften kuvvetliye doğru artırarak muayeneye başlayın. Aynı muayeneleri diğer göğsünüzde tekrarlayın

Yatarak elle muayene Muayene edeceğiniz taraftaki omuz altına küçük bir yastık veya katlanmış bir havlu yerleştirin. Aynı taraftaki kolunuzu başınızın üstüne koyun. Diğer elinizin 3 orta parmağının yastık bölümleriyle dairesel hareketler çizerek ve baskı şiddetini hafiften kuvvetliye doğru artırarak muayeneye başlayın