SGK VE İŞKUR TEŞVİKLERİ Umut TOPCU SGK Müfettişi-Hukukçu Bilirkişi İstanbul Üniversitesi ÇEKO Doktora Programı

YÜRÜRLÜKTEKİ SGK TEŞVİKLERİ 5510 sayılı Kanunun 81. maddesi (5 Puanlık Prim İndirimi Teşviki) 6111 sayılı Prim Teşviki (4447 Sayılı Kanun’ un Geçici 10. Maddesi) 6322 sayılı Prim Teşviki (Ekonomi Bakanlığınca ödenen tutar) 6486 sayılı Prim Teşviki (İlave 6 Puanlık İndirimi) 6661 sayılı Asgari Ücret Prim Teşviki (100 TL’lik Prim Teşviki)

YÜRÜRLÜKTEKİ İŞKUR TEŞVİKLERİ 6645 Sayılı Teşvik (4447 Sayılı Kanun’un Geçici 15. Maddesi) İşbaşı Eğitim Programı

5 Puanlık Prim teşviki (5510 Sssgss madde 81) APHB’ nin yasal süresi içinde Kuruma verilmesi gerekir Kesinleşmiş prim ve İPC borcu bulunmaması gerekir Sigortasız işçi çalıştırılmamalıdır (Tespit tarihinden itibaren 1 yıl yararlanılamaz) Teşvik, işyeri bazında uygulanmaktadır 4734/2886 sayılı yasa kapsamındaki işler bu kapsamda değildir APHB, Kuruma gönderilirken 05510 kodu işaretlenmelidir Seçilebilecek APHB türleri (1-4-5-6-13-24-29-30-31-32) Sigortalının SGDP’ ye tabi olmaması, yabancı ülkede çalışmaması gereklidir Alt işverenin borcu olması halinde asıl işveren teşvikten yararlanamaz İhtiyati tedbir ve YD kararları bu teşvikin uygulanmasına engel midir? Geriye dönük mahkeme kararı, müfettiş raporu vs gibi nedenlerle sonradan verilen aphb nedeniyle prim ve ipc tahakkuk etmesi halinde geçmişte yararlanılan prim teşviki geri alınır mı?

5 Puanlık Prim teşviki Bu teşvikten yararlanılabilmesi için sigortalı sayısının önemi, ortalaması, ilave olup olmamasının önemi yoktur Teşvik uygulamasında süre şartı yoktur Brüt ücretin tamamı teşvik kapsamına girer KDV iadesi suretiyle prim borcunun ödenmesi durumunda 5 puanlık prim indirimi uygulanabilir Prim, ipc borçlarının yapılandırılması (taksitlendirme)halinde bu teşvik uygulanabilir Kazancı ve/veya gün sayısı eksik bildirildiği tespit edilen işverenler de bu teşvikten faydalanabilir Teşvik tutarı Gelir ve Kurumlar Vergisi uygulamalarında gider olarak kabul edilmez

6111 sayılı kanun ile getirilen teşvik (4447 sayılı yasanın geçici 10 6111 sayılı kanun ile getirilen teşvik (4447 sayılı yasanın geçici 10. maddesi) Sigortalı yönünden; Sigortalının 01.03.2011 - 31.12.2020 tarihine kadar işe alınması 18 yaşından büyük olması İşe alındığı tarihten önceki 6 aylık dönemde Kuruma verilmiş olan APHB’ lerinde kayıtlı olmaması Fiilen çalışması (işçinin raporlu olduğu dönemde ücret ödenmesi halinde teşvik verilmez, yıllık izin, ht, ubgt bu kapsamda değildir), gerekir.

Örnek; (18 yaş) 25.04.2011 tarihinde işe başlayan ve 20.02.1994 doğumlu olan sigortalının işe giriş tarihi itibariyle yaşı, 05 gün 02 ay 17 yıl olduğundan, söz konusu sigortalıdan dolayı teşvikten maddede öngörülen diğer şartların da sağlanmış olması kaydıyla 20.02.2012 tarihinden itibaren yararlanılabilecektir. 

Örnek (FİİLEN ÇALIŞMA); 4447 sayılı Kanunda aranılan şartlan haiz olan (A) sigortalısının, 2016/Ocak ayında 20 gün fiilen çalıştığı, 10 gün de yıllık ücretli izinli olduğu, söz konusu aydaki çalışmasından dolayı bir aylık çalışma karşılığı 1.900,00 TL brüt ücrete hak kazandığı varsayıldığında, söz konusu sigortalının hak kazandığı 1.900,00 TL tutarındaki kazancından dolayı 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen destekten yararlanılabilecektir.

6111 sayılı kanun ile getirilen teşvik (4447 sayılı yasanın geçici 10 6111 sayılı kanun ile getirilen teşvik (4447 sayılı yasanın geçici 10. maddesi) İşyeri yönünden; Özel sektör işvereni olmalıdır Sigortalının ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması gerekir Prim, ipc borcu olmamalıdır APHB’ lerini yasal süresi içinde Kuruma vermesi, tahakkuk eden primlerin yasal süresi içinde ödenmesi gerekir.

ÖRNEK (ORTALAMA SİGORTALI SAYISI); Gerek ortalama sigortalı sayısının tespitine esas olan altı aylık sürede, gerekse destekten yararlanılacak olan aylarda çalışan sigortalı sayısının tespiti sırasında, sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışan sigortalılar ile çeşitli nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen (istirahat veya ücretsiz izin gibi nedenlerle aylık prim ve hizmet belgesinde 0 gün ve 0 kazançlı olarak kayıtlı) sigortalılar da hesaplamaya dahil edilecektir.

ÖRNEK (ORTALAMA SİGORTALI SAYISI); Ortalama sigortalı sayısının tespitine esas olan altı aylık döneme ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinde, bir sigortalının işten ayrılmasını müteakip aynı ay içinde ayrıldığı işyerinde tekrar işe başlamış olması halinde, bu sigortalı için ilgili aylık prim ve hizmet belgesinde iki ayrı kayıt yer alacağından, sigortalı sayısının tespitinde bu nitelikteki kayıtlardan mükerrer olanlar dikkate alınmayacaktır.

6111 sayılı kanun ile getirilen teşvik (4447 sayılı yasanın geçici 10 6111 sayılı kanun ile getirilen teşvik (4447 sayılı yasanın geçici 10. maddesi) 4/b (Bağkur) kapsamındaki sigortalılar da bu teşvikten faydalanabilir 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında çalışanlar bu teşvikten faydalanamaz Çırak ve öğrenciler, stajyerler, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılanlar, T. İş Kurumunca düzenlenen kurslara katılmış olanlar, işe giriş tarihinden önceki altı aylık süre içinde Kuruma bildirilmiş süreler içinde dikkate alınmamaktadır Borçların taksitlendirilmesi halinde teşvikten faydalanılabilir SPEK üst sınırına kadar olan ücretlerin tamamı bu kapsamdadır Mesleki yeterlilik belgesinin alınması, İŞKUR kaydının olması halinde teşvik süresi uzamaktadır

Örnek; (mesleki yeterlilik belgesinin önemi) İşe alındığı tarih itibariyle mesleki yeterlik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirmemiş olan ancak bu şekilde işe alındıktan sonra çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alan veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitiren sigortalılardan dolayı 12 ay süreyle yararlanılabilecektir. 17.04.2015 tarihinde özel nitelikte bir işyerine “bayan kuaförü” olarak işe alınan (A) sigortalısının çalışmakta iken mesleki ve teknik eğitim veren bir orta öğretim okulundan 18.06.2015 tarihinde “bayan kuaförü ” olarak mezun olduğu varsayıldığında, söz konusu sigortalıdan dolayı eğitim gördüğü mesleğinde çalıştırılması nedeniyle anılan maddede öngörülen destekten yararlanılabilecektir.

6111 sayılı kanun ile getirilen teşvik (4447 sayılı yasanın geçici 10 6111 sayılı kanun ile getirilen teşvik (4447 sayılı yasanın geçici 10. maddesi) 06111 kanun numarası, 2-7- 12-14-19-20-21-22-23-25-28-41-42-43-44-90-91-92 no.lu belge türlerine kapalıdır Çalıştırdığı sigortalıları kuruma bildirmeyen işyerleri 1 yıl süreyle teşvikten yararlanamayacaktır (İşyeri bazında) Bu teşvikten haksız yararlanan işverenler, 5 puanlık teşvikten de yararlanamayacaktır (Sadece yersiz yararlanılan sigortalı için) Teşvikten her bir sigortalı için yalnızca bir defa yararlanılabilecektir.

Örnek; (A) sigortalısının mesleki ve teknik eğitim veren bir liseden “motor teknisyeni” olarak mezun olduğu, özel nitelikteki bir işyerine “makine teknisyeni” olarak 25.04.2015 tarihinde işe başladığı ve anılan sigortalıdan dolayı işten ayrıldığı 17.08.2015 tarihine kadar teşvikten yararlanıldığı varsayıldığında, söz konusu sigortalı daha sonra aynı veya farklı bir işyerinde yeniden çalışmaya başlasa dahi, anılan sigortalıdan dolayı teşvikten yararlanılması mümkün olamayacaktır.

TEŞVİKTEN GERİYE DÖNÜK YARARLANMAK MÜMKÜN MÜ? SGK’ nın 18.03.2015 tarihli 2015/10 sayılı Genelgesi ile geçmişe dönük olarak teşvikten faydalanmak mümkün değil ANCAK; Geçmişte herhangi bir teşvikten faydalanmayan işverenler, geriye dönük olarak teşvikten faydalanabilir.

Teşvik Başlangıç Tarihi ÖRNEK UYGULAMA 1; 2015 Eylül ayında işe giren bir kişi için o ayda teşvikten yararlanabilir mi kontrolü basitçe aşağıdaki gibi olacaktır Teşvik Başlangıç Tarihi Teşvik Bitiş Tarihi 6111 Ortalaması Şirket Çalışan Sayısı Çalışan Durumu 01.09.2015 28.02.2017 28 31 Teşvikten faydalanabilir Bu teşvikten faydalanabileceği son tarihe kadar her ay çalışanın işe girdiği aydan önceki 6 aylık şirket çalışan sayısı ortalaması ile işyeri çalışan sayısı kıyas edilir. Koşulun sağlanmadığı bir ayda kişi 6111 teşvikinden faydalanamaz.

ÖRNEK UYGULAMA 2; Aynı ay içerisinde birden çok kişi işe girmişse burada ayrı bir kontrol devreye girmektedir. Çünkü işyeri çalışan sayısı önceki altı ayın ortalamasından daha büyük olsa dahi, yeni giren çalışanların bir kısmı bu fark dışında kalabilir. Örneğin aynı ayda işe giren üç kişi için çalışanın işe girdiği aydan önceki 6 aylık şirket çalışan sayısı ortalaması 30, işyerinin çalışan sayısı da bu üç kişiyle birlikte 32 olsun. Bu durumda her çalışan için 32 > 30 kıyaslaması yanlış yapmamıza sebep olacaktır. Bu üç kişi işe girmeden önce çalışan sayısı 29 olduğundan bunlardan birisi çalışan sayısını 30'a yükseltecek, diğer ikisi 30 değerinin üzerine çıkaracağı için iki kişi teşvikten faydalanabilir. Hangisinin faydalanacağı işverenin tercihine kalmıştır. Bu durumda işveren SSK işveren primi değerlerini dikkate alarak uygun seçimi yapabilir.

Teşvik Başlangıç Tarihi Teşvik Bitiş Tarihi 6111 Ortalaması Şirket Çalışan Sayısı Faydalanabilecek Kişi Sayısı/Toplam Kişi Sayısı Çalışan Durumu 01.09.2015 28.02.2017 30 32 2/3 Tercihe Bağlı 31.08.2018

Örnek uygulama 3; Aynı ay içerisinde hem yeni giren çalışanlar varsa hem de önceki aylardan teşvik kapsamında değerlendirilmesi başlamış çalışanlar varsa eski ve yeni çalışanlar ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Çünkü her çalışanın işe girdiği aydan önceki 6 aylık şirket çalışan sayısı ortalaması kendine özgü bir parametredir. Bu duruma örnek olarak Ağustos ayında yeni işe giren iki çalışanla birlikte eski bir çalışanın teşvik değerlendirmesi için şöyle bir tabloyla karşılaşırız:

Teşvik Başlangıç Tarihi Teşvik Bitiş Tarihi 6111 Ortalaması Şirket Çalışan Sayısı Faydalanabilir Kişi Sayısı/Toplam Kişi Sayısı 6111 Ortalamasının Alındığı Ay Çalışan Durumu 01.08.2015 31.07.2017 8 9 1/2 08/2015 Tercihe Bağlı 01.04.2015 31.03.2017 6 1/1 04/2015 Faydalanabilir

6111 Kapsamındaki İŞÇİNİN nakli Teşvikten faydalanabilecek bir çalışan için nakil durumu veya işten çıkması söz konusu olursa yeni işyerinde teşvikten faydalanamaz. Fakat teşvikten faydalandığı işyerine geri dönerse yeniden gerekli kontroller yapılarak teşvik kapsamına alınabilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus: Çalışan için çalışanın işe girdiği aydan önceki 6 aylık şirket çalışan sayısı ortalaması yeniden hesaplanmaz. Teşvikten faydalandığı ilk zamanki ortalaması ele alınır.

Örnek; (teşvik tutarının hesaplanması) Brüt ücreti; 10.000,00 TL olan bir sigortalının; 10.000,00 TL x 5/100 = 500,00 TL (5510/81-ı maddesi) 10.000,00 TL x 15,5/100 = 1.550,00 TL (4447 geçici 10. maddesi) 10.000,00 TL x 14/100 = 1.400,00 TL (işveren tarafından ödenecek sigortalı hissesi )

Yersiz yararlanma halinde yapılacaklar 06111 kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş APHB için iptal nitelikte, Kanun numarası seçilmeksizin asıl veya ek nitelikte APHB düzenlenerek Kuruma verilmesi istenilecek, verilmemesi halinde ise, söz konusu belgeler Kurumca re 'sen düzenlenecek ve daha önce Hazine ve İşsizlik Sigortası Fonu tarafından yersiz olarak karşılanmış olan sigorta primleri, gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte Kurumca işverenlerden tahsil edilecektir.

Asgari ücret teşviki (6661 sayılı kanun) Uzun vadeli sigorta kollarına tabi (MYÖ) sigortalılar teşvik kapsamındadır SGDP’ ye tabi olanlar kapsam dışındadır (Belge türü 2) 2015 yılının aynı ayında günlük kazancı brüt 85,00 TL altında olanların gün sayıları x 3,33 TL = Teşvik tutarını verecektir.

Ocak TAMAMI ŞUBAT EYLÜL KASIM 2015 Yılında Yapılan Bildirimler 2016 Yılında Yapılan Bildirimler Ocak TAMAMI ŞUBAT EYLÜL KASIM 2016 Yılı; 1 ve 2. aylar için 2015/1-2. aylar; 3-9. aylar için 2015/9; 10-11. aylar için 2015/11. ay; 12. ay için 2015 yılında Kuruma bildirim yapılmadığı için 2016/12. ay için Kuruma bildirim yapılmadığından 2016 yılı Aralık ayı APHB’ ndeki gün sayısı x 3,33 TL = Teşvik tutarı

Destekten yararlanmaya ilişkin esaslar APHB’ sinin yasal süresi içinde Kuruma verilmesi Yasal süresi dışında Kuruma verilen APHB’ lerinde ek nitelikte belge verilmesi halinde teşvikten yararlanılacak gün sayısı arttırılmayacaktır. Buna karşılık iptal nitelikte belge verilmesi halinde teşvikten yararlanılacak gün sayısı azaldığı için teşvik tutarı iade edilecektir. 2016 yılı öncesi tescil edilen işyerleri için Kuruma prim, ipc ve bunlara bağlı gecikme cezası ve faizi bulunsa bile teşvikten faydalanılacaktır 2016 yılı için SPEK’ in eksik bildirilmesi veya hiç bildirilmemesi halinin tespiti halinde teşvikten faydalanılamayacaktır. Faydalanılan tutar faiziyle geri istenecektir.

Destekten yararlanmaya ilişkin esaslar 2016 yılında tescil edilen işyerleri için Kuruma prim, ipc ve bunlara bağlı gecikme cezası ve faizi bulunursa teşvikten faydalanılamayacaktır Borcun taksitlendirilmesi halinde teşvikten faydalanılacaktır Alt işverenin bulunması halinde alt işverenin teşvikten faydalanması için 6661 sayılı Kanunun uygulandığı 01.01.2016-31.12.2016 faaliyetine devam ediyor veya faaliyetine yeni başlıyor olması gerekir Alt işverenin kayıtdışı işçi çalıştırdığının tespiti halinde asıl işveren de teşvikten faydalanamayacak ve faydalanılan tutar geri istenecektir. Asıl-alt işveren arasında muvazaalı olarak sigortalı kaydırılması halinde teşvik uygulanmayacaktır.

Destekten yararlanmaya ilişkin esaslar 4734 Sayılı Kanun uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca Hazine tarafından karşılanacak tutarlar bu idarelerce işverenlerin hak edişinden kesilir. Ev hizmetlerinde 10 gün ve daha fazla süreyle işçi çalıştıranlar da teşvik kapsamındadır (ek-9) Asgari ücret teşvikinden yararlanmak için (muvazaalı işlem) işyerinin kapatılarak 2016 yılında yeniden açılması halinde teşvikten yararlanılamayacaktır Devir, intikal ve adres değişikliklerinde teşvikten eskisi gibi faydalanılacaktır.

Destekten yararlanmaya ilişkin esaslar Teşvik tutarı sigorta primlerinin ödenmesi gereken ayı/dönemi takip eden ayda/dönemde tahakkuk edecek prim borçlarına mahsup edileceğinden, 2016/Ocak ayında çalıştırılan sigortalılardan dolayı yararlanılacak olan Hazine desteği tutarı 2016/Mart ayında bankaya yapılacak ödeme sırasında, bankada asgari ücret destek tutarı düşülmüş miktar görüneceğinden, bankaca belirtilen tutar ödenmek suretiyle mahsup işlemi yapılacaktır.

İşbaşı eğitim programı (iep) Nitelik gerektiren işlerde İEP düzenlenebilir. Hangi mesleklerin nitelik gerektirdiğine ilişkin değerlendirme yetkisi il müdürlüğündedir. En az 2 işçinin çalıştığı işyerlerinde uygulanabilir (kamu kurum/kuruluşlarında kamu payının %50’ nin altında olan işyerleri kapsam dahilindedir) Hizmet alım ihaleleri çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşlarında işçi çalıştıran işletmeler de İEP düzenleyebilir.

Programa katılım koşulları Kuruma kayıtlı işsiz olmak 15 yaşını tamamlamak İşverenin 1. ve 2. derece hışmı olmamak Emekli olmamak Programın başladığı tarihten önceki üç aylık dönemde programa başvuru yapan işverenin çalışanı olmamak İş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinden faydalanmak

Programın SÜRESİ ve Ödeme Azami 320 fiili gün ve haftalık 45 saat Günlük 50 TL, aylık 1.300 TL Ziraat Bankasında açılan hesaba en geç takip eden ayın 2. haftası içinde yatırılacaktır. 193 sayılı GVK’ nın 40. maddesinin 11. fıkrası uyarınca; katılımcıya işverence fiilen ödenen tutarlar (asgari ücretin brüt tutarının yarısına kadar) safi kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilir. Katılımcının iş kazası-meslek hastalığı primi ile gss primi ödenir.

Katılımcının görev ve sorumlulukları Programı düzenli olarak takip etmek, doktor raporu ile tevsik edilebilen en fazla 5 günlük sağlık izni dışında, devamsızlık süresi olarak toplam İşbaşı Eğitim Program süresinin 1/10’undan daha fazla devamsızlığı bulunmamak, Program sırasında işyeri ile ilgili olarak edinilen ticari ve gizli bilgileri işyeri dışında başkaları ile paylaşmamak, Fesih kararı alması halinde, fesih kararını aynı gün içinde yazılı olarak ve gerekçeleriyle birlikte sözleşmenin diğer tarafına ve en geç üç işgünü içinde il müdürlüğüne bildirmek.

İşverenlerin yükümlülükleri İşveren, katılımcıya sadece program düzenlenen meslek ile sınırlı olmak üzere görev vermekle yükümlüdür Aksi takdirde bu durumun tespiti halinde işverenin uyarılması ancak bu uyarıya rağmen durumu devam etmesi halinde sözleşmenin fesih edilmesine il müdürlüğü karar verecektir. İşveren, her ay Katılımcı Değerlendirme Formu ile kursiyer devam çizelgelerini doldurup il müdürlüğüne göndermesi gerekir. İşveren, isg önlemlerini almak ve iş kazası olduğundan kazadan sonraki 3 işgünü içinde SGK’ ya bildirim yapmak zorundadır.

KONTENJANLARIN BELİRLENMESİ İEP’ e katılacak kişi sayısı, programın başlama tarihi itibariyle aynı il sınırları içinde, aynı işverene bağlı işyerlerinde (aynı vergi numarası) programın başladığı tarihe ait APHB’ sinde çalışan sayısının %10’ udur. Kontenjan belirlenirken tüm kesirler tama iblağ olunacaktır. Örnek; 22 çalışanın olduğu işyerinde iep 3 kişi ile yapılabilecektir. İşveren ile katılımcı arasında sözleşme imzalanacaktır. Sözleşme il müdürlüğünce onaylanacaktır.

Programın uygulaması 2-10 çalışanı olanlar 1, 10’ unun üzerinde çalışanlı olanlar %10 oranında katılımcı talep edebilir. Talep dilekçesi, işveren taahhütnamesi, ön talep formu, ticaret sicil gazetesi, son 3 aylık APHB, imza sirküleri, faaliyet belgesi

Programın uygulaması İşveren tarafından programın başladığı tarihe ilişkin verilen taahhütnamede çalışan sayısı, o aya ilişkin APHB’ sinde belirtilen sigortalı sayısından fazla ise fazla katılımcının tespit tarihi itibariyle ilişiği kesilir, o katılımcıya yapılan ödemeler yasal faiziyle geri alınır. Örnek; 21.07.2014 tarihinde başlayan program için işveren işyerinde 41 çalışan olduğunu beyan etmiş ve 5 katılımcı ile program başlatmış olsun. Daha sonra 21.07.2014 tarihindeki APHB’ sinden çalışan sayısının 40 olduğunun tespiti yapılmış ise bir katılımcının program ile ilişiği kesilir ve program devam eder.

Programın uygulaması İşverenin programın bittiği tarihteki fiili çalışan sayısının, programın başladığı tarihteki fiili çalışan sayısından düşük olduğunun tespiti halinde, işveren bu tespit tarihinden itibaren bir ay içerisinde programın başladığı ve bittiği tarih arasındaki fiili çalışan sayıları arasındaki farka karşılık gelecek sayıda kişiyi istihdam ettiğini bir aylık sürenin bitiminden itibaren en geç 5 işgünü içinde il müdürlüğüne işe giriş bildirgesi ile bildirmezse işveren ile bu bir aylık sürenin son gününden itibaren 12 ay süreyle program düzenleyemeyecektir.

Programın uygulaması Yeni katılımcı talep edilmesi halinde talep tarihinden geriye doğru son bir yıl içinde İEP tamamlayan katılımcılardan en az %20’ sinin 60 gün boyunca istihdam edilmesi gerekmektedir.

TEŞEKKÜRLER….