Coğrafi Bilgi Sistemleri Safa Burak GÜRLEYEN

Haftalık Konular 1. Hafta: Coğrafi Bilgi Sistemlerine ve Bilimine Giriş 2. Hafta: Coğrafi Bilgi Sistemlerine ve Bilimine Giriş (Devam) 3. Hafta: Temel Haritacılık Kavramları 4.Hafta: Konumsal Veritabanı Tasarımı 5.Hafta: Konuma Bağlı Analizler 6.Hafta: Konumsal Veri Altyapıları: Kuruluşlar, Politikalar ve Standartlar 7.Hafta: Ara Sınav 8.Hafta: Veri Sağlama 9.Hafta: Bilgi Hizmetleri ve CBS 10.Hafta: Bilgi Erişim Etkinliğinde CBS Uygulamaları 11.Hafta: Bilgi Kaynaklarının Entegrasyonu ve CBS 12.Hafta: Uygulama Örnekleri 13.Hafta: CBS’nin Bilgi Yönetimi Alanında Geleceği 14.Hafta: Yarıyıl Sonu Sınavı

Konumsal Veritabanı Tasarımı Giriş Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları Konumsal Veritabanı Konumsal Veritabanı Yapısı Topoloji Kavramı Konumsal Veritabanı Tasarımı

Giriş Coğrafi veriler coğrafyayla ilgili bir problemin çözümünde veya coğrafyayla ilgili bilgi edinmek için toplanır ve işlenirler. Bunlar başka veri çeşitlerinden farklı olarak koordinatlarla tanımlanmakta ve saklanmaktadır. Coğrafi veriler tanımlayıcı elemanlar (ne olduklarını anlatan) ve grafik elemanlardan (neye benzediklerini, nerde bulunduklarını ve birbiriyle konumsal olarak nasıl ilişki içinde olduklarını anlatırlar) oluşur. Tanımlayıcı eleman genelde öznitelik verisi, grafik eleman ise konumsal veri olarak isimlendirilir.

Giriş Öznitelik Verisi: Konumsal bir nesne ile ilişkili bir özelliği, karakteristiği veya olayı temsil eden konum bilgisi içermeyen verilerdir. Özniteliğin değeri numerik, metin, tarih veya mantıksal gösterim biçiminde olabilir.

Giriş Konumsal Veri: Yeryüzünde herhangi bir nesnenin coğrafi konumunu belirlemek için kullanılır. Nesnelerin yeryüzündeki mutlak ve göreceli konumları, nokta, çizgi ve poligon gibi basit grafik elamanları kullanılarak tanımlanır. Bu temel grafik öğeler ayrı ayrı coğrafi nesneleri veya varlıkları temsil etmek için kullanılabilir. Örneğin, kuyular için nokta, yollar için çizgi, göller için poligon kullanılabilir.

Giriş

Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları Coğrafi verileri belirli bir konum ile ilişkilendirilen veriler olarak tanımlarsak eğer; örneğin ormanda bulunan ağaç sayısı, bir şehrin nüfusu, belli bir adreste oturanlar, CBS’de önemli olan nokta verilerin devamlı olarak bir konum ile mutlaka ilişkilendirilmek zorunda olmasıdır. Bu süreç Coğrafi Kodlama (geocoding) olarak adlandırılmaktadır ve kurulacak her veritabanında her bir veri dizini mutlaka coğrafi konumu gösteren bir unsur içermelidir.

Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları Genellikle harita koordinatları olmak üzere posta kodları veya adresler de bu görevi görebilmektedir. Kullanılmak istenen her türlü veri kendisinin konumunu tanıtan unsur ile uyarlandıktan sonra CBS’de kullanılabilmektedir. CBS’nin temelinde kullanılan veriler vektör ve raster olmak üzere iki değişik yapıda olabilmektedir. Ayrıca bu iki tip verinin yanında açıklayıcı ve grafik olmayan verilerin de aynı ortamda saklanması mümkündür.

Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları Vektör Veri Yapıları: Vektör veriler, gerçek dünya üzerindeki konumu bilinen, koordinat bilgisine sahip verilerdir. Temelde noktalara bağlı olarak temsil edilirler ve üç farklı geometriye sahiptirler (nokta, çizgi, alan).

Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları Nokta veriler; elektrik direklerinin bulundukları yerler, şehirde bulunan bankalar, okullar gibi tek olguyu ifade eden veriler tek bir nokta ile ifade edilebilmektedir. Çizgi veriler; elektrik hatları, telefon hatları, yollar, su ve kanalizasyon şebekeleri, nehirler gibi bir çok noktanın birleşmesi ile oluşan verilerdir. Alan verileri ise göller, ormanlar gibi noktaların birleşmesinden oluşan belirli bir noktadan başlayıp aynı noktada son bulan kapalı alanlardır.

Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları Raster Veri Yapıları: Görüntülerin ufak olarak algılanması ve küçük parçalara ayrılarak Grid denilen ızgaralar şeklinde hücreler oluşturularak saklanmasını öngörmektedir. Bu veri yapısında her bir hücre bölgenin öznitelik bilgilerinin o hücreye düşen değerini göstermekte olup sadece bir değer alabilmektedir. Raster veriler hücrelere bağlı olarak (pikseller) temsil edilen mekânsal verilerdir; eşit ölçüdeki satır ve sütunlara sahip hücrelerden oluşurlar, her bir hücre bir renk değeri depolar. Hava fotoğrafları, uydu görüntüleri, farklı özellik ve formatlarda taranmış kâğıt haritalar raster formatındadır.

Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları

Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları Raster verilerin hücre büyüklüğü ile çözünürlüğü arasında ters orantı vardır. Bir raster verinin hücre büyüklüğü ne kadar küçük ise o raster verinin çözünürlüğü o kadar yüksektir. Yani üzerinden okunabilecek detay bilgisi o kadar fazladır. Örneğin 5 m. çözünürlüklü bir uydu görüntüsü ile 1 m. çözünürlüklü uydu görüntüsü arasındaki fark görüntü detayıdır. Biri 5 m.’den küçük nesneleri gösteremezken diğerinde ise 1 m.’lik nesneler ayırt edilebilir.

Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları

Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları Raster veriler temelde vektör veri üretimi için altlık olarak kullanılırlar. Raster verilerin projelerde altılık olarak kullanılabilmeleri için coğrafi referanslanmaları, yani koordinat düzlemi üzerinde bulunmaları gereken gerçek lokasyona taşınmış olmaları gereklidir. Bitki örtüsü, arazi kullanımı, sıcaklık gibi katmanları içerebilir. Ayrıca hava fotoğrafları, uydu görüntüleri, taranan kâğıt paftaların CBS ortamında kullanılmalarını sağlar. Raster veri modeli düşük maliyetli bir çözümdür.

Konumsal Veritabanı Geçmişte coğrafi verinin gösterimi ve birleştirilmesinde temel araç olarak kâğıt haritalar kullanılmaktaydı. Bilgisayar teknolojisinin gelişmesiyle birlikte birçok alanda bilgisayar kullanılmaya başlanmış, bununla birlikte coğrafi verinin etkileşimli işlenmesi ve analizine olan ihtiyacın artması, coğrafi bilgi sistemi yazılımlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Konumsal Veritabanı Başlangıçta CBS yazılımları tarafından üretilen konumsal veriler dosya yapısında saklanmaya başlanmıştır. Bilgisayarların işlem gücünün azlığı ve kısıtlı depolama alanı nedeni ile konumsal veriler basit ve hizmete özel olarak kullanılmışlardır. Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler CBS yazılımlarını etkileyen birçok donanım ve yazılım kısıtlamasını ortadan kaldırırken, buna paralel olarak özellikle konuma bağlı bilgi ve hizmetlere olan ihtiyacın artışı daha fazla coğrafi verinin kullanımı ve yönetimini beraberinde getirmiştir.

Konumsal Veritabanı Bu durum araştırmaları, konumsal verilerin depolama ve erişim algoritmalarının geliştirildiği konumsal veritabanı modelleri üzerinde yoğunlaştırdı. Konumsal veritabanı, veritabanı yönetim sistemlerinin (VTYS) güçlü yanlarını kullanarak konumsal veri tiplerini saklamayı, işlemeyi ve bu verileri yönetebilmeyi sağlamıştır. Standart veritabanı yapısı üzerinde geliştirilmiş konumsal verinin saklanması, işlenmesi, sorgulanması ve yönetilmesine olanak sağlayan bir veritabanı yapısı oluşturmuştur.

Konumsal Veritabanı Konumsal veritabanı basit anlamda standart veritabanı teknolojisini kullanarak coğrafi bilgiyi temsil eden bir veri modelidir. Konumsal veritabanı standart VTYS tabloları içerisinde coğrafi bilginin depolanmasını ve yönetimini sağlar. Konumsal veritabanının VTYS’nin güçlü yönlerine ek olarak coğrafi verileri yönetme yeteneği vermesi işlevsellik ve uygulanabilirlik açısından önemli avantajlar sağlamaktadır.

Konumsal Veritabanı Konumsal veritabanının avantajları; Tüm konumsal verilerin tek ve merkezi bir veritabanı üzerinde tutulması, Standart VTYS elemanlarını kullanarak coğrafi verinin saklanması, Veri girişi ve güncelleme işlemlerinin kullanıcı hatalarının daha aza indirilerek yapılması,

Konumsal Veritabanı Konumsal nesnelerin hem topolojik hem de diğer ilişkileriyle birlikte tanımlanması, Coğrafi verinin saklanması, işlenmesi ve yönetilmesinde veritabanı yönetim sistemlerinin güçlü yönlerini kullanabilmesi, Birçok kullanıcının konumsal veriye aynı anda ulaşması ve güncelleyebilmesi olarak sıralanabilir.

Konumsal Veritabanı Yapısı Konumsal veritabanının merkezinde ilişkisel veritabanı şeması bulunur. Şema; tablolarının, sütunlarının, dizinlerin ve diğer veritabanı nesnelerinin tanımlarını içerir. Konumsal veritabanı şeması konumsal verilerin davranışı ve bütünlüğünü sağlar. Konumsal veritabanında iki ana tablo grubu bulunmaktadır. Bunlar sistem tabloları ve veri kümeleri tablolarıdır.

Konumsal Veritabanı Yapısı Veri Kümeleri; konumsal veritabanında yer alan veri kümeleri bir veya birçok tablodan oluşur. Konumsal nesnelerin saklandığı tablolar bunlardır. Veri kümeleri sistem tablolarında belirlenen tanımlamalar ve kurallar doğrultusunda veriyi yönetir.

Konumsal Veritabanı Yapısı Sistem Tabloları; sistem tabloları konumsal veritabanı içinde yer alan içeriğin takibini ve tanımlanmasını sağlar. Sistem tabloları konumsal veritabanı özellikleri, veri geçerlilik kurallarını ve davranışların uygulanması için gerekli üstveri bilgilerini içerir ve yönetir.

Konumsal Veritabanı Yapısı Veri kümeleri ve sistem tabloları birlikte çalışarak konumsal veritabanı içeriğini yönetir. Örneğin veri kümeleri tablolarından biri olan parsel tablosu parsele ait konumsal bilgileri ve öznitelik bilgilerini içerir. Parsel tablosunun sütun (bilgi alanı) tiplerini, tablonun toplam kayıt sayısı vb. özet bilgileri, tablonun kayıtlarının uyması gereken kurallar veya ilişkileri sistem tablolarında tutulur.

Konumsal Veritabanı Yapısı Veritabanı yönetim sistemi yazılımları tarafından bakıldığında parsel tablosu konumsal verileri tutan özel bir sütuna (bilgi alanına) sahip basit bir tablodur. Ancak bir CBS yazılımı tarafından konumsal veritabanı üzerinden erişildiğinde sistem tablolarında tutulan bütün kurallar ve parsel tablosu içinde kayıtlı bütün veri birleştirilerek tanımlanmış ortak bir davranışla birlikte erişilir. Daha basit bir anlatımla konumsal veriler için özelleştirilmiş tablolarda tutulan coğrafi veriler çağrıldığında CBS yazılımları tarafından tanımlı kurallar çerçevesinde görsel olarak gösterimi gerçekleştirilir.

Konumsal Veritabanı Yapısı Coğrafi bilgi sistemlerinde kullanılmak üzere iki tipte veri üretilmektedir. Bunlar konumsal ve öznitelik verileridir. Öznitelik verileri konumsal veritabanında öznitelik veri kümeleri içinde saklanır. Öznitelik veri kümeleri standart tablo yapısında olduğu için tablo olarak da ifade edilir. Konumsal verileri modellemeyi raster ve vektör olmak üzere iki temel yolla yaparız. Konumsal veritabanında bu modeller raster veri kümeleri (Raster Dataset) ve konumsal nesne veri kümeleri (Feature Dataset) olarak uygulanır.

Konumsal Veritabanı Yapısı

Konumsal Veritabanı Yapısı Konumsal veritabanı üç temel veri kümesinden oluşur; 1. Öznitelik veri kümeleri (tablo): Konumsal bir nesne ile ilişkili konumsal olmayan verilerdir ve konum bilgisi içermezler. Tablo şeklinde sunulan öznitelik verileri konumsal nesnelerin nitelik ve nicelik gibi karakteristik özelliklerinden yararlanmak için kullanılır.

Konumsal Veritabanı Yapısı 2. Konumsal nesne veri kümeleri (feature dataset): Ortak koordinat sistemi paylaşan konumsal nesne tablolarından (feature class) oluşur. Konumsal nesne tabloları konumsal nesnelerin nokta, çizgi ve poligon geometrilerini saklayan konumsal tip (şekil) alanına sahip tablolardır. Bu tablolarda her satır konumsal bir nesnedir. Konumsal nesne tabloları konumsal veri kümeleri dışında da tek başına konumsal veritabanında kullanılabilir.

Konumsal Veritabanı Yapısı 2. Raster veri kümeleri (raster dataset): Raster verileri veritabanı ortamında saklayan, işleyen ve yöneten veri kümeleridir. Bu temel veri kümeleri yaratılması konumsal veritabanının tasarlanması ve oluşturulmasında ilk adımdır. Bu aşamadan sonra oluşturulan veri kümelerine gereksinimler doğrultusunda veri modelleri genişletilebilir ve yeni yetenekler eklenebilir. Topoloji ve alt tip gibi yeni davranışların eklenmesi bu işlemlere örnek olarak verilebilir.

Topoloji Kavramı Topoloji, konumsal nesnelerin geometrik şekillerinin değişmesi veya bozulması sonucunda değişmeyen, nesnelerin konumsal ilişkilerini temel alan matematik dalıdır. Konumsal nesnelerin geometrik olarak birbirlerine benzeyip benzemedikleri, komşuluk ve konumsal ilişkilerinin neler olduğu, nesnelerin geometrik şekillerinin bozulması veya değişmesi sonucunda komşuluk veya konumsal ilişkilerinin bozulup bozulmadığı topoloji kullanılarak incelenebilir. Bu inceleme topolojik elamanlar temel alınarak yapılır.

Topoloji Kavramı Topolojik elemanlar; Düğüm (node) Kenar (edge) Yüzey (face) olarak sıralanabilir.

Topoloji Kavramı Düğüm: Grafiksel gösterimde noktaya eş değerdedir. Düğüm, bağımsız bir nokta olabileceği gibi bir çizginin başlangıç veya bitiş noktası olabilir. Kenar: Grafiksel gösterimde çizgiye eş değerdedir. Başlangıcı düğümle başlayıp düğümle sonlanan çizgi olarak tanımlanabilir. Yüzey: Grafiksel gösterimde poligona eş değerdedir. Kısaca tanımlamak gerekirse kenarlarla sınırlandırılmış alan olarak ifade edilebilir.

Topoloji Kavramı

Topoloji Kavramı Topoloji tanım tablolarında (nokta, çizgi, poligon vb.) konumsal nesneler (feature) çizim yönüne göre saklanır. Poligonu oluşturan çizgiler, çizgilerin çizim yönü, kesişim noktaları, çizgilerin çizim yönlerine göre sağında ve solunda kalan poligonlar, çizgilerin başlangıç ve bitiş noktaları topoloji tanım tablolarında depolanmaktadır.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Konumsal veritabanı tasarım süreci birçok basamaktan oluşmaktadır. Bu basamakların amacı konumsal veritabanını tasarımını belli bir kalıba sokmak yerine konumsal veritabanı tasarımı hakkında bir yol haritası sunmaktır. Bazı basamaklar gereksiz görülebilir hatta atlanabilir veya gereksinimler ışığında daha detaylı incelenerek, yeni alt basamaklar eklenebilir. Yol gösterecek temel tasarım basamakları;

Konumsal Veritabanı Tasarımı 1. Gereksinimlerin Analiz Edilmesi: Tasarımda en önemli basamak, hedefe uygun gereksinimlerin saptanmasıdır. Bu adımın amacı konumsal veritabanından yararlanacak CBS uygulamaları, kurum ve çalışanların ortak bir bakış açısına dayanarak, kullanım gereksinimlerinin doğru analiz edilmesidir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Gereksinim analizlerinin doğru olarak gerçekleştirilebilmesi için kurumun işleyişi, tasarım hedefi doğrultusunda a’dan z’ye incelenmeli ve diğer tasarım basamaklarına yol göstereceği için belgelenmelidir. Görev ve iş tanımlarının iyi belirlenmesi konumsal veritabanı tasarımı için başlangıç noktasıdır. Bu aşamadan sonra hedef doğrultusunda hangi görev ve iş tanımlarının yer alacağı belirlenmeli ve her iş tanımı içinde yer alan bütün iş adımlarının gereksinim duyduğu, ürettiği veriler konumsal veritabanı tasarımı içinde tanımlanmalıdır.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Böylece ilgili veriler daha ayrıntılı olarak belirlenmiş olacaktır. Gereksinim duyulan veya üretilen verilerin hangilerinin konumsal veritabanında tutulacağını ve nerelerden temin edileceğinin belirlenmesi gerekir. Böylece veri akışı netleşmiş olur. Çalışma yapılırken cevaplanması gereken sorular; Konumsal veritabanından kimler yararlanacaktır? Hangi iş adımlarında konumsal veritabanı kullanımına gerek vardır?

Konumsal Veritabanı Tasarımı İş adımlarına göre gereksinim duyulan veriler nelerdir ve hangi iş adımları tarafından sağlanacak veya nerelerden temin edilecektir? Aynı şekilde her iş adımının ürettiği veriler nelerdir? Bu verilerden hangileri konumsal veritabanında saklanmalı ve nasıl düzenlenmelidir?

Konumsal Veritabanı Tasarımı Yetkilendirme veya özel erişim gerektiren veriler olacak mıdır? Bilgi işlem altyapısı oluşturulacak tasarımı destekleyecek midir? Veritabanını kim yönetecek, kim değişiklilere onay verecektir? Bundan sonra konumsal veritabanı ile etkileşim içinde olmasını beklediğimiz bütün veriler mantıksal bir gruplandırmaya tabi tutulur.

Konumsal Veritabanı Tasarımı

Konumsal Veritabanı Tasarımı Örneğin bir bilgi merkezi için harita tabanlı kaynak gösterimi için hazırlanacak bir konumsal veritabanının gereksinim analizi; Konumsal veritabanından öncelikli olarak kaynakları konumsal olayları araştıran ilgililer tarayacaklarından tarih, coğrafya, madencilik, çevre bilimleri gibi alanlarda çalışanlar yararlanacaklardır.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Oluşturulacak bu veritabanında konum tabanlı aramalar ile ilgili bütün iş adımları konumsal veritabanını kullanacaktır. Yeni girilen bir kaynağın üstveri girişlerinin yapılması ve kayıt altına alınması konumsal veritabanı kullanılarak yapılmalıdır. Ayrıca harita, uydu fotoğrafı, görüntü ekleme gibi iş adımlarında da uyumlu harita ölçeği, projeksiyon ile koordinat bilgisinin girilmesi gerekmektedir. Örnek iş adımları; kaynağın elde edilmesi, kayıt edilmesi (DEWEY, MARC, RDA), tasnifi, sunumu.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Kaynağın kayıt edilmesi iş adımında yeni bir tasnif numarası, konumunun koordinatları, öznitelik bilgileri gibi veriler oluşturulur. Büyük kapsamlı uydu görüntüsü gibi raster veriler konumsal veritabanında tutulmayabilir. Ancak diğer bilgiler kesinlikle konumsal veritabanında tutulmalı ve mantıksal olarak düzenlenmelidir. Mesela haritalar bir grupta, konum bilgisi içeren kitaplar belirli bir grupta içermeyenler başka bir grupta, konumla ilgili fotoğraflar bir grupta olmayanlar başkasında olacak şekilde gruplandırılabilir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Yetkilendirme kapsamında hangi kaynaklara kimlerin erişebileceği belirlenmelidir. Bilgi işlem biriminde yapılacak görüşmeler sonunda bir veritabanı uzmanı istihdam edilebilir ve konumsal veritabanı yönetimi bu şekilde sağlanabilir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı 2. Varlık ve İlişkilerin Tanımlanması: Mantıksal olarak düzenlenen verilerin konumsal veritabanı veri modellerine dönüştürülmesinin ilk adımı olan varlık ve ilişkilerin tanımlanmasına geçilir. Bunun için veritabanı tasarımında kullanılan Varlık-İlişki (entity-relationship:E-R) modeli veya şablon tasarımlar kullanılabilir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Varlık-ilişki modeli konumsal veritabanı tasarımda varlıkları ve varlıklarla ilgili mantıksal ilişkilerin kurulmasını sağlar. Bu model mantıksal olarak gruplanan verilerin varlıkları temel alarak çözümlenmesine dayanır. Varlıklar ve varlıklar arası ilişkilerin özellikleri incelenerek varlık-ilişki diyagramları oluşturulur. Bu diyagramlar üzerinden konumsal veritabanı elemanları ve şeması oluşturulur.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Varlık-ilişki modelinde; Varlık, var olan birbirlerinden ayırt edilebilen nesneleri ifade eder. Örneğin kitap, harita, fotoğraf vb. nesnelerin hepsi birer varlıktır. Varlık kümesi, aynı türdeki varlıkların oluşturduğu kümeyi ifade eder. Örneğin kitaplar, haritalar, fotoğraflar vb. nesnelerin hepsi varlık kümesidir. Varlık-ilişki diyagramlarında dikdörtgen olarak gösterilir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Öznitelik, varlıkları tanımlayan ve birbirinden ayırt eden özellikleri ifade eder. Örneğin haritanın adı, ölçeği, koordinatları vb. özelliklerin hepsi birer özniteliktir. Varlık-ilişki diyagramlarında elips veya oval bir daire olarak gösterilir. Anahtar öznitelik, her varlık için eşsiz tekrarlamayan özniteliği ifade eder. Örneğin koordinat her nokta için farklıdır ve anahtar özniteliktir. Varlık-ilişki diyagramında anahtar özniteliğin altı çizilerek gösterilir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı İlişki, en az iki varlığın birbirleriyle olan bağlantısını ifade eder. Örneğin kitaplar ve kitapta bulunan haritalar arasında bir sahiplik ilişkisi vardır. İlişkiler Varlık-İlişki diyagramında dörtgen ile gösterilir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı 3. Varlıkların Coğrafi Gösterimin Seçilmesi: Varlık ilişki modeliyle tanımlanan varlıkların gösteriminin nasıl yapılacağı ve birbirleriyle olan konumsal ilişkileri konumsal veritabanı tasarım aşamasında belirlenir. Başlangıçta varlık ilişki modeliyle tanımlanmış varlıklar harita üzerinde gösterilip gösterilmeyeceğine göre gruplanır. Harita üzerinde gösterilecek varlıklar için iki gösterim modelinden (raster, vektör) biri seçilir. Seçilen gösterim modeline göre gösterilecek her varlığın ölçek aralıkları belirlenir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı

Konumsal Veritabanı Tasarımı Varlık-ilişki modelinden farklı olarak konumsal varlık ilişki modelinde; Konumsal varlık, var olan birbirlerinden ayırt edilebilen tanımlı bir geometri ve koordinat sistemine sahip nesneleri ifade eder.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Konumsal varlık kümesi, aynı türdeki varlıkların oluşturduğu kümeyi ifade eder. Konumsal varlık-ilişki diyagramlarında dikdörtgen içinde geometri, koordinat sistemi, konumsal ilişkiler ve topoloji dikdörtgen olarak gösterilir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Basit varlık-ilişki diyagramları ile konumsal varlık-ilişki diyagramları arasındaki farklar şu şekilde gösterilmektedir;

Konumsal Veritabanı Tasarımı 4. Konumsal Veritabanını Organize Etme: Bu basamağın amacı, varlıkların konumsal veritabanı içinde nasıl temsil edileceğini belirlemek ve yer alacak konumsal veri kümelerini tanımlamak, adlandırmak ve konumsal nesneleri organize etmektir. Konumsal gösterimi belirlenen her bir varlık için konumsal veritabanı karşılığı bir temsil atanır ve konumsal veritabanı elemanları olarak organize edilir.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Konumsal olmayan varlıklar tablolar halinde, raster olarak gösterilecek varlıklar raster veri kümesi, raster katalog veya mozaik veri kümesi olarak, vektörel olarak gösterilecek varlıklar geometrisine karşılık gelen konumsal nesne tabloları halinde organize edilir. Ayrıca gerekirse konumsal nesne tablolarına özellikler eklenerek geliştirilir. Varlık-ilişki diyagramlarında tanı mlanan mantıksal ve konumsal ilişkiler, ilişki tutarlılık tabloları ve topoloji kullanılarak tanımlanır.

Konumsal Veritabanı Tasarımı

Konumsal Veritabanı Tasarımı 5. Konumsal Veritabanı Tasarımının Gerçeklenmesi: Konumsal veritabanı tasarımının örnek bir uygulamasının (prototip) gerçeklenmiş halinin görüntülenmesi ve tasarımının belirginleştirilmesi sağlanır. Konumsal veritabanının örnek bir uygulamasının gerçeklenmesi ile tasarımın kullanım gereksinimlerini sağlayıp sağlamadığı test edilmiş olur.

Konumsal Veritabanı Tasarımı Konumsal veritabanı üzerinden verilerin nasıl güncelleneceği ve iş adımlarıyla bütünleşip bütünleşmediği tespit edilir ve bu sonuçlara dayanılarak, konumsal veritabanı tasarımı revize edilerek ve belirginleştirilir. Ayrıca gerçeklenen örnek uygulama üzerinden konumsal nesne tabloları ve raster veri kümeleri için gerekli ölçek aralıkları belirlenir. Konumsal veritabanı tasarımı belgelenir.

Öğrenilen Konular... Giriş Coğrafi Veriler ve Veri Yapıları Konumsal Veritabanı Konumsal Veritabanı Yapısı Topoloji Kavramı Konumsal Veritabanı Tasarımı

Haftaya İşlenecek Konu 1. Hafta: Coğrafi Bilgi Sistemlerine ve Bilimine Giriş 2. Hafta: Coğrafi Bilgi Sistemlerine ve Bilimine Giriş (Devam) 3. Hafta: Temel Haritacılık Kavramları 4.Hafta: Konumsal Veritabanı Tasarımı 5.Hafta: Konuma Bağlı Analizler 6.Hafta: Konumsal Veri Altyapıları: Kuruluşlar, Politikalar ve Standartlar 7.Hafta: Ara Sınav 8.Hafta: Veri Sağlama 9.Hafta: Bilgi Hizmetleri ve CBS 10.Hafta: Bilgi Erişim Etkinliğinde CBS Uygulamaları 11.Hafta: Bilgi Kaynaklarının Entegrasyonu ve CBS 12.Hafta: Uygulama Örnekleri 13.Hafta: CBS’nin Bilgi Yönetimi Alanında Geleceği 14.Hafta: Yarıyıl Sonu Sınavı

Ödev ! Öznitelik verisi ve Konumsal veriyi açıklayınız. Vektör Veri nedir? Örnek veriniz. Raster Veri nedir? Örnek veriniz.