Mühendislik Jeolojisi Tanımı, Gelişimi

Mühendislik jeolojisi, Mühendislik ve Jeoloji kelimelerinin birleştirilmesi ile, bu dalın ilgi alanını belirtmek için oluşturulmuş bir kavramdır. Mühendis (Engineer) çizen, ölçen; Mühendislik de: çizmek, ölçmek anlamına gelmektedir. Başka bir deyişle mühendis, bilgileri, çizerek, ölçerek, sayısal olarak veren kimse demektir. Diğer taraftan «Jeoloji» (Geology) «Yer Bilim» anlamına gelir.

Mühendislik Jeolojisi, jeolojik verilerin sayısal olarak belirlenmesi ve mühendislik işlerine uygulanması olarak tanımlanabilir. Burada esas amaç mühendisler için gerekli bulunan ve onların hesaplarına ve çizimlerine temel olacak jeolojik bilgileri şekil, harita, kesit ve sayılarla vermektir.

Mühendislik Jeolojisinin gelişimi; 1925'lerden, savaş etkilerinin sarılmasından sonra, yeni sosyo-ekonomik koşulların baskısı, yer yüzünde büyük boyutlarda baraj, tünel, bina, yol v.b. yapıların inşasını, içme, sulama ve endüstri suyu ile çeşitli enerji kaynaklarının ve doğal yapı malzemesi olanaklarının aranıp bulunmasını ve değerlendirilmesini zorunlu kılmıştır. Bazı ülkelerde bu tarihten sonra «Jeoloji Mühendisliği» öğretimi yapılmaya başlanmıştır.

2. Dünya savaşından sonra bir çok ülkede nüfus artışına paralel olarak bu istekler daha da çok artmış ve 1945'lerden sonra, her türlü enerjinin ve doğal kaynağın araştırılıp bulunması, değerlendirilip kullanılması kaçınılmaz olmuştur. Bu istek ve zorunluluklar Mühendislik Jeolojisi’nin ayrı bir dal olarak gelişmesine neden olmuştur.

Bu yıllardan sonra, yapılan büyük baraj, tünel, yol, bina, v.b. yapılardan bazılarının yıkılması, ya da büyük kent ve yerleşmelerin jeolojik olaylarla, taşkın, heyelan, volkan püskürmesi ve depremlerle kullanılmaz hale gelmesi, pek çok insanın ölmesi, Mühendislik Jeolojisi'nin daha da çabuk gelişmesine yol açmıştır.

1925 den sonra, K. Terzaghi'nin öncülüğüyle, yerkabuğundaki ayrık ve ayrışmış zeminlerle uğraşan ve bunların fiziko-mekanik özelliklerini, temel sistemlerine ve projelendirmelere etkilerini inceleyen «Zemin Mekaniği» bilim dalı tanınmaya ve inşaat mühendisliği fakülte ve yüksek okullarında okutulmağa başlanmıştır. İlk temelleri K. Terzaghi tarafından, 1916 -1925 yılları arasında yurdumuzda atılan bu ders, Türkiye’de 1941 yılında, İ.T.Ü. İnşaat Fakültesinde okutulmaya başlanmıştır.

1950'lerden sonra koşullar, sert ve sağlam kayalar üzerinde ve içinde, büyük yapıların inşaasını zorunlu kılmış ve bu kayaların davranışlarının ve fiziko mekanik özeliklerinin, yumuşak ve ayrışmış zeminlerden farklı olduğu saptanmıştır. Bu gelişmeler, 1955'den sonra Kaya Mekaniği’nin daha da çok gelişmesine, ayrı bir bilim dalı olarak Üniversite ve Yüksek Okullarda okutulmasına neden olmuştur. Bu tarihten sonra büyük yapılarda görülen olaylar, Zemin Mekaniği, Kaya mekaniği ve Mühendislik Jeolojisi dallarının ortak çabası ile çözülmeye çalışılmıştır.

Mühendislik Jeolojisinin gelişmesine ve gelişmesinin hızlanmasına etkiyen faktörler; yer yüzünde nüfusun artması insanoğlu'nun daha iyi yaşam talebi her türlü barınak, su, enerji, ulaşım, besin maddesi v.b; gereksinimlerinin artması büyük barajların yıkılması Heyelanlar Çökmeler Seller Depremler