9. Hafta KAMU HİZMETİ

HEDEFLER Kamu hizmeti kavramını tanımlayacak Kamu hizmeti türlerini öğrenecek Kamu hizmetine hakim olan ilkeleri öğrenecek Kamu hizmeti işletilmesi yöntemlerini öğrenecek

İÇİNDEKİLER I) Kamu Hizmeti Tanımı İdari Kamu Hizmeti-Sınai Kamu Hizmeti Kamu Hizmeti İlkeleri Kamu Hizmetinin Kurulması ve Kaldırılması Kamu Hizmetinin İşletilmesi Kamu Hizmetlerinin Kamu Tüzel Kişilerince Yürütülmesi Usulü Kamu Hizmetlerinin Özel Hukuk Kişisi Tarafından İşletilmesi Usulleri

Kamu Hizmeti Nedir? Bir kamu tüzel kişisi tarafından üstlenilen ve doğrudan doğruya onun tarafından veya onun görevlendirmesi ve denetimi altında bir özel kişi tarafından yürütülen kamu yararı amacına yönelik faaliyetlere kamu hizmeti denir.”

Bir hizmetin kamu hizmeti sayılması için 1) Faaliyet, kamu yararı amacına yönelik olmalıdır. Özel kişiler tarafından yürütülen bir faaliyet, ancak kamu yararı amacına yönelik ise bir kamu hizmeti haline gelebilir. Bir kamu tüzel kişisinin yürüttüğü bir faaliyet, kamu yararına değil, bu kamu tüzel kişisinin özel yararına yönelik ise bu faaliyet kamu hizmeti sayılmaz.

2) Faaliyet, bir kamu tüzel kişisi tarafından üstlenilmeli ve onun tarafından veya onun denetimi altında bir özel hukuk kişisi tarafından yürütülmelidir. Faaliyetin bir kamu tüzel kişisi tarafından üstlenilmiş olması gerekiyor. Kamu tüzel kişileri tarafından üstlenilen bir faaliyet ya doğrudan doğruya bu kamu tüzel kişisi tarafından ya da bu kamu tüzel kişisinden aldığı izinle ve onun denetimi altında bir özel hukuk kişisi tarafından yerine getirilmelidir.

İdari Kamu Hizmeti-Sınai ve Ticari Kamu Hizmeti Kamu hizmetleri kendi aralarında “idari kamu hizmetleri” ve “sınai ve ticari kamu hizmetleri” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Teşri Kriter İçtihadi kriterler Hizmetin konusu, özel işletmelerin faaliyet konusuna benzer olmalıdır. Hizmet, hizmet kullanıcılarının ödediği parayla finanse edilmelidir. Hizmet, özel sektördeki usullerle işletilmelidir

Kamu Hizmeti İlkeleri Devamlılık İlkesi Değişebilirlik İlkesi (Uyum ilkesi) Eşitlik İlkesi Tarafsızlık İlkesi Laiklik İlkesi Kamu Hizmetlerinin Bedavalığı /Ücretliliği

Kamu Hizmetlerinin Kurulması ve Kaldırılması Milli kamu hizmetlerini kurma yetkisi yasama organına aittir. Yani milli bir kamu hizmeti ancak kanunla kurulur. Mahalli kamu hizmetlerini kurma yetkisi, mahalli idare organlarının karar organlarına aittir.

Kamu Hizmetlerinin İşletilmesi 1.Kamu Hizmetlerinin Kamu Tüzel Kişilerince Yürütülmesi 2.Kamu Hizmetinin Bir Özel Hukuk Kişisi Tarafından İşletilmesi

Kamu Hizmetlerinin Kamu Tüzel Kişilerince Yürütülmesi Emanet usulü Kamu hizmetinin bir kamu tüzel kişisi tarafından ve o hizmete özgülenen mal, para ve personel aracılığıyla yürütülür. Bu yönteme “emanet” adı verilmektedir. Merkezi idarenin yürüttüğü idari kamu hizmetlerinin önemli bir kısmı emanet usulü ile işletilmektedir. Örneğin, milli savunma, güvenlik, adalet hizmetleri, sağlık hizmetleri vb.

Kamu Hizmetinin Bir Özel Hukuk Kişisi Tarafından İşletilmesi Usulleri Kamu idaresinin özel hukuk kişisini görevlendirmesi gerekmektedir. Bu görevlendirmeler de iki şekilde olmaktadır. 1.Tek Taraflı Görevlendirmeler 2.Sözleşme İle Görevlendirme

Tek Taraflı Görevlendirme Özel hukuk kişisini kurarak görevlendirme. Devlet ya da mahalli idareler önce bir özel hukuk kişisini kurarlar. Daha sonra bu özel hukuk kişisine kamu hizmetini yürütme yetkisini verirler. Örneğin Tarım, Satış ve Kredi Kooperatiflerinin durumu. Ruhsat veya lisans ile mevcut bir özel hukuk kişisinin görevlendirilmesi. Burada ruhsat veya lisans ile özel hukuk kişisi kamu hizmetini yürütmekle görevlendirilir. Kamu yararlı dernek sayma

Sözleşme ile Görevlendirme Devlet ve mahalli idareler, sorumlu oldukları bir kamu hizmetinin yürütülmesi için bir özel hukuk kişisini tek yanlı bir işlemle görevlendirmek yerine iki yanlı bir işlemle yani bir sözleşme ile görevlendirebilirler.

İmtiyaz Sözleşmeleri İmtiyaz bir özel hukuk kişisinin bir kamu idare ile yaptığı sözleşme uyarınca, kullanıcılardan alacağı ücret karşılığında kendi zarar ve hesabına bir kamu hizmetini kurup işletmesi usulüne denir. İmtiyaz iki taraflı bir işlem, yani bir sözleşmedir. İmtiyazın konusu bir kamu hizmetinin kurulması ve işletilmesidir. Bu sözleşmede, özel hukuk kişisi kamu hizmetini hizmetten yararlananlardan aldığı ücretle yürütür. İmtiyaz sahibi özel hukuk kişisi idarenin nam ve hesabına değil, kendi nam ve hesabına hareket eder. İmtiyaz genellikle yıl gibi uzun bir süre için verilir.

Devlet adına imtiyaz verme yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir. Anayasaya göre, imtiyaz sözleşmelerinin yapılabilmesi için Danıştay’ın düşüncesini almak zorundadır. Danıştay bu konudaki düşüncesini iki ay içinde bildirmek zorundadır.

İltizam Sözleşmeleri İltizam sözleşmesi, özel hukuk kişisinin kamu idaresine ödeyeceği belirli bir ücret karşılığında, bir kamu hizmetin kendi kar ve zararına işletmesi konusunda bir özel hukuk kişisi ile bir kamu idaresi arasında yapılan sözleşmedir. Kamu idaresine “iltizam veren”, iltizamı alan kişiye ise “mültezim” denir.

Müşterek Emanet Usulü Bu yöntemde hizmet idare tarafından kurulmakta, yürütülmesi işi özel kişiye verilmektedir. Hizmetin yürütülmesini üstlenen özel hukuk kişisi giderleri hizmetten yararlananlardan aldığı bedelle karşılanmakta, kalan kısmı ise idare ile özel kişi arasında sözleşmede belirtilen biçimde paylaşılmaktadır

Vekalet Bir özel hukuk kişisinin kamu idaresi ile yaptığı sözleşme uyarınca, götürü bir gelir karşılığında, kamu idaresinin hesabına, yani kar ve zararı kamu idaresine ait olmak üzere, bir kamu idaresini işletmesi usulüdür. Burada kamu idaresi tarafından kamu hizmetini işletmekle görevlendirilen kişiye “vekil” denir.

Yeni Usuller Görevlendirme Sözleşmeleri 3096 sayılı Kanun uyarınca Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, yapacağı bir görevlendirme sözleşmesi ile bir özel hukuk sermaye şirketini en çok 99 yıllığına elektrik enerjisi üretim tesislerinin kurulması ve işletilmesiyle görevlendirilebilir sayılı Kanun’a göre otoyollar ve bunların üzerindeki yolculukla ilgili her türlü tesisin yapımı, bakımı ve işletilmesi görevini en çok 49 yıllığına özel hukuk kişilerine bunlarla yapılacak sözleşme ile verilmesini öngörmektedir.

Yap-İşlet-Devret Usulü: Bu usulde, köprü, tünel, baraj, sulama, içme ve kullanma suyu, elektrik üretimi, iletim, dağıtım ve ticareti, maden ve işletmeleri, demiryolu, deniz ve hava limanları ve benzeri yatırım hizmetlerin konusunda idare, sermaye şirketiyle en çok 49 yıllığına bir sözleşme imzalar. Sermaye şirketi, masrafı kendisine ait olmak üzere söz konusu yatırımı yapar, bunun öngörülen süre içinde kar ve zararı kendisine ait olmak üzere işletir ve süre sonunda yatırım, bedelsiz olarak idareye devredilir. Özel hukuk sözleşmesidir.