Türk Kamu Yönetimi Bürokrasi

Bürokrasi, kamu yönetimi açısından devlet yönetimi ve politikada önemli rol oynamaktadır. Bu açıdan siyasi otoriteler, bürokrasi ve bürokratlara bağımlı hale gelmişlerdir. Bürokrasi, önemli kararların alınması ve yürütülmesinde siyasi otoritelerin en önemli ortağıdır. Bu gelişme bireyi zayıflatmış, yapı ve kuralları güçlendirmiştir. Böylece kurallar, eylemler üzerinde egemen hale gelmiştir. Sistem, insanı dışarlayan bir model halini almış ve adeta makineleşmiştir.

Bürokrasi Bürokrasi halk dilinde; «verimsizlik», «işlerin ağır yürümesi», «kuralcılık» ve «kırtasiyecilik» gibi genellikle hoşnutsuzluk ifade eden kavramlarla karşılanmaktadır. Halkın bürokrasi konusundaki bu eleştirel tutumu, otoriter ve katı kuralcı yönetime karşı duyulan psikolojik tepkinin de sonucudur.

Bürokrasi Kavram Latince «burra» ve «kratos» kelimelerinden oluşmuş ve masaların (büroların) egemenliği anlamına gelmektedir. Böylece aslında memurların egemenliğine özellikle kullandıkları bir araçla gönderme yapılmıştır. Kavram ilk defa Fransız Vincent de Gournay tarafından 1745 yılında kullanılmıştır. Bürokrasi tanımları, sistemin yapısal ve davranışsal özellikleri doğrultusunda yapılmaktadır.

Bürokrasi Kavram Kırtasiyecilik Bu anlamda bürokrasi; insan ihtiyaçlarını önemsememe, kararları üstlere havale etme eğilimi ve kırtasiyeciliğe boğmayı ifade eder. Burada gönderme daha çok yapısaldır. Rasyonel Örgüt Biçimi Yapısal olarak her bir birimin görevleri yazılı kurallarla belirlenmiş ve açıklanmıştır. Bu yapıda nesnellik (gayrı şahsilik) hakimdir. Dolayısıyla duygusallıktan arınmış, rasyonel bir yapıdan söz edilmektedir.

Bürokrasi Kavram Kamu Yönetimi Bu anlamda Bürokrasi; siyasi sistemin kamu yönetimi kolu olarak genellikle ele alınmaktadır. Böylece devlet idaresinde çeşitli idari görevleri ve işleri yerine getirmek için siyasi otoriteler tarafından yönlendirilen ve çeşitli kamu kurumlarından oluşan örgütler bütünü olarak kabul edilmektedir. Memurlar Tarafından Yönetim Bürokrasi, işlerin büyük ölçüde atama yoluyla işbaşına gelen memurlar eliyle yürütüldüğü bir yönetim biçimi olarak kavramlaştırılabilir. Büyük Yapılı Örgütler Bürokrasi aynı zamanda; devletin, dini, yargısal ve iktisadi kuruluşların büyük yapılı örgütler haline gelmelerini karşılamak adına da kullanılan bir kavramdır.

Bürokrasi Max Weber ve Bürokrasi Weber bürokrasi modelini, ideal bir yönetim biçimi olarak tasarlamıştır. Bu modelin özellikleri ise; Yasalarla düzenlenmiş yetki alanı Sistemin amaçlarına erişebilmesi için yapılacak işler, görevler, yetki ve sorumluluklar önceden belirlenmiş ve kurallar ile çerçevesi çizilmiştir. Görev hiyerarşisi ve otoritenin kademelenmesi Görevler hiyerarşik bir düzende yürütülür ve bu düzen sayesinde alt birimler üst birimlerin denetim ve gözetimi altına girerler. Temsil açısından en üstte sadece bir kişi bulunur.

Bürokrasi Max Weber ve Bürokrasi Yönetimin yazılı belgelere dayandırılması Yönetim ispat vasıtası olması amacıyla yazışmaları muhafaza eder. Bu amaçla geniş kadrolarla yazıcı memurlar istihdam edilir, arşivler oluşturulur. Yetki ve görevlerde uzmanlaşma Bürokrasi, yapılacak işlerle ilgili uzmanlık eğitimine sahip olmayı gerektirir. Ayrıca bürokratik model, alt kısımlara (işbölümü) ayrıldığından memurların zaman içerisinde uzmanlaşmaları sözkonusudur. Kurallara bağlılık ve biçimsellik Bürokrasi yazılı ve sözlü kurallara göre işler. Belirli kararlar alınırken işte bu kurallara dayanmak ve bu doğrultuda hareket etmek zaruridir.

Bürokrasi Max Weber ve Bürokrasi Nesnellik (Gayrışahsilik) İdeal bir memur, görevleri kişisel duygularından uzak olarak ve nesnel kurallara göre yerine getirir. İş sahiplerine memurların davranışı, rasyonel yönetim anlayışına göredir. Kariyer yapısı Bürokraside, memuriyet bir meslektir. Bu açıdan memuriyet, belirli esaslara dayalı bir terfi sistemi içerisinde yürütülür. Memuriyet, kişinin kim olduğuna göre değil, sahip olunan sertifika, diploma gibi uzmanlık gösteren belgelere göre edinilir. Kamu ve özel yaşamın ayrışması Kamu malları ve fonları ile memurların özel servetleri birbirinden ayrılmıştır. Bürokratik örgüt, personelin kişiliğinden ayrı bir varlıktır. Bu anlamda memur, yönettiği örgütü (veya unsurlarını) satamaz veya çocuklarına devredemez.

Bürokrasi Max Weber ve Bürokrasi Weber iki tip bürokrasinden bahsetmiştir. Buna göre; Patrimonyal bürokrasi Hür olmayan köle sistemine dayanmaktadır. Bu haliyle kölelik sisteminin mevcut olduğu dönemlerdeki idari örgütleri tanımlamaktadır. Bu örgütlerde soydan gelen değer ve statüler, kişisel ilişkiler, özel işlerle kamu hizmetlerinin birbirine karışması gibi unsurlar hakim görünmektedir. Hükümdar ve krallar toplumun babası sayılmakta ve aile yönetir gibi devleti yönetmekteydiler. Devlet hükümdarların şahsi malı olarak düşünülmekteydi. Rasyonel bürokrasi Nesnel, rasyonel, idari düzenlemeler ve yasalarla belirlenmiş yapı ve davranışları işaret etmektedir. Böylece büro veya devlet dairesi, yöneticinin özel konutundan ayrı düşünülmüş ve memuriyet bir meslek olarak kabul edilmiştir. Memur bir kişiye değil, örgüte (onun amacına) sadakat göstermekle mükellef kabul edilmiştir.

Bürokrasi Bürokrasinin Olumsuzlukları Personel verimli ve etkin olabilmek için kurallara sıkı sıkıya bağlı olmalıdır. Böylece bürokratların inisiyatif kullanma ayrıcalıkları zayıflar. Memurlar da bürokratik sisteme müdahale edemezler ve bireysel bir eylemde bulunamazlar. Bürokraside zamanla ast ve üst ilişkileri yozlaşmakta ve zaman zaman gayrı insani ve keyfi ilişkiler ortaya çıkabilmektedir. Bürokratik sistemde biçimsel örgütün dışında, çalışanların kendi aralarında geliştirdikleri tutum, davranış ve geleneklerden oluşan biçimsel olmayan yapı da ortaya çıkmıştır.

Bürokrasi Bürokrasinin Olumsuzlukları Hiyerarşik yasal otorite, teknik konularda uzman olan astlara bağımlı hale gelebilmektedir. Bugün otoritenin en önemli dayanağı, uzmanlıktır. Bürokratik örgüt, otoritenin üst makamlarda yığılmasına yol açmakta ve böylece alt ve orta kademe yöneticilere daha az yetki düşmektedir. Bu durum, kırtasiyeciliği arttırmaktadır. Bürokratik örgüt, rutinlere, mitlere ve şablonlara dayanır. Böylece değişmesi oldukça zor ve katı bir hal alır. Bu durum verimsizliği tetikler. Personel, bazı kuralları (kötüye) kullanarak sorumluluktan kaçabilmektedir. Bürokratik örgüt, bütün bu nedenlere dayalı olarak zamanla kapalı bir örgüte dönüşebilmektedir.

Bürokrasi Bürokrasinin Olumsuzluklarının Giderilmesi Etkin dış siyasi denetim Esnek örgütlenme Liderlik Personel güçlendirme ve kırtasiyeciliği bu yolla önleme Gerçek anlamda liyakate önem verme İşbirliğini geliştirme Örgütsel kuralların, işleyişin ve uygulamaların sürekli gözden geçirilmesi Profesyonelleşme Etkin halkla ilişkiler Yönetişimin geliştirilmesi Yönetsel açıklık ve hesap verebilirlik Kamu örgütsel yapısının küçültülmesi Rekabetin geliştirilmesi Performansa dayalı yönetim

Bürokrasi Türkiye’de Bürokrasinin Sorunları Örgütsel Sorunlar Merkeziyetçilik Örgütsel büyüme Yönetimde gizlilik, dışa kapalılık Yönetimde tutuculuk İşlemsel Sorunlar Kuralcılık ve sorumluluktan kaçınma Yönetimde siyasallaşma ve kayırmacılık Yolsuzluk ve rüşvet Aracılar yoluyla işlemleri yürütme