KUT’ÜL AMARE ZAFERİ

29 Nisan 1916 yılında, Birinci Dünya Sava ş ı Sırasında, bugünkü lrak'ın Dicle Ve Fırat havzası içinde yer alan ve Basra'ya kadar uzanan bölgede, kahraman Enver Pa ş a’nın kahraman amcası Mirliva Halil Kut Pa ş a komutasındaki Altıncı ordunun kazandıkları Kut Zaferi, ş anlı Türk tarihinde maalesef niceleri gibi unutulmu ş önemli olaylardandır. Osmanlı ordusunun lrak'ın Kut bölgesinde İ ngilizlere kar ş ı kazandı ğ ı büyük bir zaferdir. Kut’ül Amare'de 13 bin 300 İ ngiliz askeri ile 13 general, 481 subay esir alınmı ş ve 40 bini a ş kın İ ngiliz askeri öldürülmü ş tür.

Kut'ül Amare Kuşatması I. Dünya SavaşıI. Dünya Savaşı Irak Cephesi Irak Cephesi I. Dünya SavaşıIrak Cephesi Tarih7 Aralık 1915 – 29 Nisan 1916 BölgeKut'ül AmmareKut'ül Ammare, IrakIrak SonuçKesin Osmanlı zaferi Taraflar Britanya İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğu Komutanlar Charles Townshend (Esir)Charles Townshend(Esir) Von der Goltz Paşa Halil Paşa "Sakallı" Nurettin Bey Ali İhsan BeyVon der Goltz PaşaHalil Paşa"Sakallı" Nurettin BeyAli İhsan Bey Güçler Kayıplar ölü veya yaralı esir ölü veya yaralı

Kut'ül Amare Ku ş atması (7 Aralık Nisan 1916), İ ngiliz kuvvetleri ve müttefikleri ile Osmanlı kuvvetleri arasında geçen I. Dünya Sava ş ı'nın temel muharebelerinden biri. 1. Kut Muharebesi olarak da bilinir. Dicle Nehri kıyısında Kut'ül Ammare ş ehri yakınlarında konu ş lanmı ş İ ngiliz ve müttefiklerinin ku ş atılmasıyla ba ş layan muharebe, kasabanın Osmanlı Ordusu tarafından ele geçirilmesi ve İ ngiliz birliklerinin tamamının esir alınmasıyla bitti.I. Dünya Sava ş ıDicleKut'ül Ammare Kut'ül Ammare, Dicle Nehri kıyısında Ş attülarap kanalı ile birle ş en Basra Körfezi'nin 350 km kuzeyinde, Ba ğ dat'ın 170 km güneyinde bulunan bir kasabadır yılı nüfus sayımına göre 6500 ki ş i bulunmaktaydı. Ş attülarapBasra KörfeziBa ğ dat1915

11 Kasım 1914’te Birinci Dünya Sava ş ı’na giren Osmanlı Devleti’nin Sava ş tı ğ ı cephelerden biri, İ ngilizlere kar ş ı olu ş turulan lrak cephesidir. Osmanlı dönemi kaynaklarında lrak-ı Arap olarak adlandırılan bölge, jeopolitik ve stratejik bakımdan önem arz eden Dicle-Fırat havzasında, tarihteki Mezopotamya’yı (Verimli Hilal) içine alır ve Basra Körfezine kadar uzanır.

Irak ve Abadan petrollerini ele geçirip,Hindistan sömürge yolunun güvenli ğ ini sa ğ lamayı(Alman ve Türk baskısına kar ş ı),ayrıca İ ran üzerinden Rusya ile birle ş meyi amaçlayan İ ngilizler, 6 Kasım 1914 tarihinde Basra Körfezinden Ş attülarap a ğ zındaki Fav mevkiine asker çıkararak saldırıya geçmi ş ler, ilerleyen aylarda bu saldırılarını kuzeye do ğ ru geni ş letmi ş lerdir. İ ngilizler, 24 Kasım 1914’te Basra’yı i ş gal eden İ ngilizler, 3 Haziran 1915 tarihinde Kut‘ül Amare'yi, Temmuz ayı sonlarına do ğ ru da Nasıriye’yi i ş gal etmi ş lerdir.

Bunun üzerine Türk birlikleri Ba ğ dat’ın hemen güneyindeki Selmanpak mevziine çekilmi ş lerdir Kasım’da İ ngilizler Selmanpak taarruzuna ba ş lamı ş lardır.23 Kasım 1915'de ileri harekata geçen Türk birlikleri, General Townshend komutasındaki İ ngiliz ordusunu geri püskürterek Kut-ül Amare'de çember içerisine almayı ba ş armı ş lardır. Geri çekilen İ ngiliz Kuvvetleri teması keserek, 3 Aralık sabahı Kut’ül Amare’ye ula ş mı ş lardır. Yeni kurulan Osmanlı 6. Ordusu'nun komutanlı ğ ına atanarak 5 Aralık'ta Ba ğ dat'a varan Mare ş al Colmar Freiherr von der Goltz Pa ş a'nın emriyle Irak ve Havalisi Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey'in birlikleri 6. OrdusuBa ğ datColmar Freiherr von der Goltz Pa ş aIrak'Sakallı' Nurettin Bey 7 Aralık'ta Kut'u ku ş attı. 7 Aralık General Charles Vere Ferrers Townshend Kut’ül Amare’ye kapanarak burayı bir kale gibi savunmaya karar vermi ş tir. Türk kuvvetleri takviye birliklerinin gelmesiyle 5 Aralık günü Kut’ül Amare’ye taarruz etmi ş lerdir.

lrak ordusu Komutanlı ğ ı, 8 Aralık 1915’te tarihinde General Townshend’e gönderdi ğ i mesajda, direnmemesi ve Türk kuvvetlerine teslim olması ça ğ rısında bulunmu ş ; ancak Townshend’dan olumsuz cevap gelmesi üzerine 14 Aralık 1915 tarihinde birliklerine taarruz emrini vermi ş tir. İ ngilizler Kut'u kurtarmak için General Aylmer komutasındaki Tigris (Dicle) Kolordusuyla hücuma geçtiyse de 6 Ocak 1916 tarihli Ş eyh Saad Muharebesi'nde askerini kaybederek geri çekildi. Bu muharebede geri çekilme emrini veren 9. Kolordu Komutanı Miralay (Albay) 'Sakallı' Nurettin Bey görevinden alındı ve yerine Enver Pa ş a'nın kendisinden bir ya ş küçük amcası olan Mirliva Halil Pa ş a(Kut) getirildi.6 Ocak1916 Ş eyh Saad Muharebesi'Sakallı' Nurettin BeyEnver Pa ş aMirlivaHalil Pa ş a

İ ngiliz Ordusu, 13 Ocak 1916 tarihli Vadi Muharebesi'nde 1.600, 21 Ocak Hannah Muharebesi'nde askeri kaybederek geri püskürtüldü. İ ngilizler Mart ba ş ında tekrar taarruza geçti. Ancak 8 Mart 1916'da Sabis (Dujaila) mevkiinde Miralay (Albay) Ali İ hsan Bey komutasındaki 13. Kolordu'ya hücum ettiyse de asker kaybederek geri çekildi. Bu yenilgiden dolayı General Aylmer azledilerek yerine General Gorringe getirildi.13 Ocak1916Vadi Muharebesi21 OcakHannah Muharebesi8 Mart1916Ali İ hsan Bey

15 Aralık günü de devam eden taarruzda bir sonuç alınamamı ş ve taarruza son verilmi ş tir. Ancak ku ş atmanın daha ş iddetli devamı kararla ş tırılmı ş tır. İ ngilizIer, Kut’ül Amare’de mahsur kalan General Townshend’i kurtarmak için bundan sonra Aralık 1915-Nisan 1916 tarihleri arasında pek çok giri ş imde bulunmu ş lar; ancak sonuç aIamamı ş lardır. 19 Nisan 1916'da 6. Ordu Komutanı Mare ş al Von der Goltz Pa ş a, Ba ğ dat'ta bulunan karargâhında tifüsten ölünce, yerine Mirliva Halil Pa ş a(Kut) getirildi.19 Nisan1916Ba ğ datMirlivaHalil Pa ş a Ku ş atma 4 ay 23 gün devam etmi ş tir. Bu ba ş arısız giri ş imler üzerine İ ngiliz kolordu komutanı bütün ümidini kaybetmi ş tir.

İ ngiliz makamlarınca deniz ve kara yoluyla Kut’ül Amare’ye yardım gönderme giri ş imleri de ba ş arısızlıkla sonuçlanmı ş tır. İ ngiliz Genaral Towsend, Halil Pa ş a’ya askerlerine dokunulmaması ve serbest bırakılması kar ş ılı ğ ında bir milyon sterlin ve binlerce altın teklif etmi ş tir. Bu onursuz ve a ş a ğ ılık teklif Halil (Kut) Pa ş a tarafından reddedilmi ş tir. Daha sonra Türk makamlarıyla yapılan görü ş melerde teslim ş artlarının müzakeresine ba ş lanmı ş ve general Townshend birlikleri, 29 Nisan 1916 ’da Kut'ta ya ş anan açlıktan dolayı di ğ er 13 general, 481 subay ve er ile birlikte Osmanlı Kuvvetleri'ne teslim olmu ş tur.29 Nisan1916

Kut’ül Amare’yi bir kale gibi savunan Townshend, 29 Nisan 1916 tarihinde teslim olmak zorunda kalmı ş tır. Türkler, Kut’ül Amare’de en ba ş ta tümen komutanı general Townshend olmak üzere toplam 13 general, 481 subay, er (7 bini Hintli asker) esir almı ş lardır. Esir hasta Hintli asker

Albayın bin kilometre yürümekten postalları a ş ınmı ş, sırtları çantalı Türk askerleri, trampetlerin ritmine uygun bir yürüyü ş le ş ehre girdiler. Erlerden biri parçalanmı ş postallarını İ ngiliz subayınınkini çalarak de ğ i ş tirmeye kalkı ş ınca, derhal bir Türk subayı müdahale etti. Potin iade edildi. İ ngiliz subayları teker teker kılıçlarını teslim ettiler O ‘da ba ş ıyla selamlayarak alıyor ve ellerini sıkıyordu. General Townshend’in kılıcını Halil Pa ş a özel olarak gelerek aldı ve kendisine iade etti.

Komutanın Silahını Almadı (Thownshend) - “29 Nisan’da toplarımı, telsiz telgraf kurma malzemesi de dahil olmak üzere bütün sava ş malzemesini, mühimmatı vs. tahrip ettim. Kasabaya bir Türk taburu girerek muhafızlık görevini üstlendi. Halil Pa ş a beni ziyarete geldi. ona kılıcımı ve silahımı takdim ettim. Halil Pa ş a, “kılıç ve tabancanız, ş imdiye kadar oldu ğ u gibi daima size aittir” diyerek kabul etmedi.” “ Türk tarafı General Townshend komutasındaki İ ngiliz birliklerini, ku ş atma altında tuttu ğ u Kut ş ehrine girerek teslim almı ş tır. Halil Pa ş a tarafından 29 Nisan 1916 tarihinde Altıncı Türk ordusuna günlük emir olarak ne ş redilen a ş a ğ ıda okuyaca ğ ınız metinde 29 Nisan gününün, Halil Pa ş a tarafından Kut Bayramı olarak kutlanması istenmi ş tir..

Halil (Kut) Pa ş a, zafer sonrası ordusuna yayınladı ğ ı bildirisinde ş öyle demi ş tir: 29 Nisan 1916 tarihli günlük ordu emri? ORDUMA Arslanlar! Bütün Türklere ş eref ve ş an, İ ngilizlere kara meydan olan ş u kızgın topra ğ ın güne ş li semasında ş ehitlerimizin ruhları sevinçle gülerek uçarken, ben de hepinizin pak alınlarından öperek cümlenizi tebrik ediyorum. Ordum gerek Kut kar ş ısında ve gerekse kut’u kurtarmaya gelen ordular kar ş ısında 350 subay ve erini ş ehit vermi ş tir. Fakat buna kar ş ılık bugün Kut’ta 13 general, 481 subay ve er teslim alıyorum. Bu teslim aldı ğ ımız orduyu kurtarmaya gelen İ ngiliz kuvvetleri de zayiat vererek geri dönmü ş lerdir. Ş u iki farka bakılınca, cihanı hayretlere dü ş ürecek kadar büyük bir fark görülür. Tarih bu olayı yazmak için kelime bulmakta mü ş külata u ğ rayacaktır. İş te Türk sebatının İ ngiliz inadını kırdı ğ ı birinci zaferi Çanakkale’de, ikinci zaferi burada görüyoruz. Mirliva Halil Altıncı ordu Komutanı 29/04 /1916

Tarihe Kut’ül Amare zaferi olarak geçen sava ş lar sırasında İ ngilizler 40 bin kayıp ve esir verirken Türk birlikleri ise 25 bin askerini kaybetti. Kut’ül Amare sava ş ı sırasında Türk birlikleri sınırlı sayıda uçakla önemli görevler yaptı. Ke ş if görevleri yapan Türk uçakları bir taraftan da dü ş man hedeflerini bombardıman etti.26 Nisan1916’da Kut’ül Amare’deki İ ngiliz kuvvetlerine erzak yardımına çalı ş an bir İ ngiliz uça ğ ı da Türk avcı uça ğ ı tarafından dü ş ürüldü.

Ancak kazanılan bu tarihi zafere ra ğ men sava ş ın genelinde ma ğ lup olan Türk ordusu, takviye edilen İ ngilizlerin bölgeyi Ş ubat 1917’de i ş gal etmesini engel olamadı. lrak'ın güneyine 1914 sonbaharında çıkarma yapan İ ngilizler, ancak 11 Mart 19l7'de Ba ğ dat'a ula ş arak kenti i ş gal etti. Ekim 1917’de de Filistin cephesinde Kudüs elimizden çıkmı ş tır. Kut’ül Amare Zaferi, Birinci Dünya Sava ş ı'nda Osmanlı ordusunun zor ş artlar ve imkansızlıklar içerisinde, Çanakkale’den sonra kazandı ğ ı ve bir İ ngiliz tümeninin bütün personeli ile birlikte esir alındı ğ ı e ş siz bir zaferdir.

1916’da Halil Pa ş a komutasındaki ya ğ ız Türk ordusu; olanca yoklu ğ a ve imkansızlı ğ a ra ğ men, Çanakkale'de yaptı ğ ımızın aynısını yapmı ş, tüm hızıyla ilerleyen İ ngiliz ordusunu önce durdurmu ş ve çembere almı ş, ardından onları kurtarmaya gelen İ ngiliz birliklerini bozmu ş ve sonrasında General Townshend komutasındaki İ ngiliz tümenini Kut’ül Amare ş ehrinde 13 general, 481 subay, askeri ve tüm sava ş araç gereçleri ile esir almı ş lardır.

ilk havadan ikmal Bu çarpı ş maların askeri tarih açısından bir ba ş ka önemi de bilinen ilk havadan ikmal denemesini İ ngiliz ordusunun Kut'taki birliklerini ikmal için 26 gün boyunca Dicle'deki Ora Üssü'nden 3 adet Short 184 tipi 225 beygirlik deniz uçakları ile bu ku ş atma sırasında gerçekle ş tirmi ş olmalarıdır.Dicledeniz uçakları Ancak bu çaba yeterli olmamı ş ve sonucu de ğ i ş tirmemi ş tir. Halil Pa ş a Kut'ül Ammare zaferine istinaden Kut soyadını almı ş tır.Halil Pa ş a Bu çarpı ş malarda ölenler için kasabada Kut Türk Ş ehitli ğ i yapılmı ş tır.Kut Türk Ş ehitli ğ i

İ ngilizlere göre Kut Zaferi, 1842’deki Kabil bozgunundan beri İ ngiliz ordusunun ya ş adı ğ ı en a ş a ğ ılayıcı hezimettir. İ ngiliz tarihçisi James Morris, Kut'un kaybını "Britanya( İ ngiItere) askeri tarihindeki en a ş a ğ ılık ş artlı teslimi" olarak tanımlamı ş tır. AvustraIyaIı ara ş tırmacı Dr. Gaston Bodart, bu zaferi İ ngiliz prestijinin l. Dünya Sava ş ı’nda yedi ğ i en büyük darbe olarak yorumlamı ş tır.

Kut’ül Amare Sava ş ı, Türk ş anı ve büyüklü ğ ünün bitti denildi ğ i anda, İ tilaf kuvvetlerine bir yıldırım gibi çakmı ş tır. Bu sava ş, güne ş batmayan imparatorlu ğ un ş anını ve onurunu ayaklar altına almı ş tır. Dünyanın bin bir tarafından gelen sömürge askerlerine ra ğ men kar ş ılarında atadan asker büyük Türk milletinin büyük Türk ordusu vardı. O yüzdendir ki okullarda Kut Sava ş ı, en kısa ş ekli ile önce ufak bir zafer sonra,yenilgi olarak ö ğ retilmi ş !

Mirliva Halil Kut Paşa Kimdir? Do ğ um yeri ve tarihi: İ stanbul :Ölüm yeri ve tarihi: İ stanbul Ba ğ lılı ğ ı: OsmanIı imparatorlu ğ u, Türkiye Hizmet dalı: Osmanlı ordusu Rütbesi: Mirliva Kumanda etti ğ i: 6. Ordu (19 Nisan1916-EyIül 1918) Sava ş Iarı/Çatı ş maları: Trablusgarb Sava ş ı, Balkan Sava ş Iarı, l. Dünya Sava ş ı-lrak Cephesi ve İ ran Cephesi

Mirliva Halil (Kut) Pa ş a, Kut'ül Ammare Kahramanı olarak da bilinir. Turan orduları ba ş kumandanı, Ş ehid-i Ala, Gazi-i Namdar Kahraman Enver Pa ş a'nın kendisinden bir ya ş küçük amcası olan Halil Kut, Kut'ül Amare Ku ş atması Sonucundaki zafere istinaden Kut soyadını almı ş tır. Harp Akademisi'nde Gazi Mustafa Kemal Pa ş a ile aynı sınıfta okumu ş tur. İ ttihat ve Terakki Fırkası'nın 138 numaralı üyesidir. İ kinci Me ş rutiyet ve 31 Mart isyanı arasında İ ran'da sınır ötesi askeri görev yapmı ş tır. 23 ocak 1913 tarihindeki Bab-ı Ali Baskını'na katılarak İ stanbul Merkez Komutanlı ğ ını ele geçirmi ş tir.

KUT’ÜL AMMARE’DE SORU CEVAP 1-Osmanlı Devleti'nin son zaferi olarak nitelenen zafer hangisidir? -Kut’ül Amare Dünya Sava ş ı’da Çanakkale zaferinden sonra elde edilen Kut’ül Amare zaferi hangi cephede gerçekle ş ti? -lrak cephesi 3-Kutül Amare fatihi olarak bilinen devlet adamımız kimdir? -Kazım Karabekir

4-Kutüt Amare'de 13 bin 300 İ ngiliz askeri ve komutanını esir alan komutanımız kimdir? -Halil Kut Pa ş a 5-Kut’ül Amare'de 13 bin 300 askeriyle esir alınan İ ngiliz komutan kimdir? -Genaral Thowsend

6-Kut’ül Amare zaferi kazanıldı ğ ı yıl olan 1916'dan hangi yıla kadar kullanılmı ş tır? (Nato'ya girene kadar) 7-Kutül Amare zaferinin hemen öncesinde lrak cephesinde görev yaptı ğ ı sırada hastalıktan ölen Alman general hangisidir? -Van Der Goltz 8-Kut’ül Amare'de İ ngilizlerin Osmanlı ordusuna kar ş ı sava ş ması için getirtilen bir kısmı Osmanlı'ya teslim olan bir kısmı da Osmanlı ordusu İ le sava ş mamak için kendi tetik parma ğ ına kur ş un sıkarak halife ordusu kar ş ısında sava ş maktan kaçınan Müslüman toplum hangisidir? -Hintliler

9-Kut’ül Ammare 140 günlük bir ku ş atmanın ardından dü ş mü ş tür, bu esnada İ ngiliz birlikleri ve yanlarında getirdikleri Hint askerleri açlıkla mücadele etmi ş tir, Hint askerinin açlı ğ ı a ş ması için İ ngilizler kendi güdümlerindeki Hint din adamlarından hangi hayvanın etinin yenmesinin zor zamanlarda caiz oldu ğ una dair fetvalar almı ş tır? -At eti. 10-HaliI Kut Pa ş a hangi komutanın yerine lrak'ta göreve geldi? -Albay Nurettin Bey (6. ordu komutanlı ğ ına atandı Halil Kut Pa ş a)

11- İ ngilizler tarihte ilk kez havadan ikmal denemesini nerede gerçekle ş tirdi? -Kut’ül Ammare’de. ( Bölgede sıkı ş an 13 bin İ ngiliz‘e havadan un çuvalı attılar. Fakat bunların ço ğ u esen ş iddetli rüzgar nedeniyle Türk ordusu tarafına dü ş mü ş tür.) 12- İ ngilizlerin ku ş atma altında sıkı ş an Kut’ül Ammare bölgesindeki askerlerine vapurla yardım götürmek istemi ş tir. Bu vapur Kut’ül Ammare'ye ula ş madan evvel Türk ordusunca yakalandı. Bu vapura hangi ad verildi? -Kendi gelen-

13-Osmanlı Devleti'nin 1. Dünya Sava ş ı’nda sava ş tı ğ ı cepheler içinde tek seferde en fazla İ tilaf askerini esir aldı ğ ı cephe hangisidir? -lrak cephesi (Kutül Amare) 14-Kut’ül Amare zaferi sonrası komutan Halil Pa ş a‘ya birinci dereceden harp madalyası veren devlet adamı hangisidir? -Avusturya-Macaristan İ mparatoru 15- İ ngilizlerin tarih boyunca ku ş atma altında kaldıkları en uzun ku ş atma hangisidir? -Kut’ül Amare ku ş atması

16-Kut’ül Ammare'de sıkı ş an İ ngilizler hangi itilaf devletinden askeri yardım istemi ş tir? -Çarlık Rusya. Rus komutan Baratov Kut üzerine saldırı yaptı fakat netice alamadı. 17-Kutül Amare zaferi sonrası Meclis-i Mebusan'ın HaliI Pa ş a'ya verdi ğ i taltif nedir? -Altın imtiyaz madalyası ve (1. Derece Osmanlı ni ş anı- Bunu direkt padi ş ahtan aldı-) 18-Kut’ül Amare zaferi sonrası bu ba ş arı için Kut’ül Amare mar ş ı yapan Prusya (Alman ) askeri orkestra müdürü kimdir? -Paul İ van

19-Paul ivan yaptı ğ ı bu mar ş ı hangi Osmanlı padi ş ahına sundu? -5. Mehmet Re ş at 20-Halil Kut Pa ş a, kazanılan Kut’ül Amare zaferi sonrası askerlerini tebrik etti ğ i yazı ba ş lı ğ ı nedir? -Orduma,ba ş lıklı yazı 21- İ ngilizler Kut’ül Amare yakınlarındaki Selman-ı Paktı bölgesinin adını sava ş esnasında neden de ğ i ş tirmi ş tir? -Selman-ı Pakt bölgesinde sahabe Selman-ı Farisi'nin türbesi oldu ğ u için Müslüman Hint askerler burada sava ş mak istemedi. İ ngilizler bu gerçe ğ i örtmek için buranın adını de ğ i ş tirdi.

HAZIRLAYAN: HAZIRLAYAN: İ SMA İ L KARA TAR İ H Ö Ğ RETMEN İ 29 N İ SAN 2016 VALA GED İ K ANADOLU L İ SES İ VALA GED İ K ANADOLU L İ SES İ