SAĞLIKTA ŞİDDET AV. EBRU ÖZBAY

« Şiddet, bir halk sağlığı sorunudur. » Şiddet Nedir? Dünya Sağlık Örgütü: « Şiddet, bir halk sağlığı sorunudur. »

Sağlık kurumlarında şiddet Hasta hasta yakınları diğer herhangi bir bireyden gelen, sağlık çalışanı için risk oluşturan, tehdit davranışı, sözel tehdit, hakaret fiziksel ve cinsel saldırıdan oluşan durumdur.

Sağlıkta Şiddetin Nedenleri Hasta ve Hasta Yakınlarından Kaynaklı Nedenler Personelden Kaynaklı Nedenler Sosyal Medya Hasta ve yakınlarının hastalık ve ölüm olayı ya da tehdidi nedeni ile içinde bulundukları ruh halinin şiddet eğilimlerini arttırıyor olması Alkol ve madde bağımlısı, psikiyatrik bozukluğu olan kişilerin şiddete başvurma eğilimlerinin daha fazla olması Farklı karakterlerde hastalarla iletişim sürdürebilmek için personelin eğitimsizliği, Personel ve hastane idaresinde kriz yönetimi politikası eksikliği Sağlıkta yaşanan sorunların sağlık çalışanlarına mal edilmesi Malpraktis olgularında hizmet kusuru-kişisel kusur ayrımı yapılmadan sağlık çalışanının suçlanması ve etiketlenmesi

Şiddete Karşı Önlemler 1- Şiddet Öncesi-Koruyucu Önlemler 2- Şiddet Sırası- Acil Yardım 3- Şiddet Sonrası- Tedavi ve Rehabilitasyon

1 . Şiddet Öncesi Çalışma Ortamlarında Şiddetin Önlenmesi İçin; Fiziksel ortama ilişkin önlemler Silah girişinin engellenmesi Kamera Yardım hattı vb. Güvenlik İnsan gücü planlaması İlkyardım ve acil prosedürleri Eğitim

Ortamdan Uzaklaştırma 2- Şiddet Esnasında Acil Yardım Güvenlik Beyaz Kod Uygulama Tıbbı Müdahale Koruma Ortamdan Uzaklaştırma

Şiddet Sonuçlarının Ortadan Kaldırılması 3. Şiddet Sonrası Şiddet Sonuçlarının Ortadan Kaldırılması Hizmetten Çekilme hakkı Hukuki Yardım Tedavi ve rehabilitasyon Adli Mercilere ve ilgili makamlara bildirim Güvenlik Tedbirlerinin Arttırılması Çalışan Hakları ve Güvenliği Eğitim Modüllerinin Uygulanması Sağlıklı İletişim Tekniklerinin Kullanılması; Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimlerinin Uygulama Alanının Tanıtılması Kamuoyu Bilgilendirmesinin Yapılması Toplumsal Duyarlılığın Oluşturulması

Çalışan Hakları ve Güvenliği Mevzuatı ve Uygulamalar 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması ve Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ 06.04.2011 tarihli ve 27897 sayılı Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Yönelik Yönetmelik 28.04.2012 tarihli ve 28277 sayılı Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 15.05.2012 tarihli Sağlık Bakanlığı Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına İlişkin Genelge

Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına İlişkin Yönetmelik Çalışan Güvenliği Uygulamaları Çalışan güvenliği komitesinin kurulması Çalışan güvenliği programının hazırlanması Çalışanlara yönelik sağlık taramalarının yapılması Engelli çalışanlara yönelik düzenlemelerin yapılması Enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesine yönelik program hazırlanması Çalışanların kişisel koruyucu önlemleri almasının sağlanması Çalışanlara yönelik fiziksel saldırıların önlenmesine yönelik düzenleme yapılması Beyaz kod uygulamasına geçilmesi Çalışanlara, çalışan güvenliği konusunda eğitimlerin verilmesi

Çalışan Güvenliği Kontrol Şeması Sağlık Çalışanı Sağlık çalışanına fiziksel ve / veya sözel şiddet uygulayarak; çalışan ve hasta güvenliğinde sorun oluşturan hasta ile ilgili olarak, Beyaz Kod verilir, güvenlik birimi sürece dahil olur ve gerekliyse kolluk kuvvetinden destek alınır. 113 Hattına durum bildirilir. Sağlık Çalışanına Yönelik Şiddet Tespit ve Adli Bildirim Formu doldurulur. Savcılık Makamı ve Birlik Genel Sekreterliği Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimine evraklar gönderilir. Öfke kontrol kaybı yaşayarak saldırgan tutum ve davranış sergileyen ; hasta ve / veya yakını; tıbbi müdahaleye uyumun arttırılması, psikolojik ve sosyal desteğin sunulması bağlamında Hastane PsikologlBirimi’ne arına / Tıbbi Sosyal Hizmet konsülte edilerek yönlendirilecektir. Eş zamanlı olarak sosyal hizmet uzmanı;/ psikolog hekim, hemşire ve hastanın tedavisindeki diğer sağlık personeliyle vakayı takip ederek, gerekli durumlarda tedavi ekibine psikososyal danışmanlık yapacaktır. Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi ; süreç hakkında sağlık personeline danışmanlık yapar ve koruyucu – önleyici tedbirlere ilişkin gerekli raporlama ve planlamaları yapmakla yükümlüdür. İlgili Başhekim Yardımcısı Beyaz Kod, 113 Sistemi ve Hukuki Destek Sistemini takip eder. Birimde Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikolog, Halkla İlişkiler Uzmanı görevlendirilir.

Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına İlişkin Genelge Beyazkod Beyaz Kod Uygulaması: Beyaz Kod Uygulaması, sorumlu Başhekim vasıtasıyla takip edilecektir. Görevli müdahale ekiplerinin, sağlık çalışanı ve hasta / hasta yakınının yaşadığı krizde en erken müdahalesi sağlanacaktır. Olayın analizi yapılarak, risklere ilişkin özel önlemler alınacaktır. Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi: Birim sağlık personelinin sorununa ilişkin destek verecek ve yasal mevzuat takibi hususunda bilgilendirerek, ilgili raporlamaları yapacaktır. Birim gerekli düzenleyici / önleyici tedbirleri organize ederek planlama yapacaktır. Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi’nde Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikolog veya Halkla İlişkiler Uzmanı görevlendirilecektir. Hizmetten Çekilme: Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti sunumu sırasında şiddete uğraması halinde, acil hizmetler haricinde hizmetten çekilme talebinde bulunabilir. İlgili yönetici, sağlık hizmetinin devamı bağlamında gereken uygulamayı yürütecektir.

Bakanlık Beyaz Kod Birimi Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına İlişkin Genelge Beyaz Kod Bildirim Süreci: Sağlık çalışanına yönelik şiddet olaylarını takip etmek üzere, kurularak, 24 saat hizmet verecek numaralı telefon ve adresi oluşturulmuştur. Bakanlık Beyaz Kod Birimi “113” www.beyazkod.saglik.gov.tr

Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına İlişkin Genelge Kamu ve özel sağlık kurum / kuruluşlarında gerçekleşen şiddet olayları, yöneticiler tarafından derhal numaralı telefonla Bakanlık Beyaz Kod Birimi’ne bildirilecek, eş zamanlı olarak kurumun hukuk birimine, adli mercilere intikal ettirilecektir. Kamu görevlilerine karşı işlenen şiddet olaylarının takibi şikayete bağlı olmadığından, ilgili personelin şikayetinin olup olmadığına bakılmaksızın yöneticiler olayı mutlaka adli mercilere intikal ettireceklerdir. “113”

“113” Şiddete uğrayan kişiler doğrudan Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına İlişkin Genelge Şiddete uğrayan kişiler doğrudan numaralı telefona bildirim yapılabilecektir. Ayrıca yöneticiler; www.beyazkod.saglik.gov.tr adresindeki “Beyaz Kod Bildirim Formu”nu dolduracaklardır. Bildirim üzerine Bakanlık Beyaz Kod Birimi, yöneticilere ve/veya ilgili personele hukuki süreçle ilgili rehberlik yapacaktır. “113”

Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Yönetmeliğin Yedinci Maddesine istinaden; Bakanlık bildirimin yapılacağı bir sistem kurar ve bu sistemde kişisel verilere ilişkin bilgilere yer verilmez. “113 Sistemi : Sağlık Bakanlığınca yürütülen hukuki destek ve bildirim hattı” bu amaç için kullanılır. Yönetmeliğin Sekizinci Maddesine istinaden; mağdur sağlık personeli veya kurum yöneticisi hukuki yardım talebinde bulunabilir. İlgili personelin hukuki yardımdan faydalanabilmesi için yönetmelik hükümleri resen İl Sağlık Müdürlüklerince ve bağlı bulunulan Kuruluş Amirliklerince uygulanır.

Sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerinden dolayı Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Hukuki yardım; Sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerinden dolayı personele karşı kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiilin gerçekleşmiş olması, ilgilinin veya mirasçılarının talepte bulunması, ilgili personelin soruşturma safhasında şüpheli, kovuşturma safhasında ise sanık durumunda bulunmaması halinde, Bakanlık ve bağlı kuruluşlar merkez ve taşra teşkilatı ile döner sermaye teşkilatı kadrolarında bulunan avukatlar tarafından verilir.

Çalışanlara Sağlanan Hukuki Yardım Şiddet olayları için Bakanlık hukuk birimleri, işlenen suçtan mağdur olan Bakanlık personeline veya vefatı halinde kanuni mirasçılarına bir avukatın hukuki yardımını isteyip istemediğini sorar ve talep etmeleri halinde, Bakanlık avukatlarınca ilgili personele hukuki yardım yapılır. (28.04.2012 tarihli ve 28277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”)

Hizmetten Çekilme Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti sunumu esnasında şiddete uğraması halinde, acil verilmesi gereken hizmetler hariç olmak üzere hizmetten çekilme talebinde bulunabilir. Hizmetten çekilme talebi, kurum tarafından belirlenen yöneticiye sözlü veya yazılı olarak bildirilir. Bildirim üzerine yetkili yönetici, olayı derhal değerlendirerek hizmetten çekilme talebinin uygun olup olmadığı hakkında gecikmeksizin karar verir. Yetkili yönetici, hizmetten çekilme talebini uygun bulduğu takdirde hastanın sağlık hizmeti almasına ve tedavisinin devamına yönelik tedbirleri güvenlik tedbirleriyle birlikte alır. Bu kapsamda ilgili hastanın sağlık hizmetini devam ettirecek yeni sağlık çalışanını belirleyecek, kurum içerisinde bunun mümkün olmaması halinde hastanın hizmet alabileceği başka bir sağlık kurumuna sevkini ve hizmet alımını sağlayacaktır. Bu süreç sırasında hastanın tedavisinin aksatılmamasına itina edilir.