EĞİTİM ORTAMININ FİZİKSEL DÜZENLENMESİ VE DÖNEM ÖNCESİ HAZIRLIKLAR

EĞİTİM ORTAMININ ÖZELLİKLERİ ÇOK BOYUTLULUK EŞ ZAMANLILIK ANINDALIK-ÇABUKLUK KESTİRİLMEZLİK AÇIKLIK UZUN SÜRELİLİK

ÇOK BOYUTLULUK Öğrenciler,okula farklı yaşama biçimleri ile yani farklı sosyoekonomik çevrelerden gelirler. Her öğrenci getirdiği özellikler ile sınıfa farklı bir boyut katar.Bu farklı boyutlar nedeniyle bir tek olay çok farklı sonuçlara yol açabilir.sınıftaki bu çok boyutlu oluşum,sosyal yapının küçük bir kesitidir.

EŞ ZAMANLILIK Sınıfta açık ve yüz yüze bir iletişim vardır.Bu iletişimin doğrudan ve anında kurulduğunu gösterir.Örneğin;öğretmen ders anlatırken bir yandan öğrencilerin tepkilerini ölçerken diğer yandan kural dışı davrananları uyarır ve kontrol altına alır.

ANINDALIK-ÇABUKLUK Sınıf ortamında kısa sürede çok sayıda olayla karşılaşılır.Sınıfta gerçekleşen bu olaylara en kısa zamanda müdahale edilmelidir.Bu yüzden sınıf ortamı olaylara anında müdahale edilebilecek özellikte olmalıdır.

KESTİRİLMEZLİK Sınıfta her öğrencinin ayrı dünyaları olması nedeniyle ne zaman ne olacağını kestirmek mümkün değildir.Örneğin;bir öğrenci durduk yere ağlamaya başlayabilir,bir anda elektrikler kesilebilir,öğrencilerden biri bayılabilir…vs.

AÇIKLIK Bütün etkinlikler ve etkileşimler sınıfta öğrencilerin önünde gerçekleşir.Bu durum sınıf yaşamının açıklık özelliğini tanımlar.Açıklık sadece olayların gözle görülmesi ve hissedilmesine değil,ortak algı dayanağına bağlı paylaşılmasını da gerektirir.

UZUN SÜRELİLİK Sınıftakiler günün,ayın,yılın uzun bir diliminde sınıf ortamında birlikte bulunurlar.Sabır ve zaman isteyen bir iş olan eğitim için bu yaralı bir özelliktir.Bu uzun birliktelikten yaralanarak öğretmen,”kalıcı izli davranış değişiklikleri” oluşturabilir.

Sınıf ortamını düzenleyen öğretmenin eğitim ortamının bu özelliklerini göz önünde bulundurarak öğrencilerinin psikolojik ve fiziksel dinamiklerini öğrenmeye açık hale getirebilecek bir yol izlemesi gerekir.Bu yüzden sınıf ortamının özelliklerini bilmek ortamın düzenlenmesinde öğretmene yol gösterecektir.

FİZİKSEL ORTAMIN ÖNEMİ Sınıf ortamı öğrenci ve öğretmenlerin en yakın çevresidir ve sürekli etkileyici değişkendir. Sınıf ortamı öğrenci güdüsünü,devamını,öğretmen-öğrenci etkileşimini belirleyen faktörlerden birisidir.

Eğitim yuvası olan okullarda ve sınıflarda fiziki ortam çok önemlidir Eğitim yuvası olan okullarda ve sınıflarda fiziki ortam çok önemlidir.Örneğin;bir öğrenci ilkokula başladığında okuldan geldiği ilk gün okulun görüntüsü,temizliği daha sonra sınıfın görünüşü,eşyaların şekli,temiz olması,onun ilk dikkatini çeken unsurlardır.

Yapılan araştırmalar,fiziksel çevrenin hem öğrencilerin davranışlarını hem de öğrencilerle aynı ortamda çalışan kişilerin davranışlarını doğrudan etkileyebileceği göstermiştir. Chen Hang Kong 6.sınıf öğrencisi olan 21.622 öğrenci üzerinde yaptığı araştırmasıyla sınıfın fiziksel çevresinin öğrenci performansını büyük ölçüde etkilediğini ortaya koymuştur.

Fiziksel ortamın öğrenme-öğretme sürecine katkısını Burka;”Arkadaş canlısı öğrencilerden güzel fiziksel çevre Yumuşak renkler Temizlik Klasik müzik Destekleyici öğretmenlerden oluşur.”şeklinde belirtiyor.

Öğretmenlerin sınıfın fiziksel ortamını ellerinden geldiğince öğrencilerin öğrenmeyi gerçekleştirmesinde olumlu yönde etkileyecek biçimde oluşturmalılar.Cohen,Manion, Marrison fiziksel çevrenin düzenlenmesini öğretmen becerisine bağlarken,bazı araştırmacılar öğretmenin bu konuda hiçbir olanağa sahip olmadığını söylemiştir.

Türkiye koşullarına göre ise;sınıftaki düzeni öğretmen istediği gibi her an değiştiremez,ancak sınıfta temizlik,gürültü,estetik gibi unsurlarda bazı uygulamalar yapabilir.Bunun yanında öğrencilerin oturma şeklinde bazı değişiklikler yaparak,öğretme-öğrenme sürecine katkıda bulunabilir.

EĞİTİM ORTAMININ DÜZENLENMESİ Sınıf ortamının organizasyonu öğrenci davranışlarında etkili olan bir değişkendir.Fiziksel düzen;öğrencinin rahat etmesini sağlamak,okul ve sınıfın çekiciliğini arttırarak öğrencinin okula isteyerek gelmesini temin etmek,öğrenmeyi kolaylaştırmak amaçlarına yönelik olarak yapılır.

Eğitimin amacına ulaşabilmesi,fiziksel olarak iyi bir sınıf ortamının hazırlanması ile sağlanabilir.Sınıf içerisinde yer alan masa,sıra,dolap,elektronik donanım,bilgisayar ve bunların yerleşim düzeni,ısı,ışık,havalandırma,duvar rengi,vb faktörler öğrenme-öğretme sürecine etki etmektedir.

Geleneksel sınıf anlayışında öğretmen otorite figürü olarak düşünülmekteydi ve buna bağlı olarak okullar fabrika tipi sınıflar ise atölye tipiydi.Günümüzde ise bu tip yapılar yerlerini sibernetik ortamlara,interaktif iletişime açık teknolojik materyallerle desteklenmiş sanal mekanlara bırakmak üzere.Ülkemizde ise bu tarz sınıflar pek görülmektedir.

İdeal sınıf ortamına ilişkin araştırmalar halen sürmekte ve güncelliğini korumaktadır.Hafızanın mekanla ilişkisi,kalabalık,sıcaklık,gürültü,fiziksel konfor gibi değişkenler,öğrencilerin fiziksel yakınlığı,sınıfın fiziki düzenlenmesi araştırmacıların çalıştığı konular arasındadır.

Günümüzün ideal bir okul ve sınıf ortamı basılı araç-gereçlerle(kitap,dergi ,haritalar…vb),görsel işitsel araç-gereçlerle(video,tepegöz,radyo…vb),özelleşmiş mekan ve sınıf köşeleriyle donanmış(laboratuar,müzik odası…vb),bireyler arası etkinlikler için uygun yerleşme biçimi(“U” şeklinde yerleşim) göre dizayn edilmiş mekanlardır.

Öğretim ortamlarının planlanması konusunda sınıf yöneticisinin uymasının yaralı olduğu ilkeler; Ortamın sağladığı yaşantıların etkinlik derecesi Ortamın duyu organlarını etkileme biçimi Öğretme-öğrenme süreçlerindeki işlevler

Ortamın yapı niteliği Ortamın kullanma süreleri Ortamın sağladığı yaşantı biçimi İletişim-etkileşim biçimi

SINIFIN DİĞER FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ AYDINLATMA:Dersliğin aydınlatması dersliğin tüm bölümlerinde ders ve ders dışı etkinliklerin rahatlıkla yapılabileceği türde olmalı, derslikte bulunanların aydınlatmanın azlığından veya çokluğundan rahatsız olmalarına fırsat verilmemelidir. Işığın göze direk gelmesi engellenmelidir. İmkan varsa derslikte ayarlanabilir elektrik düğmeleri kullanılmalıdır.

HAVALANDIRMA:Dersliğin havalandırmasına gereken önem verilmelidir HAVALANDIRMA:Dersliğin havalandırmasına gereken önem verilmelidir.Oksijen azlığı öğrencileri dikkatsiz ve uykulu yapar.Etkinlikler esnasında bozulan dersliğin havalandırması teneffüslerde yapılmalı, ders içinde derslik havalandırmasından, özellikle karşılıklı pencerelerin açılarak yapılan derslik havalandırmasından kaçınmalıdır.

ISINMA:Dersliğin ısısı mevsim ve zamana uygun olarak yapılmalıdır ISINMA:Dersliğin ısısı mevsim ve zamana uygun olarak yapılmalıdır.Çünkü duruma uygun olmayan ısı fiziksel rahatsızlıklara, ilginin azalmasına, zihnin gevşemesine, özellikle düşük ısı çabaları ısınmaya yöneltmekte, zihnin etkinliklere odaklaşmasını güçleştirmektedir.Bu nedenle dersliğin ısısı ortalama yirmi derece civarında olmalıdır.

TEMİZLİK: Dersliğin ve derslik içinde bulunan araç,gereçlerin temizliğine önem verilmelidir.Temiz bir ortamda bulunan öğrenciler hem etkinliklere rahat ve istekli olarak katılır, hem de kazanmaları gereken temel davranışları kazanmalarına fırsat verilmiş olur, öğrenci sınıfı temiz bulmalı ve temiz bırakmalıdır.

RENK: Renkler öğrencilerin fiziksel ve psikolojik davranışlarını etkiler.Bu nedenle dersliğin ve derslik içinde bulunan araçların renk seçimlerinde öğrencilerin sınıf düzeyleri dikkate alınmalı, araç-gereçlerde etkinliğe uygun renk seçimi yapılmalıdır.

OTURMA DÜZENİ: Öğrencilerin oturma düzenleri yapılan eğitim-öğretim çalışmalarını; sınıf yönetimini olumlu yada olumsuz yönde etkiler.

GÜRÜLTÜ:Öğrencileri rahatsız edici, işitmeyi engelleyici, dikkati dağıtıcı, fiziksel ve ruhsal sağlığı bozucu bir etkendir.Bu nedenle okulun dışından gelebilecek gürültüyü azaltmanın en önemli yolu okul binasının yapımında çözümlenmelidir(ses yalıtımı vb).Derslik içinde oluşan gürültü derslik içi etkileşimi olumsuz yönde etkiler. İletişim güçlüğü çeken ve gürültüyü öğretmene söyleyemeyen öğrenciler çoğu kez söyleneni anlayamazlar, ayrıca gürültülü bir ortamda öğretmenin söylediklerini yinelemesi zamanın iyi kullanılmasını engeller Öğretmenin gürültü olduğunda sesini yükseltmemelidir. Bunun yerine bir süre sessiz kalması, varlığını hissettirecek bir davranış göstermesi yararlı olabilir.

DÖNEM ÖNCESİ HAZIRLIK Ders dönemi öncesinde fiziksel düzenleniş konusunda şunlar yapılmalıdır: Lavabo,tuvalet,oyun alanlarının temizlik ve bakımının sağlanması Sınıfın ısınma,aydınlanma,havalandırma düzeneklerinin hazır hale getirilmesi Sınıf alanına uygun sayıda öğrenci veya öğrenci sayısına uygun sınıf seçimi

Ders araç ve gereçlerinin belirlenip sağlanması Sınıf araçlarının sayı,kalite,kullanıma uygunluk açısından hazırlanması Öğrenme ve ilgi merkezlerinin düzenlenmesi Öğrenci listesinin sağlanması,öğrencilerle ilgili kişisel bilgilerin edinilmesi