AB’NİN TARİHSEL ARKA PLANI Avrupa Birliği Maliyesi Sakarya Üniversitesi/SBF-Maliye Yrd. Doç. Dr. Harun KILIÇASLAN

AB’nin tarihsel arka planını öğrenir. AB’nin kuruluş aşamasında rol alan kişi ve olayları bilir. Bu konuyu çalıştıktan sonra: 2

AB’nin fikri temelleri AB’nin kuruluş aşamaları 3

* ÖNERİLER * Dersi öğrenmeye başlamadan önce AB’nin kuruluşu ile ilgili bir ön çalışmak yapmak dersi öğrenmede etkili olacaktır. * Kütüphane ve internet imkânlarından yararlanarak ünitede geçen başlıca kavramları incelemeye çalışınız.

“AVRUPA” ne demektir?

Avrupa ilk kez M.Ö. 7.yy’da Yunanlılar tarafından kullanılmıştır. Yunanca'da “Europa” olmuş ve Ege Denizi'ne göre batıda bulunan ülkelere bu ad verilmiştir.

Yunan Mitolojisine göre Europa,Agenor’un kızıdır. Europa, boğa kılığına giren Tanrıların en büyüğü Zeus ile evlenmiştir.

Avrupa kıtasının bütünleştirilmesine yönelik planlar tarihsel süreçte düşünürler tarafından dile getirilmiştir.

Saint-Pierre 1712’de yazdığı “Avrupa’da Barışı Sürekli Kılma Konusunda Andıç” ile savaş tehdidini ortadan kaldırmak için 24 Avrupa ülkesinin, Utrecht'te parlamentosu olan bir birlik oluşturmasını savunmuştur. “Savaşmayalım! Çünkü savaşınca yıkılıyoruz!”. Saint Pierre

Alman Filozof Immanuel Kant 1795’te yayınlanan “Ebedi Barış Üzerine Felsefi Bir Deneme” isimli eserinde Avrupa’da barışı sağlayacak bir federasyon önererek, ‘Avrupa Birleşik Devletleri’ fikrini ortaya atmıştır. “Tarih kanla yazılamaz artık!” Immanuel Kant

J.J. Rousseau 1782'de yazdığı "Kalıcı Bir Barış Üzerinde Karar" adlı eseriyle bir Avrupa Federasyonu kurulmasını savunmuştur. “Bugün, her ne denirse densin, artık Fransız, Alman, İspanyol ve hatta İngiliz yoktur; sadece Avrupalılar vardır. Aynı heyecanı duyarlar, aynı adet, görenek ve arzuları vardır!"

“Bir gün gelecek,bu kıta’nın tüm ulusları kendilerine has üstün özelliklerini kaybetmeden bir araya gelecekler, Avrupa kardeşliğini ve yüksek Avrupa birliğini oluşturacaklar. Bir gün gelecek, fikirlerin açıkça ifade edildiği fikirlerden başka hiçbir savaş olmayacak. Bir gün gelecek, mermilerin ve bombaların yerini oylar alacak!” Victor Hugo,1849

19. yüzyılda gerçekleşen iki ayrı birleşme, Avrupa birleşme süreci içinde ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Bunlar ; - Alman Gümrük Birliği (Zollverein) ( ) - İtalyan Birliği (1870) dir. Her ikisi de Avrupa’da ekonomik ve siyasal entegrasyon için örnek ve öncü niteliğindedir.

1946 yılında Zürich'te yaptığı bir konuşmada Winston Churchill, "Avrupa Birleşik Devletleri” tarzında yeni bir yapılanma inşa etmeliyiz diyerek savaşın Avrupa için ne denli yıkıcı ve kaçınılması gereken bir olgu olduğuna, ülkelerin bir araya gelmesine vurgu yapmıştır.

9 Mayıs 1950'de Fransız Dışişleri Bakanı Robert Schuman, Eski Milletler Cemiyeti Genel Sekreteri Jean Monnet'nin tasarısına dayanan Schuman Planı'nı yayımlamış ve böylece Avrupa’da bütünleşme yolunda ilk adım atılmıştır. Planın yayınlandığı 9 Mayıs günü 1986 yılından itibaren “AVRUPA GÜNÜ” olarak kutlanmaktadır.

Jean Monnet Robert Schuman

Bu plan, Avrupa'da barışın kurulabilmesi için Fransız-Alman dostluğunun şart olduğunu ve bu çekirdek etrafında Avrupa'nın bütünleşmesi gerektiği görüşünü esas alıyordu.

9 Mayıs 1950 Schuman Planı açıklanırken

Avrupa’nın bütünleşmesi yolunda ilk adım 18 Nisan 1951 tarihinde Federal Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Lüksemburg ve Belçika’nın, Paris'te imzaladıkları bir Antlaşma ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu (AKÇT) kurmalarıyla atılmıştır.

AKÇT’yi kuran Paris Antlaşması, “Montanunion” olarak da bilinmektedir. 23 Temmuz 2002’de AKÇT’ye ait uluslararası antlaşmadan kaynaklanan hak ve yükümlülükler Avrupa Birliği’ne geçmiş, yaklaşık 1.6 milyar Avro değerindeki AKÇT varlıkları AB bütçesine aktarılmıştır.

18 Nisan 1951 Paris Antlaşması imzalanırken

Avrupa bütünleşmesinin önce ekonomik alanda gerçekleşmesinin daha gerçekçi olacağı düşüncesi, çabaları ekonomik alanda yoğunlaştırmıştır. İlk Roma Antlaşması 25 Mart 1957'de imzalanmış ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (AAET) kurulmuştur.

25 Mart 1957 ilk Roma Antlaşması imzalanırken

İkinci Roma Antlaşması 14 Ekim 1957’de imzalanmış ve Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ortaya çıkmıştır. “ Ekonomik dev, siyasi cüce” konumundan siyasi alanda da dev olmaya doğru giden süreç başlamış oluyordu.

AVRUPA TOPLULUĞU nedir? AVRUPA TOPLULUKLARI nedir?

Füzyon Antlaşması’nın imzalanmasından önce Avrupa Birliği’nin çekirdeğini oluşturan AKÇT,AAET ve AET’ye “Avrupa Toplulukları” (European Communities) denilmekteydi. 8 Nisan 1965'de kurucu üyelerin imzalamış oldukları 'Birleşme Antlaşması' (Füzyon Antlaşması) 1 Temmuz 1967 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Füzyon Antlaşması’nın imzalanması ile AKÇT, AAET ve AET için tek bir Konsey, Komisyon ve Parlamento oluşturulmuş, bütçeleri birleştirilmiş ve 'Avrupa Topluluğu’ (European Community) ifadesi kullanılmaya başlanmıştır. Maastricht Antlaşması’ndan sonra “Avrupa Birliği” adını alacaktır.

1 Temmuz 1987 tarihinde yürürlüğe giren Avrupa Tek Senedi ile Avrupa Topluluğu’nu kuran Antlaşmalar, ilk kez kapsamlı bir biçimde tadil edilmiştir. - Yeni ortak politikalar saptanmış, - Mevcut olanlar geliştirilmiştir.

Genişleme süreci devam eden Avrupa Topluluğu için ‘ekonomik ve parasal birlik' yanında 'siyasi birlik' öngören “Maastricht Antlaşması” 1 Kasım 1993 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu antlaşma ile Avrupa Topluluğu ‘Avrupa Birliği (AB) ’ adını almıştır.

SORULAR 1.Avrupa Birliği’nin doğuş fikrinin nedenlerini açıklayınız. 2.AB’nin ilk somut adımlarını izah ediniz.