Prof. Dr. Sevin Altınkaynak Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları NÖROMOTOR GELİŞİM Prof. Dr. Sevin Altınkaynak Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları

Prenatal motor gelişim-1: İlk hareketler, gebeliğin 7.-8. haftasında uyarıya konturlateral kaba fleksiyon şeklinde olur. 9. Haftada uyarı tarafında fleksiyon ve sonra karşı tarafta da fleksiyon hareketi gözlenir.

Prenatal motor gelişim-2 14 Haftada uyarıya kıvrak hareketler şeklinde yanıt gözlenir. 15.Haftada ekstremite uçlarına kadar motor sinir aktivitesi tamamlanmıştır.

Prenatal motor gelişim-3 Anne 16. haftada fetusun hareketlerini hisseder. İlk yutma hareketi 12. haftada başlar. İlk solunum ile ilgili kas hareketi 12. haftada başlar.

Postnatal nöromotor gelişim-1 Nöromotor gelişim, normal sinir ve kas kontrolünün kazanılması ile sağlanır. Sinir/kas kontrolü belli bir sırada kazanılır: Sefalo-kaudal Proksimo-distal

Postnatal nöromotor gelişim-2 Sefalokaudal, baş ve boyunda ayaklara doğrudur ve belli bir sıra izler: 1-3 ay baş tutma 6-9 ay oturma 12-14 ay yürüme

Postnatal nöromotor gelişim-3 Proksimodistal, merkezden uçlara doğrudur. İstekli kol hareketlerini takiben el parmakları ile iş görme 9-10. ayda başlar.

Nöromotor gelişimi ters yönde etkileyen durumlar: Serebral palsi (CP) Rikets Hipotiroidi Doğuştan metabolik hastalıklar Protein enerji malnütrisyonu (PEM) Kronik hastalıklar Doğuştan kas ve sinir hastalıkları

Duyu organlarının gelişmesi Çocuğun etrafı ile ilişki kurma yeteneğini sağlar

Yenidoğan → parlak cismi fark eder Görme Yenidoğan → parlak cismi fark eder 1. ay → 90° takip eder 2. ay → 180° takip eder 4. ay → eşyayı görür ve uzanır 5-6 yaş → 20 / 20 görme gelişmiştir

Koku yenidoğanda iyi değildir. 3. Ayda tükrük sekresyonu artar.

Tad yenidoğanda iyidir.

Dokunma ilk 5 ayda dil ve dudaklar dışında iyi gelişmemiştir.

İşitme Çocuğun öğrenme ve konuşması için gereklidir. Yenidoğanda iyidir. Ani ve kuvvetli seslere irkilme ile yanıt verir. ( moro refleksi) Ani seslere irkilerek yanıt verir. 6. Ayda sese döner. Tanıdığı seslerle keyiflenir.

Gaita ve İdrar Kontrolü 12. Ay, kısa süreli tuvalet iskemlesine oturtulur. 16-18 Ay, idrarını 3 saat tutabilir. Mesane kontrolü başlar. 2-3 Yaş, gece mesane kontrolü başlar.

Nöromotor Gelişimin Değerlendirilmesi-1: 1. Anne ile konuşularak bilgi alma, yürüdüğü yaş, ilk kelimeyi söyleme yaşı, ilk oturduğu yaş gibi

Nöromotor Gelişimin Değerlendirilmesi-2: 2. Basit muayene yöntemleri Postür ve hareket çocuğun duruş pozisyonu ve hareketi gözlenir.

b. El-göz koordinasyonu 8 haftalık 25-30 cm uzaklıkta bir oyuncağa dikkatle bakar ve gözüyle izler. 6-9 Aylık topu 3 m uzaktan görür ve takip eder.

elindeki bebeğin bir eşini parmağıyla işaret eder. 18 Aylık elindeki bebeğin bir eşini parmağıyla işaret eder. 3-6 Yaş harfleri yan yana getirir.

Yakalama, bilinçli yakalama 4-6 ayda başlar. 9 Aylık, eline alır ve inceler.

c. Şekil kopya etme 2 yaş, dik çizgi çizer. 3 Yaş, daire yapabilir. 4 Yaş, artı işareti yapar. 5 Yaş, kare; 6 yaş üçgen yapabilir.

1.5 yaş,üç küpü üst üste koyabilir. d. Küple kule yapma 1.5 yaş,üç küpü üst üste koyabilir. 2 Yaş, 6-8 küpü üst üste; 3 yaş, üç küple köprü; 4 yaş 4 küple tren; 6 yaş, 6 küple merdiven yapabilir.

e. Ses çıkarma ve konuşma konuşma, zeka düzeyi, dikkat, işitme belleği ve sesleri ayırt etme yeteneği ile gelişir. 8-9 Ay birkaç kelimeyi çocuk anlar.

11-12 Ay bilinçli birkaç kelimeyi söyler. 21-24 Ay kısa cümle 3 yaş cümle kurar.

4 Yaş anlaşılır cümle yapar. Zeka geriliği, uyarı eksikliği, aşırı utangaçlık, psikolojik sorunlar ve işitme bozukluğu konuşma işlevini yavaşlatır veya durdurur.

4-8 haftada çocuk annesini görünce bilinçli olarak güler. f. Sosyal davranış Gülümseme 4-8 haftada çocuk annesini görünce bilinçli olarak güler.

9 aydan sonra yabancıları yadırgar Yabancılara tepki 9 aydan sonra yabancıları yadırgar

oyun 3-4 aylık ellerini hareket ettirir. 6 Aylık, el çırpma, yüzünü saklama gibi basit oyunlardan anlar. 18 Aylık, büyükleri taklit eden oyunlar yapar (süpürme, toz alma gibi).

g. Yemek 9 aylık katı parçaları rahatlıkla çiğner. 16 Aylık kaşığı ağzına götürür. 18 Aylık, bardağı dökmeden ağzına götürür. 3 Yaş, kaşık ve çatal kullanarak yemeği kendisi yiyebilir.

Postnatal psikomotor gelişim Yaş Kişisel-sosyal İnce motor Dil Kaba motor 1. ay Yüze bakma Zile tepki Başını kaldırma Eşit hareket 3. Ay Karşılıklı gülme Orta hatta kadar izleme agulama Aynı

6. Ay Ellere bakma, Oyuncağa uzanma 180 derece izleme, çıngrağı kavrama Sesli gülme, tıkırtı sesine dönme Başını dik tutma Başını 90 derece kaldırma 9. Ay Kendi kendine bisküvi yer Nesneye uzanma, 2 küp alma İnsan sesine dönme, tek heceler söyleme Dönme, yardımsız 5 sn oturma

12.ay El çırpma, baş baş yapma Obje transferi, üzümü baş ve diğer parmak ile alır Nonözgül anne-baba, konuşma seslerini taklit Sıralama,tutunarak kalkma ve ayakta durma 15. ay Bardaktan su içme Tes.top oynama Küpleri birbirine vurma ve bardağa koyma Özgül anne-baba Yürüme

18 ay Ev işlerini taklit Kendiliğinden karalama Özgül anne-baba Eğilerek yerden alma 21 ay Basit işlerde yardım 3 küpden kule yapma Anne-babadan başka iki sözcük Koşma, topa vurma, geri geri yürüme

24.ay Kaşık-çatal kullanma 4 küpten kule yapma Anne-babadan başka 4 sözcük Merdiven çıkma 2,5 yaş aynı 5 küpten kule yapma Yarı anlaşılır konuşma Yerinde zıplama

3 yaş El yıkama 6 küpten kule yapma Bir yönergeye uyma Tek ayakta 1 sn durma 3,5 yaş Giysi giyme 7 küpten kule yapma, çizgiyi kopya etme Bir işlev bilme, 3 resmin adını söyleme Tek ayakta 2 sn durma

4 yaş Giysi giyme 8 küpten kule yapma 3 resim adını söyleme Uzağa atlama 4,5 yaş Tişört giyme aynı Tam anlaşılır konuşma Tek ayakta 4 sn durma

5 yaş Düğme ilikleme 0 kopya etme, 3 kısımlı adam çizme Bir sözcük tanımlama zıt anlamlar Tek ayakla sıçrama adımlama 6 yaş Yardımsız giyinme Kare kopya ve 6 kısımlı adam çizme Zıt anlamlar Geri geri adımlama tek ayakta 9 sn durma

Zeka ve Ruh Gelişimi Basit Araçlar : 2 yaşa kadar oyuncak,küp,düğme,kağıt,kalem Test sonuçları gelişme oranı DQ 2 yaşdan büyük çocuklarda özel testlerle zeka ölçülebilir İQ İQ ve DQ = 80 -120 normal > 120 üstün gelişme- zeka < 60 gerilik

Gelişme ve zeka testleri Testin Adı Değerlendirilen Yaş Denver (DQ) Davranış,beceriler,konuşma 1 ay-6 yaş Gesell (DQ) Motor, konuşma,davranış 1 ay-6yaş Wechsler (İQ) Zeka 4 - 6.5 yaş Stanfort-Binet (İQ) Zeka 2 -17 yaş Freud Pisikoseksüel gelişim Erikson Pisikososyal gelişim Piaget Kavrama ( algılama ) gelişimi