www.sakarya.edu.tr

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ e-MY İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ Yrd.Doç.Dr.Tuba CANVAR KAHVECİ www.sakarya.edu.tr

İÇERİK İnsan Kaynakları Yönetiminin Organizasyon Yapısı İçerisindeki Yeri, İKM’nin Organizasyon Yapısı, İK Yöneticisinin Özellikleri, İK Merkezi Çalışma İlkeleri, İKM Amaçları ve İşlevleri,

İKY Önemi ve Yeri Örgütlerin belirledikleri hedeflere ulaşmaları insan kaynağı yolu ile mümkün olabilmektedir. İnsan Kaynakları Yönetimi’ne verilecek önem hemen her bölümde insan unsurunun çok önemli olmasından kaynaklanmaktadır. İnsan Kaynakları Yönetimi’nin organizasyon içindeki yeri insan unsuruna verilen önem derecesinde değişecektir.

İKY Fonksiyonları İnsan Kaynakları işlevleri teknoloji, örgüt yapısı ve yöneticilerin rollerindeki değişimlerin etkilerine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. İşgören temini ve seçimi, Eğitim ve geliştirme, Performans değerleme, Kariyer planlama ve geliştirme, Ücret ve ödül yönetimi, Çok sayıda İKY işlevleri içinden 5 işlevin, hemen hemen tüm İKY uygulamaları içinde yer almaktadır. Bu işlevler….

İKY’nin Organizasyon Yapısı İçerisindeki Yeri İKM her işletmeye göre farklı şekillerde yapılandırılabilir; İnsan Kaynakları Müdürlüğü, İnsan Kaynakları Bölümü/Birimi, İnsan Kaynakları Koordinatörlüğü, İnsan Kaynakları Şefliği/Uzmanlığı, …İnsan Kaynakları Yönetiminin her işletmeye göre farklı bir yapılanmaya gidebileceği düşünülebilir. ….. Genellikle orta ve büyük işletme organizasyonlarında İnsan Kaynakları Müdürlüğü ve bölümü, İnsan Kaynakları Koordinatörlüğü şeklinde yapılandırılmıştır. Küçük işletmelerde ise İnsan Kaynakları şefliği veya uzmanlığı şekli yapılandırmalara da rastlanmaktadır. Önemli olan bu organizasyona kurum içinde verilen isim değil, işlevdir.

İKY’nin Organizasyon Yapısı Yönetici/İşletme Sahibi Satış Yöneticisi Üretim Yöneticisi Finans Yöneticisi İnsan Kay. Yöneticisi Orta büyüklükteki işletmelerde….

İKY’nin Organizasyon Yapısı İçerisindeki Yeri Yönetim Kurulu Yönetim Kur. Başk. Genel Müdür Pazarlama Müd. İnsan Kay. Mer. Müd. Reklam,Tanıtım, H.İlişk.Müd. Üretim/Hizmet Müd. Mali İşler/Muh.Müd. şekilde orta büyüklükteki bir sanayi işletmesinde İKM’nin yeri görülmektedir. ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ BİR SANAYİ İŞLETMESİNİN ORGANİZASYON YAPISI VE İNSAN KAYNAKLARI MERKEZİNİN YERİ

Holding Yönetim Kurulu Yönetim Kur. Başk. Genel Koordinatör Mali işler koordinatörlüğü Satın alma koordinatörlüğü İnsan kaynakları koordinatörlüğü Halkla ilişkiler koordinatörlüğü Bilgi sistem koordinatörlüğü Stratejik planlama müdürlüğü Denetim müdürlüğü Danışmanlar A Üretim A.Ş. B. Üretim A.Ş.  C. Pazarlama A.Ş. D…. E… Genel Müdür Genel Müdür  Üretim Md. Muhasebe Md. Pazarlama Md. İK Md. aşağıda yer alan büyük hacimli bir kuruma ilişkin organizasyon şemasında da görüldüğü gibi merkezde alt şirketlerden bağımsız olarak kurulan insan kaynaklarının organizasyonu, gruba ya da holdinge bağlı yan kuruluşlara da (grup şirketleri) hizmet verir. Buradaki bağımsız kuruluş niteliğindeki İKM, grubun tüm kurumlarındaki insan kaynakları ile ilgili uzmanlık bilgileri sunar. Her kurumun kendi içinde ayrıca bir İKM bulunmasında da yarar vardır. Yan kuruluşların ya da alt şirketlerin İKM’leri matriks organizasyon mantığı ile hem kendi kurumundaki yöneticilere hem de şirketler grubunun merkezinde yer alan insan kaynaklarına bağlıdır.

İKY’nin Organizasyon Yapısı İKM Yön. İK Komisyonu Danışmanlar Bilgi Bankaları Hukuk Danışmanı Sağlık ve Sosyal Hizm. Birimi Personel Takip Birimi İstatistik ve Arşiv Birimi Eğitim ve Geliştirme Birimi Kariyer Planlaması Birimi Psikoteknik Uyg. Birimi Profesyonel Danış.Şirk. İnsan kaynaklarının, genel organizasyon yapısı içindeki yeri kadar, birim olarak kendi içindeki yapısı da önemlidir. Nitekim bu yapılanma, gerçekleştirilecek çalışmaların başarıya ulaşmasını sağlayacaktır. Organizasyon yapısını içeren şekilde de görüldüğü gibi İKM’nin aldığı danışmanlık hizmetleri oldukça fazladır. Bunun başlıca nedeni, insanın en değerli kaynak olması ve insana ilişkin kararların elden geldiğince dikkatli verilmesi gereğidir. Bu model alışılagelmiş organizasyon şemasıdır. Yapının daha rahat anlaşılması bakımından bu model yardımcı olmaktadır.

İKY’nin Organizasyon Yapısı Bilgi Bankaları Profesyonel Danış.Şirk. Danışmanlar İK Komisyonu Hukuk Danışmanı İKM Yön. Personel Takip ve İdari İşl. İstatistik ve Arşiv Eğitim ve Geliştirme Psikoteknik Uyg. Performans Değerleme ve Kariyer Planlama Sosyal Etkinlikler Birimi İkinci şekil ise İKM’nin uygulamadaki çalışma şeklini içermektedir.

İKY’nin Organizasyon Yapısı İnsan Kaynakları Yöneticisi Eğitim ve Geliştirme Ücretleme İstihdam Güvenlik ve Sağlık Çalışma İlişkileri

İK Yöneticisinin Özellikleri Kişilik özellikleri, Zihinsel özellikleri, İletişim özelliği, Liderlik, Eğitim ve Sürekli Gelişme, Ahlak ve Moral Değer, Soru Sormak. İnsan kay­nakları yöneticisinin rahat ancak girişken, kendisini geliştirmeye eğilimli, başarı güdüsü yüksek, rahat iletişim kurabilen ve benzeri kişilik özelliklerine sahip olması gereklidir. Sürekli olarak insanları, değerlendirme durumunda olacağından, herhangi bir takıntının olmaması son derecede önemlidir. Zihinsel özellikler bakımından in­san kaynaklan yöneticisinin yüksek düzeyde bir analiz, sentez ve muhakeme gücüne sahip olması gereklidir. Diğer yandan, kısa zaman­da farklı çözümleri üretebilen, bakış açısını kolayca değiştirebilen bir zihinsel potansiyele ve üretkenliğe sahip olması gereklidir. İnsan kaynakları yöneticisi jest, mimik, hal, ha­reket, tavır, tutum ve davranışları ile iletişime acık olduğu me­sajını sürekli olarak vermelidir. İnsan kaynakları yöneticisinin liderlik rolü ile çalışanlarını çok daha iyi motive edebileceği ve insan kaynakları ile ilgili olgu ve olayları, sorunları önceden sezebile­ceği ve gerekli önlemleri alabileceği bilinmektedir. İK yönetcisinin, sürekli ve sistemli ola­rak kendisini yenilemesi, kendi öğrenme sorumluluğunu yük­lenmesi, öğrenme arayışında olması kısacası hayat boyu öğren­meyi alışkanlık haline getirmesi gereklidir. İnsan kaynakları yönetici­si işlerinde açık, ilişkilerinde güvenilir ve dürüst olmalıdır. Kısa­cası ahlak ve moral düzeyinin yüksek olması son derece gereklidir. İnsan kaynakları yöneticisinin sahip olması gereken bireysel özellikler arasında sorgulayıcı olma­sı, çok soru sorması yanında zihinsel süreçlerindeki etkinliği­nin güçlü olması da vurgulanmalıdır

İK Merkezi Çalışma İlkeleri İnsana Saygı: İnsan kaynakları yönetiminin var olma nedeni insana saygıdır. Çünkü İKM’de yapılan çalışmaların tamamı insana yöneliktir. Tarafsızlık: Merkezin kişileri tarafsız biçimde değerlendirmesi, gerekliliğin ötesinde zorunluluktur. Kurum Önceliği: İnsan kaynağına ilişkin kararlarda yöneticilerin bireysel görüşleri değil, kurumun görüşü, kurumun önceliği ön planda olmalıdır. İKM’nin çalışmalarını yönlendiren çeşitli ilkelerden söz edilebilir. Bu ilkeler şöyle özetlenebilir:

İK Merkezi Çalışma İlkeleri Gizlilik: Gizlilik ilkesi, kurum içinde korunması gerektiği gibi kurumun dışı ile ilişkilerde de önem kazanır. Bilgilendirme: Çalışanlar performans değerlemesi, terfi koşulları, ödüllendirme koşulları ve benzeri süreçlerin işleyişi hakkında yeterli bilgi sahibi olmalıdır. Disiplin: Gerekli bilgi akışının sağlanabilmesi için İKM’nin disiplinli çalışması ve özellikle gerekli altyapıya sahip olması şarttır.

İK Merkezi Çalışma İlkeleri Bilimsellik: İKM’deki eleman seçiminden performans belirlenmesine, psikoteknik uygulamalardan, örgütsel kültürün pekişmesine ilişkin çalışmalara kadar bütün uygulamaların bilimsel ilkelere, araştırma verilerine dayanması gereklidir. Aksi durumda, yapılan her çalışmanın tartışılması, şüphe ile karşılanması söz konusu olur ki bu istenen bir durum değildir.

İK Merkezi Amaçları ve İşlevleri İKY işlevleri; Organizasyonun büyüklüğüne ve yapısına göre, Sendikalaşmanın olup olmamasına, Üst yönetimin çalışanlarla ilgili felsefe ve stratejisine göre farklılaşabilir. İKY uygulamaları 2 Ana Hedefe yöneliktir: Çalışanların performansını geliştirmek, Örgütsel etkinliği artırmak.

İK Merkezi Amaçları ve İşlevleri İKY, çatışmaların yönetiminden sorumludur. İKY faaliyetleri personelin yetiştirilmesi, motive edilmesi ve yeterli niteliklere sahip çalışanlarla ilgilenir. Bahsedilen uygulamaları daha iyi anlayabilmek için bu uygulamalar organizasyon içinde iki aşamalı olarak düşünülebilir. 1.Aşamada İKY faaliyetleri, personelin yetiştirilmesi, motive edilmesi ve yeterli niteliklere sahip çalışanlarla ilgilenir. ….. 2. Aşamada İKY, çatışmaların yönetiminden sorumludur.

İK Merkezi Amaçları ve İşlevleri Çalışanların ihtiyaçlarının karşılanması, Organizasyon yapısına yönelik çalışmalar, Eleman seçimi sürecinin gerçekleştirilmesi, Çalışanların eğitim ve gelişme ihtiyaçlarının karşılanması, Başarı-performans değerleme ve kariyer geliştirme, Arzulanan örgütsel iklim ve uygun çalışma ortamının hazırlanması, İKM’nin amaçlarının herhangi bir birimin amaçlarına göre daha çok yönlü ve karmaşık olduğu söylenebilir. Çünkü İKM’nin uğraş alanı insandır, işin karmaşık oluşu, insanın en gelişmiş canlı olarak karmaşık olmasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla İKM’nin amaçları da çok yönlüdür.

Kaynaklar Fındıkçı İ., İnsan Kaynakları Yönetimi, Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd.Şti., 7.Baskı, İstanbul 2009. Gök S., 21.Yüzyılda İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.,1.Baskı, İstanbul 2006. Sabuncuoğlu Z., İnsan Kaynakları Yönetimi, Ezgi Kitabevi Yayınları, 1.Baskı, Bursa 2000. Etçioğlu E., İnsan Kaynakları Yönetimi Ders Notları, Sakarya Üniversitesi, e-Mühendislik Yönetimi Tezsiz Yükseklisans Programı. 4857 ve 6331 gibi önemli yasalarda bu haftanın konularına ilave edilebilir.