Yasalar AYDIN GÖKMEN
YASA NEDİR*? Devletin yasama gücünce belli biçimlere uyularak düzenlenen ve yürürlüğe girdikten sonra herkesin uyması zorunlu olan, uyulmadığı zaman belli yaptırımlarla karşılaşılan kural.
Toplumsal hayatta değişik kurallar vardır. Bu kurallara uymazsak toplumsa çeşitli sorunlar ortaya çıkar. Bu kurallara uyacağımızı biliriz, uymazsak ceza alacağımızı biliriz, uymayan arkadaşlarımızı uyarırız.
A) YAZILI KURALLAR: Hukuk kurallarıdır. Yaptırım gücü daha fazladır. Yazılı kurallara uymak yasal bir zorunluluktur. Bu kurallar yasa yapma gücü elinde olan yöneticiler tarafından yapılır ve uygulanır.
Örnekler: Trafik kuralları (Kırmızı ışıkta geçmemek, emniyet kemerini takmak, hız sınırına uymak vb.) Okula gitmek ( Anayasamızın 42. Maddesine göre ilköğretim tüm kız ve erkek çocuklar için zorunludur.) Kapalı alanlarda sigara içmemek (4207 ve 5727 sayılı yasalara göre kapalı mekânlarda sigara içenlere para cezaları verilmektedir.)
B) YAZISIZ KURALLAR: Yazılı olmayan, herkesin bildiği toplumsal kurallardır. Gelenek, görenek, ahlak kuralları vb. Yazısız kurallara uymayanlar ceza almaz ama toplum tarafından hoş görülmez bazen dışlanır.
Örnekler: Otobüste, bankada sıraya girmek Sokakta yüksek sesle konuşmamak Büyüklere saygı göstermek
ANAYASA NEDİR? Örgütlenmiş bir toplumda devletin yönetim biçimini belirten, yasama, yürütme, yargılama erklerinin nasıl kullanılacağını gösteren, yurttaşların hak ve ödevlerini, özgürlüklerini saptayan ve düzenleyen, yasa sıralamasında en önde gelen yasa.
ANAYASA TBMM tarafından hazırlanan yasaların temelinde anayasa vardır. Bugüne kadar kullandığımız anayasalar ve özellikleri şunlardır:
1921 ANAYASASI İlk anayasamızdır. Milli Mücadele’nin devam ettiği yıllarda hazırlanmıştır. 24 maddeden oluşur. 3 yıl yürürlükte kalmıştır. Bu anayasada yasama ve yürütme yetkileri TBMM’ye verilmiştir. Aynı zamanda dönemin olağanüstü şartlarından dolayı yargı yetkisini de meclis kullanmıştır. Bu anayasa yürürlükte iken Kurtuluş Savaşı kazanılmış, saltanat kaldırılmış, Cumhuriyet ilan edilmiştir. Egemenlik kayıtsız şartsız milletin olmuş, bu durum sonraki anyasalarda da aynen kurulmuştur.
1982 Anayasası İlk 4 maddesi Anayasamızın ilk 4 maddesi Anayasamızın bağlayıcılığı, devamlılığı ve önemli hakkında bilgi vermektedir. İlk 4 madde şöyledir: