GAR İ P DI Ş INDA YEN İ L İĞİ SÜRDÜREN Şİİ R
Garip Hareketi’nin etkisinin sürdü ğ ü yıllarda ş iiri onlar kadar baya ğ ıla ş tırmak istemeyen sanatçıların olu ş turdu ğ u bir akımdır. Her biri kendine özgü ş iir tarzını olu ş turmu ş olan bu ş airler, ş iirdeki lirizmi kaybetmeden yenili ğ i sürdürmü ş lerdir. Bu ş airler ş unlardır:
Fazıl Hüsnü DAĞLARCA (1914 – 2008)
Cumhuriyet döneminin önemli ş airlerinden olan sanatçı, iç ve dı ş gerçeklere bakarak, bilinçaltına yönelerek ş iire yeni ürperi ş ler getirir. Ş iirleri devamlı geli ş me gösterir. Her ş iirinde bir “yeni”yi dener gibidir. Genellikle epik – dramatik, lirik – didaktik ve toplumsal gerçekçi anlayı ş tadır. Ş iir dili en son türetilen Türkçe sözcüklerle doludur.
Eserleri Ş iir: Havaya Çizilen Dünya, Çocuk ve Allah, Çakırın Destanı, Üç Ş ehitler Destanı, Türk Olmak, Yedi Memetler Düzyazı: İ stiklal Sava ş ı - Samsun’dan Ankara’ya, İ stiklal Sava ş ı - İ nönüler, Sivaslı Karınca, İ stanbul - Fetih Destanı, Anıtkabir, Asu, Delice Böcek, Batı Acısı, Çanakkale Destanı, Kubilay Destanı, 19 Mayıs Destanı, Hiro ş ima
Behçet NECATİGİL (1916 – 1979)
Cumhuriyet döneminin kendine özgü bir çizgisi olan ş airlerindendir. Önce Garipçi çizgide yürüyen Necatigil, sonra onlardan ayrılmı ş tır. Ş iirlerinde kendi evinden ba ş layarak öteki evleri, soka ğ ı, çevreyi, giderek dı ş dünyayı ve toplumu sorunlarıyla anlatmı ş tır. Hem hece ölçüsüyle hem de serbest ölçüyle yazmı ş tır. İ lk ş iirleri anlamca açık, sonrakiler kapalıdır.
Eserleri Ş iir: Kapalı Çar ş ı, Evler, Arada, İ ki Ba ş ına Yürümek, Çevre, Eski Toprak, Divançe İ nceleme: Edebiyatımızda İ simler Sözlü ğ ü, Edebiyatımızda Yazarlar Sözlü ğ ü
Cahit KÜLEBİ (1917 – 1997)
Memleketçi ş iirimize yeni bir ses getirmi ş tir. Ş iirlerinde derin bir Anadolu sevgisi vardır; İ yimser, açık ve gerçekçi bir bakı ş la Anadolu’ya e ğ ilmi ş tir. Ş iirlerinde temiz bir Türkçe, Karacao ğ lan’ı andıran bir içtenlik görülür. Hayale pek yer vermez, gerçekçi bir anlayı ş la yazmı ş tır. Onu “gerçekçi – romantik” bir ş air olarak niteleyebiliriz.
Eserleri Ş iir: Adamın Biri, Rüzgâr, Atatürk Kurtulu ş Sava ş ı’nda, Ye ş eren Otlar
Sabahattin Kudret AKSAL (1920 – 1993)
Ş iir ve öyküleriyle tanınır. Biçimi oldukça önemser. Garipçilerden etkilendi ğ i ilk ş iirlerinden sonra, insanın evrendeki yerini, de ğ erini aramaya çabaladı ğ ı felsefi dü ş ünceleri içinde barındıran bir ş iire yönelmi ş tir. Eserleri Ş iir: Ş arkılı Kahve, Gün I ş ı ğ ı, Duru Gök, E ş ik Öykü: Gazoz A ğ acı
Cahit ZARİFOĞLU (1940 – 1987)
İ lk ş iirlerinde İ kinci Yeni akımının etkileri görülür. Madde-ruh çatı ş ması, “Batı diktasına kar ş ı Do ğ u protestosu” temalarını i ş ledi. Ş iirlerinde dinsel inançları çerçevesinde ele aldı ğ ı Anadolu insanlarının acı, umut ve sevgilerini yansıttı. Son ş iirlerinde ise İ slamcı dü ş üncedeki insan sevgisi, toplumsal mutluluk anlayı ş ını i ş ledi.
Eserleri Ş iir: İş aret Çocukları, Yedi Güzel Adam, Menziller, Korku ve Yakarı ş
Erdem BAYAZIT (1939 – 2008)
Tok, kavgacı, destana yatkın bir üslûpta söylenmi ş olan ş iirlerinde ayrıca ince duyarlılıklar i ş lenmi ş tir. İ slâmî ton bir “leit-motif (sıkça i ş lenen tema)” halinde bütün ş iirlerine yayılmı ş tır. Eserleri Ş iir: Sebeb Ey, Risaleler, Ş iirler Gezi: İ pek Yolundan Afganistan’a
Hilmi YAVUZ (1936 – …)
Ba ş langıçta daha çok İ kinci Yeni akımının etkisinde imgeci ş iirler yazan sanatçı, sonraki yıllarda gelenekçilikle ça ğ da ş bir bakı ş ı kayna ş tıran, biçim ve özün dengelendi ğ i bir düzey sergiledi. İ slam mistisizmi, özellikle de tasavvuftan yararlanarak kendine özgü bir sözcük da ğ arcı ğ ı geli ş tirdi. Eserleri Ş iir: Bakı ş Ku ş u, Bedreddin Üzerine Ş iirler, Do ğ u Ş iirleri, Yaz Ş iirleri
MAVİCİLER AAtilla İ lhan’ın 1952 – 1956 yıllarında çıkardı ğ ı derginin adı olan “Mavi”nin etrafında toplanan Orhan Duru, Ferit Edgü gibi sanatçıların olu ş turdu ğ u bir edebi topluluktur. BBu sanatçılar, ş airane bir sanat anlayı ş ının temsilcisi olmu ş lardır. Daha sonra Mavi dergisi Özdemir Nutku’nun yönetimine geçer ve Atilla İ lhan’ın savundu ğ u toplumsal gerçekçili ğ in (sosyal realizm) sözcüsü olur. Dergi, Nisan 1956’da çıkan 36. sayıdan sonra (Son Mavi) kapatılır.
MAV İ C İ LER Temsilcileri; Attila İ lhan, Ferit Edgü, Orhan Duru, Özdemir Nutku, Yılmaz Gruda, Ahmet Oktay, Demirta ş Ceyhun, Demir Özlü ve Tahsin Yücel’dir. Garip akımına kar ş ı bir duru ş sergilemeleri ve yenilikçi ş iiri savunmaları, onları "Garip Dı ş ında Yenili ğ i Sürdüren Ş iir" akımına dâhil eder.
MAV İ C İ LER Özellikleri: Garip akımına tepki olarak çıkmı ş tır. Bu toplulu ğ un hedefinde Garip Akımı ve Orhan Veli vardır. Garipçilerin savundu ğ u birçok görü ş e kar ş ı çıkmı ş lardır. Özellikle ş iirin açık olması gerekti ğ i anlayı ş ı Maviciler tarafından tamamen reddedilmi ş tir. Maviciler ş iirin bütünüyle açık olamayaca ğ ını, anlam kapalılı ğ ının ş iiri düzyazıdan ayıran önemli bir faktör oldu ğ u görü ş ündedirler. Ş iirin basit olamayaca ğ ını zengin benzetmeli, içli, derin olması gerekti ğ ini savunmu ş lardır.
Attila İLHAN (1925 – 2005)
Adını 1946 CHP ş iir yarı ş masında ikinci olan “Cebbaro ğ lu Mehemmed” duyurmu ş tur. Ş iir, roman, ele ş tiri alanında eserler vermi ş tir. Ş iirlerinde romantik bir duyarlıkla toplumsal gerçekçilik açısından ça ğ ımıza, ya ş adı ğ ımız günlere bakar. İ nançlarında ayak direyen, sert çıkı ş lar yapan, gerçeklerden çok anılara sı ğ ınan bir karakter yapısı vardır. “Serüven tutkunu” bir ş air olan Attila İ lhan en çok a ş k, intihar, içki, ölüm, kavga, kahramanlık… temalarını i ş ler.
1952 ′ de çıkan Mavi dergisiyle birlikte Türk ş iirinde yeni bir e ğ ilim ortaya çıktı. Attilâ İ lhan, yazılarıyla bu e ğ ilimi metot hareketine dönü ş türmeye çalı ş tı. Mavi, hürriyet ve barı ş ı temsil eden bir renktir. En büyük tepkisi de Garipçiler’edir. Ş iirlerinde Divan ş iirinin biçim özelliklerinden, imgelerinden de yararlanır. Canlı konu ş ma diline, argoya, halk deyimlerine geni ş ölçüde yer vermi ş tir.
Eserleri Ş iir: Duvar, Sisler Bulvarı, Ya ğ mur Kaça ğ ı, Ben Sana Mecburum, Bela Çiçe ğ i, Yasak Sevi ş mek, Elde Var Hüzün. Roman: Sokaktaki Adam, Zenciler Birbirine Benzemez, Kurtlar Sofrası, Bıça ğ ın Ucu, Sırtlan Payı, Fena Halde Leman, Dersaadet’te Sabah Ezanları.