TAŞINIR MÜLKİYETİ MADDE 762.- Taşınır mülkiyetinin konusu, nitelikleri itibarıyla taşınabilen maddî şeyler ile edinmeye elverişli olan ve taşınmaz mülkiyetinin kapsamına girmeyen doğal güçlerdir.  İnsan vucudu, ceset, fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar ve iktisadi değer taşımayan varlıklar eşya kavramının dışındadır.  Gemi siciline kayıtlı olan gemiler, Sivil havacılıkta kullanılan uçaklar Arabalar ? Soru: Taşınmaz mülkiyetinin kapsamına girmeyen doğal güçlerle ne kast edilmektedir.

Mülkiyetin Devren Kazanılması (3/1) TMK m. 763: Taşınır mülkiyetinin nakli için zilyetliğin devri gerekir. Mülkiyeti devretmek amacıyla yapılacak zilyetlik nakli, zilyetliğin teslimsiz geçirildiği kısa elden teslim, hükmen teslim ve zilyetlik havalesi suretiyle de gerçekleşebilir. Zilyetliğin devredilmesi ile mülkiyetin kazanılması için “tarafların mülkiyetin geçişi konusunda anlaşmaları yeterli sayılmıştır”.  Kural: Tasarruf yetkisi bulunması şarttır İstisna: TMK m. 763’ün ikinci cümlesi

Mülkiyetin Devren Kazanılması (3/2) Kural: Şekle tabi değildir Motorlu araçların satış sözleşmesinin “resmi şekle” tabi olduğu KTK 20 de yer almaktadır.  Sicile kayıtlı gemi ve arabalar tescille kazanılır. Taraflar arasında taşınır mülkiyetinin nakli konusunda borçlandırıcı işlem olmasına rağmen malik borcunu ifa etmezse alacaklı taşınmaz mülkiyetinde olduğu gibi bir eda “cebri tescil” davası ile mülkiyetin cebren intikalini sağlayamaz. Ancak mahkemenin verdiği “eda hükmünü icra daireleri vasıtası ile yerine getirerek eşyaya zilyet olmuş ise, taşınır mülkiyetini iktisap etmiş olur”.

İllilik (sebebe bağlılık) (3/3) İsviçre uygulamada taşınır mülkiyetinin intikalinin borçlandırıcı işlemden mücerret (soyut) olmadığına, illi olduğu kabul edilmiştir. İlilik görüşü kabul edilirse borçlandırıcı işlemin geçersiz olduğu hallerde “mülkiyet intikal etmediğinden her zaman istihkak davası ile eşya geri istenebilir” MK 683. Mücerretlik görüşü benimsenirse mülkiyet borçlandırıcı işlem geçersiz olsa bile iktisap edene geçecek, ancak bu iktisap sebepsiz zenginleşme teşkil edeceğinden, “iade davası” ile “ 2 ve 10 yıllık süre” içinde istenebilecektir.

Zilyetlik Devredilmeden Kazanma Taşınır mülkiyeti “miras” MK 599, “şirketlerin birleşmesi” TK 151 gibi külli halefiyet halinde, “mal birliği”, “mal ortaklığı” rejimi ile “açık artırma ” BK 213 ile taşınır bir mal alan kimse onun mülkiyetini ihale anında zilyetlik nakledilmeden önce kazanır.

Mülkiyeti Muhafaza Sözleşmesi (2/1) Satılan malın mülkiyetinin, bedel alıcı tarafından tamamen ödeninceye kadar satıcıda kalması hususundaki sözleşmeye, “mülkiyeti saklı tutma sözleşmesi” denir. Bunun geçerli olması; -Sözleşmenin Noter tarafından resmi şekilde düzenlenmesi -Alıcının yerleşim yerindeki Noter tarafından özel “mülkiyeti muhafaza sicili”ne kaydıyle mümkündür. Bu sicile tescilin kurucu bir işlevi varsa da, bu sicillerin aleniyet fonksiyonu bulunmaz.  Taşınmaz ve hayvan satışlarında mülkiyeti muhafaza kaydı konulamaz. Taşınmazlarda bu güvence “ipotek”, hayvan satışlarında ise icra dairesinde tutulan özel sicile kayıtla gerçekleştirilen “teslimsiz rehin” ile sağlanır MK m. 740.

Mülkiyeti Muhafaza Sözleşmesi (2/2) Mülkiyeti saklı tutma kaydının taliki şart mı, infisahi şart mı olduğu tartışmalıdır Taliki şart ise mülkiyet zilyetliğin nakline rağmen satıcıda kalmakta, alıcıya mülkiyetin geçmesi ancak semenin tamamının ödenmesiyle mümkün olmaktadır. Bu süre içinde alıcı emin sıfatıyla zilyet sayıldığından, ondan iyiniyetli üçüncü şahıslar malı iktisap edebilirler. Bu görüş satıcı ve alacaklılarını korur. Satıcı istihkak davası ile malını geri alabilir, iflas masasına da ileri sürebilir.(15 HD). Borçlunun alacaklısı ise ancak bakiye taksitleri ödedikten sonra malı haczedebilir.  İnfisahi şart görüşü benimsenirse eşyanın mülkiyeti baştan itibaren zilyetliğin nakli ile birlikte alıcıya geçer ve üçüncü şahıslar kötü niyetli olsa dahi o malı iktisap edebilirler. Bu görüşte alıcı ve alacaklılarının aleyhinedir. (4 HD)

Hükmen teslim 766.- Bir taşınırın mülkiyetini nakleden kimse özel bir hukukî ilişkiye dayanarak o şeyin zilyetliğini korursa, mülkiyet teslimsiz geçmiş olur. İstisna: İşlem üçüncü kişileri zarara sokmak Taşınır rehni kurallarından kurtulmak için yapılmışsa, mülkiyetin nakli sonuç doğurmaz. Böyle bir amaç güdülüp güdülmediğini hâkim takdir eder.

Taşınır Mülkiyetinin Aslen Kazanılması Sahiplenme Buluntu Hazine İşleme Karışıma ve birleşme Zamanaşımı

Sahiplenme (İhraz) 6/1 Sahiplenme yoluyla “ancak sahipsiz taşınır eşyalar zilyetlik tesis edilir edilmez iktisap edilebilir”. Sahiplenme yoluyla mülkiyet kazanabilmek için “eşya üzerinde malik olmak iradesiyle zilyetlik tesis etmek gerektiğinden, edinenin temyiz kudretine sahip olması gerekir”. Sahipli bir eşya sahibi tarafından terk edilip sahipsiz hale gelmedikçe, sahiplenme yoluyla iktisabı mümkün değildir. Bir eşyanın sahibi olmakla birlikte kim olduğu tesbit edilemiyorsa, ancak lukata yoluyla iktisap edilebilir.  Ehlileşmiş hayvanlar tekrar vahşileşmedikçe sahipsiz hale gelmiş sayılmazlar. Av hayvanları ise kaçtığında sahibi hemen aramazsa sahipsiz hale gelir MK 768.

Buluntu (Lukata)6/2 Bunda eşya sahipsiz değildir. Bulan yanlışlıkla sahipsiz sanmış ve bu yanılgısı mazur görülebiliyorsa kazandırıcı zamanaşımı ile eşyanın mülkiyetinin iktisabı mümkündür Aksi takdirde kötüniyetli zilyet olarak bu eşyayı sahibine herzaman iade etmek zorunda kalır. Buluntu hükümleri sahibinin elinden hem rızası ile hemde rıza dışı çıkan eşyaya, hatta tabii kuvvetlerle başkasının hakimiyet alanına giren mal ve hayvanlar hakkında da uygulanır. Eşyanın önemli bir kıymeti varsa bulan zabıtaya veya muhtara haber vermek zorundadır MK 769. Yapılan bildirimden itibaren “5 yıl içinde sahibi çıkmazsa bulan, malın mülkiyetini kazanmış olur”. Sahibi çıkarsa bulan saklama masrafı ile birlikte uygun bir ikramiye de talep edebilir MK 771. Buluntuda da malik olma iradesiyle zilyetlik şart olduğundan bulanın temyiz kudretine sahip olması şarttır. 

Gömü (Define)6/3 Gömü “bulunmasından çok zaman önce gömülmüş veya saklanmış olan ve maliki bulunmadığı muhakkak olan kıymetli eşya”dır. Gömü ilmi veya tarihi bir kıymete sahip değilse saklandığı taşınmaz veya taşınırın sahibinin mülkü olur. Bulan sadece kıymetinin yarısını geçmemek üzere uygun bir ödül talep edebilir MK 772. İlmi veya tarihi bir değere sahip ise devletin mülkü olur MK 773. 

İşleme (Hukuki Tağyir) 6/4 Başkasına ait bir malı işleyerek bir eser meydana getiren kimse, eğer sarfettiği emek, malın kıymetinden fazla ise o eserin maliki olur. Malın eski maliki uğramış olduğu zararları haksız fiil veya sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre talep edebilir. İşlemede bulunan iyi niyetli değilse hakim eserin mülkiyetini eski malikine bırakabilir MK 775. 

5-Karışım ve Birleşme 6/5 Çeşitli kimselere ait mallar önemli surette tahrip olmaksızın veya aşırı bir emek ve masraf yapmaksızın, ayrılamayacak derecede birleşmişse meydana gelen birleşim, eğer mallardan biri, diğerinin bütünleyici parçası haline gelmişse, asıl şeyin mülkiyetine sahip olan kimseye ait olur MK 776

Zamanaşımı ile İktisap 6/6 Başkasına ait bir malı zamanaşımı ile kazanmak için kanunda iki koşul öngörülmüştür. a)Mülkiyeti iktisap edecek kişi, “iyiniyetli malik sıfatıyla” zilyet olmalıdır b)Çekişmesiz ve aralıksız “5 yıl” devam eden zilyetlik olmalıdır. Kendisinden önceki iyiniyetli zilyetlik sürelerini de zilyetlik süresine ekleyebilir.  İyiniyetten kasıt zilyedin eşyanın başkasına ait olduğunu bilmemesi ve hal ve şartlara göre bilmesinin kendisinden beklenilmemesi demektir. Eşyanın başkasının olduğunu bilen fakat sahibini bilmeyen 5 yıllık zilyet ancak buluntu hükümlerine göre mülkiyeti kazanır. Kamuya ait taşınır mallar üzerinde kazandırıcı zamanaşımı ile mülkiyet iktisap edilemez. 

Taşınır Mülkiyetinin Kaybı Malik kendi iradesi ile taşınır eşyayı terk ederse veya taşınır malı başkasına devrederse veya eşyayı tahrip ederse mülkiyet hakkını kaybeder. Malikin iradesi dışında bir başkası o eşya üzerinde işleme, zamanaşımı, buluntu gibi yollarla mülkiyet hakkı kazanırsa, malikin mülkiyet hakkı sona erer MK 778.