DÜRÜSTLÜK KURALI-GENEL OLARAK

... konulu sunumlar: "DÜRÜSTLÜK KURALI-GENEL OLARAK"— Sunum transkripti:

1 DÜRÜSTLÜK KURALI-GENEL OLARAK
Dürüstlük kuralları yazılı olmayan kurallardır. Hakim dürüstlük kurallarını kendiliğinden uygulamakla yükümlüdür. Dürüstlük kuralları, makul, dürüst, objektif, iyiniyetli ve ortalama zeka seviyesine sahip kişilerin davranış kalıplarından hareketle oluşturulur. Dürüstlük kuralları hem hakların kullanılmasında hem de borçların ifasında uygulanan kurallardır. Dürüstlük kuralların hem sözleşmeden hem de kanundan doğan hakların kullanılmasında ve borçların ifasında uygulanır. DÜRÜSTLÜK KURALI-GENEL OLARAK

2 HUKUKİ İŞLEMLERİN UYGULANMASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI
Hukuki işlemlerin kuruluşunda Hukuki işlemlerin yorumunda Hukuki işlemlerin tamamlanmasında Hukuki yükümlülüklerin tahvilinde Sözleşme öncesi dönemde HUKUKİ İŞLEMLERİN UYGULANMASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI

3 KANUNUN UYGULANMASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI
Kanunun yorumunda Kanuna karşı hilenin önlenmesinde Bir hukuki müessesenin amaca aykırı olarak kullanılmasında KANUNUN UYGULANMASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI

4 HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
Kanundan veya sözleşmeden kaynaklanan bir hak varsa ve bu hak dürüstlük kuralına aykırı şekilde kullanılmışsa hakkın kötüye kullanılması söz konusu olur. Hakkın kötüye kullanılmasını yasaklayan hüküm emredici bir hukuk kuralıdır. Bir kimsenin sırf başkasına zarar vermek kastıyla bir hakkını kullanması; kendisine hiçbir yarar sağlamayan bir hakkı karşı tarafa zarar vermek kastıyla kullanması ve uyandırılan güvene aykırı çelişkili davranışlarda bulunması hallerinde hakkın kötüte kullanılması söz konusu olur. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI

5 HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI HALİNDE AÇILABİLECEK DAVALAR
Hakkın kötüye kullanılması halinde şu davalar açılabilir: Tespit davası Önleme davası Durdurma davası Maddi ve manevi tazminat davası HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI HALİNDE AÇILABİLECEK DAVALAR

6 İYİNİYET-GENEL OLARAK
Bir kimsenin normalde kazanamayacağı bir hakkı, hakkı kazanmasına engel teşkil eden husustaki mazur görülebilecek bir bilgisizliği ve yanlış bilgisi sebebiyle kazanabilmesine olanak sağlayan duruma iyiniyet denir. İyiniyet hakların kazanılmasına imkan veren bir durumdur. İyiniyet hakkın kazanılmasına engel teşkil eden bir husustaki mazur görülebilen bir bilgisizlik veya yanlış bilgidir. İYİNİYET-GENEL OLARAK

7 YANLIŞ BİLGİ VEYA BİLGİSİZLİĞİN MAZUR GÖRÜLEMEDİĞİ HALLER
Yanlış bilgi veya bilgisizliğin mazur görülemediği haller kanun gereği veya durum gereği bilme yükümlülüğü bulunan haller olup aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir: Kanunen ilanı zorunlu olan durumlar Açıklık ilkesine bağlı olarak tutulan siciller Tam ehliyetsizlerle yapılan işlemler Sınırlı ehliyetsizlerle yapılan işlemler Durum gereği bilinmesi gereken hususlar. YANLIŞ BİLGİ VEYA BİLGİSİZLİĞİN MAZUR GÖRÜLEMEDİĞİ HALLER

8 İYİNİYETİN KORUNMASININ SINIRLARI
Bir kimsenin iyiniyetle bir hakkı kazanabilmesi için, Kanun bir hakkın kazanılmasını kişinin iyiniyetli olması şartına bağlamış olmalıdır. İyiniyet karinesi çürütülmemiş yani kişinin iyiniyetli olmadığı ispat edilememiş olmalıdır. Kişi kendisinden beklenebilecek bütün dikkat ve özeni göstermiş olmalıdır. İYİNİYETİN KORUNMASININ SINIRLARI

9 İYİNİYETLİ OLMANIN SONUÇLARI
İyiniyetli olmaya bağlanan sonuçları aşağıda belirtilen üç grupta toplamak mümkündür: İyiniyet hukuki sakatlığa bağlı sonuçların tümünü kaldırabilir. İyiniyet hukuki sakatlığın sonuçlarını hafifletebilir. İyiniyet bir hakkı genişletebilir. İYİNİYETLİ OLMANIN SONUÇLARI

10 Emin sıfatıyla zilyetle bir hukuki işlem yapan kişi bu hukuki işlem tamamlandığı anda ondan doğan hakları kazanır. Temsil yetkisi geri alınan ama ilan edilmeyen bir temsilci ile hukuki işlem yapan kişi bu hukuki işlem tamamlandığı anda ondan doğan hakları kazanır. Alacağın devredildiğinden haberi olmayan iyiniyetli kişi eski borçluya ödeme yapmakla borcundan kurtulur. Sahibinin elinden rızası dışı çıkmış olan para veya hamiline yazılı senedi iyiniyetle alan kişiden bunları iade etmesi istenemez. Evli olan bir kimseyle onun evli olduğunu bilmeden iyiniyetle evlenen kişinin evliliği ilk eşin ölmesi halinde geçerli hale gelir. İyiniyetin hukuki sakatlığa bağlı sonuçları tamamen ortadan kaldırdığı haller

11 İYİNİYETİN HUKUKİ SAKATLIĞA BAĞLI SONUÇLARI HAFİFLETMESİ
Tam ehliyetli olmayan bir kimseyle iyiniyetle bir mal satın alan kişi malı iade etmekle yükümlüdür. Sahibinin elinden rızası dışı çıkan bir taşınır malı, açık artırmadan, aleni bir pazardan veya o tür eşyaların satıldığı bir yerden iyiniyetle satın alan kişi ödemiş olduğu satış bedeli malın sahibi tarafından kendisine iade edilmedikçe malı iade zorunda değildir. İYİNİYETİN HUKUKİ SAKATLIĞA BAĞLI SONUÇLARI HAFİFLETMESİ

12 İYİNİYETİN HAKKI GENİŞLETMESİ
İyiniyet bazı durumlarda bir hakkın genişlemesine yol açabilir. Tipik örneği MK m. 725’de düzenlenmiş olan taşkın inşaattır. Bir kimsenin iyiniyetli olarak ve kendi arazisi üzerine yaptığını zannederek bir inşaatın cüzi bir kısmını başkasının arsasına taşıması halinde, inşaatın taşan kısmının bulunduğu arsanın mülkiyetini taşan miktarla sınırlı olarak ve bedeli mukabilinde kazanır. İYİNİYETİN HAKKI GENİŞLETMESİ

13 İyiniyetin zamanaşımı yoluyla bir hakkın kazanılmasını sağlaması
Taşınır mallarda: Bir taşınır malı malik sıfatıyla ve iyiniyetle aralıksız ve davasız olarak beş yıl süreyle elinde bulunduran kimse o taşınır malın maliki olur. Zilyetliğin bir seneye kadar kesintiye uğraması zamanaşımı süresini kesmez. Taşınmaz mallarda: Bir taşınmaz malı malik sıfatıyla ve iyiniyetle aralıksız ve davasız olarak on yıl süreyle elinde bulunduran kimse o taşınmaz malın maliki olur. İyiniyetin zamanaşımı yoluyla bir hakkın kazanılmasını sağlaması

14 TAPU SİCİLİNE İTİMAT İLKESİ VE İYİNİYET
Bir kimse tapu sicilindeki kayıtlara itimat ederek iyiniyetle bir taşınmaz malı satın alırsa o taşınmaz malın sahibi olur. TAPU SİCİLİNE İTİMAT İLKESİ VE İYİNİYET

15 İyiniyetin arandığı zaman
İyiniyet bazen hukuki işlemin yapıldığı anda, bazen de belli bir süre için aranır. Örneğin emin sıfatıyla zilyetten bir taşınır malı satın alan kişinin işlem anında iyiniyetli olması yeterlidir. Buna karşılık bir menkul malın mülkiyetini zamanaşımı yoluyla kazanacak kişinin beş yıl boyunca iyiniyetli olması gerekmektedir. İyiniyetin arandığı zaman

16 MK VE BK’DAKİ GENEL NİTELİKLİ HÜKÜMLERİN UYGULANMA ALANI
Borçlar Kanunundaki genel nitelikli hükümler Medeni Hukuk alanında ve diğer özel hukuk alanlarında uygulanır. Genel nitelikli hükümler Borçlar Kanununun genel hükümler kısmında ve özel borç ilişkileri kısmında yer alabilir. Borçlar Kanununun genel nitelikli hükümleri bazen kıyas yoluyla bazen de doğrudan Medeni Hukuk alanında uygulanır. MK VE BK’DAKİ GENEL NİTELİKLİ HÜKÜMLERİN UYGULANMA ALANI