Öğretim Strateji, Yöntem ve Teknikleri Doç.Dr. Mehmet Erdoğan Öğretim İlke ve Yöntemleri

Strateji, Yöntem & Teknik İlişkisi... Strateji: hedefe ulaşmak için seçilen en genel yol yada yollar bütünü Yöntem: bir konuyu öğrenmek veya öğretmek için “bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli en kısa yol” Teknik: bir “öğretim etkinliği için başvurulması gereken beceri, işlem ya da yol” Teknik Yöntem Strateji

Öğretim Stratejileri...ö ğ renme hedeflerine ulaşmak üzere belirlenen konunun sunulması için izlenen yollar bütünü veya hedefe ulaşmak için seçilen genel yoldur. 1. Sunuş yoluyla ö ğ retme 2. Buluş yoluyla ö ğ retme 3. Araştırma - İ nceleme yoluyla ö ğ retme

Öğretim stratejileri tek başına eğitim durumlarını belirlemez. Kullanacak olduğumuz stratejiyi belirlerken; STRATEJ İ Ö ğ renci Özellikleri Kazanım Özellikleri İ çerik Özellikleri

1. Sunuş yolu ile öğretme (Ausubel) Ö ğ renci kendisine sunulan bilgiyi alma yolu ile kazanır (Savaş, 2007) Ö ğ retmen ve ö ğ renciler arasında yo ğ un bir etkileşim yaşanır. Ö ğ retmenin görevi; ▫ e ğ itim ortamlarını düzenlemek (en uygun aracı seçilmek) ▫ Konuyu genelden özele sistemli ve anlamlı bir şekilde planlayıp sunmak Daha çok bilişsel nitelikteki, anlamlı ö ğ renmelerin oluşturulması geliştirilmesini amaçlar

Ausubel’e göre ö ğ renci, her zaman hangi bilginin önemli, hangi ipuçlarının problem çözümü için uygun oldu ğ unu bilmeyebilir. Bu nedenle birey,özellikle herhangi bir konu alanıyla ilgili ö ğ renmesi gereken kavramları,ilkeleri, fikirleri buluş yoluyla de ğ il, kendine sunulanı alma yoluyla kazanabilir.

Ö ğ rencilerin ön ö ğ renmeleri & yaşantıları ile yeni ö ğ renmeleri ilişkilendirilmelidir. Bu stratejide ö ğ rencilere bol miktarda örnek verilmelidir. Genel ilke ve kavramlardan işe başlanır ve giderek daha ayrıntılı bilgilere yer verilir. Genelden özele giden aşamalı bilgiler verilmelidir. Ders ön düzenleyiciler (advance organizer) ile başlatılmalıdır.  Ö ğ rencilerin yeni ö ğ renecekleri ile eski bilgilerini ilişkilendirmelerini sa ğ layacak başlangıç anlatımları (şemalar, grafikler, modeller...vb)  Ön bilgiler ile yeni ö ğ renilecek bilgiler arasında kavramsal bir köprü oluşturur GENEL ÖZEL Genelden özele & tümdengelim

Özet olarak;  Ö ğ retmen-ö ğ renci arasında yo ğ un bir etkileşim gerektirir  Ö ğ retmen ö ğ rencilerin aktif katılımını sa ğ lamalıdır  Başlangıç sunuşlarını ö ğ retmen yapmalı, hemen arkasından ö ğ renciler fikirlerini, örneklerini, tepkilerini açıklamalıdır  Bol örnek vermeyi gerektirir.  a ğ ırlık sözel ö ğ renmede olmakla birlikte, resimler, örnekler, posterler önemli yer tutar  Ö ğ retim genelden özele do ğ ru hiyerarşik bir yapı izler.  Daha genel kapsamlı kavramlar önce, bu kavramların kapsamındaki daha özel konular daha sonra sunulur  Ö ğ retim adım adım ilerler.  Ö ğ retim ön organize ediciler ile başlar  Önce ve yeni ö ğ renilenler arasında yatay ve dikey ilişki kurulur.

Aşamaları 1. Ön organize edicilerinÖn organize edicilerin sunulması (başlangıçsunulması (başlangıç) 2. Ö ğ renilecek yeni konunun, materyalin sunulması (gelişme) 3. Bilişsel yapının güçlendirilmesi 1. Dersin amacının açıklanması 2. Organize edicinin sunumu 3. Organize ediciyi tanımlanması 4. Uygun olan yerlerde örnekler verilmesi veya şekillerle anlatılması 5. Ö ğ rencilere tekrar ettirilmesi 1. Bilgi biriminin sunumu (genelden - özele) 2. Bilgi biriminin özelliklerinin sıralanması 3. Bilgi biriminin organize edicilerle ilişkilendirilmesi 1. Farklı tanımlama ve düşüncelerin açıklanması 2. Ö ğ rencilerden örnek durumlar istenmesi 3. Ö ğ rencilerden örnek olmayan durumlar istenmesi 4. Örneklenen ve tanımlanan bilgi birimini cümle, parça gibi bütün bir yapıda kullandırarak tekrar ettirilmesi 1. Ön organize edicilerin sunulması (başlangıç)

Organize Edici – Ön düzenleyici (Advance Organizer) - Yeni bilginin çerçevesini çizer. - Yeni bilgi ile ö ğ rencinin önceden kazanmış oldu ğ u bilgi ile ilişkilendirme yapar - Dersin başlangıcında kullanılır Örn: Sözel ifadeler, şemalar, somut modeller, grafikler…vb Temel fonksiyonu; 1. Yeni bilgi için bir yapı iskeleti oluşturur ve sunulacak ayrıntının içine yerleştirilmesini sa ğ lar. Bilgiler arasındaki ilişki kurmak ve kodlamak. 2. Sunulacak bilginin hangi kısmının önemli oldu ğ una dikkat çeker 3. Sunulacak yeni bilgi ile ö ğ rencinin hali hazırda sahip oldu ğ u bilgi arasında köprü kurar. Örn: * Ünite başlarında bulunan hazırlık çalışmaları, * Ders kitaplarının başında verilen kazanım ifadeleri * Dersin başında verilecek bir kavram haritasi…vb

Nakipoğlu vd., (2010)’un çalışmasından alınmıştır

Konunun ve Materyalin Sunulması - Yeni ö ğ renilecek bilgi genelden özele do ğ ru, örneklendirilerek ve tartışılarak sunulur - Ö ğ renci basamak basamak genel kavramlardan özel bilgilere, somut örneklere do ğ ru ilerler - Eski ve yeni kavramlar arasında benzerlik ve farklılıklar karşılaştırılır

Ne zaman Sunuş Yolu ile Öğretim Stratejisini kullanmalıyız? Ö ğ rencilerin ön ö ğ renmeleri yeterli olmadı ğ ında Ezberleme, hatırlama ve tanıma yönelik bir ö ğ retim amaçlandı ğ ında Birçok kavram arasında İ lişkilerin kurulması gerekti ğ inde ve kavramlarla ilgili yeterli bilgi sahibi olunmadı ğ ında

Ö ğ rencinin kendi etkinlik ve gözlemlerine dayalı olarak yargıya varmasını teşvik eden bir ö ğ retim stratejisidir. 2. Buluş Yoluyla Öğretme (Jerome Bruner) “ Biz bir konuyu ö ğ renciye, o alanda yaşayan küçük kütüphane oluşturmak için ö ğ retmiyoruz. Ö ğ rencinin, kendi kendine matematiksel olarak düşünmesi, olayları bir tarihçi gibi irdeleyebilmesi, bilgiyi kazanma sürecinin bir parçası haline gelmesini amaçlıyoruz. Bilmek bir ürün de ğ il, bir süreçtir ” (Bruner, 1966)

Ö ğ renciler: kendi etkinliklerine ve gözlemlerine dayalı olarak yargıya varırlar Ö ğ retmen: ▫ Bilgiyi ö ğ renciye sunmak yerine, ö ğ rencinin bilgiye kendisinin ulaşmasına yardımcı olacak bir ortam oluşturur ▫ Ö ğ rencinin merak etmesini sa ğ lar ve konuya güdüler Ö ğ rencinin ba ğ ımsız olarak sorun çözmesi teşvik edilmeli Bilgiyi özümsemekten çok, bilgiyi araştırması, analiz ve sentez etmesi teşvik edilmelidir.

Ö ğ retmen sınıfa yeterince örnek getirmelidir. Ö ğ renci,  Bu örnekler üzerinde kafa yorabilmeli,  Konunun yapısını çözümlemeli  Görüş ve düşünceler arasındaki temel ilişkileri, ilkeleri keşfedebilmeli  Benzer soruları çözebilmek için güdülenmelidir. Ö ğ retmen ders sunuşu yapan bilgi aktarıcısı de ğ il, bir kılavuz ve yol göstericidir.

Bu strateji ile ö ğ renciler aktif araştırmacılar haline gelebilir. Bruner’e göre  ö ğ retmen; ö ğ rencilere kavramları ilkeleri vermek yerine, ö ğ rencileri deney yapmaya, ilkeleri, kavramları bulmaya teşvik etmelidir.  ö ğ renci; problem çözen, bilgiyi analiz eden, uygulayan ve sentez edendir. Bruner’in temel amacı, ö ğ rencilerin öz yeterlili ğ e sahip ve ba ğ ımsız olarak ö ğ renebilen bireyler olarak yetiştirmektir. Bunu yapmak için de;  Ö ğ renciler do ğ al ilgilerine uygun etkinliklere yöneltilmeli  Buluş yapmaları teşvik edilmeli  Merakları arttırılmalıdır

Problem durumlarını verir Soru sorar, deney yapar, keşfeder Ö Ğ RETMENÖ Ğ RENC İ Örnekler sunar; Özel örnekler sunularak, genel ilkeler formüle edilir. Konunun yapısını, fikirler arasındaki temel ilişkileri, İ lkeleri, özellikleri keşfedinceye kadar örneklerle çalışır. Öğrenme; Tümevarım yolu ile öğrenme teşvik edilir. Örn: yeterince dörtgen örnekleri ve dörtgen olmayan örnekler verilerek öğrencilerin dörtgenlerin özelliklerini bulmaları sağlanabilir.

Yapılandırılmamış Buluş; * Ö ğ renci kendi çalışmalarını kendi yönlendirir * Planlanmamış, do ğ al bir ortamda kavramları, ilkeleri, bir problemin çözümünü bireyin kendi kendine bulmasıdır. * Bir proje üzerinde çalışırken, tesadüfen herhangi bir ilkeyi veya kavramı bulmak. * Bireyin günlük yaşamda karşı karşıya oldu ğ u bir soruna kendi kendi kendine çözüm bulmasıdır. Yapılandırılmış Buluş; *Ö ğ retmen, ö ğ renciye bazı yönergeler ve ipuçları verir *Hedef ve davranışların açıkça belirlenip, gerekli örnek olan – olmayan durumların hazırlanıp örneklerin basitten karmaşı ğ a sıralandı ğ ı ve zamanın dikkatlice planlandı ğ ı ö ğ retim stratejisidir.

Buluş yolu ile ö ğ renciye kazandırılacak hedef ve davranışlar açıkça belirlenmelidir Somut örnek durumlar Ve örnek olmayan durumlar saptanmalıdır Örnekler basitten karmaşı ğ a ve ö ğ rencinin merakını arttıracak şekilde verilmelidir.

Ö ğ retmenin örnekleri sunması Ö ğ rencinin örnekleri betimlemesi Ö ğ retmenin ek örnekler vermesi Ö ğ rencilerin ek örnekleri betimlemesi ve öncekilerle karşılaştırması Ö ğ retmenin ek örnekleri ve örnek olmayan durumları sunması Ö ğ rencilerin zıt örnekleri karşılaştırmaları Ö ğ retmenin, ö ğ rencilerin teşhis etti ğ i özellikleri ilişkileri ya da ilkeleri vurgulaması Ö ğ rencilerin tanımlamaları, ilişkileri, özellikleri ifade etmeleri Ö ğ retmenin ö ğ rencilerden ek örnekler istemesi Jacobsen ve di ğ erleri (1985)’ne göre, Buluş Yolu ile Ö ğ retme adımları

3. Araştırma-İnceleme yoluyla öğretim Ö ğ renme-ö ğ retme etkinliklerinde sorun (problem) çözme yöntemi izlenir. Ö ğ renciler kendi çabaları ile bilimsel bilgi edinirler Ö ğ retmen, yol gösterici ve gerekti ğ inde yönlendiricidir; ve ö ğ retmen ö ğ rencileri araştırma ve incelemeye yönlendirir. Ö ğ renci araştırma ve inceleme yaparak bir sorunun nasıl çözüldü ğ ünü ö ğ retir. Aşçılık okulu

Araştırma-inceleme yoluyla işlenen dersin aşamaları: 1. Problemin ö ğ renciler tarafından fark edilmesi, hissedilmesi. 2. Problem durumunun tanımlanması ve netleştirilmesi. 3. Problemle ilgili hipotezlerin kurulması. 4. Problemin çözümü için yöntem geliştirme ve verilerin, kanıtların toplanması. 5. Toplanan veri ve kanıtların analizi, analiz sonuçlarının karşılaştırılması, yorumlanması, hipotezlerin test edilmesi ve sonuca ulaşılması.

Ö ğ renci, çevredeki problemleri algılar, tanımlar, verileri toplar, geçici çözüm yolları geliştirir ve bunların mümkün olup olmadı ğ ını test eder. Bu şekilde yetişen ö ğ renciler, gelecekte karşılaşacakları problemleri de bilimsel yöntemlerle çözmeyi ö ğ renmiş olurlar. Bu stratejiyi uygulayan ö ğ retmenler hem yöntem hem de araç-gereç yönünden ö ğ rencilere yardım etmelidirler. Bu stratejide örnek olay, laboratuar, problem çözme gibi metotlar kullanılabilir.

Kendi öğretiminizi planlarken hangi stratejiyi kullanmayı tercih edersiniz? Neden??

Yöntem ve Teknikleri Belirlerken Dersin hedeflerini veya öğrencilere kazandırmak istediğimiz niteliklerin düzeyi, 2. Sınıftaki öğrenci sayısı 3. Öğrencilerin yeteneği 4. Dersin öğretimine ayrılan zaman 5. Öğrencileri güdüleyebilme 6. Öğretmenin yeterliliği.