Jeotermal Enerji nedir? Yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, sıcaklıkları sürekli olarak bölgesel atmosferik ortalama sıcaklığın üzerinde olan ve çevresindeki normal yeraltı ve yerüstü sularına göre daha fazla erimiş mineral, çeşitli tuzlar ve gazlar içerebilen sıcak su ve buhar olarak tanımlanabilir.

Jeotermal enerjinin oluşum modeli

JEOTERMAL ENERJİNİN ÜSTÜNLÜKLERİ POTANSİYEL ZENGİNİ OLDUĞUMUZ,ULUSAL BİR KAYNAKTIR. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAĞIDIR. DİĞER ENERJİ TÜRLERİNE GÖRE DAHA UCUZDUR. ÇEVRE KİRLİLİĞİNE YOL AÇMAZ.

Dünya’da Jeotermal Enerji İlk çağlardan beri ilkel yollarla sağlık amaçlı olarak yararlanılan doğal sıcak su kaynakları ilk defa 1827 yılında İtalya'da asit borik elde etmek amacıyla kullanılmıştır yılında Larderello (İtalya) yöresinde yine ilk defa jeotermal buhardan elektrik üretimine başlanmış ve 1912 yılında gücü KWe (kilowatt elektrik) olan ilk turbo jeneratör kurulmuştur larda ise bu enerji İzlanda nın Reykjavik kentinde ısıtma amacıyla kullanılmaya başlanmıştır yılında Yeni Zelanda Wairakei sahasında turistik bir otele sıcak su temini amacıyla başlanan sığ sondajlara daha sonra, elektirİk elde edebilmek amacıyla devam edilmiş 1954 yılında 200 MWe elektrik kapasiteli bir santral kurulmuştur. 1960'da Amerika'da, 1961'de Meksika'da ve 1966'da Japonya'da santraller kurularak jeotermal enerjinin kullanımı dünya çapında yayılmıştır.

Dünya çapında, 2010 yılı itibariyle jeotermal elektrik santrali kurulu kapasitesi (10,7GW) (Bertani, 2010).

And Volkanik Kuşağı:Güney Amerika’nın batı sahillerinde bulunan bu kuşaK Venezuella, Kolombiya, Ekvator, Peru, Bolivya, Şili ve Arjantin’i kapsamaktadır.

DOĞU AFRİKA RİFT SİSTEMİ: DOĞU AFRİKA RİFT SİSTEMİ:Aktif olan bu sistem Zambiya,Malavi,Tanzanya, Uganda,Kenya,Etopya gibi ülkeleri içine alır.

ORTA AMERİKA VOLKANİK KUŞAĞI: ORTA AMERİKA VOLKANİK KUŞAĞI: Guatelama,El Salvador,Kosta Rika,Panama’yı içine alan bu kuşakta çok sayıda jeotermal sistem bulunmaktadır. Bunların dışında, Kanada, ABD, Japonya, Doğu Çin,Filipinler, Endonezya gibi ülkelerde verimli jeotermal sahalara sahiptir.

JEOTERMAL ENERJİNİN KULLANIM ALANLARI ALANLARI

JEOTERMAL AKIŞKANIN SICAKLIĞINA GÖRE KULLANIM YERLERİ O C Yüksek konsantrasyon solüsyonunun buharlaşması,amonyum absorpsiyonu ile soğutma Hidrojen sülfit ile ağır su eldesi Kereste kurutulması,balık vb. yiyeceklerin kurutulması Bayer’s yoluyla alüminyum eldesi Çiftlik ürünlerinin çabuk kurutulması Şeker endüstrisi,tuz eldesi

Temiz su eldesi,tuzlu oranın arttırılması Çimento kurutulması Organik maddelerin kurutulması (yosun,et,sebze) Balık kurutma

Ev ve sera ısıtma Soğutma Kümes ve ahır ısıtma Mantar yetiştirme Toprak ısıtma,kent ısıtması,sağlık tesisleri Yüzme havuzları,fermantasyon,damıtma Balık çiftlikleri

KİMYASAL MADDE ÜRETİMİ Jeotermal akışkandan borik asit,amonyumbikarbonat,ağır su(döteryum oksit) vb. maddelerin elde edilmesinde Jeotermal akışkandaki co 2 den kuru buz elde edilmesinde (ABD,Türkiye), sağlık ve termal tesislerde birçok ülkelerde kullanılmaktadır.

ELEKTRİK ÜRETİMİ Jeotermal sahada açılan kuyulardan üretilen akışkan seperatörlerde buhar ve su olarak ayrıştıktan sonra buhar tribünlere gönderilerek jenaratör aracılığıyla elektrik üretimi sağlanır. Jeotermal sahada açılan kuyulardan üretilen akışkan seperatörlerde buhar ve su olarak ayrıştıktan sonra buhar tribünlere gönderilerek jenaratör aracılığıyla elektrik üretimi sağlanır.

Resim 4: Kızıldere(denizli) jeotermal elektrik santraline entegre sıvı CO2 ve kurubuz üretim fabrikası

ISI ÜRETİMİ Jeotermal akışkanın ısıtılacak alanda radyatör ve uygun borular sistemi aracılığıyla dolaştırılması suretiyle ısıtma sağlanmaktadır. Jeotermal akışkanın ısıtılacak alanda radyatör ve uygun borular sistemi aracılığıyla dolaştırılması suretiyle ısıtma sağlanmaktadır.

KONUT ISITMACILIĞI

TARIM SEKTÖRÜNDE KULLANIM Tarım sektöründeki modernleşme,sektörün enerji kullanım payının artmasına yol açmıştır.özellikle kırsal kesimlerde elektrik dışında,konutların, hayvan barınaklarının ve seraların ısıtılması için “jeotermal enerjiden” yaralanılmaktadır.

İzmir/Balçova’da jeotermalle ısınan bir sera

Resim 3: Sera ısıtmacılığında kullanılan sondaj kuyusu

TERMAL TURİZM VE SAĞLIK AMAÇLI KULLANIMI Sıcak suların içeriğinden kaynaklanan ısıl eneji, ısıl eneji, mineral, mineral, tuz, tuz, gaz gaz yararlı ölçüdeki radyoaktif içeriğin insan sağlığını olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir.

Jeotermal enerji temiz ve yenilenebilir bir enerji kaynağı olmasına karşın sonsuz bir enerji kaynağı değildir.Ülkemizde tam tersi bir düşünce hakimdir.Bunun sonucunda zaman zaman önemli çevre sorunlarına neden olunmaktadır.

Buna en iyi örnek Pamukkale yakınındaki Karahayıt kaplıcalarındaki durumdur.Her pansiyon ve otelin kendine ait kuyu açması sonucu rezervuardan aşırı su çekilmiş ve yer altı su seviyesi hergün düşmüştür.Bu bölgedeki kızıl travertenleri yaratan kaplıca suları yok olmuş ve turizm darbe almıştır

JEOTERMAL ENERJİNİN ÖNEMİ Jeotermal kaynaklardan elde edilen elektriği kullanarak, Her yıl ; 22 milyon ton CO2, 22 milyon ton CO2, 200 bin ton nitrojen oksit 200 bin ton nitrojen oksit 110 bin ton külün 110 bin ton külün atmosfere atılmasını önlemekteyiz.

JEOTERMAL ENERJİNİN ÇEVREYE ETKİSİ  Jeotermal enerji,fosil yakıtların tüketimiyle ilgili olarak ortaya çıkan sera etkisi ve asit yağmuru gazlarının atmosfere atılmasından doğan çevre sorunlarının önlenmesi bakımından büyük önem taşımaktadır.  Jeotermal enerjiye dayalı modern elektrik santrallerinde CO 2, NO x,SO x atımı çok düşük düzeydedir.  Merkezi ısıtma sistemlerinde ise söz konusu gazların deşarj miktarları ise sıfır değerine inmiştir.  Kömür yakıtlı santrallerdeki CO 2 atımı,eski tip santrallerdekine oranla 1600 kat daha fazladır.bu karşılaştırmaların ışığında jeotermal enerjinin avantajı kesin olarak görülmektedir.  Gelişen teknolojiye ve duyulan ihtiyaca göre atık su içindeki bazı kimyasal maddeler üretilerek,akışkan bu yönden zararsız hale getirilebilmektedir.

Türkiye’de Jeotermal Enerji

Türkiye’ de jeotermal enerji çalışmaları yaklaşık 45 yıl önce MTA Genel Müdürlüğü tarafından başlatılmış ve bugüne kadar yapılan çalışmalarla 190 adet jeotermal alanın varlığı keşfedilmiştir.

Türkiye'deki jeotermal alanların %55'i ısıtma uygulamalarına uygundur. Ülkemizde, jeotermal enerji kullanılarak 1200 dönüm sera ısıtması yapılmakta ve 15 yerleşim biriminde konut jeotermal enerji ile ısıtılmaktadır.

Aşağıdaki grafikte Ege bölgesi ve diğer bölgelerimizin jeotermal enerji rezervlerinde Türkiye içindeki payları % olarak gösterilmektedir:

Açığa çıkarılan bu ısı enerjisinin yaklaşık % 30’u (İzmir, Gönen, Simav, Kırşehir, Kızılcahamam, Afyon merkez, Sandıklı, Kozaklı, Diyadin, Salihli, Edremit, Sarayköy, Bigadiç gibi yerleşim birimlerinin konut ve termal tesis ısıtmasında ( yaklaşık konut eşdeğeri), sera (yaklaşık 1000 dönüm) ve sağlık ve termal turizm (215 adet tesis) alanlarında kullanılmaktadır.

Türkiye’de elektrik üretimine uygun sahalar 1. Aydın-Germencik (232 0 C ), 2.Denizli-Kızıldere (242 0 C ), 3.Manisa-Alasehir-Kurudere (184 0 C ) 4.Manisa-Salihli-Göbekli (182 0 C ) 5.Çanakkale-Tuzla (174 0 C ) 6.Aydın-Salavatlı (171 0 C ) 7.Kütahya-Simav (162 0 C ) 8.İzmir-Seferihisar (153 0 C ) 9.Manisa-Salihli-Caferbey (150 0 C ) 10.Aydın-Yılmazköy (142 0 C ) 11.İzmir-Balçova (136 0 C ) 12.İzmir-Dikili (130 0 C )

Ülkemizde jeotermal Kaynakların Kullanımı ve Hedefler Türkiye’de elektrik üretimine uygun potansiyel içeren 17 adet saha bulunmaktadır ve bu sahaların tamamı Batı Anadolu’da yer almaktadır. Bu sahalarda üretim yapan kurulu güç 91,7 Mwe dir. Tüm bu sahaların geliştirme çalışmaları tamamlandığında bu kapasite 630 Mwe’ ye çıkarılabilecektir. Bugün için bu sahalardan Denizli-Kızıldere’de 15 Mw ve 5 Mw, Aydın-Salavatlıda 7,4 Mw ve 9,5 Mw, Aydın Germencikte 47,4 Mw Çanakkale’de 7,5 Mw kurulu güce sahip santralden elektrik üretilmektedir. Ayrıca MTA Genel Müdürlüğü tarafından keşfedilmiş diğer sahalardan Aydın-Umurlu, İzmir-Seferihisar, Aydın-Atça ve Aydın-Bozköy’de gerek sözleşme, gerekse ihale yolu ile yatırımcılara devredilmiş sahalarda santral inşa çalışmaları devam etmektedir.

JEOTERMAL ENERJİNİN FAYDALARI 1) Temiz ve Güvenli bir enerji kaynağıdır. 2) Yenilenebilir ve devam ettirilebilir, bir enerji kaynağıdır. 3) Sürekli ve sabit bir enerji kaynağı sağlar, 4) Fosil yataklarından enerji sağlar ve enerji kaynaklarına çeşitlik getirir. 5) İthal enerji gereksinimini azaltır ve yerel ekonomiye katkı sağlar, 6) Uzak yerleşim birimleri için modüler ve arttırılabilir, enerji santrali çözümleri sağlar.

KIZILDERE-DENİZLİ JEOTERMAL SAHASI

DENİZLİ-GÖLEMEZLİ JEOTERMAL KUYUSU

DİKİLİ JEOTERMAL KUYU ÜRETİMİ