Uluslararası Güncel Sorunlar Afrika Uluslararası Güncel Sorunlar Yrd. Doç. Dr. Nesrin Kenar

Öğrenme Hedefleri Bu konuyu çalıştıktan sonra: Afrika hakkında genel bilgi sahibi olunacak, Afrika’nın bağımsızlığına giden süreç öğrenilecek, Afrika’nın günümüzdeki vaziyeti öğrenilecek.

İçindekiler Öğrenme Hedefleri Konunun Özeti Değerlendirme Soruları 1. AFRİKA 1.1. Afrika Hakkında Genel Bilgiler 1.2. Afrika’da Ortaklıklar ve Farklılıklar 1.3. Afrika’da Dinler 1.4. Afrika’da Sömürgecilik 1.5. Afrika’nın Bağımsızlığı 1.6. 21. Yüzyılda Afrika Konunun Özeti Değerlendirme Soruları

Afrika Genel Bilgiler Yüzölçümü : 30 milyon kilometrekare Çin, Hindistan ve Meksika’nın toplam yüzölçümüne eşittir ve de 11 milyar futbol sahası büyüklüğündedir 53 devlet bulunmaktadır BM Genel Kurulunda % 30 oy oranına sahiptir Nüfus: 1,5 milyar Nüfus Artış Oranı :% 2.1 Ortalama Ömür : 45.8 yıl Kişi başına düşen gelir : 490 $ 4

Afrika Genel Bilgiler Afrika Genel Bilgiler 5000 mi l e s 4600 miles 5

Afrika Genel Bilgiler Afrika Genel Bilgiler Ekvator tarafından hemen hemen 2 eşit parçaya ayrılmaktadır 6

Afrika Genel Bilgiler Afrika Genel Bilgiler SAHARA ÇÖLÜ : Dünyanın en büyük çölüdür. ABD büyüklüğündedir, Afrika kıtasının da % 25’ini kaplar Sahara çölü “Kara Afrika” olarak adlandırılan Güney Afrika ile Arap etkisindeki Kuzey Afrika arasında sınır oluşturur. Ekvator bölgesi tropikal yağmur ormanları ile çevrilmiştir. Kilimanjaro, Afrika’nın en yüksek dağıdır ve Tanzanya’dadır. Dünyanın en uzun nehirlerinden bazıları Afrika’dadır: Nil ,Nijer, Zaire, and Zambezi. Victoria Gölü, ABD’deki Lake Superior dan sonra dünyadaki en geniş tatlı su gölüdür ve Tanzanya, Uganda ve Kenya arasında bulunmaktadır. Afrika kıtası İnsanlığın ilk ortaya çıktığı ve geliştiği yer olarak bilinmektedir. 7

Afrika: Ortak Özellikler Geniş yüzölçümü İnsanlığın doğduğu yer Kölelik Sömürgecilik Sömürge sonrası yanlış yönetim 8

Afrika: Farklılıklar Halklar ve kültürler Ekolojik Sistemler: Çöller, Tropikal görünümler, Ekvator bölgesindeki yağmur ormanları Tarihsel, Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Deneyimler 9

Afrika: Ortak Sorunlar Tarihsel Geçmişin Etkisi Yönetim Problemi : Zayıf ve Yozlaşmış Devletler, Demokratik ve Liberal Olmayan Rejimler Çatışmalar, İnsan Hakları İhlalleri, Mülteciler, Soykırım ve Cinsiyet Ayrımcılığı Yoksulluk : Okuma Yazma Bilmeyenlerin Sayısının Yüksekliği, Zayıf Altyapı Sistemi ( Enerji, Yollar, Tren yolları, İletişim, Su, Sağlık) Kurumsallaşmanın Zayıf Olması veya Hiç Olmaması Borçlanma ve Dış Yardıma Bağlılık Düşük Bilimsel, Yönetimsel ve Teknolojik Bilgi Dünya Ticaret Hacmindeki Payı : % 2 Afrika üretemediğini tüketmekte, tüketmediğini de üretmektedir 10

Afrika: Fırsatlar -İnsan Gücü: İnsan Sermayesinin Gelişimi -Doğal Kaynaklar: Mineraller, Gaz, Petrol, Ormanlar, Su -Batık- Endüstri -İmalat -Hizmetler -Altyapı Gelişimi ( Enerji, Su Ve Sağlık, Ulaşım, İletişim Teknolojileri Ve Çevre) 11

Afrika: İnsanlığın Doğduğu Yer İlk insanlara ait en eski fosil arkeologlar tarafından 1960 yılında Afrika’da, Kuzey Tanzanya’da bulundu.(1,750,000 yaşında ) Afrika’da, Tanganika ve Kenya’da meydana gelen bu ve benzeri buluşlar ilk insanların, milyonlarca yıl önce doğu Afrika’da yaşadığı ve bu bölgeden Asya ve Avrupa’ya yayıldığı yönündeki görüşleri sağlamlaştırmıştır. 12

Afrika: Dinler Afrika: Dinler -Kuzey Afrika daha çok Akdeniz bölgesine bağlı olduğundan bu bölgede İslamiyet kabul edilmiştir -Bu bakımdan Afrika denildiğinde Sahara çölünün güneyindeki bölgeden bahsedilmektedir. 13

Afrika: Dinler Afrika: Dinler İSLAM 14

Afrika: Dinler Afrika: Dinler KATOLİK 15

Afrika: Dinler Afrika: Dinler PROTESTAN 16

Vodou Vodou Vodou geleneksel Afrika dinidir, Batı Afrika’dan köle ticareti vasıtasıyla dünyaya yayılmıştır. “Vodou” terimi ruh anlamına gelen “Fon” kelimesinden türemiştir ve dünyanın ruh ve enerji ile birlikte yaşadığını ifade etmek için kullanılır. Antropologlar Vodou dininin 6-10 bin yıldan beri var olduğunu belirtmektedirler. Köle sahipleri kölelerin emirlere itaat etmelerini sağlamak ve onurlarını kırmak ve kendi kimliklerini yitirmelerini sağlamak için bu dinin kurallarına zarar vermiş, papazlarını (Houngans) ve rahiplerini (Mambos) öldürmüşlerdir 17

Afrika’da Emperyalist Bölünme: Avrupalıların Afrika’yı Keşfi Avrupalılar Afrika’yı 1805’te keşfetmişlerdir Nehirler boyunca kıtanın içine doğru seyahat ederek yerli medeniyetleri incelemişlerdir 700 adet kendi diline sahip halk ve aile bağına sahip kabile Avrupalılarla ticaret yapmaya istekliler Avrupalılar ve Afrikalılar arasındaki ilişki değişerek sömürgeleri büyütme yönünde rekabete dönüşmüştür Belçika Kongo üzerinde iddiada bulunarak sömürge konusunda ilk girişimi başlatmıştır Belçika’nın Kongo nehrinin kuzey kıyısına genişleme iddiası Fransa’yı tehdit etmiştir Kısa süre içinde hemen hemen bütün Avrupalı devletler Afrika’nın muhtelif parçaları üzerinde iddiada bulunmaya başlamışlardır Sömürgeler için rekabet öyle acımasızdı ki pek çok ülke Avrupa’da bu nedenle bir savaş çıkmasından korkmuştur Savaşı önlemek için Avrupa ülkelerinin temsilcileri Afrika’daki rekabetin kurallarını belirlemek amacıyla 1884 ve 1885’te toplanmışlardır Avrupalıların Afrika’yı paylaştıkları bu toplantıya hiçbir Afrikalı davet edilmemiştir Afrika’nın bir bölgesinde iddiada bulunacak bir devletin Afrika’da stratejik bir bölgeyi işgal etmiş olması gerekiyordu Almanya dürüst bir devlet olarak görülmüştür, çünkü gerçekten de Afrika’yı sömürgeleştirmekle ilgilenmemiştir. 18

Afrika’da Emperyalist Bölünme: Avrupalıların Afrika’yı Keşfi 1884: Otto Von Bismark, Berlin Konferansında Afrika’nın 50 ülkeye bölünmesi fikri var Büyük sömürge bölgeleri şu şekilde belirlenmiştir : İngiltere Afrika burnundan Kahire’ye kadar olan bölgedeki sömürgeleri istedi Fransa Batı Afrika’nın çoğunu aldı Belçika Demokratik Kongo Cumhuriyetini kontrol etti Portekiz Doğuda Mozambik’i ve Batıda Angola’yı aldı İtalya’nın bölgesi Somali ve Etiyopya’nın bir parçası idi Almanya Namibya ve Tanzanya’yı almıştır İspanya küçük bir toprak olarak Ekvator bölgesindeki Gine’yi istemiştir 19

Afrika’da Emperyalist Bölünme: Avrupalıların Afrika’yı Keşfi 20

Kuzey Afrika’da Rekabet Avrupalılar daha önce Osmanlı İmparatorluğu tarafından kontrol edilen Kuzey Afrika’ya yönelmişlerdir. Kabile liderleri Fas, Cezayir, Tunus ve Mısır’da bağımsızlık kazanmışlar ve hemen sonrasında Fas ve Cezayir -Fransa, Mısır –İngiltere ve Libya ise İtalya tarafından fethedilmiştir İngiltere Süveyş Kanalını kontrol ettiğinden Mısır’ı da koruması altına almıştır Hindistan ve Avustralya da İngiliz politikasının odak noktasıydı. İngiltere Nil nehrini kontrol etmek amacıyla Sudan’ı da kontrolü altına almıştır (condominyum) Fransa Batı Afrika ve güneye uzanan bölge üzerinde odaklanmıştır Bu dönemde Avrupalı devletler savaşa hazır olmadıkları için sömürge bölgelerinde doğrudan çatışma çıkmasından kaçınmaktaydılar Örneğin Fransa Doğu Afrika’ya doğru genişleyip İngiliz topraklarına girdiği zaman hemen geri dönüş yapıp başka bir bölgeye yöneliyordu.

Kuzey Afrika’da Rekabet Avrupalılar Afrika kıtasını fethetmek ve kendi bölgelerini devrimden veya diğer güçlerden korumak amacıyla gelişmiş silahlara ihtiyaç duyuyorlardı Çünkü Afrika büyük imparatorluktan ziyade küçük kabilelere bölünmüştü ve Avrupalılar kontrol sağlamak için pek çok farklı grupları ve küçük bölgeleri fethetmek zorundaydılar Afrika’nın bazı bölgeleri bir koruma ve boyun eğme şekli olarak Avrupalıların yönetimini kabul etmiştir Avrupalılar bazen belli bir lider veya grubu iç düşmanlardan korumak amacıyla bölgeye davet edilmişlerdir Örneğin Uganda : Katolikler, Müslümanlar ve Protestanlar iktidar için savaşıyorlardı. İngilizlerin yardımıyla Hıristiyanlar kontrolü ele geçirdi ve yeni İngiliz sömürgesi Uganda’nın de facto lideri oldular

Afrika: Sömürge Kıtası 1900 yılında sadece Etiyopya ve Liberya bağımsız Afrika ülkeleri idi. Liberya, ABD tarafından kölelerin Afrika’ya geri dönmesini sağlamak amacıyla satın alınmıştı ve ABD ile bağlantısı nedeniyle korunmuştur Etiyopya dağlık coğrafyası sayesinde korunmuştur ve İngiliz ve İtalyan İmparatorlukları arasında tampon bölge görevi görmüştür. Etiyopya lideri Menelik II, Avrupalılar arasındaki rekabeti modern silahlar sağlamak için kullanmış ve İtalyan saldırısına karşı savaşmıştır ve komşularını fethederek kendi imparatorluğunu kurmuştur.

Sömürge Yönetimi Sömürge Yönetimi Cezayir, Kenya, Rodezya ve Güney Afrika dışında kıtanın çoğunluğu dolaylı olarak Avrupalılar tarafından yönetilmiştir Pek çok Avrupalı Afrika’ya giderek yabani olarak adlandırdıkları yerlilerle yaşamak istememiştir Avrupalılar çoğunlukla mevcut kabile liderleri vasıtasıyla çalışmışlardır Avrupalılar madenlerde ve çiftliklerde çalıştırmak için Afrikalılara ihtiyaç duymuşlardır Öncelikle Avrupalılar Afrikalıları kendileri için çalışmaya zorlamak için silahlarını kullanmışlardır, fakat daha sonra vergilendirme sistemine dönmüşlerdir Afrikalılar Avrupalılara vergilerini işgücü ya da mal olarak değil para olarak ödemeye zorlanmışlardır Paraya ihtiyaç duyan Afrikalılar Avrupalılar için çalışmaya zorlanmışlardır Afrikalılar yiyecek üretmek yerine buğday üretmeye başlamışlardır, bu durumda sömürge çiftliklerinden yiyecek almak zorundaydılar Sömürge hükümetleri vergi olarak aldıkları parayı daha iyi sağlık hizmeti, gelişmiş çiftçilik metotları ve Avrupa tarzı eğitim sağlamak için kullandılar Bazı Afrikalılar bu hizmetlerden yararlandılar ancak bunlar Avrupalı yerleşimciler ve tacirlerdi Afrika halkı ikinci sınıf vatandaştı ve çoğu ülke genelinde bir devrim yaparak ülkenin kontrolünü tekrar ele geçirmeyi düşünüyorlardı.

Sömürge Yönetimi Sömürge Yönetimi Avrupalılar kendilerine karşı bir devrim yapılmasını önlemek için Afrikalı gruplar arasında etnik çatışmaları körüklediler Eğer Afrikalılar bölünürse Avrupalılar kontrol sağlayabilirlerdi Aydın Afrika liderlerinin sayısını azaltmak için eğitim en düşük düzeyde tutuldu Avrupalıların sömürgelerde iki hedefi vardı; 1. Düzeni sağlamak ve ayaklanmadan kaçınmak 2. Faydalanmak Avrupalılar başlangıçta Afrika’nın Avrupa malları için bir pazar olacağını düşünüyorlardı Fakat yoksulluk, Unfortunately, poverty, gelenekler(alışkanlıklar) ve iklim Avrupalı mallara olan talebi sınırlamıştır Afrika’nın iklimi Avrupa tarzı çiftçiliği uygulanamaz kılmıştır Bir süre sonra Avrupalılar yer fıstığı, palmiye yağı, kakao ve kauçuk üreten ticari çiftlikler kurmuşlardır. Afrika’daki büyük maden kaynakları Afrika’nın refah kaynağına dönüşmüştür: Bakır, altın, manganez, kalay vb. Bu bakımdan en değerli Afrika sömürgesi İngiliz kontrolü altında olan ve zenginlerle dolu Güney Afrika idi.

Bağımsızlık Avrupa Yönetiminden Memnuniyetsizlik Sınırlı İmkanlar Yetersiz Sosyal Görüş Katı toplumsal Kopma Düşük Hayat Standardı Savaş olmaksızın bağımsız hareketleri daha çok II. Dünya Savaşından sonra başlamıştır Atlantik Şartı: self-determinasyon 1966’da ülkelerin çoğu bağımsız olmuştur

Bağımsızlık Bağımsızlık

Sömürgeciliğin Mirası -Sömürgeci siyasal sistemler demokratik değildi, halkın siyasal katılımına izin vermedi -Sömürgeci hükümetlerin öncelikli amacı düzenin sağlanmasıydı.Bu nedenle polis gücünün ve ordunun oluşturulması ve sürdürülmesi için çok fazla para harcanmıştır ve ancak ondan sonra eğitim, iskan ve sağlık için harcama yapılmıştır Sömürgeci hükümetlerde kapasite eksikliği mevcuttu. Yollar, iletişim ağları, eğitim, sağlık ve iskan gibi temel altyapı ve sosyal ihtiyaçları sağlayamıyorlardı Sömürgeci hükümetler “ böl ve yönet” prensibini benimsemişlerdir. Bu prensipten hareketle yerel güç bağlantılarını ve kurumlarını isteyerek zayıflatmışlardır. Halk Üzerindeki Etkisi : Halkın hareketi, Ailelerin Yer değiştirmesi, Şehirleşme, Dini/Geleneksel Değişiklikler, Eğitim

Bağımsızlık Sonrası Dönem Bağımsızlık sonrası yıllarında kıtanın her yanında hükümet değişiklikleri meydana gelmiştir. Bu değişiklikler bazen askeri veya sivil darbeler şeklinde olmuştur. Bazı ülkelerde meydana gelen derin ve sürekli bölünme ise çözümsüz kalmıştır. Afrika’da istikrar ve ilerlemeyi engelleyen pek çok faktör vardır :   Doğu ve Güney Afrika’da var olan kuraklık ve kıtlık. Pek çok ürün için fiyatların aniden düşmesi   1970’lerde petrol fiyatlarında meydana gelen artışın petrol üretmeyen ülkeler üzerindeki etkisi Borçlanma sonrası borç miktarındaki artış  Güçsüz paraya sahip olunması- pek çok ülkenin parası konvertible değildir Bu faktörler gerginlik ve kargaşa yaratmış ve büyük siyasal sonuçlara neden olmuştur.

Günümüzde Afrika Bazı Önemli Sorunlar : Çeşitli etnik gruplar arasında bölünme vardır Zengin-yoksul uçurumu Irkçılık AIDS & HIV Yüksek suç oranı Ekonomik Problemler

Map of South Africa: New Divisions Günümüzde Afrika Günümüzde Afrika Map of South Africa: New Divisions

21. Yüzyılda Afrika: Genel Görünüm Uluslararası Savaş Ulusların İçinde Şiddet, İç Savaş, İnsan Hakları İhlalleri ve Soykırım Enfeksiyon Hastalıkları Çevre Sorunları Kitle İmha Silahları Terörizm Uluslararası Organize Suçlar

Afrika’nın Girişimleri Ülke Düzeyinde : Ulusal Kalkınma Stratejileri Bölgesel Düzeyde : Bölgesel Ticaret Blokları Vasıtasıyla Bütünleştirilmiş Pazarlar Güney Afrika Kalkınma Topluluğu(SADC): Angola, Botswana, Kongo, Lesotho, Malawı, Maurıtıus,, Mozambik, Namibya, Seychelles, G. Afrika, Swazıland, Tanzanya, Zambıa, Zımbabwe THE COMMON MARKET FOR EASTERN AND SOUTHERN AFRICA ( DOĞU VE GÜNEY AFRİKA ORTAK PAZARI ): ( COMESA ): ANGOLA, MISIR, MALAWI, SUDAN, BURUNDI, ERITREA, MAURITIUS, SWAZILAND, COMOROS, ETİYOPYA, NAMIBIA, UGANDA, KONGO, KENYA, RWANDA, ZAMBIA, DJIBOUTI, MADAGASCAR, SEYCHELLES, ZIMBABWE ECONOMIC COMMUNITY OF WEST AFRICAN STATES (ECOWAS): (BATI AFRİKA DEVLETLERİ EKONOMİK TOPLULUĞU ) BENIN, BURKINA FASSO, CAPE VERDE, COTE D’IVOIRE, GAMBIA, GHANA, GUINEA, GUINEA-BISSAU, LIBERIA, MALI, NIGER, NIGERIA, SENEGAL, SIERRA LEONE, TOGO

Afrika’nın Girişimleri AFRICAN UNION &NEW PARTNERSHIP FOR AFRICA’S DEVELOPMENT (NEPAD) AFRİKA BİRLİĞİ VE AFRİKA’NIN KALKINMASI İÇİN YENİ ORTAKLIK Afrika’nın yeniden canlandırılması için bir vizyon ve stratejik çerçeve belirlenmiştir AMAÇLARI: Yoksulluğun giderilmesi Sürekli büyüme ve kalkınma Global ekonomi ile tam entegrasyon Kadının statüsünün iyileştirilmesi NEPAD PRENSİPLERİ Barış, güvenlik ve kalkınmanın gereği olarak iyi yönetim Afrika liderliği Afrika’nın kalkınmasını kendi kaynakları ve halkı üzerine kurmak Afrika halkları arasında ortaklık Bölgesel ve kıtasal bütünleşmenin hızlandırılması Afrika’nın rekabet edebilirliğini sağlamak Karşılıklı Saygı ve Faydaya dayanan yeni uluslar arası ilişkiler Milenyum Kalkınmasını sağlamak amacıyla yeni ortaklıklar kurmak

Uluslararası Girişimler BM: Milenyum Kalkınma Hedefleri- 2015: Yoksulluğu ortadan kaldırmak ve açlığı yarıya indirmek İlköğretimin evrensel hale getirilmesini sağlamak Cinsiyet eşitliğini sağlamak ve kadının statüsünü geliştirmek Çocuk ölüm oranını azaltmak Anne ölümlerini azaltmak HIV-AIDS, Malarya ve diğer hastalıklarla mücadele Çevrenin korunmasını sağlamak Kalkınma için global işbirliği sağlamakG-8: Afrika’daki 18 az gelişmiş ülkenin toplam 40 milyar USD tutarındaki borç ertelemesi ABD: Uluslar arası Yardım Programı-20.3 milyar dolar İNGİLTERE:Uluslar arası finansal olanaklar milenyum kalkınma hedeflerini küresel olarak yerine getirmek için sağlanmış – yıllık 50 milyar dolar Afrika Komisyonu kurulmuş

Konunun Özeti Afrika, kıta olarak üzerinde 53 devleti barındıran ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda %30’luk bir güce sahip kıtadır. Afrika, uzun yıllar boyunca birçok olumsuzlukla beraber yaşamıştır. Bunlar: sömürgecilik, kölelik, yoksulluk vs. Tüm bunlara rağmen Afrika ülkeleri zamanla sömürge yönetimlerden kopup bir bir bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Bağımsızlık sonrası yıllarında kıtanın her yanında hükümet değişiklikleri meydana gelmiştir. Bu değişiklikler bazen askeri veya sivil darbeler şeklinde olmuştur. Doğu ve Güney Afrika’da kuraklık yaşanmıştır. Tüm bu olumsuzluklara rağmen, Afrika ülkeleri ayakta durmaya ve Zengin-yoksul uçurumu, AIDS, yüksek suç oranları, ekonomik problemler ve ırkçılık ile mücadele etmeye çalışmıştır. Afrika ülkeleri tüm bunlar doğrultusunda 21.yüzyılda bu sorunlardan kurtulmak adına belli girişimlerde bulunmuşlar ve dış dünya ile ilişkilerini artırma yoluna gitmişlerdir.

DEĞERLENDİRME SORULARI: 1. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? a. Afrika’da ortalama yaşam süresi 45.8 yıldır. b. Afrika’nın BM Genel Kurulu’nda %30 oy oranı vardır. c. Afrika üzerinde 63 devlet bulunmaktadır. d. Nüfusu bir buçuk milyardır. e. Kişi başına düşen milli gelir 490 dolardır. 2. Aşağıdakilerden hangisi Afrika’nın problemlerinden biri olarak sayılamaz? a. Irkçılık b. Yoksulluk c. İnsanlığın doğduğu yer olarak bilinmesi d. Borçlanma ve dış yardıma bağlılık e. Okuma yazma oranının düşük olması 3. Batı Afrika’dan köle ticareti vasıtasıyla Dünya’ya yayılan din aşağıdakilerden hangisidir? a. İslamiyet b. Hıristiyanlık c. Musevilik d. Vodou e. Budizm 4. Aşağıdaki hangisi Afrika için “Milenyum Kalkınma Hedefleri”nden biri değildir? a. Çocuk ölümlerini azaltmak b. Cinsiyet eşitliğinin sağlanmak c. Lise eğitimini evrensel hale getirmek d. Yoksulluğu ortadan kaldırmak e. HIV, AIDS ve Malarya gibi hastalıklarla mücadele etmek CEVAP ANAHTARI: 1) C 2) C 3) D 4) C.