ANTİHİSTAMİNİK İLAÇLAR Prof. Dr. Meral Tuncer H.Ü.Tıp Fakültesi, Farmakoloji AbD.

ANTİHİSTAMİNİK İLAÇLAR Histamin reseptör blokörleri veya Histamin antagonistleri Histamin reseptörlerine bağlanarak histamin’in etkilerini doza-bağımlı bir şekilde azaltırlar Sınıflandırma: 1) H1-reseptör blokörleri 2) H2 reseptörlerini bloke eden ilaçlar

H1-reseptör blokörleri: Parasempatolitik ilaçlar ve antipsikotik fenotiyazinler gibi substitüye etilamin grubu taşırlar R-X-C-C-N X ; O, N, veya C olabilir Atropin-benzeri yan etkiler ve nöroleptik-tip sedasyon

H1- Reseptör Blokörleri (Klasik Antihistaminikler) Farmakolojik etkileri: 1) Spesifik etkiler: Histamin’in neden olduğu: Vazodilatasyon, hipotansiyon Kapiler permeabilite artışı (ürtiker, anjiyonörotik ödem) Bronkokonstriksiyon Gastrointestinal motilitede artış Lewis’in üçlü cevabı Adrenal medulla ve otonomik gangliyonların stimülasyonu Bazı alerjik reaksiyonlar EDRF’nin salıverilmesi Dış salgı bezlerinin stimülasyonu (kısmen) inhibe ederler SSS depresyonu yaparlar

H1- Reseptör Blokörleri Non-spesifik etkileri: Vestibüler sistem stimülasyonunun engellenmesi (Taşıt tutması, Meniere hastalığı) Antiemetik etki (CTZ inhibisyonu) SSS stimülasyonu (toksik dozlarda, konvülziyonlar) Lokal anestezik etki Antiparkinson etki Muskarinik reseptör blokajı (Parasempatolitik, atropin-benzeri etki) Alfa-adrenerjik reseptör bloke edici etki (zayıf) Antiserotonin etki (Siproheptadin)

H1- Reseptör Blokörleri Farmakokinetik özellikleri: Gİ sistemden çabuk ve tam absorpsiyon Etkinin başlaması: 15-30 dak Maksimum etki: 1-2 saat Etki süresi: 3-6 saat (veya daha fazla) Dağılım: SSS dahil(çoğu), bütün dokular Metabolizma: Başlıca karaciğer İtrah: İdrar

H1- Reseptör Blokörleri Sınıflandırma: 1) Birinci-kuşak: Etanolaminler: Dimenhidrinat Difenhidramin Doksilamin Karbinoksamin

H1- Reseptör Blokörleri Etilendiaminler: Pirilamin (mepiramin) Tripelenamin Antazolin Alkilaminler: Klorfeniramin Bromfeniramin

H1- Reseptör Blokörleri Piperazinler: Hidroksizin Meklizin Siklizin Fenotiyazinler: Prometazin

H1- Reseptör Blokörleri 2) İkinci-kuşak (sedasyon insidansı düşük): Alkilaminler: Akrivastin Piperazinler: Setirizin Piperidinler: Astemizol Levokabastin (topikal): Alerjik rinit tedavisinde burun spreyi olarak Loratadin Terfenadin

H1- Reseptör Blokörleri Klinik kullanımları: Alerjik hastalıklar: Lokal anaflaksi-ürtiker, anjionörotik ödem Sistemik anaflaksi-yardımcı ilaç Saman nezlesi (akut alerjik rinit) Böcek sokmaları (venomlar) Taşıt tutması (hareket hastalığı) Vertigo, bazı bulantı ve kusmalar Nezle Premedikasyon Parkinson hastalığı

H1- Reseptör Blokörleri Yan tesirleri: Sedasyon: İkinci-kuşak ilaçlarla yok veya az Atropin-benzeri (parasempatolitik) etkiler: Ağız kuruluğu, bulanık görme, taşikardi, idrar retansiyonu,kabızlık SSS stimülasyonu: Sinirlilik, uykusuzluk Alerjik reaksiyonlar (lokal uygulandıklarında) Diğer sedatif-hipnotiklerle birlikte kullanıldıklarında additif etkiler QT uzaması: Terfenadin (feksofenadin) ve astemizol (kullanılmıyor) Ventriküler aritmiler (torsades de pointes), ventriküler fibrilasyon, ölüm (özellikle CYP3A4 enzim inhibitörleri ile birlikte kullanıldıklarında)

ANTİHİSTAMİNİK İLAÇLAR H2-reseptör blokörleri: Black ve ark., 1972 Burimamid Metiamid Simetidin Ranitidin Famotidin Nizatidin

H2-reseptör blokörleri: Farmakolojik etkileri: Mide asit salgısının inhibisyonu İn vitro preparatlarda histamin’in kardiyak etkilerinin önlenmesi, örnek, (+)kronotropik etki Histamin’in sıçan uterusunu gevşetici etkisinin antagonize edilmesi

Paryatal Hücreler tarafından Asit Salgılanması Cimetidine X

Simetidin H2 - reseptör antagonisti Paryatal hücrelerden asit sekresyonunu bloke eder Sitokrom P450 enzimlerini inhibe eder hidroksikumarin, fenitoin, propranolol, diazepam, teofilin Antiandrojenik etki - jinekomasti

Ranitidin ve Famotidin H2 - reseptör antagonistleri Paryatal hücrelerden asit sekresyonunu bloke ederler Antiandrojenik etkileri yoktur ve sitokrom P450 enzimlerini inhibe etmezler

H2-reseptör blokörleri Klinik kullanımları: Duodenum ve mide ülserleri Zollinger-Ellison sendromu Refluks özofajiti Karsinoid sendrom Hirsutizm Kronik pankreatit

H2-reseptör blokörleri İlaçlar ve dozları: Simetidin: Türkiye’de yok Ranitidin: 2X150 mg, oral, 4-6 hafta, parenteral preparatları da var Famotidin: 2x20 mg Nizatidin: 2x150 mg

H2-reseptör blokörleri Yan tesirleri: Minör fakat sık görülenler: Diyare veya konstipasyon Başağrısı Yorgunluk, halsizlik Kas ağrıları Ciltte döküntüler

H2-reseptör blokörleri Nadir görülen, daha ciddi yan etkiler: Hepatik mikrozomal enzim aktivitesinin inhibisyonu (önemli ilaç etkileşmeleri, örneğin, varfarin, propranolol) Antiandrojenik etki (libido kaybı, empotans) Prolaktin düzeylerinde artma (galaktore) Plazma kreatinin düzeyinde artma Serum transaminazlarında artma (hepatitis) SSS stimülasyonu Agranülositoz, trombositopeni