Trakeo(s)tomi Dr. Evren Hızal Baskent Universitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Anabilim Dalı

Krikotiroidotomi Trakeotomi Trakeostomi

Krikotiroidotomi (konyotomi)

Trakeo(s)tomi Trakeotomi servikal trakeada cerrahi hava yolu oluşturmaktır. Trakeotomi trakeada geçici açıklık oluşturmadır. Kalıcı açıklık stoma oluşturulursa buna trakeostomi denir.

Trakeotomi Endikasyonları: 1)  Mekanik obstrüksiyon a. Baş-boyun obstrüktif tümörleri 1.   İleri evre 2.   Radyoterapiye bağlı ödem 3.   Cerrahi girişime ek b. Larenks, trakea, dil ve farenks enflamasyon c. Trakeal veya laringeal obstrüktif konjenital anomaliler d. Larenks ve trakeada travma e. Maksillofasial travma ve yumuşak doku yaralanması Le Fort II – III, mandibuler ve maksiller multipl kırık, hemoraji Cerrahi girişimlere ek durumlarda f. Bilateral vokal kord paralizisi g. Yabancı cisim h. Uyku apnesi

Trakeotomi Endikasyonları: 2) Sekresyonel Obstrüksiyon a. Sekresyon retansiyonu ve öksürük yetersizliği 1.   Torasik ve abdominal cerrahi 2.   Bronkopnomoni 3.   Respiratuar ağaç, yüz ve boyun yanığı 4.   Metabolik koma b. Alveolar hipoventilasyon 1.   İlaç intoksikasyonu ve zehirlenme 2.   Göğüs kafesi hastalıkları, kaburga kırıkları, cerrahi amfizem 3.   Göğüs duvarı paralizileri 4.   Kronik obstriktif pulmoner hastalıklar c.   Sekresyon retansiyonu ve alveolar hipoventilasyonu 1.   SSS Hastalıkları 2.   Masif baş ve göğüs kafesi yaralanması 3.   Hava ve yağ embolisi

Trakeotomi Endikasyonları: 3) Profilaktik 4) Uzun süreli entübasyon ( 72 saatten sonra )

Trakeotominin faydaları: Trakeobronşial ağaçta 70-100 ml’lik ölü boşluğun azalmasını sağlar. Hava yolunun resistansını azaltarak, alveolar ventilasyon ve total kompliansın artmasını sağlar. Aspirasyondan korur. Trakeanın temizlenmesi için giriş yeri sağlar. Trakeobronşial ağacın medikasyon ve nemlendirme yoludur. Öksürmek için gereken eforu azaltır. Üst hava yolu obstrüksiyonunda by-pass sağlar.

Trakeotomi

Trakeostomi

Trakeotomi Komplikasyonları İntraoperatif Komplikasyonlar: En sık rastlanan komplikasyon, kanamadır (%15 ). Hava embolisi; ciddi fakat nadir Apne;PCO2 ' ndaki ani düşüş solunum merkezini inhibe eder Kardiak arrest;Aşırı adrenalin üretimi, kan PH' sında ani yükselme ve respiratuvar alkaloza bağlı gelişmiş olan hiperkalemi Lokal hasar

Trakeotomi Komplikasyonları Erken Postoperatif Komplikasyonlar: Trakeal tüpün yer değiştirmesi Amfizem Pnömotoraks / Pnömomediastinum Trakeal krut oluşumuna bağlı problemler Enfeksiyon Trakeal nekroz Trakeoarteriyel fistül Trakeoözefajial fistül Disfaji

Trakeotomi Komplikasyonları Geç Postoperatif Komplikasyonlar: Trakeal stenoz; stoma seviyesi, kanül balonu ve distal ucu Dekanülasyon zorluğu Trakeokutanöz fistül ya da skar

Perkütan Dilatasyonel Trakeotomi - Ciaglia Tekniği Üzerinde, daha sonraki aşamada içinden guide- wire uygulanmasına izin verecek plastik kateter bulunan iğne ile ikinci ve üçüncü trakeal halkalar arasından trakeal lümene girilir.

Trakeaya yerleştirilmiş olan olan kateterin içinden guide-wire trakeaya ilerletilir.

Guide-wire trakea arka duvarına ulaştıktan sonra kateter trakeadaki açıklıktan dışarı çekilir.

Sonrasında ilk aşama dilatörü guide- wire üzerinden trakeaya ilerletilir, dilatasyon sağlanır sonra dilatör geri çekilirken guide- wire' ın trakeadaki yerinde kalmasına özen gösterilir.

Sonraki aşamalardaki uygulanacak daha büyük çaplı dilatörlerin uygulanmasını kolaylaştıracak olan daha kalın ve sert olan kateter yerinde kalan guide- wire üzerinden trakeaya yerleştirilir.

Guide- wire ve kateter kombinasyonu üzerinden ard arda giderek çapları büyüyen dilatörler uygulanır. Dilatasyon aşamalarının sayısı, yerleştirilmesi planlanan trakeostomi kanülünün çapına göre ayarlanır.

Trakeostomi kanülü, son yerleştirilenden bir önceki dilatör üzerinden trakeaya yerleştirilir.

Trakeostomi kanülünün yerleştirilmesi ile guide- wire ve kateter kombinasyonu trakeadan dışarı çekilerek işlem tamamlanır.

Perkütan Trakeotomilerin Avantajları Küçük stoma: düşük kanama ve düşük enfeksiyon oranları ? · Kısa operasyon süresi · Yatak başında ve ameliyathane şartları gerektirmeksizin uygulanabilirlik · % 65- 70 ucuz maliyet · Trombositopenik hastalarda uygulanabilirlik · Dekanülasyon sonrası kozmetik açıdan optimum iyileşme

Perkütan Trakeotomilerin Dezavantajları: · Acil bir işlem olarak uygulanamaması · Özellikle kısa boyunlu, obez hastalarda trakea giriş yerini bulmakta güçlük · Komplikasyonlarının klasik trakeotomi ile aynı olması · Komplikasyonlarla (özellikle kanama) başa çıkma güçlüğü ve ameliyathanede müdahale gereksinimi

Perkütan Trakeotomilerin Dezavantajları: · Trakeal halkalarda fraktür riski · Perkütan trakeotomiler çocuk yaş grubunda tercih edilmemektedir. Çocuklarda trakeal duvarın elastisitesi yüksek olduğu için dilatasyon zor olmakta ayrıca trakea ön ve arka duvarı birlikte itilerek trakeal hasar oluşabilmektedir.

Trakeotomi Sonrası Bakım Nazal kavite devre dışı --> nemlendirilmemiş hava Hastanın yattığı oda, buhar makinaları ile nemlendirilmelidir. Kanül üzerine nemli gazlı bez Sık aspirasyon, bol hidrasyon İç trakeotomi kanülü sık sık çıkartılarak içinde biriken sekresyonlar temizlenmeli Yara enfeksiyonunu önlemek için pansuman kirlendikçe değiştirilmeli Trakeotomi kanülü 72 saatten önce yerinden çıkarılmamalı Kanül çekildiğinde kolayca kapanmayacak güvenli bir açıklık oluştuktan sonra kanül tamamen çıkartılmalı Günlük yara pansumanları yapılmalıdır.

Dekanülasyon Trakeotomi etyolojisi ortadan kalktıktan sonra, en kısa süre içinde hasta dekanüle edilmeli Hastanın hava pasajı endoskopik muayene ile değerlendirilmeli Sonrasında uygun görülen hastalar dekanüle edilmeli Hastaya daha küçük çaplı kanül takılarak 24 saat süreyle solunumu izlenir Daha sonra kanülün dış açıklığı bir tıkaç ile kapatılarak solunumun yeterli olup olmadığı yine 24 saat süreyle gözlenir. Bu süre sonunda solunumu rahat olan hastanın kanülü çıkartılır ve trakeotomi açıklığı pansumanla kapatılır Trakeotomi açıklığı yaklaşık 1 hafta - 10 gün içinde kapanır Kapanma olamazsa cerrahi olarak kapatılır

Dekanülasyonda Güçlük: * Yanlış teknik Trakeanın 1. Halkasında hasar Krikoid arkusda hasar Perikondrit gelişimi Trakea duvarındaki deliğin fazla küçük veya büyük oluşu * Krikoid kartilajda, trakeotomi etrafında granülasyon * Trakeomalazi * Guatr veya tümör gibi ekstratrakeal nedenler * Yanlış bakım

Trakeo(s)tomi ile ilgili sorunların çoğu öngörülebilir ve iyi bir hemşirelik bakımı ile önlenebilir.