Amaç Katılımcıların, işyerlerinde acil durumlarda uygulanacak planlar ve bu planlamanın yapılması hakkında bilgi edinmelerini sağlamaktır. 2

Öğrenme hedefleri Bu dersin sonunda katılımcılar; Acil durumlarda müdahale ve iletişim kavramlarını tanımlar. Acil durum planlarını hazırlar. Çalışanları bu konuda bilgilendirerek, uygulamayı tatbik ettirir. 3

İçerik – Acil durum planlarının hazırlanması ve çalışanlara aktarılması – Tedbir ve tatbikatlar – Acil durum ekiplerinin ve çalışanların eğitimi – Acil durum donanımı – Büyük endüstriyel kazaların önlenmesi – İlkyardım ve acil müdahale – Tehlike iletişimi – İlgili mevzuat 4

AFET TANIMI ve KAPSAMI Afetin birkaç tanımını aşağıdaki gibi verebiliriz: Afet; canlı ve cansız çevreye oldukça büyük zararlar veren, önemli ölçüde can ve mal kaybına neden olan olağan dışı, doğal ve beşeri olaylardır. Afet çeşitli doğa olaylarının sebep olduğu yıkım veya kıran şeklinde de ifade edilmektedir. 5

AFETLERİN ETKİLERİ Doğrudan etkiler Dolaylı etkiler İkincil etkiler 6

DOĞRUDAN ETKİLER Can kaybı Yaralanma Alt yapı hasarları Mal kayıpları Hayvan ve tarım ürünleri kayıpları Kültür mirası ve müzelerdeki kayıplar Kurtarma, ilk yardım ve geçici barınma çalışmaları giderleri Tedavi, beslenme ve giyinme giderleri Yapılardaki çeşitli hasarların onarım giderleri 7

DOLAYLI ETKİLER İşyerlerinin geçici veya sürekli kapanmaları nedeniyle uğranılan üretim kayıpları Sağlık, eğitim ve diğer kamu hizmetlerinin kesilmesi nedeniyle uğranılan hizmet kayıpları Üretim, turizm, ticaret ve hizmet sektörlerindeki kısa veya uzun süreli işletme kayıpları nedeniyle uğranılan gelir kayıpları Üretim ve hizmet yetersizliği nedeniyle ortaya çıkan fiyat artışları vb. 8

İKİNCİL ETKİLER Üretim veya arz kayıpları sonucu oluşan pazar kayıpları Tüm kaynakların afet bölgesine yoğunlaştırılmasının neden olabileceği aşırı talep ve fiyat artışları Parasal kaynakların azalması ve ödemeler dengesinin bozulması 9

ACİL DURUM Acil durum; önceden tahmin edilemeyen, ani olarak oluşan ve hızlı bir şekilde müdahaleyi gerektiren olaylar bütünüdür. Yönetim literatüründe acil durum, “beklenmeyen ve önceden tahmin edilemeyen durumlar” olarak ifade edilmektedir. 10

ACİL DURUM ÖRNEKLERİ Tıbbi acil durumlar: Büyük salgınlar, kitlesel yemek zehirlenmeleri, acil kan ihtiyaçları vb. Hızlı bir şekilde kontrol altına alınabilen yangınlar Kazalar: Sanayide meydana gelen kazalar, kimya tesislerinde meydana gelen kazalar, büyük zincirleme trafik kazaları Bomba ihbarları 11

ACİL DURUM ÖRNEKLERİ Yangın, Zararlı madde olayları Su baskını ve sel Fırtına Kasırga Deprem Komünikasyon hataları Önemli miktarda müşteri veya tedarikçilerin kaybı Patlama 12

ÜÇ GRUP ALTINDA ACİL DURUMLAR Doğal FelaketlerTeknolojikİnsan ÇığUçak kazalarıKundakçılık Biyolojikİş kesintileriToplumsal kargaşa KuraklıkİletişimDüşman saldırısı DepremBaraj arızalarıGenel grev Aşırı sıcak veya soğukAşırı hava kirliliğiSabotaj YangınPatlamalar/YangınTerörizm Sel ve su baskınlarıFinansal çöküntüSavaş Fırtına ve TsunamiNükleer kazalarÖzel durumlar YıldırımGrevlerRehin alma durumları Volkanik patlamaYapıların çökmesi KasırgaUlaşım kazaları 13

KRİZ Kriz, bir toplumun, bir kurumun veya bir bireyin yaşamında görülen güç dönemdir. Örgütsel kriz, örgütün amaçlarını ve varlığını tehdit eden, örgütün risk önleyici önlemlerini yetersiz kılabilecek nitelikte, örgütün ani tepkisini gerektiren beklenmedik ve hızlı değişikliklerin söz konusu olduğu planlama ve karar mekanizmalarını olumsuz biçimde etkileyen gerilimli bir durumdur. 14

ACİL DURUM YÖNETİMİNİN SAFHALARI 15

ACİL DURUM YÖNETİMİNİN SAFHALARI  Önleme  Ön Hazırlık  Duruma müdahale  Düzeltme ve onarma İdeal bir dünyada biz sadece ilk iki safhayla ilgilenmek isteriz. Fakat gerçekte diğer safhalarla da ilgilenilmek zorunda kalınır. 16

ÖNLEME/AZALTMA Azaltma, temel olarak bir risk analizidir. Azaltma faaliyetleri, bir felaketle yüzleşildiğinde operasyonel kalmaya ve tesisin iş ve endüstriyel zararlardan kaçınmasına yardım etmek için kullanılabilinir. Azaltma, teknolojileri, hastaneleri, yangın istasyonlarını ve diğer kritik servis tesislerini güçlendirmek için kullanılmalıdır. Böylece onlar, bir olaydan sonra operasyonel kalabilir veya daha hızlı bir şekilde açılabilirler. 17

Önleme programları aşağıdaki tedbirleri içermelidir: Bina yönetmelikleri Bina kullanım yönetmelikleri Bölge ve toprak kullanım düzenlemeleri (imar düzenlemeleri) Toplumun eğitimi Vergiler Sigorta teşvikleri 18

Önleme/Azaltma Faaliyetlerine Örnekler Evler su havzalarından uzaklara yapılarak su taşmalarından korunur Mühendislik çalışmaları ile köprüler ve yollar depremlere dayanıklı yapılmalıdır Çeşitli doğal afetlerden mülkleri korumak için etkin bina yönetmelikleri oluşturmak ve uygulanmasını sağlamak Toprak kullanım politikaları geliştirmek Yeni binalarda yanmayı geciktirici malzemeler kullanmak 19

ÖN HAZIRLIK İlgili personelin eğitimi ve test edilebilen senaryolar geliştirme ön hazırlık safhasının bir faaliyetidir. Acil durumlar için yiyecek ve su stoklamak da ön hazırlık aşamasında yapılacak çalışmalardan biridir. Tecrübeler göstermiştir ki, yiyecek ve su ihtiyaçlarını karşılamak bir zaman alabilmektedir., Bu nedenle, en az 3 günlük ihtiyacı karşılayabilecek eksta su ve yiyecek mutlaka depolanmalıdır. 20

DURUMA MÜDAHALE Müdahale programları, acil durumlar veya felaketler meydana geldiğinde, acil durumlarla mücadele etmek için tasarlanırlar ve acil durum planlarının uygulanmaları, acil operasyon merkezlerinin aktif hale getirilmesi, kaynakların mobilizasyonunu, ikaz ve yönlendirmelerin yayınlanması, tıbbi ve sosyal hizmet yardımlarının tedariği gibi tedbirleri içermektedir. 21 Müdahale programı, kanunlar çerçevesinde acil durumun deklarasyonunu da kapsar.

DÜZELTME ve ONARMA Düzeltme ve onarma programları, çevreyi ve toplumu acil durum öncesi şartlarına yeniden döndürmek için yapılandırmaya yardım etmek için tasarlanırlar. Düzeltme ve onarma programları, fiziksel düzeltme ve yeniden inşaa, ekonomik etki çalışmaları, danışmanlık, finansal destek programları, geçici yerleşim, sağlık ve güvenlik bilgisi gibi tedbirleri de içermektedir. 22

ACİL DURUM YÖNETİM KURULU/KİRİZ MASASI Genel Müdür başkanlığında “Acil Durum Yöneticisi”, “Etkilenen Alan Yöneticisi”, “Kalite Yöneticisi”, “İnsan Kaynakları Birim Yöneticisinden” oluşur. Acil durumun tipine ve büyüklüğüne göre kriz masası oluşturulmasına karar verilmesi halinde veya otomatik olarak aşağıda belirtilen toplantı yerlerinden birinde toplanır. Toplantı yeri; Toplantı odası

ÖN TESPİT VE KURTARMA EKİBİ Ön tespit ekibi; Acil müdahalenin oluşumuna müteakip toplanma yerine gelmeyen personelin isimlerini ve/veya birimiyle ilgili ilk maddi hasar bilgilerini “Acil Durum Yetkilisine” iletecek ve kurtarma ekiplerinin yönlendirilmesini sağlayacak,

Kurtarma Ekipleri; Birimler tarafından aşağıda belirtilen niteliklere sahip personel arasından seçilmiş kişilerden oluşur. Kurtarma faaliyetlerinde çalışmaya gönüllü olmak, Kurtarma faaliyetlerinde kullanılan teçhizatı tanımak ve kullanabilir olmak, Firma yerleşim planı hakkında bilgi sahibi olmak, Yangınla mücadele eğitimi görmüş olmak veya görecek olması, Sivil savunma eğitimi görmüş olmak veya görecek olması, İlk yardım eğitimi görmüş olmak veya görecek olması İş makinesi kullanma ehliyetine sahip olmak, Her türlü olağan üstü durum karşısında soğukkanlılığını koruyabilmek, Kan görmeye dayanıklı olmak

İLKYARDIM EKİBİ Biri ekip lideri ve 2 veya 3 ilk yardım eğitimi görmüş personelden oluşur. Acil durumun çalışma saatleri içinde olması veya olmaması haline göre ayrıca çağrı beklemeksizin kriz masası ile temas kurar, alacağı bilgiye göre firmaya gelir.

GÜVENLİK EKİBİ Firma personelinden oluşur, ilave güvenlik personeli gereksinimine kriz masası başkanı karar verir. Firma dışındaki bir bölgede kurtarma / yardım çalışmasının yürütülmesi halinde ekip lideri çalışılan bölgenin kontrol altına alınması, buradaki kurtarma ekipmanları ile enkazdan çıkan malzemenin emniyetinin sağlanması için gerekli tertibi alır her kurtarma ekibinden bir kişi ekip lideri tarafından güvenlik görevlisi olarak görevlendirilir.

SOSYAL YARDIM VE HALKLA İLİŞKİLER EKİBİ Biri ekip lideri olmak üzere, acil durumun tipine ve büyüklüğüne göre en fazla 3 kişiden oluşur, ekip aşağıda belirtilen niteliklere sahip personel Arasından seçilmiş kişilerdir. Aşağıdaki nitelikleri taşır. Çekirdek ekipte görev alacak kişiler İnsan Kaynakları Birimi personelinden oluşur, Tüm firmanın personelinin telefon numaralarını ve adreslerini güncel olarak tutarlar, Tüm firma personelinin acil durumda haber verilmesini istedikleri yakınlarının telefon numaralarının ve adreslerini güncel olarak tutarlar, Belediye başkanının, muhtarın, sosyal dayanışma kurumlarının, hastaneler, ambulans ile eczanelerin telefonlarını güncel olarak tutarlar, Gerektiğinde vardiyalı çalışabilmelidirler, Gerektiğinde ziyaretlere gidecekleri için görev alacak personelin seyahat etmeye mani durumları olamamalıdır,

ACİL ÇIKIŞ TOPLANTI NOKTASI Acil durum alarmı verildiğinde acil çıkış kapılarının kullanılarak “T” Toplanma bölgesinde toplanılır. Bina tahliye sorumluları kendi bölgelerinde kimsenin kalmadığından emin olduktan sonra binayı terk eder ve toplanma bölgesinde acil durum başkanına durumu bildirir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” Madde 9 – İşyerlerinde, kaza ve acil durumlarda uyulması gereken hususlar aşağıda belirtilmiştir: a) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 8 inci madde hükmü saklı kalmak kaydı ile işyerindeki tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanacak kaza, olay ve acil durumlarda yapılacak işleri önceden belirleyen bir acil eylem planı hazırlamak ve planın gerektirdiği düzenlemeleri yapmakla yükümlüdür. İşyerinde belli aralıklarla acil eylem planı ile ilgili uygulamalı eğitim ve tatbikat yapılacak ve uygun ilkyardım imkanları sağlanacaktır. b) İşveren kaza halinde ve acil durumlarda, olayın etkilerini azaltacak tüm önlemleri derhal alacak ve işçileri durumdan haberdar edecektir. 7-İlgili Mevzuat

Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: İL AFET VE ACİL DURUM MÜDÜRLÜKLERİ İLE SİVİL SAVUNMA ARAMA VE KURTARMA BİRLİK MÜDÜRLÜKLERİ NORM KADRO İLKE VE STANDARTLARINA DAİR YÖNETMELİK 7-İlgili Mevzuat