MESLEK SEÇİMİ ve ÖNEMİ BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI PROJESİ MODÜL 3 DESTEK SÜREÇLERİ “Geleceğiniz, geleceğimizdir…” SUNU 11

Bursa temel eğitim sonrası kariyer danışmanlığı projesi; Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından “Geleceğiniz, geleceğimizdir…” fikrinden hareketle temel eğitimden ortaöğretime uzanan bu süreçlere ilişkin tanıtım, bilgilendirme, ilişkilendirme iş ve işlemlerine genişlik kazandırmak, birliktelik sağlamak, bilgi dağınıklığını ortadan kaldırmak, kılavuzluk ve kaynaklık etmek amacıyla geliştirilmiştir. Bu bağlamda Bursa Temel Eğitim Sonrası Kariyer Danışmanlığı Projesinin hedef kitlesi ortaokullardır. Proje yapı olarak dört temel modülden oluşmaktadır:  Merkezi ortak sınav temel bilgiler modülü  Ortaöğretim kurumları tanıtım modülü  Destek süreçleri modülü  Tercih süreçleri modülü Modüller içerik ve zamanlama olarak birbirini izleyen, tamamlayan ve kapsayan bir yapı içermektedir. Bu bağlamda her modül için içeriğine ve amacına ilişkin kaynaklar (Kitapçık, sunu, yazılım v.b.) geliştirilmiştir. PROJE TANITIMI

1.TEOG Genel Esasları 2.TEOG Değerlendirmesine İlişkin Esaslar 3.Özel Eğitime İhtiyacı Olan Öğrencilere İlişkin Esaslar Modül 1 Merkezi Ortak Sınav Temel Bilgiler Modülü 1.Temel Eğitim Sonrası Ortaöğretim Eğitim Seçenekleri 2.Fen Liseleri Tanıtımı 3.Sosyal Bilimler Liseleri Tanıtımı 4.Anadolu İmam Hatip Liseleri Tanıtımı 5.Anadolu Liseleri Tanıtımı Kitabı 6.Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Tanıtımı 7.Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri Tanıtımı 8.Özel Eğitim Okul ve Kurumları Tanıtımı 9.Mesleki Eğitim Merkezleri Tanıtımı 10.Açık Öğretim Kurumları Tanıtımı 11.Temel ve özel liseler Tanıtımı 12.Mesleki ve Teknik Eğitim Alanları Modül 2 Ortaöğretim Kurumları Tanıtım Modülü 1.Öğrenme Nedir Ve Nasıl Gerçekleşir? 2.Bellek Sistemi ve Geliştirme Yolları 3.Dikkat ve Konsantrasyon 4.Verimli Ders Çalışmayı Etkileyen Faktörler 5.Verimli Ders Çalışmayı Kolaylaştıran Yöntemler 6.Amaç Belirleme ve Motivasyon 7.Zaman Yönetimi ve Planlı Çalışma 8.Sınav Stratejileri ve Test Çözme Teknikleri 9.Sınav Kaygısı ve Başetme Yolları 10.Nefes ve Gevşeme Egzersizleri 11.Meslek Seçimi Ve Önemi Modül 3 Destek Süreçleri Modülü 1.Tercih Süreçleri Genel Tanıtım Modül 4 Tercih Süreçleri Modülü ŞUAN PROJENİN NERESİNDESİNİZ ?

Bursa Temel Eğitim Sonrası Kariyer Danışmanlığı Projesi aşağıda belirtilen komisyon tarafından Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü adına yazılmıştır… VELİ SARIKAYAARZU AYYILDIZ Bursa İl Milli Eğitim Müdürü Bursa İl Milli Eğitim Müdür Yardımcısı MEHMET KÖYLÜKEMAL AKARZAFER AĞAOĞLUHÜSEYİN İCALY. FIRAT ERKEKİLHAN SARIGÜLERHAN AĞBABA Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü Temel Eğitim Şubesi Proje Koordinatörü Bursa İl Milli Eğitim Fatih Projesi İl Eğitmeni Nilüfer Zekai Gümüşdiş Ortaokulu Müdürü Osmangazi Şehit Deniz Piyade Er Tahsin Şen Ortaokulu Müdürü Yıldırım Şehit Piyade Er Rahim Keskin Ortaokulu Müdürü Nilüfer Abdurrahman Vardar Ortaokulu Müdürü Osmangazi Hamitler Adnan Türkay Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı ENİSE CANTAŞGÖKAY MUTLUİBRAHİM İBRAMGÜLŞAH ER SEVAL ULVİYE AKYOL SERAP ÖZÜDOĞRU Yıldırım Rehberlik Araştırma Merkezi Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı Nilüfer Zekai Gümüşdiş Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı Nilüfer Abdurrahman Vardar Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı Nilüfer Karamehmet Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı Nilüfer Dilek Özer Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı Nilüfer Süleyman Cura Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı

1.MESLEK NEDİR? 2.MESLEKİ GELİŞİM SÜRECİ 3.MESLEK SEÇİMİ NEDİR? 4.MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 5.MESLEK TANIMA KRİTERLERİ 6.MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASINDAKİ İLİŞKİ MESLEK SEÇİMİ VE ÖNEMİ Bu bölümde aşağıdaki başlıklara ilişkin bilgiler bulacaksınız…

1.MESLEK NEDİR?

Meslek; kişilerin yaşamlarını sürdürebilmeleri ve insanlara yararlı hizmet veya mal üretebilmeleri için belli bir eğitim sürecinden geçerek kazandıkları bilgi ve becerilere dayalı, kuralları belli olan iş olarak tanımlanmaktadır.

1.MESLEK NEDİR? Meslek sahibi olmanın temelinde aşağıdaki faktörler yatar: a. Gizli güçleri geliştirme (Kendini gerçekleştirme) b. Psikolojik doyum (Takdir edilme, mutlu olmak) c. Sosyal gereksinim (Sosyal ilişkiler kurma) d. Ekonomik kazanç

2. MESLEKİ GELİŞİM SÜRECİ

1.Uyanış ve farkında olma evresi (5-12 yaş) 2.Meslekleri keşfetme ve araştırma evresi(12-15 yaş) 3.Karar verme evresi (15-18 yaş) 4.Hazırlık evresi (18-23 yaş) 5.İşe yerleştirme evresi

2.MESLEKİ GELİŞİM SÜRECİ Uyanış ve farkında olma evresi okul öncesi dönem ile ilkokul dönemini kapsar yaş arasında diyebileceğimiz bu dönemde çocuk mesleklerin varlığını fark ederken bu mesleklerin gerektirdiği ilgi ve yetenekler konusunda az da olsa farkındalıklar kazanmaya başlar. Bu dönemin bilgi kaynağı aile ve okul olduğundan bu farkındalıklar da merakla sınırlıdır.

2.MESLEKİ GELİŞİM SÜRECİ Meslekleri keşfetme ve araştırma evresi yaş arasını yani bireyin ortaokul dönemini kapsar. Birey bu dönemde mesleklerin ortak yönlerini keşfeder ve mesleklerin gerektirdiği niteliklerin farklılıklarını anlar. Bu dönemde meslekleri keşfetme, inceleme ve araştırma çabası söz konusudur. Bu dönemde birey ilgi duyduğu meslekleri araştırmaya başlar, meslek seçiminde yeteneklerin rolünü kavrar.

2.MESLEKİ GELİŞİM SÜRECİ Karar verme evresi ise arası yani lise dönemidir. Bu dönemde birey artık kendi özelliklerinin çoğunun farkına varmıştır. Buna göre kendisi ile meslekler arasında ilişki kurmaya başlamıştır. Geleceğe yönelik idealler oluşturan birey mesleğe yönelmeye ve mesleğe yönelik adımlar atmaya başlamıştır.

2.MESLEKİ GELİŞİM SÜRECİ Hazırlık evresi olarak tanımlayabileceğimiz dördüncü evre yaş arasını kapsar. Bu dönemde birey okul hayatı ve yaptığı etkinliklerle mesleğe hazırlanmaya başlar. Meslekle ilgili beceriler geliştirmeye, bilgi birikimi oluşturmaya ve o alanda mesleki tutumlar geliştirerek mesleği icra etmeye hazır duruma gelir. Bu dönemde yine mesleği ile ilgili iş arama sürecine girer ve mesleki kariyer planını oluşturur.

2.MESLEKİ GELİŞİM SÜRECİ İşe yerleştirme evresi mesleki gelişim sürecinin son evresidir. Bu evrede artık birey iş dünyasında kendine bir yer bulur ve mesleği icra etmeye başlar. Mesleği icra etmek mesleki gelişim sürecini sonlandırmaz, mesleki gelişim ömür boyu devam eder. Meslekte ilerleme ve iş dünyasında statüsel olarak kendine yer edinme bu evrenin en temel özelliklerindendir.

3.MESLEK SEÇİMİ NEDİR?

3.MESLEK SEÇİMİ NEDİR? Meslek seçimi; kişinin var olan meslekler içinden, yapabileceğine inandığı, kendisine maddi ve manevi kazanç sağlayacağını düşündüğü mesleğe yönelmesidir.

3.MESLEK SEÇİMİ NEDİR? Kişinin herhangi bir mesleğe yönelmesini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar: Kişinin geleceğe yönelik hayalleri, istekleri Kişinin cinsiyeti, fiziksel ve psikolojik özellikleri İlgiler, yetenekler ve zekâ Akademik başarı Öğretmenlerin, öğrencinin yetenek ve ilgilerine ilişkin görüşleri

3.MESLEK SEÇİMİ NEDİR? Kişinin herhangi bir mesleğe yönelmesini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar: Arkadaş çevresinin düşünceleri Ailenin beklentileri, birey hakkındaki düşünceleri Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi Çevrenin etkisi Teknolojik, sosyal, kültürel ve endüstriyel gelişmeler

3.MESLEK SEÇİMİ NEDİR? Kişinin herhangi bir mesleğe yönelmesini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar: Mesleğin toplumdaki konumu ve mesleğe olan talep Mesleğin gelir düzeyi Mesleğin eğitim ve kariyer imkânları Ülkenin ekonomik yapısı, iş bulma olanakları vb.

4.MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Doğru meslek seçimi için kişinin öncelikle; 1. Kendini tanıması, 2.Meslekler hakkında bilgi edinmesi 3.Kendi özellikleriyle mesleklerin gerektirdiği özellikler arasındaki ilişkiyi kavraması önemli ve gereklidir.

Bireyin kendini tanıması 4 aşamalı bir süreçtir. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

a. İlgi Nedir? İlgi, kişileri belli faaliyetleri isteyerek yapmaya yönlendiren içsel bir uyarıcıdır. İlgi en genel anlamıyla bir işi yapmaya gönüllü olma, yaparken zevk alma ve başka alternatifler arasından en çok onu tercih etme durumudur. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

İlgi ve seçeceğiniz meslekler arasındaki ilişki nelerdir ? ▲ İlgi alanınız ne kadar güçlüyse o mesleği yapmak ve zorluklarının üstesinden gelmek konusunda o kadar güçlü bir motivasyona sahip olursunuz. ▲ İlgi alanlarınız gideceğiniz okul ve alan seçimlerinde size yol gösterici olur. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

▲ İlgi alanlarınızla ilişkili olduğunu düşündüğünüz meslekler hakkında çevrenizdeki kişilerden destek alarak mesleğin gerektirdiği becerileri detaylı olarak öğrenebilirsiniz. ▲ İlgi duyduğunuz alanda yeteneğinizin olması kişisel gelişiminize katkıda bulunduğu gibi başarınızı yükseltir. Ancak ilgi duyduğunuz alanda düşük yeteneğe sahip olmanız, ilgi duyduğunuz meslekten uzaklaşmanıza neden olur. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

▲ İlgi alanlarını belirlemek için yapılandırılmış ölçekler sizin mesleki ilgilerinizi değerlendirmenizi sağlar (Bu konuda sitenin 3. adımı olan meslekleri tanıma basamağındaki ölçekleri kullanabilirsiniz). ▲ İlgi duyduğunuz meslekler hakkında detaylı bilgi almalısınız (Bu konuda sitenin 3. adımı olan meslekleri tanıma basamağındaki ölçekleri kullanabilirsiniz). 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

b.Yetenek Nedir? Yetenek, doğuştan getirdiğimiz ve çevreyle etkileşimle geliştirebildiğimiz, bir davranışı öğrenebilmek için gerekli olan yetidir. Doğuştan getirdiğimiz yetenekler öncelikle en yakınımızdaki kişiler tarafından fark edilir, desteklenir ve uygun eğitim ortamlarında en üst seviyeye çıkarılır. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Yetenek ve seçeceğiniz meslekler arasındaki ilişki nelerdir ? ▲ Yeteneklerimiz çoğunlukla en yakınlarımız tarafından dile getirilir. “Müthiş bir çizim yeteneği var (geleceğin ressamı), matematikte her problemi çözüyor, müthiş bir kavrama gücü var (geleceğin mühendisi), fen bilimlerine karşı çok ilgili ve insanlarla çok güçlü iletişim kuruyor (geleceğin doktoru) vb.” 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

▲ Derslerde gösterdiğiniz akademik başarı ve öğretmenlerinizin sınıf içi gözlemleri yetenek alanlarınız hakkında bilgi verir. Örneğin fen ve ilgili derslerde (Fizik, kimya, biyoloji) gösterdiğiniz akademik başarı biyoloji, fizik, kimya, eczacılık, diş hekimliği vb. meslek alanlarının istediği yetenek alanlarıyla bağlantılıdır. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

▲ Güzel sanatlar (Resim-Müzik), spor lisesine girmek için bu alanlarla ilgili özel yeteneklere sahip olmanız gerekir. Yeteneklerinizi fark etmek ve geliştirmek için resim, müzik ve beden eğitimi öğretmenlerinizden destek alabilirsiniz. ▲ Mesleklerin gerektirdiği yetenek alanlarını çevrenizdeki meslek sahibi kişilerle konuşabilir ve onlardan mesleğin istediği yetenek alanları hakkında bilgi alabilirsiniz. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

▲ Fen Liseleri, Sosyal Bilimler Liseleri, Askeri Liseler, Anadolu İmam Hatip Liseleri, Güzel Sanatlar Lisesi, Spor Lisesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri’nin kuruluş amaçları, ders programları, alan ve dalları, okullara kabul şartları ile bu okulların hangi yetenekleri istediğini anlamak için okulunuzdaki rehberlik servislerine başvurabilirsiniz. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

▲ Yetenek alanlarını belirlemek için yapılandırılmış ölçekler sizin mesleki yeteneklerinizi değerlendirmenizi sağlar. ▲ Hobileriniz yeteneklerinizi geliştirmeniz için eşsiz fırsatlar sunar ve bazen hobileriniz mesleğiniz olur. ▲ Türkiye İş Kurumu’nu (İŞKUR) ogrenme.iskur.gov.tr/ ve Türkiye Mesleki Yeterlilik Kurumu’nu inceleyerek mesleklerin gerektirdiği yetenek alanı hakkında bilgi edinebilirsiniz. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

c. Değer Mesleki anlamda değer kavramı; bireyin kişisel değerlerine ve beklentilerine uygun mesleğe yönelmesini ifade eder. Kişisel değerlerin oluşmasında aile yapısı, içinde yaşanılan kültürün mesleklere ve cinsiyete dayalı algılamaları, medya vb. etkilidir. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

d. Sağlık Mesleklere ilgi ve yeteneğinizin olması meslek seçimi için gerekli ama yeterli değildir. Fizyolojik ve ruhsal sağlığınız meslek seçiminizi sınırlandırabilir. 4. MESLEK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

5.MESLEK TANIMA KRİTERLERİ

5. MESLEK TANIMA KRİTERLERİ ▲ Mesleğe sahip olmak için gereken özellikler (yetenekler, ilgiler, fiziksel, psikolojik ve kişilik özellikleri vb.) ▲ Mesleğin gerektirdiği eğitim (Mesleki ve teknik eğitim, sertifika ve yeterlilik eğitimleri, üniversite eğitimi, dil eğitimi vb.)

▲ Mesleğin çalışma ortamı (Çalışma yeri, saati) ve çalışma biçimi (gece-gündüz çalışma, nöbet tutma, evden uzun süreli ayrılma gerekliliği vb.) ▲ Mesleğe giriş koşulları (Mesleki yeterlilik sınavları) ▲ Meslekte ilerleme ve iş bulma olanakları 5. MESLEK TANIMA KRİTERLERİ

▲ Mesleğin olumlu ve olumsuz yönleri ▲ Kazanç durumu vb. birçok faktör hakkında bilgi sahibi olmayı gerektirir 5. MESLEK TANIMA KRİTERLERİ

6.MESLEK SEÇİMİ VE LİSELER ARASINDA Kİ İLİŞKİ

6.MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASIDAKİ İLİŞKİ Meslek seçimi ile lise seçimi arasında tamamen belirleyici olmasa da güçlü sayılabilecek bir ilişki söz konusudur. Temel eğitimin son sınıfında olan bir öğrenci yerleşeceği okulları tercih ederken bir anlamda ileride seçeceği mesleğe de bir adım yaklaşmış olur.

6.MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASIDAKİ İLİŞKİ Seçilecek lise türü kariyer planlaması için önemli bir adımdır. Lise türü, ÖSYM’nin yaptığı Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisansa Yerleştirme Sınavları (LYS) sonrasında meslek eğitiminin alınacağı önlisans, açıköğretim ve lisans programlarına yerleşmek için çeşitli avantajlar sağlar.

6.MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASIDAKİ İLİŞKİ Ortaöğretim Kurumlarının son sınıfında okuyan ve mezun olacak öğrenciler ÖSYM’nin yaptığı YGS ve LYS sınavlarında başarılı olduklarında Meslek Yüksekokulu, açıköğretim ve lisans programlarını tercih edebilmektedirler.

6.MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASIDAKİ İLİŞKİ Teknoloji Fakülteleri, Sanat ve Tasarım Fakülteleri, Turizm Fakültelerine Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri öğrencilerine ayrılan kontenjanlarına (M.T.O.K) sadece Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi alan/dallarından mezun olan öğrenciler yerleştirilir. Öğrenciler ÖSYM tarafından yapılan YGS ve LYS sınavlarından yeterli puan aldıklarında Yükseköğretim Lisans Programlarına tercihleri doğrultusunda yerleştirilir. ( 2016 ÖSYM Kılavuzu)

6.MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASIDAKİ İLİŞKİ Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olan öğrenciler, istedikleri takdirde bitirdikleri programın devamı niteliğinde veya buna yakın programların uygulandığı, öncelikle kendi Mesleki ve Teknik Eğitim Bölgesi (METEB) içindeki, daha sonra da bölgesi dışındaki meslek yüksekokulu ve açık öğretim ön lisans programlarına sınavsız olarak yerleştirilmektedir. (Sınavsız Geçiş Hakkı, 2016 ÖSYM Kılavuzu)

6.MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASIDAKİ İLİŞKİ Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencileri sınavsız geçiş hakkı ve ÖSYM tarafından gerçekleştirilen YGS ve LYS sınavlarına girerek başarılı olduklarında (M.T.O.K) öğrencilerinin girebildiği (Teknoloji Fakülteleri, Sanat ve Tasarım Fakülteleri, Turizm Fakülteleri) lisans programları yanında diğer Meslek Yüksekokulu, açık öğretim ve lisans programlarını da başvurabilmektedirler.

6.MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASIDAKİ İLİŞKİ Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrencileri mezun olduklarında sınavsız geçiş hakkıyla 2 yıllık ilahiyat programlarına yerleşebilmektedirler. (Sınavsız Geçiş Hakkı) Bu okuldan mezun olan öğrenciler ÖSYM’nin yaptığı YGS ve LYS sınavlarında başarılı olduklarında Meslek Yüksekokulu, açık öğretim ve lisans programlarını tercih edebilmektedirler.

6.MESLEK SEÇİMİ ve LİSELER ARASIDAKİ İLİŞKİ Özel yetenek gerektiren programların sınavları ile seçme ve yerleştirme işlemleri yükseköğretim kurumlarınca yapılmaktadır. Özel yetenek gerektiren programlara başvurular doğrudan programın bağlı bulunduğu yükseköğretim kurumuna yapılır. Başvuru hakkı için öğrencilerin YGS sınavında belirlenen taban baraj puanını geçmeleri gereklidir.

BAŞARILAR… BURSA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ